Gayane Avagyan

Լրագրության, լրագրողի և էլի շատ կարևոր հարցերի մասին

Կարդացի Տաթև Աղազարյանի հոդվածը` գրագողության մասին: Այդ թեմայի մասին իր կարծիքն էր հայտնել նաև Արտյոմ Սաֆարյանը: Ասեմ, որ երկուսի նյութերից շատ բան սովորեցի: Գրեթե, ոչինչ ավելացնելու չունեմ գրագողության մասին, բայց ասեմ, որ այդ երևույթը դեռ վաղուց է եղել, ու քանի գնում է, այնքան համոզվում եմ Տաթևի կարծիքին` գրագողության մասին օրենքը լիարժեք չի աշխատում: Շատ լրագրողներ վերցնում են այլ կայքերից, հաղորդումներից տեղեկություն և դրանք տարածում, իբրև սեփականը, խախտելով հեղինակային իրավունքները: Ասեմ, որ մի բան էլ եմ նկատել` ինչ-որ նյութ գրելուց հետո պետք է նշվի աղբյուրը` այն վայրը, որտեղից իմացել են այդ տեղեկությունը: Նույնիսկ, եթե բանաստեղծություն ես մեջբերում նյութիդ մեջ, կարծում եմ, աղբյուրի նշումը պետք է լինի: Իհարկե, չկարծեք, թե միայն խոսքը լրագրության ոլորտի մասին է: Հեղինակային իրավունքները կարող են խախտել և՛  գրողները, և՛  ռեժիսորները, և՛  կոմպոզիտորները: Եվ, իհարկե, ինչպես ասում էր Արտյոմը` դա անարդար է:

Բայց չեմ ուզում հոդվածովս միայն գրագողություն երևույթը ներկայացնել: Քանի որ, կարծում եմ` դա շատ լավ իրենց նյութերում ներկայացրել են Տաթևն ու Արտյոմը: Չկրկնեմ նրանց խոսքերը, չէ որ, կարող է առանց իմ կամքի գրագողություն ստացվել, համաձայն եմ երկուսի տեսակետների հետ:

Հիմա ուզում եմ այլ բանի մասին խոսել` էլի մեզ հետաքրքրող մի թեմայի և սպասել, որ ձեր կարծիքն էլ կկարդամ սրա մասին:

Մի քանի տարի առաջ ես չէի մտածի, որ կնստեմ համակարգչի դիմաց` նյութեր կարդալու, հոդվածներ ուսումնասիրելու և ուշադիր սխալներ որոնելու նպատակով: Բայց, արդեն մի տարի է, ինչ ավելի ուշադիր եմ դարձել իմ շուրջը կատարվող իրադարձություններին նայելիս: Արդեն ամեն օր հետևում եմ Հայաստանում, ավելի քիչ՝ արտասահմանում տեղի ունեցող իրադարձություններին: Ու մի պահ մտածում եմ` ինչպես ես կլուսաբանեի այս իրադարձությունը, ինչի մասին կգրեի, ինչի մասին կլռեի, ու արդյո՞ք այդ նյութը արժանի է լուսաբանման: Դրսում քայլելիս էլ տեսնելով բնությունը, լսելով մարդկանց խոսակցությունները լուսաբանման արժանի լիքը թեմաներ եմ գտնում: Ասեմ, որ սիրում եմ նույն թեմայի մասին նյութը կարդալ ու լսել տարբեր ԶԼՄ-ների լուսաբանմամբ: Այդպես եմ անում, որ հետո, երբ ուզեմ որևէ բանի մասին տեղեկություն ստանալ, հետևեմ այդ լրատվամիջոցին: Ու, այդ պատճառով էլ, հաճախ արժանանում եմ ծանոթ մարդկանց այս հարցին.

-Արդեն ո՞ րերորդ անգամն է նույն բանը լսում ես, չե՞ս հոգնում: Ախր, նույն բանը տարբեր բառերի տեղերը փոխելով ասում են, ու, երևի, մենակ դու ես, որ ուշադիր լսում ես:

Դե, հա, երևի քչերն են իմ նման: Բայց արի ու բոլորին բացատրիր, որ մեկ բառի լինելը կամ չլինելը` իրականում մեծ բան է փոխում: Դե, բոլորին չէ, որ ասում եմ, հաճախ սուս եմ մնում` հետո հաղորդումը նայելու հույսով: Ասում են՝ չէ՞, ինչու ես նայում, բայց ինչ-որ բան իմանալու ցանկությամբ զանգահարում են, գրում, հարցնում են, թե ինչ նորություն կա, հո աշխարհը չի՞ փլվում, ի՞նչ նորություն կա աշխարհից, ի՞նչ նոր որոշում են կայացրել, տոներին քանի՞ հանգստյան օր ունեն, որ օրերն են աշխատանքային, ի՞նչ նոր որոշումներ են կայացնում, վաղը ի՞նչ եղանակ է լինելու …

Ու ասում եմ, բայց հաջորդ անգամ, երբ ինձ տեսնում են լուր կարդալիս` նրանց խոսքերը նույնն է լինում:

Իրականում, ես նորություն կարդում եմ և՛  տեղեկացված լինելու համար, և՛  տեղեկությունը տարածելու համար: Բայց ոչ միշտ է, որ իմ կարդացած տեղեկությունից գոհ եմ լինում: Դե, ոչ թե իրադարձությունից, այլ իրադարձության մասին գրված լուրից: Ես չեմ կարդում այն նյութերը, որոնց վերնագիրը ցնցող է, որոնց վերևում գրած է` շտապ լուր, որում գրված է` դուք այսպիսի բան երբեք լսած ու տեսած չեք լինի: Ու, երբ կարդում ես նյութը` հասկանում ես, որ մեկ «ցնցող» բան կա` վերնագիրը: Իսկ, մի՞թե դա խաբեություն չէ: Մի քանի դիտում ավել հավաքելու համար լրագրողը արդյոք պե՞տք է նման քայլի դիմի: Իմ կարծիքով՝ ո՛  չ: Իհարկե, բարդ մասնագիտություն է, ու ոչ բոլորն են լրագրող կոչվելու արժանի: Մեկը ցնցող վերնագիր է դնում, մյուսը` ոչ հավաստի տեղեկություն տարածում, էն մյուսն էլ` խախտում է էթիկայի կանոնները, ու էլ չեմ ասում, որ, հաճախ էլ, նյութը գրված է լինում տառասխալներով և սխալ կետադրությամբ:

Հըմ, գրեցի այսքանը, որ ուշադիր լինեք նյութ կարդալուց, չխաբնվեք վերնագրին, կարդաք միայն հավաստի աղբյուրներից լուրեր ու, ինձ նման, եթե ուզում եք լրագրող դառնալ, իհարկե փորձեք նյութը կարդալ ուշադիր, հետևել իրադարձություններին և մտովի, իրադարձության միջոցով, որպեսզի կարողանաք ձեր սեփական նյութը շարադրել:

Իսկ դուք, ինչպե՞ ս եք տարբերում հավաստի և ոչ հավաստի տեղեկությունը, ի՞ նչ եք զգում նյութ կարդալիս կամ հաղորդում նայելիս: Ի՞ նչ սխալների եք հանդիպել և այլն: Ըստ ձեզ, իսկական լրագրողը ինչպիսի՞ ն պետք է լինի: Արդյո՞ ք կատարում են լրագրողները իրենց գործառույթները:

Հետաքրքիր կլինի բոլորիդ կարծիքները: