ella mnacakanyan yerevan

Բա ո՞նց կլինի

-Էն երգի մեջ ո՞նց են ասում, չէ՞, «հայի աչքեր»,- տատիկը նայում է իր առջև նստած դպրոցահասակ աղջկան, բայց դիմում նրա մորը,- հիմա իրանն են:

Մայրն, ի պատասխան, ժպտում է, և ես, որ հենց նոր եմ միացել իրավիճակին, նույնպես ռեֆլեքսորեն ժպտում եմ:

-Էդքա՜ն աղջիկ ուզի-ուզի, երկուսն էլ տղա եղան,- տատիկը ձեռքի մի հուսահատ շարժումով հարվածում է ծնկին,- թոռներս էլ սաղ տղա,- նա հոգոց է հանում ու տարուբերում գլուխը՝ ասես ինքն էլ չհասկանալով, թե ինչի համար է այդքան ափսոսում, ապա մի քանի վայրկյան լռությունից հետո շարունակում,- հիմի որ սենց մազ եմ տեսնում…,- նա ձեռքն այս անգամ մեկնում է իր կողքին նստած կնոջ գրկի աղջնակի՝ մաթեմատիկական ճշգրտությամբ կապած պոչիկներին ու էլի ժպտում:

Երկու աղջնակներն էլ շփոթված ու հարցական հայացքով նայում են իրենց մայրերին՝ կարծես ցանկանալով իմանալ, թե ինչ է այդ տատիկն իրենցից ուզում: Մինչդեռ մայրերը նրանց հայացքներին պատասխանում են ժպիտով ու լռությամբ. նրանք անպայման կբացատրեն իրենց ձագուկներին տատիկի տարօրինակ խոսքերը, բայց քիչ անց, երբ կիջնեն երթուղայինից: Ու քանի դեռ մեկ կանգառ է մնացել այդ պահին, տատիկը շարունակում է իր խոսքն ու զրույցը.

-Էս տատիկը մի հատ աղջիկ չունի, կգա՞ս՝ տանեմ քեզ,- նա հարցնում է «հայի աչքեր»-ով աղջկան ու աչքի տակով նայում նրա մորը,- ես էստեղ մոտիկ եմ ապրում, կգա՞ս:

Աղջնակն էլի շփոթված նայում է իր մորը՝ թերևս ակնկալելով մի խելամիտ պատասխան ստանալ տատիկի հարցերի համար, ախր, նա դասից ուշանում է, ինչպե՞ս գնա: Ու մինչ այս հայացքները հանդիպում են իրար, վարորդն արգելակում է: Դպրոցի կանգառն է: Երկու կանայք էլ իրար հետևից իջնում են մինչև ամենավերջին անկյունը լիքը երթուղայինից:

-Է՜հ, լավ նայեք ձեր երեխեքին,- տատիկն ասում է հազիվ լսելի ձայնով՝ աչքերով ճանապարհելով նրանց դեպի դպրոց:

Մեկ կանգառ հետո նա էլ է իջնում երթուղայինից (փաստորեն, իրոք մոտ էր ապրում), մինչդեռ ես մնում եմ՝ առջևումս մոտ 40 րոպեանոց ճանապարհով ու իրենցից մնացած բազում մտքերով: Որոշ մարդիկ երազում են աղջիկ ունենալու մասին ու նույնիսկ մեծ տարիքում, երբ արդեն իրենց թոռների ծնող դառնալու ժամանակն է մոտենում, չեն դադարում ափսոսալ իրենց երիտասարդության չիրագործած երազանքի համար, իսկ ի՞նչ ենք անում մենք: Մենք շարունակաբար ու հաջորդաբար սպանում ենք նրանց՝ դեռ չծնված անգամ: Մենք անում ենք ինչ-որ տարօրինակ ու սնահավատ հաշվարկներ, որոնք, իհարկե, միայն բախտի բերմամբ կարող են ճիշտ դուրս գալ, ապրում ենք ինչ-որ հիմար կարծրատիպերով ու հարևանների բամբասանքներով, ասում ենք՝ բա ո՞նց կլինի, տոհմը շարունակող է պետք, ազգանունը պահող է պետք: Բա ո՞նց է լինելու, որ հետո էլ տոհմը շարունակող արու զավակ ծնող չլինի, բա այդ դեպքում ի՞նչ ենք անելու մենք, ո՞ւմ ենք մեղադրելու, ո՞ւմ կարծիքն է օգնելու: Մենք, մենք, մենք… Արատավոր հասարակություն ենք մենք: Ու երևի ամենաանարատները այն փոքրիկ աղջնակներն են, որ դեռ չեն առճակատվել մեր հորինած հիմար կարծրատիպերին և խտրական մոտեցումներին ու այն տատիկը, որ երևի տարիներ շարունակ ապրել էր դրանցով, իսկ հիմա հասկացել, որ արատավոր էին թե՛ դրանք, թե՛ էն հասարակությունը, որից ծնունդ էին առել։