«Նելլի ջան, գիտե՞ս ինչ սիրուն էր մեր տունը: Պապիկը ինչ աշխատում էր, տունն էինք սարքում: Է, զուգարան տանող ճանապարհն էլ էինք սիրուն սարքել: Ո՞ւմ մտքով կանցներ, որ տենց բան կլինի: Որ հայտարարեցին թե գյուղը հանձնում են, պիտի ժողովրդին հանեն, էն ա` մեծ ավտո բերեցին, որ վեշերը հանենք, զանավեսկեքը չթողեցի հանեն, տունս կգեշանար: Ես հո չէի՞ մտածում, որ էդ տունը էլ չեմ տենալու:
Պապիկդ պադվալում նստած ա եղել, չի իմացել, որ գյուղացունց հանում են, հարևաններից մեկն ա տեսել, որ չկա, գնացել կանչել ա: Գյուղից դուրս եկող վերջի ավտոյով ա գնացել: Բայց որ իրան կանչել են, ինքն էլ տեսել ա իրա ախպերը չկա, ինքն էլ գնացել ա ախպորը կանչելու՝ չի եկել: Ասեց` ես իմ երեխեքին ստեղ եմ թաղել, իրանց ո՞րտեղ թողեմ գամ, տենց էլ չկարաց համոզի: Մնաց գյուղում՝ տղերքի մոտ:
Պապիկի քուրը կա, է… Ինքն էլ մտածել ա` ավելի լավ ա գոնե շորերը բերենք, մի պարկի մեջ ինչ գտել` լցրել ա, գյուղից դուրս ա եկել, հետո հանել տեսել` ոչ մի կոշիկ զույգով չի բերել, ոչ մի կոշիկ…
Արծվաշենը թուրքի գյուղի բերանին էր: Մեկ-մեկ, որ ավտոյով դուրս էինք գալիս, կարող ա` վառեին ավտոն, կամ վերցնեին, գերի էին էլի տանում: Այ, դրա խաթր կնանիք իրանց հետ մկնդեղ էին միշտ վերցնում, որ պետք լինի` խմեն, գերի չմնան…»
Էս ամենը պատմում է տատս, ով տուն տեղը թողել է Արծվաշենում ու եկել, երբ 1992 թ.-ին գյուղը հանձնեցին ադրբեջանցիներին: Դժվար է, չէ՞, ի՞նչ եք կարծում:
Արծվաշեն անունը էս քանի օրը շատ է շոշափվել, արծվաշենցիները ցույց էին անում, որ պետությունը փոխհատուցի, կամ գոնե փախստականի կարգավիճակ տա իրենց:
Չգիտեմ՝ ճի՞շտ են անում, թե սխալ, լավ են պահել իրենց ցույցի ժամանակ, թե՝ ոչ, բայց էդ ամենը սխալ ու ատելությամբ մի մեկնաբանեք, թե բա` «20 տարի հետո ի՞նչ եք հիշել», «Ես իմ ձեռով որ տուն եմ սարքել, ի՞նչ ա եղել, գնա դու էլ սարքի», «Մենակ բողոքում եք», «Ոնց որ ուզվոր լինեն», «Էս ում ուղարկած մարդիկ են»…
Հանգստացեք, ոչ ոք էս մարդկանց չի ուղարկել, մի ատեք նրանց, իրոք դժվար է նրանց համար: