susanna harutyunyan girq erkrord kiraki

«Երկրորդ կիրակին ներառյալ»

«Մանանա» կենտրոնը և Հայաստանի պատանի թղթակիցների 17.am կայքը հայտարարել էին Սուսաննա Հարությունյանի «Երկրորդ կիրակին ներառյալ» պատմվածքների ժողովածուի վերաբերյալ անդրադարձների մրցույթ: Մենք ստացել ենք բազմաթիվ անդրադարձներ, և մինչ ժյուրին կհայտարարի արդյունքները, դուք նույնպես կարող եք կարդալ և որոշել հաղթողներին:

Վերնագրերի ընտրությունը և պատկերավորման միջոցները Սուսաննա Հարությունյանի «Երկրորդ կիրակին ներառյալ» գրքում

Սուսաննա Հարությունյանի «Երկրորդ կիրակին ներառյալ» ժողովածուն հայ արդի գրականության փայլուն էջերից է։ Ժողովածուում զետեղված 19 պատմվածքները ներկայացնում են հայ մարդուն և առհասարակ մարդուն, կյանքի տարբեր տեսանկյուններից և տարբեր իրավիճակներում։ Գրեթե բոլոր կերպարներն էլ ունեն հոգեբանություն և յուրահատկություն։ Նրանք ունեն միայն մեկ ընդհանուր գիծ՝ վերցված են կյանքից, և նրանցից շատերն ապրում են հենց մեր կողքին։ Բնականբար դժվար է ստեղծել այնպիսի կերպարներ, որոնք գրավեն մերօրյա ընթերցողներին։ Սույն ժողովածուում թերևս, կան այդպիսիք։

Նախ անդրադարձ կատարենք վերնագրերին։ Նշենք, որ դրանք այնպես են ընտրված, որ շարժում են ընթերցողի հետաքրքրությունը և ստիպում անպայման կարդալ տվյալ պատմվածքը։

Վերնագրերից շատերի իմաստը հասկացվում է պատմվածքի մեջտեղում կամ վերջում։ Օրինակ՝ «Երկրորդ կիրակին ներառյալ», «Հումուսը», «Second hand», «Վերջին Թամերլանը», «Փետրահան երազանք» և այլն։

Կան պատմվածքներ էլ, որոնց վերնագիրը անմիջապես հուշում է, թե ինչի մասին է խոսքը, օրինակ՝ «Ժառանգություն», «Խևերի մասին» և այլն։

Բնականաբար կերպարաստեղծման համար կարևոր նշանակություն ունեն համեմատությունը, փոխաբերությունը, մակդիրը։

Սույն ժողովածուում ավելի շատ հանդիպում ենք համեմատությունների։ Դրանք երբեմն արված են տարածված դարձվածքների կամ ժողովրդախոսակցական արտահայտությունների միջոցով։ Վերջիններս պատմվածքը կամ տվյալ հերոսին դարձնում են ավելի իրական, շոշափելի, բնական, իսկապես կյանքից վերցրած, օրինակ ՝ «կատաղած շան պես պոչն առնել բերանը» և այլն։

Բազմաթիվ են կերպարն ամբողջացնող համեմատությունները, օրինակ «Քահանայի աստվածաշնչի չափ օգտագործած…, Հլա դրա ծոցից թափվող սոված շանթուլեքի պես լփլփան ծծերը…»:

«Տեգրը մահապատժի տեսակ է, այն՝ որ շարունակաբար սառը ջրի կաթիլ են կաթեցնում ուղեղին մինչև խելագարվելը»։

Կան նաև իրավիճակային համեմատություններ, որոնք ավելի դիպուկ ու տեսանելի են դարձնում տվյալ գործողությունը, օրինակ՝

«Թևերն անկառավարելի թափահարում էր, որպես վարարած, սեփական ափերը ծամող գետ…»,

«Եվ արյունը խրտնած ցայտեց, ինչպես արշալույսին արևի շողերն են հանկարծակի ցայտում աշխարհի երեսին»,

«Փտած գերանը կոտրված ոսկորի պես…»,

«Այնպես խորը և ի խորոց, որպես սիրում են պոետները, լուսնահաչ էր տալիս մի շուն…»։

Հանդիպում ենք նաև փոխաբերությունների, որոնք ամբողջացնում և ավելի ազդեցիկ են դարձնում տեսարանը, օրինակ՝

«Սարերի մոխրագույն բազալտը մորթվող անասունի կռռոց էր հանում, ավազ-ավազ մաղվում ցած»։

Պատմվածքների մեծ մասն ունի անսպասելի ավարտ։ Սկզբում հասկանում կամ պատկերացնում ենք այլ բան, իսկ վերջում ուղղակի զարմանում հեղինակի կատարած վարպետորեն անցումից և անսպասելի ավարտ ստեղծելուց։ Այդպիսի պատմվածքներ են «Լուսնի մահվան օրը», «Փետրահան երազանք», «Քարքարոտ երկինք» և այլն։

Պատմվածքներում կերպարների շուրթերից հնչում են բազմաթիվ մտքեր, որոնք կարող ենք համարել աֆորիզմներ։ Դրանք պատմվածքը դարձնում են ավելի գեղարվեստական։ Օրինակ՝

«Ցավեր ու վախեր կան, որ չնայած պատճառած ողջ դառնությանը, քո ներքին հարստությունն ես համարում ու պատրաստ չես որևէ մեկի հետ կիսել»։

Հեղինակը սույն ժողովածուում՝ պահպանելով պատմվածքի ավանդական չափանիշները, դրանց հետ համատեղելով արդի գրականության նոր ձևերն ու հնարները, ստեղծել է մի պատմվածքների ժողովածու, որն արժանի է տեղ գտնել ընթերցողների սեղանին։