zara ghazarean

Գրական հայերե՞ն, թե՞ ժարգոն

Լեզուն անաղարտ պահելու մասին այսօր շատերն են խոսում: Ամեն քայլափոխի կարելի է լսել այն արտահայտությունը, թե մայրենի լեզուն պետք է սիրել։ Կարծում եմ՝ այս դեպքում սերը պետք է գործ լինի: Ցավոք, շատերի սերը հայոց լեզվի նկատմամբ սահմանափակվում է լեզվին նվիրված մի քանի բանաստեղծություններ իմանալով: Շատերն, անդրադառնալով անորակ խոսքի օր օրի տարածմանը, նշում են, թե մեղավորը բարբառներն են, բայց, բարբառը ոչ մի կապ չունի ժարգոնի, գռեհկաբանությունների և օտարամոլության հետ: Բարբառները լեզվի համն ու հոտն են: Թումանյանն ասում էր. «Էս, էդ, էն»։ Թումանյանի բարբառը գեղեցկացնում էր իր խոսքը։

Բարբառները մի կողմ թողնելով՝ փորձենք պարզել, թե ո՞րն է գրական հայերենի մերժման պատճառները: Քիչ չեն այն մարդիկ, ովքեր առաջին հերթին որպես գլխավոր «մեղավոր» դատափետում են հանրակրթական դպրոցը: Բայց դպրոցը ոչինչ է երեխայի շրջապատի՝ ընտանիքի, հեռուստատեսության, վիրտուալ աշխարհի և հասարակության դեմ: Դպրոցը կատարում է զուտ պետական ծրագիր և սահմանափակվում դրանով:

Հասարակության մի մասնիկն եմ նաև ես։ Շատ հաճախ գրական հայերենը ինձ համար էլ է վանող թվում: Վանող է, որովհետև մեզ թվում է, որ այն արհեստական է՝ այսինքն, անջրպետ կա գրական հայերենի և առօրյա խոսակցականի միջև: Խոսակցական ոճում «ա» օժանդակ բայը հայտնվել է Քանաքեռի բարբառից, բայց գրական հայերենում գեղեցիկ չի հնչում։ Փաստը մնում է փաստ, որ խոսակցականում ա-ն միանշանակ հաղթող է:

Ամփոփելով ասեմ, որ չդառնանք այն ճոռոմաբանողներից, որոնք ասում են մի բան՝ անում մեկ ուրիշը: Փորձենք հնարավորին չափ խոսել մաքուր: Խոսակցական հայերենը վանող է մեկին, մյուսին՝ գրականը, պետք է գտնել ոսկե միջինը՝ կենդանի հայերենը: