Mariam barseghyan

Շեքսպիրն ապրում է

Այն բոլոր գրքերը, որտեղ պատկերված են մեր կյանքը, երազանքները, երբեք չեն մոռացվում: Այդ գրքերում գրված յուրաքանչյուր բառ դառնում է մերը, ցանկացած դրվագ պատկերվում է մեր աչքերի առջև, սիրելի հերոսների զգացմունքները, հույզերը ալեկոծվում են մեր սրտերում, իսկ գիրքը միշտ մնում է մեր հիշողության մեջ: Նման գրքերից ես շատ դժվարությամբ եմ բաժանվում, չէ որ քիչ առաջ «ապրում» էի այդ կյանքը: Շեքսպիրը այն հեղինակն է, ում ստեղծագործություններից բաժանվելը նմանվում է մի ողբերգության: Որպեսզի այդ ողբերգությունը չվերածվի դրամայի, ես սկսում եմ «ապրել» նրա հաջորդ գիրքը:

Շեքսպիր հնարավոր չէ ուղղակի կարդալ, ուղղակի անտարբեր թերթել էջերը: Նրա ստեղծագործությունների մեջ կա այնպիսի մեծ զգացմունքային դաշտ, որ եթե ընկար այդ անսահմանության մեջ, այլևս դուրս չես կարող գալ: Մեկ անգամ կարդալուց հետո ընկնում ես կախվածության մեջ և ցանկանում ես անընդհատ շնչել այդ գրքերի թերթերի գերող հոտը, անընդհատ հպվել դրանց և թերթե~լ ու թերթե~լ, կարդա~լ ու կարդա~լ…
Շեքսպիր չեն կարդում, այլ ապրում են…

Ասում են հեղինակին ճանաչելու համար պետք է կարդաս նրա ստեղծագործությունները: Այո, մարդուն ճանաչում են հոգով: Չէ որ չես կարող գրքի շապիկով միայն որոշել` լա՞վն է այն, թե՞` ոչ: Այդպես էլ մարդն է, մինչև չկարդաս նրա հոգին, չես հասկանա, թե ինչպիսին է նա: Հեղինակի հոգին գիրքն է: Միավորելով իրականությունը, գերբնական պատկերները, սերը, ատելությունը, ուրախությունը, տխրությունը, Շեքսպիրը իր գրքերում ստեղծել է մեծ հոգեբանական, փիլիսոփայական աշխարհներ: Նրա գրքերում չկան իրար նման հերոսներ, նրանցից յուրաքանչյուրը ունի իր հոգեկան աշխարհը, իր անձնական ապրումները կապում է հերոսներին և յուրաքանչյուրի մեջ դնում իր սրտի մի փոքրիկ մասնիկը: Ինձ թվում է, եթե բոլոր հերոսների կերպարները միավորենք, արդյունքում կծնվի ևս մի կերպար, ով միշտ էլ եղել է գլխավոր հերոսը, դա Շեքսպիրն է: Նա ինձ համար ծնվեց «Լիր Արքա»-ում, երբ առաջին անգամ սկսեցի կարդալ Շեքսպիր, հետո դարձավ պատանի` «Ռոմեո և Ջուլիետ»-ում, և այդպես շարունակեց մնալ իմ մեջ որպես մի պատանի փիլիսոփա, առաջին անգամ սիրո քաղցրությունը համտեսած մի երեխա: «Համլետ», «Մակբեթ», «Օթելլո» և «Կորիոլանուս»… Այս բոլոր գրքերում Շեքսպիրը դարձավ ինձ համար ավելի հասուն, բայց հետագայում կարդացածս ստեղծագործությունները չծերացրեցին նրան, նա չդադարեց հետաքրքրել ինձ, այլ մնաց այդպես չբացահայտված: Յուրաքանչյուր գործ բացահայտում է նրան յուրովի, բայց այդպես էլ ցույց չի տալիս, թե իրականում ով էր Շեքսպիրը:

«Ճշմարտությունը կանցնի դարեդար, սերնդե սերունդ, կհասնի մինչև աշխարհի վերջին օրվան»:
Ուիլյամ Շեքսպիր

Այսպես նաև Շեքսպիրը իր անկեղծությամբ և սիրով գրված գրքերով կապրի մինչև աշխարհի վերջին օրը…