ella mnacakanyan yerevan

Վերջին հիշողություններ

Արդեն մեկ շաբաթ է, ինչ Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովն ավարտվել է, ու քաղաքը վերադարձել է իր հին, սովորական ռիթմին: Չգիտեմ՝ գուցե շատերի համար նախկին ռիթմը չէր էլ փոխվել, պարզապես նախորդ շաբաթը 2 ավել ոչ աշխատանքային օր ուներ, բայց իմ աչքերում քաղաքը բոլորովին ուրիշ էր. այն շնչում ու արտաշնչում էր ֆրանսերեն: Ու երևի դա է պատճառը, որ արդեն մեկ շաբաթ է, քաղաքի նույն՝ ծանոթ ու սովոր փողոցները, որոնցով երթևեկելը նույնքան սովորական է, որքան, ասենք, ամեն առավոտ արթնանալը, ուրիշ գույներով են ներկվել՝ հիշողությունների գույներով: Ու դա է պատճառը նաև, որ ես չեմ դադարում ժպտալ ամեն անգամ, երբ հայտնվում եմ այդ փողոցներում, հետևաբար նաև՝ նախորդող շաբաթվանից մնացած հիշողություններում, որոնց մի քանի պատառիկներով պիտի կիսվեմ հիմա, թե չէ վախենում եմ՝ կմոռանամ շուտով: Էս համալսարանի ձեռքը հիշողությունդ անգամ իր տեղում չի մնում: Ի դեպ, հենց հիշողությանս առնչվող պատմությունից էլ սկսենք:

***

Մինչ ես ոգևորված ցույց էի տալիս Հայաստանի պատմության թանգարանի շենքն ու պատմում դրա մասին, մոտեցող ոտնաձայներն ուշադրությունս շեղեցին.
-Էդ ո՞ւր եք գնում առանց պայուսակի,- այն սրճարանի մատուցողն էր, որտեղ քիչ առաջ պիցցա էինք ուտում ես ու իմ ուղեկցությանը վստահված պատվիրակության մինուճար, սոված անդամը, որովհետև վերջինս այնքան էր տարվել նախարարական խորհրդի նիստով, որ մոռացել էր սահմանված ժամին դուրս գալ ընդմիջման կամ գուցե դիտավորյալ էլ սպասել էր, որպեսզի դրսում՝ քաղաքի իսկական միջավայրում մի բան ճաշակի:
-Վա՜յ, մոռացե՞լ էի,- ես ժպտում եմ ու վերցնում ինձ մեկնված պայուսակս,- մերսի,- պատվիրակիս դեմքի արտահայտությունից հասկանում եմ, որ արտասանածս վերջին բառը գոնե հասկացավ. ժպտաց:
-Ա՜յ, ա՜յ, ա՜յ, լավ չի, որ այս տարիքում արդեն մոռանում եք,- ասում է իրեն բնորոշ կատակի տոնով:
-Դե՜,- ես փորձում եմ «արդարանալ»,- կարծես հիշողությանս հետ մի բան այն չի:
-Բայց Ձեր տարիքի համար դեռ շատ վաղ է, օրիո՛րդ,- կես կատակ, կես լուրջ ասում է մսյո Սգարբին ու դրա իրավունքն ունի, իր հիշողությունն իսկապես լավն է:
Ես պատասխանի փոխարեն ժպտում եմ, որովհետև դե արի՛ ու այս պարոնին բացատրի՛ր, որ մոռանալուդ պատճառը իր առավոտյան հայտնած ցանկությունն է՝ տեսնել Ուրուգվայի հրապարակը:
-Էստեղ Ուրուգվայի հրապարակ կա՞ ինչի,- անմիջապես հարցրի վարորդին՝ այդ մասին լսելուց հետո:
-Կա՞,- վարորդը զարմացավ նույնքան, որքան ես,- որտե՞ղ ա:
-Ես էլ եմ էդ ուզում իմանալ,- ծիծաղեցի,- Դուք քարտեզով նայեք, մինչև մենք գանք, էլի,- դուրս եկա մեքենայից,- կգտնեք, չէ՞ :
-Հա, հա, Էլլա ջան,- վարորդը պատասխանեց նույն վստահությամբ, որով ամեն անգամ սխալ փողոց է թեքվում՝ երկարեցնելով ճանապարհը կամ հայտնվելով անտանելի խցանման մեջ:
Ու, հա՛, պայուսակս սրճարանում էի մոռացել ոչ թե վատ հիշողությանս պատճառով, այլ որովհետև արդեն մի քանի ժամ էր՝ մտածում էի, թե ինչպես ենք գտնելու այդ հրապարակը:
Ի վերջո, վարորդը, ի զարմանս ինձ, թեքվեց ճիշտ փողոց, ու վերջապես գտանք այն, որը ոչ այլ ինչ էր, քան սովորական «կոլցեվոյ»՝ կենտրոնում անհասկանալի արձանիկով ու «Plaza de Uruguay – Ուրուգվայի հրապարակ» գրառմամբ, որի միջոցով միայն կարողացանք պատվիրակիս՝ Ուրուգվայի խիստ հիասթափված դեսպանին համոզել, որ իսկապես ճիշտ հասցեով ենք եկել:
-Պետք է զբաղվել այս հարցով,- ակնհայտ դժգոհությամբ մրթմրթաց քթի տակ, ապա շարունակեց,- գնանք հյուրանոց, հոգնել եմ:

***

-Պարո՛ն դեսպան,- ես փորձում եմ գրավել ինձ վստահված պատվիրակության միակ ներկայացուցչի՝ Ուրուգվայի դեսպանի ուշադրությունը, ով, եթե անկեղծ, այդքան էլ տարված չէ համերգով (խոսքը հոկտեմբերի 11-ի տոնական համերգի մասին է Հրապարակում), և կարողանում եմ. նա շրջվում է:
-Օ՜, այստե՞ղ եք: Այո՞:
-Ահա պետական ընթրիքի Ձեր հրավիրատոմսը,- ես ժպիտով մեկնում եմ նրան ծրարը, որի համար և ստիպված եմ եղել առավոտյան ժամը 7-ին հասնել ԱԳՆ ու անիմաստ սպասել:
-Ա՜հ, շնորհակալություն:
Նա բացում է ծրարը, որում, փաստորեն, ոչ թե 1, այլ 5 հրավիրատոմս կար, գտնում է իր անունովը, վերցնում այն ու ծալելով դնում գրպանը:
-Վերցրե՛ք,- նա ինձ է վերադարձնում ծրարը՝ մնացած 4 հրավիրատոմսերով,- կարող եք անել ինչ ուզում եք,- ապա ծիծաղելով ավելացնում,- ես հաստատ 5 հոգու փոխարեն չեմ ուտի:
Համերգի ավարտից հետո ուղևորվում ենք պետական ընթրիքի, որտեղ, հասցնելով պատվիրակիս իր սեղանի մոտ ու համոզվելով, որ ամեն բան կարգին է, թեթևացած շունչ եմ քաշում. «Ըհն, մնաց սպասեմ, մինչև էս ընթրիքն էլ ավարտվի, տանեմ հյուրանոց, ու, վե՜րջ, ես էլ գնամ տուն»: Բայց ինչպես հենց ինքը՝ պարոն դեսպանն էր ասում՝ սպասելն ամենաձանձրալի բանն է աշխարհում: Ուրեմն, ինչո՞ւ սպասել, եթե մոտդ հրավիրատոմս կա: Նույնիսկ հրավիրատոմսեր: Գտնում ես քեզ նման հոգնած, սոված ու կամավոր մեկին, դարձնում հանցակիցդ, որ չձանձրանաս բարձրաստիճան պաշտոնյաների մեջ, հանում կամավորի բեյջդ ու դեմքի վստահ արտահայտությամբ մտնում ներս: Աշխատող պլան է: Փորձել եմ: Ու մինչ ներքևում հանցակից չդարձած կամավորները ձանձրանում էին ու փորձում կշտանալ լանչբոքսային ուտելիքով, իսկ սրահի կենտրոնում բոլորը տեսանկարահանում էին, թե ինչպես են Հայաստանի ու ֆրանկոֆոն աշխարհի բարձրաստիճան պաշտոնյաները «տժժում» (բառը վերցված է հայկական լրատվամիջոցների վերնագրերից), մենք՝ հանցակիցներս, լիարժեքորեն օգտվում էինք հրավիրատոմսի «կախարդանքից» ու վայելում «պաշտոնյա լինելու» համեղ հաճույքը:

Չէ՜, շատ լավ բան է Ֆրանկոֆոնիան…