Gayane Avagyan

Օտարաբանության մասին

Հայոց լեզուն աշխարհի հնագույն լեզուներից է և ունի գեղեցիկ բառապաշար: Այսօր մենք մեր խոսքում, անկախ մեր կամքից, օգտագործում ենք չափազանց շատ օտարաբանություններ: Օտարաբանությունները այն բառերն են, որոնց հայերեն համարժեքները արդեն կան լեզվում, բայց մենք շարունակում ենք օտար բառերի օգտագործումը: Ճիշտ է, ոմանք կարծում են, որ այդ բառերը միջազգային բառեր են, և դրանց օգտագործումը չի վնասում լեզվին, ընդհակառակը՝ ավելի հեշտ և հասկանալի է դարձնում խոսքը, հարստացնում է լեզուն, և այդ բառերի հայերեն համարժեքները ոչ միշտ են բառի ճիշտ բնութագիրը տալիս, իբրև թե չօգտագործելով այդ բառերը՝ մենք հետ ենք մնում համաշխարհային առաջընթացից:

Ես կարծում եմ, որ հայոց լեզվում կան շատ ավելի հնչեղ և գեղեցիկ բառեր: Դե, մենք սովոր ենք ընդօրինակելու ուրիշներինը և մոռանալու մեր ունեցածի մասին: Այն դեպքում, երբ լեզվաբանները ամենահարուստ լեզուներից մեկը հենց հայերենն են համարում։

Սակայն օտարաբանություններ չի կարելի համարել այն բառերը, որոնք ճիշտ է, վերցվել են ուրիշ լեզուներից, բայց դարձել են մեր խոսքի անբաժան մասը: Ճիշտ է, հայոց լեզուն ունի մեծ բառապաշար և կարող ենք գտնել ցանկացած բառի հայերեն համարժեքը, բայց բացարձակորեն հրաժարվել փոխառություններից անհնար է: Օրինակ՝ ատոմ, տարազ, մատիտ, ֆորտե, պիանո, լիտր, լիմոն և այլն:

Այո, մենք մեր խոսքը ավելի պատկերավոր դարձնելու համար շատ օտար բառեր ենք գործածում, բայց միշտ չէ, որ դրանք փոխառություններ են լինում: Այսինքն՝ այնպիսի բառեր չեն, որոնց հայերեն տարբերակը չկա: Կա, և մենք շարունակում ենք գործածել անընդհատ: Բայց երբ օտարաբանությունները դառնում են մեր առօրյա, առավել ևս՝ գրավոր խոսքի գերակշիռ բաղադրիչը, լեզուն աղճատվում է, տգեղանում, ավելին՝ վտանգվում է: Առօրյայում, խոսքում, բազմաթիվ վահանակների վրա, լրատվության մեջ, ֆեյսբուքում, շատ եմ նկատել ավելի հաճախ գործածվող օտարաբանություններ: Փնտրեցի, գտա այդ բառերի հայերեն համարժեքները: Երբեմն այդ բառերի գործածումը, կարծում եմ, ճիշտ է և նպատակահարմար, որովհետև գեղարվեստական խոսքում միջավայր ստեղծելու նպատակով գրողները հաճախ են գործածում օտարաբանություններ, կամ էլ երբ լրագրերում կարդում ենք մեջբերված խոսք, ավելի պատկերավոր է դառնում, երբ տալիս են խոսակցի ճիշտ բնութագիրը: Բայց երևի ոճական կիրառությունն է այստեղ խնդիրը:

Իհարկե, բոլոր բառերը գրելն անհնար կլիներ: Դուք էլ կարող եք լրացնել այս բառերի շարքը.

պրիվետ- ողջույն, բարև

մերսի- շնորհիք, շնորհակալություն

պոլիկլինիկա- համաբուժարան

լիցենզիա- թույլտվություն, արտոնություն

կոմպոզիտոր- երգահան

պրոֆեսիոնալ- արհեստավարժ

պրոցես- գործընթաց

ինտերնետ- համացանց

ավտո, մաշինա- մեքենա

պլիտա- սալօջախ

պառլամենտ- խորհրդարան

«պատագոլնիկ»- լուսամուտագոգ

ռակուրս- դիտանկյուն

սլայդ- սահիկապատկեր

քսերոքս- պատճենահան

վիբրացիա- թրթիռ

պրյանիկ- անուշահաց