Մենք ճանաչվեցինք 2020-ի երիտասարդական մայրաքաղաք։ Մենք՝ Կապանը։ Հոդվածների մի շարք ունեմ, որտեղ մեր բարբառից, Կապանի սիրուն տեղերից, առանձնահատկություններից եմ պատմում։ Այդ հոդվածներս գրելիս դեռ Կապանում էի ապրում, երևի մոտ երկու տարվա վաղեմություն ունեն։ Հիմա՝ Կապանից հեռու ապրելու երկրորդ տարվա թոհուբոհից, ուզում եմ էլի գրել․ նույն ձեռագրով, բայց տարբեր զգացողություններով։
Ես միշտ սիրել եմ ծննդավայրս, կապված եմ եղել միշտ, հարազատությունից բացի համ էլ անբացատրելի խաղաղություն ու հանգստություն եմ զգացել միշտ։ Այն, որ քաղաքում մեքենաներ են գնում-գալիս, բայց և այնպես խցանումների կիզակետում չենք հայտնվում երբեք, այն, որ խանութ-ռեստորանների առկայությունը «բնության հաշվին» չի, այն, որ մարդիկ տարբեր են, տարբեր են և իրենց հոգսերը, բայց հասնող են ու բարեսիրտ, ու այն, որ իրենց նմանը միայն Շվեյցարիայում ունեցող բարձրահարկ շենքերի կողքին ծվարում են գողտրիկ, ջերմ սեփական տները, ինձ խաղաղության, ջերմության ու մտերմության ուրիշ զգացողություն են միշտ հաղորդել։
Մեր ավտոբուսները 15 րոպեն մեկ չեն գալիս-գնում։ Ժամ կա, ժամանակացույց կա։ Ու բոլորը գիտեն այդ ժամերը, բոլորը ունեն ավտոբուսի «չվացուցակի սքրինշոտը»՝ իրենց հեռախոսներում։ Մի քանիսն էլ ինձ նման մինչև հիմա ապահովության համար զանգում, հարցնում են՝ տատ, 8 համարը 2-ից 20 պակաս էր, չէ՞, բարձրանում։ Մենք ավտոբուս նստելիս չենք հարցնում՝ Պոլիտեխնիկ հասնո՞ւմ եք, այլ ասում ենք՝ բարև, Սամվել ձյաձյա։ Որովհետև մենք գիտենք բոլոր կանգառները, գիտենք ավտոբուսի ուղղությունները էնքան բնական ու կանոնավոր կերպով, ինչպես որ գիտենք մեր դպրոցի կամ աշխատավայրի հասցեն։ Մենք վարորդին երբեք չենք խնդրում կանգառում կանգնել։ Վարորդը մեծ հաշվով գիտի՝ որ ուղևորը որ կանգառում է իջնելու։
Մենք կհանդիպենք քաղաքապետարանի այգում, կամ մարզպետարանի դիմաց։ Բայց ավելի շատ՝ մարզպետարանի դիմաց, որովհետև ամռանը շատրվաններն են էնտեղ, ձմռանն էլ՝ տոնածառը։ Մենք բոլոր հավանական համերգներից առաջ կհավաքվենք Մշակույթի կենտրոնի դիմաց՝ տեսնելու՝ արժե՞ մնալ, թե մի քիչ քայլենք, բարձրանանք տուն։ Բայց արժե, հավատացե՛ք, արժե մնալ․․․
Մենք ախր, քաղաքի ոչ մի հատվածով անտարբեր անցնել չենք կարող: Բոլոր տեղերում ինչ-որ հիշողություն կա, ինչ-որ ծանոթ, ինչ-որ ընկեր-բարեկամ․․․
Մեր քաղաքը ծաղկեց ու մեծացավ մեզ հետ: Ունիվերմագը դարձավ Կապան Մոլ, Մարզպետարանի դիմացը՝ շատրվանների մոտ, Լամպերի մոտը՝ Եվրոպական քոլեջի մոտ։ Վերանորոգվեց հիվանդանոցը, վերանորոգվում է մշակույթի կենտրոնը, սիրուն, շատ սիրուն կամարաձև լույսերով զարդարվեց քաղաքապետարանի այգին, ու վերանորոգվեց նաև իմ «Պերեմենիի մոստը» (էս մեկը չեմ հասցրել տեսնել, ես որ հետ եկա Իտալիա, դեռ աշխատում էին):
Ամերիկյան անկյան այցելուների թիվը բազմապատկվեց։ Տարիներ առաջ մի երկու-երեք կամավոր հազիվ լինեինք, հիմա արդեն իրար հերթ չտալով երիտասարդները կամավորություն են անում, անգլերեն են սովորեցնում։ Կինոթատրոն ունեցանք։
Մի տեսակ էս ամեն ինչը քայլ առ քայլ, կամաց-կամաց անելով՝ մեր քաղաքը հասցրինք էս սիրուն, կարևոր օրվան։
Երիտասարդությունն ապրում է իմ Կապանում։ Երեխեքը գնում են երաժշտական դպրոց, պարի, շախմատի, ու էլի շատ ու շատ տարբեր խմբակներ: Ու հա, հնարավոր է պինդ ու ամուր գիտելիք ստեղծել էնտեղ, որտեղ բոլորն իրար ճանաչում են, որտեղ ասում են՝ էսինչի աղջիկն է, էնինչի՝ տղան, ու մարդիկ միանգամից «տեղն են բերում»։
Երևանը փոքր ժամանակ չէի սիրում։ Գլխավոր պատճառներից մեկն այն էր, որ շատ երևանցիներ մինչ օրս էլ մտածում են, որ շրջաններում գտնվող քաղաքները (չգիտես՝ ինչու) բարձրահարկ շենքեր, ժամանցի վայրեր, հավես միջոցառումներ կամ նմանատիպ բաներ չունեն։ Հարգելինե՛րս, ժամանակակից տեխնոլոգիաների հզորությանը ջատագովելով՝ google-եք, խնդրում եմ, ու վերջնականապես գիտակցեք, որ տարածքային տարբերությունը ամենևին մտավոր, ստեղծարար ու պոտենցիալ տարբերություն չի ենթադրում։ Ու եթե դուք մտերիմ եք ձեր համադպրոցականների կամ բակի ընկերների հետ միայն, ու դրանով մեծ ու լայն եք համարում ձեր շրջապատը, ապա մենք մի ամբողջ քաղաքով ենք մտերիմ, լա՞վ։
Էս մի կողմ, Երևանը սիրուն ու սեր քաղաք է, բան չեմ ասում, ուղղակի մեկ-մեկ (երբեմն՝ հաճախ) թյուրըմբռնմանն արձագանքելիս անտարբերություն դրսևորել մի տեսակ չի ստացվում։
Վերադառնալով երիտասարդական մայրաքաղաքիս, ասելու շատ բաներ կան, պատմելու 16 (ու կես) տարվա հուշեր կան, ջերմության, սիրո ու երջանկության մի մե՜ծ, ձեռքերը դողացնելու աստիճան փարթամ ծաղկեփունջ։ Բայց մենակ մի բան եմ ուզում ասել: Ես կարոտում եմ: Մեծ ու սիրուն, հին ու անտիկ, պատմական ու գունավոր քաղաքները աչքերս՝ անթարթ ու դեմքս՝ հիացմունքից ապշած են պահելու միշտ, բայց ես մեկ է՝ կարոտելու եմ․․․ Ես կարոտելու եմ էն բնական, համարձակ ու իսկական ժպիտը, որ կրում էր դեմքս քաղաքովս քայլելիս: Բայց ես գիտեմ, որ ո՛չ դեմքս, ո՛չ քայլքս, ո՛չ էլ ժպիտս երբեք չեն մոռացվի: Մենք չափազանց հարազատ ենք՝ իրար մոռանալու համար:
Շուտով արդեն Ամանորյա տեսք կստանա քաղաքս: Իսկ ես միշտ կարոտելու եմ էն բոլոր Ամանորները, որոնք անցել են քաղաքի մեծ տոնածառի հետհաշվարկի հետ:
Շնորհավոր, իմ սրտի մշտական, հավերժական ու իսկական մայրաքաղաք Կապան․․․