Երբևէ լսե՞լ եք «վախ բեմից» արտահայտությունը։ Դա հիմնականում երիտասարդների շրջանում շատ տարածված սոցիալական վախերից է, երբ մարդը վախենում է հանրության առաջ, հրապարակային ելույթներից, մեծ լսարանի առաջ հանդես գալուց։ Ըստ հոգեբանների՝ ելույթներից առաջ վախ զգում է մարդկանց 95%-ը։ Վախի այս տեսակն ի հայտ է գալիս ամենատարբեր պատճառներով. լսարանի հանդեպ անվստահություն, վատ պատրաստվածություն, բացասական ընդունելություն ու արձագանք, լավագույն ձևով ելույթ ունենալու ձգտում և այլն։
Հին ժամանակներում «հասարակություն», «հանրություն» բառերը ասոցացվում էին «կյանք» բառի հետ։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև հանրության մեջ հեշտ է պաշտպանություն գտնելը վայրի կենդանիներից ու այլ վտանգներից։ Հնագույն ժամանակներից ի վեր մարդը ակամա հաղորդակցվել է ուրիշ մարդկանց հետ ու, նրանցից օգնություն ու պաշտպանություն ստանալով, միայնակ գոյատևելը դարձել է ավելի ու ավելի դժվար։ Այդ պատճառով մինչև այժմ էլ մենք վախենում ենք լինել չընդունված այլ մարդկանց կողմից, վախենում ենք մեկուսացումից։
Նմանատիպ վախ իմ մեջ ես ևս բացահայտեցի, երբ դեռ երրորդ դասարանից դպրոցական տարբեր միջոցառումներից սկսեցի խուսափել՝ անհիմն արդարացումներ փնտրելով։ Ծնողներիս, ընկերներիս հորդորներն ու նախատինքները չփոխեցին ոչինչ։ Միայն վերջերս, երբ ինքս գիտակցեցի, թե ինչքան կարևոր է վստահ արտահայտվելը, ինքնատիրապետումը չկորցնելը մարդկանց ներկայությամբ, սկսեցի աշխատել այդ թերությունը հարթելու ուղղությամբ։ Նախ դպրոցում դասերը սկսեցի պատմել այնպես, ասես ոչ թե պատմում եմ, որպեսզի ուսուցչուհին ուղղի խոսքս, այլ որպեսզի սովորեցնեմ դասընկերներիս։ Հետո ուսումնասիրեցի «Ինքնատիրապետման արվեստը» գիրքը, իսկ այնուհետև, բախտի բերմամբ, թե պատահմամբ, իմացա «Երիտասարդ խոսնակ» ծրագրի մասին, որի նպատակն է` հռետորության, ելույթի միջոցով բարձրաձայնել համայնքային խնդիրներ, առաջարկել լուծումները, որից հետո առավել առաջնային խնդիրները ներգրավել ավագանու նիստի օրակարգում ու պատշաճ լուծում տալ։
Շուտով ընտրեցի ելույթիս թեման. «Հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց խնդիրները համայնքում»։ Թեման առավել մանրամասներով ուսումնասիրելուց հետո գրեցի ելույթիս տեքստը ու սկսեցի պատրաստվել։ Ինքնավստահություն, հստակ խոսք, խնդրի մասին բարձրաձայնում՝ առավել պարզ բառեր օգտագործելով, դրական տրամադրվածություն, ժեստեր, ժպիտ. ահա այն ամենը, ինչի վրա արժե ուշադրություն դարձնել ելույթը պատրաստելիս։
Ելույթ ունենալու վախի դեմ պայքարելու լավագույն տարբերակներից մեկը լավ պատրաստվածությունն է։ Այդ դեպքում բառերը դուրս են թռչում բերանիցդ ինքնաբերաբար։ Իսկ երբ դու ժպտում ես ու պատասխան ժպիտի ես հանդիպում, լարվածության աստիճանը իջնում է մինիմումի։ Մեկ այլ կարևոր գործոն է դիմախաղը և աչքերի կոնտակտը։ Պետք է կարողանալ կառավարել դիմային մկանները, որպեսզի նույնիսկ շփոթվելու կամ տեքստը մոռանալու դեպքում դրանք աննկատ պահել։ Հայացքների փոխանակումը օգնում է վտահություն առաջացնել ունկնդիրների մոտ, բայց պետք է հիշել, որ արդյունավետ է, երբ հայացքները հավասաչափ ես բաշխում։
«Երիտասարդ խոսնակ» ծրագիրը հնարավորություն տվեց վստահորեն բեմ բարձրանալ, խոսել, արտահայտվել՝ չմտածելով արձագանքների մասին, որոշ չափով հաղթահարել վախը բեմից։
Սիրելի՛ ընթերցող, եթե դու էլ ես վախենում հանրության առաջ արտահայտվելուց, եթե քո կարծիքը համարում ես պակաս կարևոր, եթե մտահոգ ես բացասական արձագանքներ ստանալուց, ինչպես ես, ահա խորհուրդս քեզ. եղիր ինքնավստահ ու խոսիր՝ կարևոր չէ, թե ինչի մասին, ընտրիր որևէ անհավանական թեմա, կեղծ տեղեկատվություն, ու փորձիր վստահորեն համոզել լսարանին, որ դա հաստատված ճշմարտություն է։ Փորձիր այսօր, քանի որ միայն այդ միջոցով դու կհասկանաս, թե ինչպես է ընդունվում քո խոսքը, և որքան շուտ համոզվես, որ ելույթ ունենալն այդքան էլ սարսափելի չէ, այնքան արագ դու կազատվես քո վախերից։