marat sirunyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. կարևոր նշանակության էպիզոդներ

Շատ հաճախ որևէ բանի վրա կենտրոնանալով մենք չենք նկատում և այդպես էլ ստվերում ենք թողնում որոշ մանրուքներ, էպիզոդիկ դետալներ, որոնք երբեմն շատ խորը իմաստով, մտորումների տեղիք տվող, հետաքրքիր բաներ են լինում:

Ճամբարի չորրորդ  օրը ես էլ մասնակցեցի ֆոտոարշավի: Ուղղությունը` Լոռու մարզի Մարգահովիտ գյուղ:

Առաջին կանգառը կատարեցինք Դիլիջան-Մարգահովիտ ճանապարի մի հատվածում` Ֆիոլետովո գյուղում, որտեղ ռուս-մոլոկանները վաճառում էին բանջարեղեն, թթուներ և նման բաներ:  Իրենք հրաժարվեցին նկարվել, բայց ասացին, որ կարող ենք նկարել երեխային, ով նստած էր տաղավարի հետևում հարմարեցված տեղում: Այդ հարմարեցված տեղը` փայտաշեն, պատուհանների փոխարեն ցելոֆան փակցված, մոտ երկու մետր բարձությամբ և կես մետր լայնությամբ մի բան էր, որի ներսում էլ հենց երեխան էր: Բջջայինով միացված մուլտֆիլմ էր դիտում:

Առաջին հայացքից` արտասովոր ոչինչ չկար, բայց երբ մի փոքր ուշադիր էիր նայում և սկսում էիր մտածել` շատ բան կար այդտեղ:
Մեկ նայում էի այն տեղին, որտեղ հարմարվել էր փոքրիկ տղան, մյուս պահին նայում էի երեխայի աչքերին, հայացքին ու հասկանում, որ իրոք երջանկությունն ամենևին էլ ճոխությունից կախված չէ:
Նայում ես այդ ամենին ու տեսնում` պարզություն, անկեղծություն, ինչ-որ տեղ միամտություն, անհոգություն նաև երջանկություն, մի խոսքով` մանկություն:

Մինչ  ես տարվել էի այդ ամենով, խմբակիցներս գնացել էին նկարելու քիչ հեռվում`դաշտում աշխատող գյուղացիներին: Իսկ ես գտա ինձ հետաքրքրող մեկ այլ բան, ու առա~ջ:
Քիչ այն կողմ` հանդամասում արածում էր մի ձի:  Մի գաղտնիք բացեմ` որքան ինձ հիշում եմ, երբևէ ձիուն այդքան մոտիկից չէի տեսել: Երբ մոտեցա, որ նկարեմ,  մի պահ վեր թռավ, ոչ` ծառս չեղավ, ուղղակի երևի հանկարծակիի եկավ: Հետո փորձեցի ավելի մոտենալ: Մեկ քայլ, երկու քայլ, երրորդն ավելի վստահ, և այդպես դանդաղորեն բավական մոտեցա նրան: Սկզբում իրեն ինձնից հեռու էր պահում, բայց մի քանի րոպե նկարելու ընթացքում քիչ-քիչ սկսեց մոտենալ: Մի փոքր անց արդեն կարծես ընկերացավ ինձ հետ: Մոտենում էր այն աստիճան,  որ զգում էի նույնիսկ շնչառությունը, քիչ-քիչ ավելի էր մոտենում ու հպվում ինձ: Նրա հայացքում մի տեսակ տխրություն կար, ճանճերն էլ հավաքվել էին աչքերի շուրջ ու բաց վերքին լցվող աղի նման տանջում էին: Նրա առջևի աջ ոտքին անցկացված էր անազատության շղթա: Բայց ախր, ինքը ծնվել է ազատության գրկում անհոգ վազվզելու, այլ ոչ թե շղթայված պահվելու, ու բանելու համար: Նրա աչքերը մեծ էին ու խորը, ասես` թախիծով լեցուն օվկիանոսներ:
Հիմա եմ հասկանում, որ նա իմ ներկայության շնորհիվ մի պահ կտրվել էր այդ ամենից: Նրան չէին հետաքրքրում ո’չ աներես ճանճերը, ո’չ էլ անգամ դիմացի աջ ոտքի շղթայակերպ դառնությունը:
Նա այլևս մենակ չէր, և ամեն կերպ փորձում էր մտերմանալ ինձ հետ: Ինձ կիպ մոտենալով երևի ուզում էր` շոյեմ իրեն, խաղամ իր հետ: Եվ ես սկսեցի այդպես էլ անել: Ձեռքս կամացուկ տարա բաշին: Չառարկեց… Մի քանի վայրկյան տևեց այդ պահը և ցավոք վերջացավ, քանի որ շտապեցրին` պետք է գնալ:
Չնայած իր ոգևորության պատճառով «թույլ չտվեց» ինձ իրենից լավ կադր ունենալ, բայց միևնույնն է, ես սիրեցի նրան: Հիմա անկեղծ` ես կարոտում եմ նրան` հայացքը, աչքերը, շնչառությունը: Մեղավոր եմ զգում ինձ, որ մենակ թողեցի նրան: Իսկ տեսնես` նա հիմա հիշո՞ւմ է ինձ:
Նա ինձ շատ բան հիշելու ու խորհելու առիթ տվեց: Դժվար թե մոռանամ նրան:

Ցավոք, շատ բաներ հասկանում ենք ուշացած: Ինչևէ, հուսամ նա նորից մենակ չի մնա… Ախր, նա հրեղեն ձի է… Բայց շղթայված…

Ինչպես արդեն ասացի` պետք էր առաջ շարժվել, այդպես էլ արեցինք…
Մարգահովիտ հասնելուն պես սկսեցինք անցնել փողոցներով: Հետաքրքրական մի բան էլ այդ ընթացքում եղավ, քայլելու ընթացքում մի քանի տան դռների ուշադրություն դարձրեցինք, մի քանիսով փորձեցինք ներս մտնել` մի բաժակ ջուր ուզել, բայց դռները փակ էին… Ամեն փակ դռան հանդիպելիս ակամայից մտածում էի արտագաղթի մասին: Բայց չմտածեք, թե բոլորն արտագաղթել էին, ոչ, ուղղակի նման պատկերներ էին… Երբ որևէ գյուղով շրջում ես ու տեսնում կողպված դռներ, որոնք էլ երբևէ գուցե չեն բացվելու, մի տեսակ հոգիդ սկսում է ճմլվել: Մի՞թե չկա մի բանալի` փակ դռներ բացելու, ինչո՞ւ ենք միայն կողպեքների մեջ գտնում փրկությունը… Ախր, դա փրկություն չէ, այլ ճիշտ հակառակը` կործանում… Ազգի ու հայրենիքի կործանում… Հուսամ, ոչ մի դուռ հավերժ կողպված չի մնա, այլ կբացվի ու նոր կյանք կբերի… Ինչպես օրինակ մեզ հանդիպած այն դռներն էին շուտով բացվելու…

Մի քանի բառ կասեմ հաջորդ երևույթի մասին և ենթադրություններն ու մտորումները կթողնեմ ձեզ… Ծանր է տեսնել մանկական կոշիկներ` կիսաքանդ, խարխուլ ու աղքատիկ կիսատան դռան դիմաց…

Բայց հոդվածս ավարտեմ դրական: Մյուս էպիզոդիկ հերոսները դրանք շներն էին: Ամեն բակ մտնելիս, կամ տան մոտով անցնելիս աչքս նրանց էր փնտրում: Պատճառն այն չէ, որ վախենում եմ նրանցից, այլ հակառակը` շատ եմ սիրում: Եվ շատ եմ  ուրախանում, որ տան բակում տեսնում եմ նրանց: Մի քանի տան բակում հանդիպեցին. բոլորն էլ լավն էին, բայց կառանձնացնեմ մեզ հյուրընկալած տան բակում ապաստանող շանը: Նա  առաջինը դիմավորեց մեզ, ուրախ թռվռոցներով ու ծամածռություններով: Ստիպեց ժպտալ… Մի տեսակ այնքան բարություն ու դրական բան զգացի այդ շնից, որքան նրա տերերից… Այսօրվանից ավելի շատ սկսեցի սիրել շներին և ընդհանրապես կենդանիներին…

Շատ մանրուքներ երբեմն ավելի նշանակալից են լինում: Հասարակ զրույցի ժամանակ էլ,  շատ կարևոր բաները հիմնականում ասվում են աննկատ` խոսքի մեջ…

Անտարբերությունը դժվար թե լավ բանի բերի: