Կատարվող դեպքերը, հերոսները և անունները հորինված են, և ցանկացած համընկնում իրականության հետ, պատահականություն է։ 

Աստիճաններ

Արևն արդեն թեքվել էր զենիթից՝ հայտարարելով օրվա երկրորդ կեսի սկիզբը, երբ երեք ուսանողներ իրար մի կերպ հրելով փորձում էին չորրորդ հարկ հասնել։ Անուշը մինչև լսարանի մուտքը առաջարկում էր հետ գնալ ու դասի չնստել, Մարիամը ինչպես միշտ, թափում էր ձեռքի մեջ եղած ամեն ինչ ու մի ձեռքից մյուսը փոխում գրինֆիլդի մորու համով առանց շաքարավազի թեյի թղթե բաժակը, որը այրում էր իր՝ սովորականից ինչպես միշտ սառը ձեռքերը։ Թեյը հինգ րոպե առաջ էր ձեռք բերել համալսարանի կողքի պատճենելու, ինտերնետից օգտվելու, թեյ ու սուրճ խմելու, հաց ուտելու տեղից, արտաբերելով՝ ինձ ինչպես միշտ, իսկ Անուշը ահագին ուրախացել էր, որ երրորդ տարում իրենք արդեն ունեին իրենց «ինչպես միշտ»-երը համալսարանի կողքի բազմաֆունկցիոնալ տպա-սրճարանում։ Երրորդը՝ Անետը, փորձում էր թույլ չտալ դեպքերին շեղվել իրենց բնականոն ուղուց։ Նա քայլում էր վերջից, որպեսզի Անուշին թույլ չտա շրջվել ու հետ գնալ, վերցնում էր Մարիամի գցած շարֆը, տալիս ձեռքը, որովհետև վերջինս սեփական թեյն էլ շուռ տար՝ չէր նկատի, ու Անուշի մեջքից հրում էր, որովհետև սա էլ կանգնել ու հրաժարվում էր դասի գնալ։

-Դե, բարձրացեք, ուֆ, Անուշ, սուս մնա, Մարիամ, շարֆդ էլի գցեցիր, դուք ո՞նց եք ֆրանսերենի քննություն տալու, էս ինչ «արխային» եք ընկել, շարժվի Անուշ, ո՞ւր․․․

Մարիամին իսկապես շատ էին զվարճացնում էսպիսի տեսարանները, երբ Անետը, հոգատար մոր նման փորձում էր փրկել իրենց գիտելիքները, հեռու պահել հիմարություններ անելուց, կամ, գոնե մի քիչ սթափ մտածել։

-Մեկ ա, ոչ մի բան չեմ խոսում ես էդ դասին, ինձ չի օգնում ֆրանսերենը, բան չեմ անում,- բողոքում էր Անուշը՝ հազիվ մի աստիճան էլ բարձրանալով։

-Է, անեիր տնայինը։

-Արել եմ, բայց չեմ ներկայացնելու, չեմ ուզում։

-Մարիամ, գրողը տանի, սուս մնա։

Մարիամը ծիծաղից ավելի դանդաղ էր բարձրանում, եթե իհակե, դա կարելի է բարձրանալ համարել, թեյը հենել էր բազրիքին ու հռհռում էր ստեղծված իրավիճակից։

Անետի խիստ հայացքից հետո բոլորով շարունակեցին բարձրանալ ու շարքով խելոք մտան լսարան ու զբաղեցրին իրենց տեղերը։

Մի բան պակաս էր։

-Մերին ո՞ւր ա։

-Շատ եմ իմանում։ Էլի ուշանում ա։

***

Լեկցիա

-Վայ գրողը տանի դու կփոխվե՞ս, թե՞ չէ։

Անետը էլի խոսում էր հեռախոսի թվերի հետ ու համոզում րոպեն ցույց տվող թվին շուտ փոխվել։ Անուշը հեռախոսով ինչ-որ խաղ էր խաղում, Մերին միակն էր լսարանում, որ դաս էր լսում, իսկ Մարիամը գլուխը սեղանին դրած քնել էր։

Լեկցիան մնում էր օդի մեջ ու իրեն հաղորդակից էր դարձնում միայն Մերիին։ Վերջինս մեկ-մեկ հարցեր էր տալիս, որոնցից Մարիամը վեր էր թռչում տեղից։

-Աստվածնե՜ր, Մերին դաս ա լսո՞ւմ։

-Ըհը։

-Ուրեմն կարանք մենք չլսենք, չէ՞։

-Ըհը։

Իրար հետ սովորելով չորս աղջիկները ձեռք էին բերել աններելի սովորություն․ իրենցից մեկը եթե մի բան գիտի, հաշվում են, որ մյուսներն էլ գիտեն, ու էլ չեն հետաքրքրվում։ Որովհետև քննություններից առաջ իրար բացատրում ու սովորեցնում են։ Իսկ չորսից դաս լսողը միշտ Մերին էր դուրս գալիս, մեկ-մեկ էլ Անուշը։ Անետն ու Մարիամը, երբ, իհարկե, Մարիամը քնած չէր լինում, խոսում էին իրար հետ ինչից ասես։ Էս երկուսը էնքան արագ ու աննկատ էին սովորել խոսել, որ աշխարհի բոլոր թեմաները քննարկելուց հետո նայում էին ժամին ու տեսնում, որ դասից մի րոպե է անցել։

***

Կարևոր դաս

Մարիամը շրխկացրեց երթուղայինի դուռը ու իր ունեցած բոլոր ոտքերով սկսեց վազել։ Վազում էր նա, եթե անկեղծ լինենք, ոչ այնքան։ Մի կերպ տարբեր մարդկանց շրջանցելով ու բաց դռան առաջ ոչ մեկին չզիջելով՝ հասավ լսարան։ Կարևոր դաս է։ Իրականում, ամեն կիսամյակ մի էսպիսի դաս լինում էր, որից Մարիամը ֆոբիա ուներ։ Մեռներ՝ չէր բացակայի, չուշանալու համար էլ կյանքը կտար։ Մի շարժումով վերարկուն կախիչին շպրտելուց հետո նետվեց իր համար ազատ թողած չորրորդ աթոռին։

-Մար, պրիվետ, ինչ կա՞։

-Սկսե՞լ ա։

-Չէ, տեսա՞ր էն ուղարկածս նկարը․․․

-Սուս մնա, սկսվում ա։

Մարիամը հանեց տետրը, գրիչը, հավաքեց մազերը, ու մյուս երեքն իմացան՝ առաջիկա մի ժամ 20 րոպեն պետք չէ Մարիամին ձեռք տալ, որովհետև կարծում է, թե մի վայրկյան էլ շեղվի, էդ մի վայրկյանում կասվի ամենակարևոր բանը, որը ինքը բաց կթողնի ու հետո հոգին էլ տա սատանային՝ չի լրացնի։

 

***

Դասամիջոց

Մարիամը արդեն հագնված նվնվում էր։

-Վայ, դե պրծեք, գրողը տանի, էս ինչ երկար եք հագնվում, Մերի, լավ էլի․․․

Դասամիջոցից արդեն տասը րոպե անց չորս աղջիկները կիսամեռ դեմքերով ուտելիք էին առնում։ Հետո կիսամեռ դեմքերով ուտում էին, հետո վազում համալսարանի մոտի կատուների հետևից, հետո իրար ինստագրամով վիդեոներ ցույց տալիս, հետո իրար ինչ-որ անհասկանալի բաներ պատմում, հետո դասամիջոցից անցավ ևս տասը րոպե։

Գրողը տանի։ Էս ինչ արագ ենք։

-Եկեք չնստենք դասի, էլի։

-Հաց ենք կերել, ափսոս ա։

-Ըհն, չնստեն, совсем распустились,- զգուշավորը, ինչպես միշտ, Անետն էր, որը ջղայնացած ժամանակ (և ոչ միայն) ռուսերեն էր խոսում։

-Միիիի անգամ։ Մի՜ անգամ ընդամենը դասի չենք նստել, Անետ, մեզնից դոձիկ չկա։

-Ըհն, շատ լավ ա։

Մնացած ամբողջ ժամանակը (շռայլ տասը րոպե) վերադառնում էին խանութից համալսարան (հեռավորությունը 100 մետր լինի հազիվ), ու կռվում՝ գնան ներս, թե մնան դուրսը։ Հետո Անուշը, ինչպես միշտ, հիշում էր, որ տնային ունի վերջացնելու, ու նրանք սկսում էին իրար հրելով մի կերպ չորրորդ հարկ բարձրանալ․․․

***

Վիդեոչատ

Ամեն կիսամյակի վերջում գալիս էր վիդեոչատերի ժամանակաշրջանը, երբ վերոնշյալ չորսը փորձում էին միասին գլուխ հանել դասերից։

-Մերի, էդ տեսախցիկի ֆիլտրը անջատի, կենտրոնացի, դաս ենք անում։

-Իմ excel-ը չի աշխատում։

-Ո՞ւմ տնեցիք են գոռո՞ւմ։

-Իմ excel-ը չի աշխատում։

-Ո՞ր խնդիրն անենք։

-Excel-ս չի աշխատում։

-Վա՜յ դե․․․

-Ու սա մեր կյանքի լավագույն տարիներն են․․․

-Մարիամ, էդ կատվի վիդեոն անջատի, Մերի, դու էլ էդ ֆիլտրը, Անետ, excel-դ փակի, դեպրեսիադ էլ հետը, սկսում ենք․․․

-Եղավ, Անուշ․․․

-Խնդիր համար մեկ․ սկսեցինք։

Դե, սկսեցինք։