Ֆրանսերենի դասաժամն էր: Դասի թեման… Չէ, թեման հիմա այդքան էլ կարևոր չէ, կարևորը ուսուցչուհուս խոսքերն էին, սովորելու պատգամն ու որպես օրինակ բերված՝ ուսուցչուհուս մոր պատմությունը.
«Մորս անունը Անժելա է, նա ծնվել է 1937 թվականին՝ շինականի ընտանիքում: Իր չորս եղբայրների և երեք քույրերի մեջ միայն ինքն էր անտառաճանաչ մնացել, որովհետև դեռ չորս տարին չբոլորած՝ պայթել էր Մեծ Հայրենականը, և հայրը մեկնել էր ռազմաճակատ: Պատերազմից վերադարձել էր երկու տարի գերեվարվելուց հետո՝ իր հետ բերելով դառը հուշեր ու մի սպի, որը միշտ հիշեցնում էր պատերազմի դաժան տարիները: 1947 թվականին ծնվել էր քույրերից մեկը, որին մայրս պիտի խնամեր՝ իր կրթության հաշվին: Մայրս պատմում էր, որ տատիկս նույնիսկ այրել էր իր գրքերն ու տետրերը, որ դպրոց չգնա: Տետրերի հետ այրել էր մորս ապագան…
Մի անգամ գյուղում ֆիլմ էին ցուցադրելու Չապաևի մասին, ու պապիկս խոստացել էր մայրիկին տանել ֆիլմ դիտելու: Ֆիլմի ժամանակ մայրս տարվել է անկյունում դրված ինչ-որ սարքով, որն ինչպես ասել է մայրս՝ լույս էր վառում ու ձեն հանում: Ֆիլմի վերջում պապիկս մորս ասել է.
-Հլա տե՛ս, հեսա Չապաևին կսպանեն, բալա ջան:
-Ո՞ւր ա, պա:
-Հենա, պատին, տե՛ս,- մատով ցույց է տվել պապս:
Ու մայրս սկսել է լաց լինել, քանի որ ֆիլմն արդեն վերջանում էր, իսկ ինքը չէր դիտել այն:
50-ականների վերջին ռադիո չունեինք ու հաճախ էինք հավաքվում հարևանի տանը, զրուցում: Մի անգամ, երբ հարևանի աղջիկը, որն արդեն ավարտական դասարանում էր սովորում, մորս խնդրանքով կարդաց մի հատված «Սովետական Հայաստան» թերթից, մայրս մի պահ լռելուց հետո ասաց.
-Աստված ջան, կէղնի՞ մեկ օր էլ իմ էրեխեքը մեծնան, դպրոց էրթան, կարդան, ես էլ լսեմ»: Ուսուցչուհուս աչքերից արցունքները հոսեցին:
«6-րդ դասարանում սկսել էի կարդալ «Գևորգ Մարզպետունին», ու մայրս ուշի ուշով լսում էր ինձ, ես ժամերով բարձրաձայն ընթերցում էի նրա համար:
Ձմեռ էր: Անասուններին կեր տալու ժամն էր, ու մայրս պիտի մի քանի րոպեով գնար: Մինչ գնալն ինձ պատվիրեց.
-Բալա ջան, հանկարծ չկարդաս, շուտ հասնիմ, դառնամ:
Իրեն դուր եկած հատվածները խնդրում էր նորից կարդալ.
-Բալա, լա թագուհու ու դայակի երկխոսությունը մեհատլե կարդա՞ս:
Կարդում էի, ու մայրս բառ առ բառ անգիր էր անում լսածը: Անտառաճանաչ մայրս անգիր գիտեր Թումանյանի բանաստեղծությունները:
Հետագայում, երբ մայրս հիսունն անց էր, փորձեց տառերը սովորել, ցավոք, չստացվեց: Ես կատակի էի վերածում նրա խոսքերը՝ սովորել չկարողանալու մասին.
-Լավ, Անժիկ, ձև մի թափի, ո՞նց թե չես կարում սովորես:
-Բալա ջան, կո չեմ կարում էլի»:
Զանգը հնչեց, ուսուցչուհիս դուրս եկավ դասարանից, ես հանեցի թուղթն ու գրիչը ու սկսեցի շարադրել նրա պատմածը: Ես ինձ ամենաերջանիկ մարդն զգացի, որովհետև ունեմ սովորելու հնարավորություն, ինչն այսուհետ ավելի եմ գնահատում ու արժեւորում: