Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի
Ահա և ես: Վերադարձա: Երևան-Վարշավա, երկու ժամ՝ Վարշավայի օդանավակայանի սառը պատուհաններին գամված՝ մանրազնին հետազոտելով եղյամի մանր սպիտակ կետիկները, Վարշավա-Վենետիկ, ավտոբուսի կանգառի որոնումներ, Վենետիկ-Տրիեստե, ու հետո արդեն հարազատացած Տրիեստե-Դուինո: Իսկ վերջում՝ վերադարձ: Հիմա մտածում եմ՝ հետաքրքիր է, էստեղից Հայաստան մեկնելիս էլ եմ վերադարձի մասին գրում, Հայաստանից էստեղ գալիս էլ: Որտե՞ղ են մարդիկ վերադառնում: Մարդիկ երևի վերադառնում են էնտեղ, որտեղ եղել են ժամանակին, հուշեր են ունեցել ու հետո լքել են: Ստացվում է՝ ես հուշեր ունեմ և՛ էստեղ՝ Իտալիայում՝ Ադրիատիկի ափին, և՛ Հայաստանում՝ Զվարթնոցից մինչև Չերեմուշկա (անպայման 8 համարի ավտոբուսով գնալով): Այնքան տարբեր են զգացածներս՝ բառերով արտահայտելու համար մի քիչ ավելի խուճուճ․․․
Դու ի՞նչ կզգայիր, եթե նայեիր լուսնին ու հիշեիր, որ վերջին լիալուսնի ժամանակ դու հերթական բլինչիկն էիր ուտում ձեր խոհանոցում: Եթե բացեիր պահարանդ ու տեսնեիր, որ շա՜տ շոկոլադներ ունես, որոնք մաման խնամքով դասավորել էր, որ դու քոլեջում քաղցրի պակաս չունենաս: Նայեիր գրադարակիդ, հիշեիր, որ մի քանի ամիս կարդացել ես քո լեզվով գրված էդ գրքերը, որ ինչ-որ տեղ կարոտդ առնես, հետո թողել ես դարակն էլ, գրքերն էլ ու գնացել ես տուն՝ կարոտդ հենց տնից առնելու: Հիմա նորից տեսնում ես էդ գրքերը ու հիշում ես դրանց՝ տան կարոտ առնելու միջոց լինելը: Դու կնայես պատուհանիցդ, մայրամուտը սարսափելի, անբացատրելի, աննկարագրելի սիրուն կլինի՝ քո սիրած գույնի՝ մանուշակագույնի, ամենանուրբ երանգներով: Դու կսիրես այդ մայրամուտն էլ, այդ երեկոն էլ, այդ պատուհանն էլ ու այդ օրն էլ: Դու կսիրես այն, որ այդ պահին այդտեղ ես ու այդ մայրամուտի մեջ: Հետո էլի մի պահ կհիշես, որ վերջին անգամ այդ մայրամուտին նայել էիր հաջորդ առավոտյան աչքիդ առաջ Խուստուփի պատկերը ունենալու ակնկալիքով: Ու կթախծես դու մի պահ․․․
Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի
Չէ, չես տխրի: Նորից Խուստուփը տեսնել էլ չես ուզենա, չես էլ հասցրել կարոտել: Դա կարոտ չի: Տուն վերադարձած օրերիդ դու քաջ գիտակցել ես, որ ցանկանալու ես կրկնել մամայի ծնկներին նստած պահերը, Մարիի հետ երգել-պարելը, Կապանով քայլելը, պապայի հետ զրուցելը: Դու գիտակցել ես, դրա համար էլ վայելել ես այդ օրերը՝ ամբողջ ուժովդ: Դրա համար էլ էս պահին մեջդ եղածը կարոտ չի ամենևին էլ: Դու թախծում ես մանուշակագույն մայրամուտի մեջ, որովհետև զգում ես, որ մտերմացել ես էդ տեսարանին, որ ուղղակի գեղեցկություն ու նրբագեղություն չի տեսածդ, որ ներդաշնակության սիրունագույն դրսևորում չի միայն սփռվում աչքերիդ առաջ, այլ հարազատացած մի տեսարան՝ աչքերիդ ծանոթ, սրտիդ՝ մոտիկ: Դու քո սենյակի լույսերը սիրում ես՝ կարմիր ու կանաչ: Դու սիրում ես քո գրասեղանը, որ կոկիկ դասավորում ես ամեն օր՝ դասերդ ավարտելուց հետո, ու որի անկյունում էկոնոմիկայի հաստ գրքերն են խնամքով շարված, դու թողել էիր քո ամենասիրելի բաժակը մահճակալիդ վերևի պահարանին՝ «Ապրած և չապրած տարիներ»-ի հարևանությամբ: Ու դու սիրում ես թեյ խմել քո այդ հին բաժակով: Տնից բերած թեյդ: Իսկ տա՞նը: Տանը թեյ էիր խմում էն բաժակով, որով չէիր խմի երբեք, եթե քո էն ամենասիրածը հետդ տարած լինեիր: Բայց չէիր տարել: Թողել էիր քոլեջում՝ տանը․․․
Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի
Մաման կողքիդ չի լինի, երբ արթնանաս, Մարին էլ, բայց դու փակցրել ես իրենց նկարները քո գրասեղանի ու մահճակալի պատին, դու պապայի, տատիկի, Անուշիկի, Հռիփսիմեի, ընկեր Ոսկանյանի ու էլի թանկ մարդկանց նկարներն էլ ես փակցրել: Որովհետև դու ուզում ես քեզ տանը զգալ, իսկ տանը դու գիտես, որ քո թանկերը միշտ քեզ հետ են: Բայց դու սիրում ես դաս անել ոչ թե ընդհանուր, այլ գիշերալամպի լույսով: Դու սիրում ես քեզ լուսամփոփի պես աղջիկը զգալ, դե հա, փիլիսոփայության 1421 բառանոց էսսեից հետո մի քիչ դժվար է լինել Աստվածամոր աչքերով, բայց ինչևէ․․․ Դու սիրում ես նոթբուքով արագ-արագ էսսե գրել, հետո, երբ կավարտես դասերդ, կնստես, կհագնես տատիկի գործած գուլպաներն ու կխմես քո սիրած դեղձի թեյը: Էնպես, ինչպես հայտնի ֆիլմերում է լինում, ու ինչպես դու սիրում ես: Ու հա, ինչքան էլ դու ռոմանտիկ ես, քեզ անձրև պետք չի, մայրամուտն ինքնին հերիք է:
Դու կլսես քո սիրելի երգերը, որոնք կշարվեն Յութուբիդ փլեյլիսթում քեզ հազար տարի ճանաչող ընկերոջ նման: Հետո դու կիջնես միջանցք ու մի քիչ կնստես երեխեքի հետ: Դուք կզրուցեք դեսից-դենից: Կպարզես, որ բոլորն էլ շատ դաս ունեն անելու, ու դու միակը չես, ով ծանրաբեռնված է ու մի քիչ անհանգիստ: Դուք կխոսեք, ու դու մի բաժակ թեյ կառաջարկես ընկերներիդ՝ հենց նոր թեյ խմած լինելով ու գուցե առանձնապես թեյ չցանկանալով այդ պահին: Նրանք չեն հրաժարվի թեյից (թեյից շա՜տ դժվար է հրաժարվելը), ու դու ջերմության ևս մի բաժակ կլցնես քո սիրտը: Թեյը խմելուց հետո աչքերդ կսառեն մի պահ, դու կլռես քեզ ոչ բնորոշ անտրամաբանական լռությամբ, ու ընկերներդ կհարցնեն՝ ինչո՞ւ ես տխուր: Իսկ դու կուրախանաս, որ տվածդ ջերմությունը սառած աչքերդ անարձագանք չթողնելու խթան է դարձել, ու որ գտել ես այնպիսիններին, ովքեր աննկատ չեն թողնի դեմքիդ փոխված արտահայտությունը: Հետո դու կբարձրանաս սենյակ ու կգրես: Դու շատ ես սիրում գրել: Ու այն ժամանակ, երբ որոշես քնել, դու կխմես վերջին բաժակ թեյդ, որ խոստացել էիր պահել վաղվա համար: Դու կխմես այն փոխարեն այն թեյերի, որոնք կխմեիր պապայի հետ, եթե նա կողքիդ լիներ․․․Դու կանջատես լույսն ու կքնես՝ առանց ականջակալների: Ու քնելուց առաջ դու միշտ կհիշես մի դրվագ՝ տնից: Հետո կզգաս, որ տանն ես, որովհետև սիրում ես էս տեղը սիրելի բաժակդ էստեղ թողնելու աստիճան շատ: Սիրում ես էս տունդ, շա՜տ ես սիրում…