Հերթական առավոտը հայ-բելգիական  ծրագրի շրջանակում։ Օրը սկսվեց Սևան գնալու համար պատրաստություններ տեսնելով։ Բոլորս իրեր հավաքելով էինք զբաղված և արդեն ժամը 10-ին պատրաստ էինք շարժվելու։

Դե իհարկե, երկար ճանապարհ գնալը միշտ էլ հաճելի է, երբ ընկերների հետ ես։ Ճանապարհին պարզվեց, որ իմ բելգիացի ընկերուհու՝ Մորենի հետ, բնավորության ընդհանուր  գծեր ունենք։ Ամբողջ ընթացքում զրուցում ու կատակում էինք տարբեր թեմաներով։ Իսկ քիչ անց սկսեցինք երգեր լսել ու քարտ խաղալ։ Հասցրեցի նույնիսկ Մորենին «դուռակ» խաղալ սովորեցնել։

Ահա արդեն երևում է կապուտակ Սևանը։ Ավտոբուսը կանգնեց, և մենք սկսեցինք բարձրանալ դեպի թերակղզի՝ ճանապարհին լուսանկարներ անելով ու զմայլվելով Սևանի գեղեցկությամբ։ Երբ արդեն հասանք թերակղզու բարձունքին, միասին հավաքվեցինք Սևանավանքի մասին տեղեկություններ հաղորդելու մեր բելգիացիներին, որից հետո սկսեցի պատմել Սևանի մասին, նրա էկոլոգիական խնդիրների, պատմության մասին, ներառելով նաև Սևանի ծովամարտը։ Թերակղզում շրջելուց հետո գնացինք դեպի լողափ՝ հովանալու Սևանի սառն ու թարմացնող ջրով։

Եվ այսպես, բելգիացիներին Հայաստանի զարդերից ևս մեկի հետ ծանոթացնելուց հետո և Սևանի ձկնատեսակներից համտեսելուց հետո ուղևորվեցինք դեպի Դիլիջան, Հաղարծին։  Ճանապարհին մեր առջև բացվեց Դիլիջանի անտառների գեղեցիկ տեսարանը։ Շատ չանցած հասանք Հաղարծին, որտեղ այդ պահին «Հաղարծնի շաբաթ» փառատոնն էր ընթանում։ Եկեղեցում երգչախումբը հայ հոգևոր երգեր էր կատարում, որին բոլորս էլ հետևում էինք՝ ընթացքում մեր բելգիացի ընկերներին բացատրելով և պարզաբանելով, թե ինչ էր տեղի ունենում։ Եկեղեցուց դուրս գալուց հետո մենք նրանց պատմեցինք Հաղարծնի վանական համալիրի մասին, լուսանկարվեցինք, լուսանկարեցինք:

Երևանի շոգ եղանակից հետո Հաղարծինում անսպասելի հորդ անձրևը թե ուրախացրեց, թե զարմացրեց: Մենք շատ արագ թրջվեցինք ու վազեցինք դեպի ավտոբուսը և վերադարձանք Երևան:

Այս հագեցած օրը ավարտեցինք դարձյալ հանրապետական մարզադաշտում ֆուտբոլային հանդիպում նայելով և հայկական կողմին երկրպագելով։

Աննա Անդրեասյան

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց Ռեդուան Լաչկարի հետ

Ռեդուանը բելգիացի մասնակիցներից, կարելի է ասել, ամենատարբերվողն է։ Առաջին անգամ հենց տեսա, հայերենով բարևեց ու հարցրեց՝ ի՞նչ կա։ Հենց այդ պահից էլ Ռեդուանը դարձավ իմ ամենամտերիմ բելգիացին։

-Մի անգամ դու ասել ես, որ երեք տարի առաջ դու չգիտեիր Հայաստանի գոյության մասին։ Ինչպե՞ս ես իմացել։

-Երեք տարի առաջ քայլում էի փողոցում և հանկարծ բարձր ձայներ լսեցի։ Արագ գնացի դրանց ուղղությամբ և տեսա, որ մոտավորապես 20 հոգի իրար քաշքշում էին։ Այնտեղ կար մի ծանոթ տղա, ում ճանաչում էի դպրոցից։ Ես միացա նրան, և կարճ ժամանակ անց քաշքշուկն ավարտվեց, որովհետև լսեցինք ոստիկանական մեքենաների ազդանշանները։ Պարզվեց, որ նրանց կեսը թուրքեր էին, իսկ մյուս կեսը՝ հայեր (առաջին անգամ լսեցի հայերի մասին): Վեճի կենտրոնում հայերի Ցեղասպանությունն էր։ Հետո մենք ավելի ընկերացանք, և հիմա նրանց ընտանիքը ինձ համար դարձել է երկրորդ տուն։

-Ինչո՞ւ հենց Հայաստանն ընտրեցիր․ այլ երկրներ էլ կարող էիր գնալ այս ամառ «Թումուլդի» ծրագրով:

-Ես ընտրեցի Հայաստանը, որովհետև հետաքրքրված էի Հայաստանով։ Նաև ունեմ շատ ընկերներ, ովքեր այստեղից են։ Եվ վերջում. ես իրականում ավելի շատ մարոկկացի եմ, քան բելգիացի: Մարոկկոյի և Հայաստանի մշակույթների միջև նմանություն եմ տեսնում։

-Ո՞րն է այստեղ գալու քո նպատակը։

-Ես ուզում եմ բացահայտել Հայաստանը, սովորել հայերեն, իմանալ ավելին հայկական մշակույթի մասին և լավ ժամանակ անցկացնել մասնակիցների հետ։ Իսկ ինչ վերաբերում է մեր ճամբարին, ես ուզում եմ իրոք բարձրաձայնել ու ավելի շատ մարդու տեղյակ պահել այն խնդիրների մասին, որոնք մենք կքննարկենք այս օրերի ընթացքում։

-Բավարա՞ր էր այս մի քանի օրը Հայաստանը բացահայտելու համար։

-Ինձ թվում է, սա իրոք շատ կարճ է։ Ես կարծում եմ, որ մեկ ամիսը բավարար է։ Կարող եմ առաջին տպավորություններս ասել։ Երբ դուրս եկանք օդանավակայանից, ես միանգամից նկատեցի, որ սա եվրոպական երկիր չէ։ Այն ունի միջինարևելյան մշակույթին բնորոշ բաներ։ Կլիման շատ տաք է։

-Նշեցիր, որ մեր և Մարոկկոյի մշակույթների միջև նմանություն ես տեսնում։ Կարո՞ղ ես նշել դրանք։

-Ամենաառաջինը, որ ես նկատեցի, մեր պարերն են։ Եվ՛ պարեղանակը, և՛ շարժումները շատ նման են իրար։ Ինձ թվում է, որ առաջին հայացքից չես կարող ասել, սա հայկական, թե մարոկկական հարսանիք է։ Նաև կան շատ բառեր, որոնք ունեն նույն արմատը։ Երեկ քեզ հետ բացահայտեցինք, որ «տնազ» (ինչ-որ մեկի ձևերն անել) բառը նույն իմաստն ու գրեթե նույն արտասանությունն ունի, ինչ արաբերենում։ Երկուսիս վրա էլ մեծ ազդեցություն է ունեցել արաբական մշակույթը և անընդհատ կարելի է նշել նմանությունները։

-Դու գիտես չորս լեզու՝ հոլանդերեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, արաբերեն։ Ինչո՞ւ ես ուզում սովորել հայերեն։

-Առաջին անգամ, երբ ես լսեցի հայերեն, ես իրոք սիրեցի արտասանությունն ու հետևաբար նաև լեզուն։ Բացի այդ, հետագայում Հայաստանում ապրելու պլաններ ունեմ։ Այստեղ մնալու համար լավ կլինի իմանալ հայերեն։ Նաև ցանկանում եմ իմ հայ ընկերների հետ շփվել հայերենով։

-Իսկ ինչու՞ ես ցանկանում ապրել Հայաստանում։

-Ես քրիստոնյա եմ, և դա Մարոկկոյում նշանակում է, որ դու ապահով չես։ Երկրի բնակչության իննսուն տոկոսը մուսուլման է, ինը տոկոսը միայն՝ քրիստոնյա։ Նախկինում և նույնիսկ հիմա, մեր միջև կա լարվածություն։ Իսկ Բելգիան ես այդպես էլ չսիրեցի։ Այսպիսով հայկական մշակույթն ինձ համար երկրորդ ամենահարազատն է։ Եվ դրան ծանոթացնելու համար ես շնորհակալ եմ իմ ամենամտերիմ ընկերոջը՝ Արմանին։

-Մեկ բան, որ սիրեցիր Հայաստանում։

-Ես սիրեցի եկեղեցիներն ու քրիստոնեության հաստատունությունը Հայաստանում։

-Ամենավատ բանը Հայաստանում։

-Սա շատ դժվար հարց է։ Բայց կարող եմ նշել ամենավատ բանը, իմ կարծիքով, հայերի մեջ, ցուցամոլությունն է։ Իմ քաղաքում ապրում են բազմաթիվ հայեր, և նրանցից որոշներն ուղղակի անիմաստ ցուցամոլություն են անում:

Հարցազրույցը վարեց Սուրեն Կարապետյանը

***

9th of August.

Today, as usual, we all woke up at 8, had breakfast and had to be ready at 9h45 to continue our journey in Armenia. The agenda changed yesterday because there was a landslide and we couldn’t do what was original planed. Instead, we had a pretty calm day compared to the days we had before.

So, we had to be ready at 9h45 to get on the bus that would take us to the biggest lake of the Caucasus region, Sevan. When we arrived, we decided to go to visit the churches on the top of the hill first and then take a swim in the lake. So we went up to the churches and on our way there were a lot of stands where citizens where selling souvenirs. There is where I bought my first souvenir in Armenia (a neckless with a cross).

Next, after we had seen the ancient buildings and took some pictures with a beautiful view behind us, we got down and continued our way to the lake. When we arrived, we immediately changed to our bathing suits and plunged into the lake. Honestly, the water was freezing but it was a nice way to cool down. We stayed there for an hour or so an quickly continued our way to have lunch in a restaurant near the lake which gave us a beautiful view while we were enjoying our lunch.

After lunch, we got back on the bus to go to a church in the mountains. When we arrived, it started raining and almost nobody had thought about bringing a waterproof jacket. Conclusion, after a while we were all soaking wet!

Near the church, there was a tree. That tree was approximately 2000 years old! It’s said that when you make a wish and you go trough the tree ( there is like a big hole In the tree ), your wish will come true. So everybody made a wish. So next we took some photo’s and it was time to leave. We got on the bus, still soaking wet, and had a quite trip back to the hostel.

There, we had a choice between going to a soccer game or having some rest. A majority went to go get dinner first and stayed in while the others went to the soccer match and had dinner afterwards. Then late in the evening when the people ,who chose soccer, had come back to the hostel, we had to stared making our bags to go to the village where we will stay with a host family.

After it was all done and some people had catches up on some conversation, all went to bed, building enough energy for the next day.

Valeria Koroleva