Հայրենիքը մերն է, մենք՝ հայրենիքինը

«Յուրաքանչյուր կին երազում է հանդիպել իր ասպետին, իսկ մի քիչ ազգասեր կինը` հայ ասպետին»,- նշում է հեռուսահաղորդավարուհի, լրագրող, «Հայ ասպետ» դպրոցի հիմնադիր Կարին Տոնոյանը: «Հայ ասպետ» նախագիծը հեռուստախաղի տեսքով հանրությանն է ներկայացվել տասը տարի առաջ, որոշ ժամանակ անց բացվել է նաև համանուն դպրոցը:

Թե անձնակազմի, թե աշակերտների ընտրության հարցում Կարին Տոնոյանը դրսևորում է յուրահատուկ վերաբերմունք` նշելով, որ յուրաքանչյուր մարդ և տարածք ունեն իրենց էներգետիկ դաշտը: Այդ դաշտի նյութը բացարձակ նվիրումն ու սերն է ազգի, երկրի նկատմամբ, որը հետագայում վերածվում է անկոտրում հավատի: Եթե նոր աշխատողը կամ սովորողը այդ դաշտի մաս չի դառնում, ինքն իրեն դուրս է մղվում, և շարունակում է իրեն համապատասխանող միջավայրի փնտրտուքը:

«Քանի որ Աստված ստեղծել է բոլորիս իր իսկ պատկերով, յուրաքանչյուրս փոքրիկ աստվածներ ենք՝ ստեղծված արարելու, ոչ թե գոյատևելու»,- մեկնաբանում է Կարին Տոնոյանը:

Հայ ասպետ խաղին մասնակցելու ցանկություն ես ունեի դեռ շատ տարիներ առաջ, բայց միայն այս տարի հաջողվեց: Մեր թիմը կազմավորվեց բավականին արագ, և յուրաքանչյուրս ունեինք մեր անձնական միտումը՝ ոմանք ուզում էին գնալ Հայաստանի որևէ մարզ` հնգօրյա արշավի, ապա Արցախ և Արևմտյան Հայաստան, ոմանք՝ փորձել իրենց ուժերը տարբեր թեմատիկ ոլորտներում, դե իսկ ես նայում էի խաղին ինչպես մի բարձր լեռան գագաթի, որ պետք է հաղթահարեմ: Մեզ բաժանեցին պատմությանը, գրականությանը, աշխարհագրությանը և այլ բազում ոլորտների վերաբերող նյութեր:

Եթե հարցնեք՝ ինձ ինչ է տալիս Հայ ասպետը, ես կպատասխանեմ՝ ոչինչ նյութական, այն վերածվում է Բևեռային աստղի քեզ համար, և աստվածային ամենափրկիչ լույս դառնում ողջ կյանքիդ ընթացքում: Օգնում է գտնել ճիշտը ստի լաբիրինթոսում, ճանաչել և գտնել ինքդ քեզ, հասկանալ առաքելությունդ, նպատակդ, ճանաչել աշխարհը իր հարթ ու ողորկ մակերեսներով, հասկանալ, թե ինչու ստեղծագործ մի ժողովրդի այդքան շատ բաժին ընկավ ճակատագրի հարվածներից:

«Ասում են՝ բնությունը ավելի հզոր կաղնի, քան մարդն է, չի ճանաչում, բայց եկեք համաձայնենք, որ այդ հզորությունը պետք է անընդհատ սնել գիտելիքով ու դաստիարակությամբ»,- նշում է Կարին Տոնոյանը:

Խաղի պատրաստությունը տևեց մոտ մեկ ամիս: Մենք կռվում էինք, ուրախանում, նոր գիտելիքներ ձեռք բերում, ընկերանում… Վերջապես եկավ խաղի օրը:

Ողջ խաղի ընթացքում մենք անցանք խրթին ճանապարհ՝ հպարտ վերելքներով ու ցավոտ վայրէջքներով լի: Վերջապես այդքան սպասված ավարտ՝ երկրորդ հորիզոնական, 19 միավոր: Իհարկե, մեր ուզած արդյունքը չէր, բայց անշուշտ ամրապնդվեց մեր մեջ երկու հավատ՝ մեկս մյուսին վստահելու և իրապես ազատ լինելու:

Մայք Թայսոնն ասել է. «Երբ մարդն ընկնում է, դա ֆիզիկա է, երբ բարձրանում է՝ բնավորություն»:

Երկար ժամանակ մենք սպասեցինք պատասխանի, արդյո՞ք անցել ենք հաջորդ փուլ, և արդյո՞ք կստանանք արշավ գնալու այդ բաղձալի հնարավորությունը: Մեկ ամիս սպասում, և դրական պատասխան: Այո, մենք թիմով մեկնում ենք Ջերմուկ՝ հնգօրյա արշավի պատմական հայրենիքով: Ցավոք, մեկնեցինք երկուսով՝ ես ու Հասմիկը:

Իրական ընկերությունը ի հայտ է գալիս դժվար ժամանակ, երբ ունենում ենք մեկս մյուսի աջակցության, տեղ-տեղ համբերատարության ու հանդուրժողականության կարիքը: Օտար միջավայրում՝ պատասխանատվության զգացումը խառնված անսահման տխրությամբ, հետն էլ՝ մի ծանր ճամպրուկ, որ դեռ պետք է բարձրացնել բլուրն ի վեր: Հանակարծ մոտենում է մի անծանոթ աղջիկ և առաջարկում իր օգնությունը:

-Միայն ընկերոջ ձեռքը կարող է պոկել սրտի փշերը և օգնել իրենից 2 անգամ ծանր ճամպրուկը վրան հասցնել,- ասացի ես ինքս ինձ այդ պահին:

Հետո էլ 5 կիսաքուն գիշերներ մերթ քնապարկի մեջ, մերթ իրար վամուր սեղմված: Առավոտյան մարզանք, համեղ նախաճաշ, որ Մարետ տատին պատրաստել է այդչափ սիրով և ջերմությամբ։ Ընդունենք, որ խարույկի վրա պատրաստված ամեն ինչն էլ համեղ է ստացվում: Օրերը մեր անցնում էին անչափ հագեցած՝ գնում էինք քայլարշավների գեղատեսիլ վայրերով, խաղում «մաֆիա», որն, ի դեպ, մեզ շատ մտերմացրեց: Ամենից հիշարժանը, անշուշտ, գիշերային խարույկն էր: Դրսում ցո՜ւրտ, սառնամանիք, և խարույկի շուրջ կուտակված մեծ ու փոքր հայ: Դե, կիթառը, ֆիդայու խրոխտ երգն ու անվերջ քննարկումները մեզնից անպակաս:

Հայ ասպետը խաղ չէ կամ դպրոց, այն ապրելաոճ է, ապրելաձև: Այնքան մեծ հոգեկան սնուցում ենք ստանում մեր ուսուցիչների հետ շփումից, որ հերիքում է նույնիսկ ամենախելահեղ գաղափարները ի կատար ածելուն: Ամեն գործդ աշխատում ես հայրենասիրական ու ազգային անկոտրում ոգով համեմել, յուրաքանչյուր ձեռքբերում նշելիս՝ ազգային պարել, հարգել ու սիրել մայրենիդ, խոր ակնածանքով վերաբերվել ազգային պատկանելիությանդ:

Անգլերենում մի հետաքրքիր բառ կա՝ master, թվում է, թե նույն ուսուցիչն է կամ ինչպես մենք հայերս ենք սիրում ասել՝ դասատուն։ Իրականում, ուսուցիչը քո մտքի կերտիչն է այն ոչ երկար 45 րոպեների ընթացքում, որ հատկացված են իրեն, մինչդեռ master-ը այն խիզախ նավապետն է, ով աշխատում է փրկել քեզ խորտակումից, տալիս է անհրաժեշտ հմտություններն ու կյանքի ինչ-որ մի պահի թույլ է տալիս ինքնուրույն շարժվել ընդդեմ կյանքի փոթորիկների… Հայ ասպետները իրենց master-ին գտնելու պատվին արդեն արժանացել են:

Ճամբարից մենք հետ եկանք լացակումած ու տխուր, որ բաժանվում ենք, բայց գիտեինք, որ անպայման կհանդիպենք մի օր և չսխալվեցինք: Այժմ մեզնից շատերը այցելում են Հայ ասպետում հայագիտական դասերի: Մենք անցնում ենք աշխարհաճանաչում, նժդեհագիտություն, ազգային պար, թուրքերեն ու էլի շատ ու շատ բաներ, գնում ենք արշավների, կազմակերպվում են բազմաթիվ կրթական ծրագրեր՝ հանդիպումներ հայտնի պատմաբանների հետ, այցելություններ թանգարաններ և այլն: Մենք բաց չենք թողնում և ոչ մի առիթ իրար հանդիպելու, միասին ազգային երգ ու պար հնչեցնելու:

Կյանքը չափվում է ոչ թե կատարած արտաշնչումների քանակով, այլ այն պահերի, որոնցից շնչառությունդ կանգ է առնում: Հայ ասպետը հաղորդեց մեզ այդպիսի պահերի մի ամբողջ համաստեղություն, որ այժմ վառ փայլում է երկնքում՝ որպես անմար հիշողություն: Այն տվեց մեզ իրար՝ Հայաստանի տարբեր մարզերից հավաքված պատանիների, որոնք իրենց Հայ ասպետ են կոչում և արժանապատվորեն կրում են բարձր պատիվը հայ լինելու: