Սոնա Մխիթարյանի բոլոր հրապարակումները

Sona mkhitaryan

Բախտավորներից

Նա, ով հավատարիմ ընկեր ունի, կարող է հաշվել, որ ինքը երկու հոգի է: Ուրեմն, ես 4 հոգի եմ: Կյանքում ես շատ տխուր օրեր եմ ունեցել,  որոնց հաջորդել են երջանիկ պահերս: Իսկ գիտե՞ք, որն է համարվում երջանիկ պահ: Այն, որ տխուր րոպեներին զգում ես, որ մենակ չես, որ կան այնպիսիները, որոնք պատրաստ են քեզ լսել, օգնել, հասկանալ ու օգնել նույնիսկ այն դեպքում, երբ ես սխալ եմ: Իմ անփոխարինելիների մասին մի փոքր պատմեմ:

Գոհարը ու ես նույն դասարանից ենք արդեն 11 տարի: Մենք մտերմացել ենք հենց առաջին դասարանում: 2006թ., հիշում եմ, երբ առաջին անգամ գնացինք դպրոց, զննող հայացքներով նայում էինք իրար: Իսկ արդեն հաջորդ օրը, երբ միասին` առանց մեր մամաների, դպրոցից տուն եկանք, ինչքան էինք ուրախացել, ու այդ օրվանից սկսվեց մեր մտերմությունը: Մենք այս 11 տարիների ընթացքում ընդամենը մեկ անգամ ենք կռվել ու մի քանի օր անց մեզ հաշտեցրել է Գոհարի տատիկը` իմ դասվար ընկեր Խաչատրյանը: Ասեմ, որ նա եղել է և իմ, և քույրերիս դասվարը: Բոլոր երեխաները ուզում էին իրենց դասղեկը ընկեր Խաչատրյանը լինի, բայց ոչ բոլորն են մեզ նման բախտավոր:

Մեր ընկերությունն ունի իր օրենքները:

1. Վստահել իրար միշտ-միշտ-միշտ:

2. Ոչ մի գաղտնիք իրարից չպահել:

Եվ ամենակարևորը`

3. Առանց իրար շոկոլադ չուտել:

Ինձ ոչ մեկը Գոհարի նման չի ճանաչում, և հակառակը: Միշտ իրար հետ, միշտ իրար կողքի:

Լյուբան իմ անբաժանելին է: Ուր գնում եմ ինձ հետ է: Այ, օրինակ, «Մանանայի» դասընթացները, կամ «Մանանայի» հրավերները Երևան… Մեր էքսկուրսիաները, դպրոցը, պարապմունքները: Իրար վաղուց ենք ծանոթ: Դեռ 4-5 տարի առաջ գնում էինք պարի, բայց մտերիմ չէինք: Կարելի է ասել նորից ծանոթացանք ու հասցրեցինք մտերմանալ նկարչության պարապմունքների ժամանակ: Եթե ես տրամադրություն չեմ ունենում, Լյուբայի հետ օնլայն շփվում եմ, ու իր տված հարցին, թե` ոնց ես, ինչ կա, եթե պատասխանեմ`  նորմալ,  2 րոպե հետո ինձ հաղորդագրություն է գալիս… Գրված է լինում~ Անբաժանտա: Ախր, Լյուբ, ես ուղղակի չէի ուզում իմ վատ տրամադրությունը քեզ փոխանցվեր:

Ես Լյուբան ու Գոհարը շատ մտերիմ ենք ու դեռ երկար ճանապարհ ունենք միասին գնալու: Իմ բախտը հավատարիմների հարցում իրոք շատ է բերել:

Այս տարիների ընթացքում ես հասկացել եմ մի պարզ բան. լավ ընկեր ունենալու մենք ինքներս պիտի այդպիսին լինենք:

Ամառ. Ապարան

Հայաստան էին ժամանել իմ հորաքույրը իր ընտանիքով: Օրեր անց նրանք եկան մեզ հյուր, և հորաքրոջս տղան առաջարկեց գնալ իրենց հետ Ապարան: Ես քանի որ 3 օր ազատ էի` պարապմունքի չէի, որոշեցի գնալ: Ապարանում շատ զով եղանակ է: Այդ երեք օրվա մեջ շատ բաներ տեսա և արեցի: Ապարանի շրջանի գյուղերից մեկը այցելեցի, որի անունը Չքնաղ է: Այդ գյուղում մի չքնաղ եկեղեցի կար: Հրաշք եկեղեցի էր, բակը, տարածքը… Ուղղակի աննկարագրելի գեղեցկություն: Երբ մտա եկեղեցի, սովորականի նման խաչակնքվեցի, մոտեցա խորանին, համբուրեցի Սուրբ գիրքը և աղոթեցի: Հետո մենք ցանկանում էինք մոմ գնել, սակայն մոմավաճառը չկար: Ես մոմավաճառին պատկերացնում էի տարիքով կին… Դե սովորաբար այդպես է լինում: Մի քանի րոպե անց հայտնվեց մոմավաճառը և… Նա երևի թե 12 տարեկան տղա կլիներ: Մոմ գնեցինք, վառեցի, աղոթեցի և դուրս եկա: Ուսումնասիրեցի տարածքը և ֆոտո արեցի: Եկեղեցին որոշել եմ նկարել:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ես այցելել եմ նաև Ապարանի Սուրբ Խաչ եկեղեցին: Այնտեղ հանդիպեցի Տեր Մուշեին, մոտեցա, ստացա նրա օրհնությունը: Սուրբ Խաչ եկեղեցին շատ վաղուց է կառուցվել: Տարիների ընթացքում եկեղեցու ներսի մի սյան վրա հայտնվել է Մարիամ Աստվածածնի սրբապատկերը: Այդ եկեղեցու ներսը շատ մութ է, բայց հենց այդ մթությունն է ինձ ամենից շատ դուր գալիս:

Ես առաջ հոգևորականներից վախենում էի: Հենց տեսնում էի նրանց, մանավանդ երկար մորուքով, սարսափում էի: Հայրս էլ էր վախենում: Երեք տարի առաջ, երբ մկրտվեցի  նույն Սուրբ Խաչ եկեղեցում, և երբ Տեր հայրը ինձ դիպչեց, խոսեց հետս` վախս ի սպառ չքացավ: Հայրիկս էլ վերջին տարիներին սկսեց հաճախ գնալ եկեղեցի և էլ առաջվա պես չի:

Ապարանի բնությունը շատ գեղեցիկ է: Մեծ կանաչ դաշտի մեջ քայլելիս տեսա ընդամենը մի երիցուկ և լուսանկարեցի:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Հորաքրոջս աղջկա տանը մնալով պահը բաց չէի թողնում. բոլորի շարժ ու ձևին հետևում էի, որ հետաքրքիր ֆոտոներ անեմ: Այնպես էի նկարում, որ չնկատեն:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ապարանում շատ փողոցներ կան, որտեղ մտնելիս թվում է, թե գյուղում ես: Մարդիկ զբաղվում են անասնապահությամբ և իրենց տնամերձ հողամասն են մշակում:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

 

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ապարանում կա մի շատ գեղեցիկ վայր` Սիրո աղբյուրը: Այնտեղ կա գետ` լիքը ձկներով: Հորաքրոջս թոռան հետ գնացել էի ձուկ բռնելու: Պատկերացնո՞ւմ եք, 28 հատ բռնեցինք… Ես առաջին անգամ էի ձուկ բռնելու գնում:

Դե ինչ, նրանց համար, ովքեր սիրում են չքնաղ բնություն, հինավուրց եկեղեցիներ, ձկնորսություն և զով եղանակ, այցելեք Ապարան, չեք փոշմանի:

Sona

Իմ և իմ աշխարհի մասին

Ես Սոնան եմ: Ապրում եմ Ակնալիճ գյուղում: Ես շատ եմ սիրում երազել. դրա համար ժամանակ եմ գտնում միայն գիշերը: Երբ պառկում եմ քնելու, միշտ երաժշտություն եմ լսում և ընկնում երազանքների գիրկը: Միևնույն ժամանակ, չեմ մոռանում վերադառնալ իրականություն, որովհետև ճիշտ ապրելու համար չպետք է կտրվել իրականությունից: Ես շատ ինքնավստահ եմ. մարդը պետք է իր ուժերի վրա վստահ լինի: Դա ապացուցելու համար պատմեմ մի դեպք: Մեր դպրոցում տեղի էր ունենալու Եղեռնի տարելիցին նվիրված նկարների ցուցահանդես: Իմ նկարները քիչ էին, և կազմակերպիչին ասացի, որ նորը կնկարեմ ու կբերեմ: Ես ունեի 2 օր նկարելու համար: Պատմության ուսուցչուհին ինձ առաջարկեց Պիկասոյի «Գերնիկա» նկարը, բայց ասաց, որ շատ բարդ նկար է, և ես դժվար թե կարողանամ նկարել: Ես տանը ուսումնասիրեցի այդ նկարը և որոշեցի, որ հենց դա պիտի նկարեմ: Նկարեցի շատ մեծ չափսի և ապացուցեցի, որ չստացվող ոչինչ չկա. միայն պետք է ցանկություն և վստահություն:

Սիրում եմ, երբ ընկերներս ինձ իրենց գաղտնիքներն են վստահում, խորհուրդ են հարցնում. դա ինձ համար ամեն ինչ արժե: Իսկ այ, ես չեմ կարողանում վստահել և իմ գաղտնիքներով կիսվել նույնիսկ այն մարդկանց հետ, ովքեր ինձ վստահել են: Իմ աշխարհը փակ է, ես եմ փակ:

Ես ընկեր անվանում եմ միայն այն մարդկանց, ովքեր ինձ ճանաչում են ինձնից լավ: Մարդկանց մի քանի տեսակ կա. ըստ իս, ես մելանխոլիկ եմ: Պաշտում եմ մենակությունը, երբ մենակությունը լցնող հաճելի երաժշտություն կա: Մենության մեջ ամեն ինչ լուռ է, հանգիստ: Չկա որևէ մեկը, որ ինձ խանգարի, նյարդայնացնի: Հենց մենակ եմ լինում, անիմաստ օրս չեմ անցկացնում, այլ նկարում եմ, իսկ դա նշանակում է, որ հանգստություն է տիրում շուրջս: Ինձ երբեմն թվում է` ինձ միայն ես եմ հասկանում:

Նկարելիս աշխարհը գունավոր է թվում, ամեն ինչն է գունավոր` մարդիկ, տները, շենքերը, փողոցները և ամեն բան, բայց ինչպես ասացի, դա թվում է: Երբ նկարում եմ սև և սպիտակ գույներով, ամեն ինչ մի վայրկյանում խամրում է: Ես տխուր անձնավորություն չեմ, բայց սևի և սպիտակի մեջ մի ուրիշ զգացում կա, որը ձգում է ինձ: Միշտ չեմ ընդունել այն փաստը, որ մարդիկ ձգտում են այնպես ապրել, որ հանկարծ կողմնակի որևէ մեկը սխալ կարծիք չկազմի իրենց մասին: Ճիշտ է, դա վատ չէ, բայց հաճախ դա տանում է նրան, որ մարդը ինքն իր կարծիքը այլևս չի արժևորում: Մարդկանց կարծիքները նման են եղանակին. ամեն պահի կարող են փոխվել: Մարդ պետք է ապրի այնպես, որ իր խղճի առաջ «պարտքեր» չունենա, իսկ մնացածը հետին պլան մղված հարցեր են: Եվ վերջապես, լավ մարդ ասելով ամեն մեկը մի կերպար է պատկերացնում, և հնարավոր չէ բոլորին գոհացնել:

Մի տեսակ հուզառատ գրառում ստացվեց, բայց ես դրական, կենսուրախ և կատակասեր աղջիկ եմ:

«Հաշվե, դե, 12 թիվն եմ…»

Հարցազրույց  104 տարեկան Արշալույս տատիկի հետ

Ես որոշեցի հարցազրույց վերցնել Արշալույս տատիկից, որովհետև հազվադեպ դեպքերում կարող են մեզ հանդիպել մեկ դար և ավել կյանքի պատմություն ունեցող մարդիկ, որոնք ավելին են տեսել, քան մենք, որոնք հրաշքով են փրկվել թուրքի ճիրաններից, որոնք Եղեռն են տեսել:

-Արշալույս տատիկ, դուք արմատներով որտեղի՞ց եք:

-Ես ծնվել իմ Գոպալ գյուղում: Մանկությունս ընդեղ ի անցած: Իմ ախպրդանքս սաղ Հայաստան ին ծնված, մինակ ես իմ Տաճկաստան ծնված:

-Ընտանիքում քանի՞ հոգի եք եղել:

-Ընտանիքում 12 նաֆար ենք եղե: Ունեցել իմ 3 եղբայր: Իմ 4 հորքուրներս, հերս, մերս էլ Տաճկաստանի Գոպալ գյուղն ին ծնվել:

-Դպրոցից բացի այլ կրթություն ստացե՞լ եք:

-Չէ, ես դպրոց իմ միննակ գնացել. 5-րդ դասարանն իմ ավարտե: Լիկայանն իմ ավարտե: Ընթացքում կարդալով, բանով տենց գիտելիք ունեցած եմ: Երկու տարեկան էի, որ կռիվն սկսվավ: Թուրքերի հոսանքի տակ էինք, թուրքը կղեկավարեր մըզի: Մենք կլսեինք թուրքին ու ձեն չէինք հանի: Թուրքն չի սիրե խաղաղություն: Առաջին կոտորումին, որ կոտորեց մըզի, մի կերպ պրծանք: Ուժեղ կոտորում եղավ, հայերի վերջն տվեցին, բալես:

-Կպատմե՞ք այդ կռիվների դրվագներից:

-Մերերը երեխեքին կառնեին, մարագներում կլցվեին, որ սայլի վրեն դնեն ու իրանց երեխեքին տեղափոխեին Հայաստան: Մի կողմից մեր հայը կռվել ա, մի կողմից` կուզեր ինքն էլ տեղափոխվեր Հայաստան, բայց դե տենց եղած չէր… Երեխեքին, մերերին կտեղափոխեին, իրանք էլ կկռվեին: Հա, դե էդ վիճակում ապրել ինք: Էս վերջի 17 թվի ուժեղ կոտորումին 40 հայ մեր երիտասարդների լցեցին մարագում, վառեցին: Մեր հայեր բոլորը կանգնել էին, ռիսկ չկար: Էտենց հարվածներ տվին: Դու կարդացած ես, կիմանաս 18 թվին, թե թուրք էր եկավ, թե ռուս… էտ կոտորումին եկանք մենք Հայաստան: Շատ հարվածներ ինք կերի թուրքից, բալա: Պապիս՝ Մխոն, անընդհատ կռվի մեջ էր: Էնի չէր կարա չկռվեր, բայց որ տղեն մեկուճար էր, իմ հերն, էլի, 2 ախպերով կերթան կկռվին, էդ տղուն չտանին կռվի մեջ: Իմ հերն մեկուճար տղա է եղել, չղմշին տանեն կռվի մեջ:

-Ինչպե՞ս  եք  կարողացել  փախնել և հասնել Հայաստան:

-Էն ժամանակ ավտո չկար, սել էր: Երեխեքին կդնեին վրեն, մենք սաղս կհելնեինք էդ սելի վրեն, իսկ մեր հայեր կկռվեին, որ գոնե մեզի էդ սելերով տեղափոխեն մեր հող: Կա որ կբռնեին, չէին թողում մեզի տանեին էդ սելերով: Վերջում էլի տանջանքով հասանք մեր երկիր: Թուրքն Աշտարակ էլ է եկե: Էն ժամանակ օրենք չկար հայի ձեռ, զենք չկար: Զենք իրանց էր, թուր իրանց էր. պդի մեր հայեր գողնային, որ կռնային կռվեին:

-Ի՞նչ վիճակ էր տիրում Հայաստանում, երբ եկաք:

-Ես 12 թվի ծնված իմ, բալես, էնտեղից որ եկել ինք, փոքր իմ եղի: Թուրքն մինչև Երևան կռիվ է էրե, դու կարդացած աղջիկ ես, կիմանաս: Թուրքն ամեն տեղ հարձակվել է, թուրքն չթողեր խաղաղ մընենք մենք: Հաղթեցին, նոր թողին գնացին, մեզ է բաժանեցին գյուղերի վրա, ով որ եկել էր: Կար տուն, որ թուրքն էտ մի նյաֆարից 10 հոգի վերցրած էր պլեն. հեր, մեր, երեխա… Սաղին վերցրած:

-Ինչպե՞ս եք ամուսնացել:

-Դե եկա, եսիմ, առաջ չկար էտենց բան: 33 թվին նոր ամուսնացել իմ: Էն վախտ, ես շատ գինամ, մկա կսիրին իրար, խոսք կուտան: Եկան ուզին, առան, գնացին: Ահա, ըդման իմ պսակվե: Ունեցել իմ 9 զավակ. յոթն, փառք Աստծուն, կողքս ին, երկուսին էլ տվել իմ Աստծուն:

-Ձեր ընտանիքից կա՞ մարդ, որ չի կարողացել փախնել:

-Բա չմնացել ի՞: Իմ հորոխպոր կնիկ իր ընտանիքով մնացեր է Թուրքիա: Գնա` մի 10 հոգի իմ ազգից, կնիկ իր ճժով չի կարեցե գա Հայաստան:

-Հիմա դուք քանի՞ տարեկան եք:

-Ես… Հաշվե դե, 12 թիվն եմ… 104 տարեկան իմ: Էս մեր մոտերի գյուղերի միջից միննակ ես իմ 104 տարեկան, չկա ոչ մի հատ: Պտի հաշվի առնին, բայց ոչ մեկ հաշվի չի առնի էտ: Էսենց գիկան, կգրին, նկարին` կերթան: Անցյալ տարի մի անգամ օգնություն տված են: Ցանկանամ դուք էլ եղնիք էսքան, բայց ավելի լավ, թուրքի ձեռ չեղնիք, ավելի հաջող եղնիք:

-Շնորհակալություն, Արշալույս տատիկ, հետաքրքիր հարցազրույցի համար:

-Խնդրեմ, բալես:

Եվրոպայի օր. Հայաստանում Ֆրանսիական համալսարանը

Հարցազրույց Հայաստանում Ֆրանսիական համալսարանի պրոռեկտոր Արայիկ Նավոյանի հետ

Լուսանկարը՝ Լյուբա Շառոյանի

Լուսանկարը՝ Լյուբա Շառոյանի

-Պարոն Նավոյան, կարո՞ղ եք ասել, թե ինչ եք այսօր ներկայացնում հանրությանը:

-Մենք ներկայացնում ենք Հայաստանում Ֆրանսիական համալսարանը, որպես ֆրանսիական և եվրոպական համալսարան:

-Ի՞նչ հնարավորություններ եք ընձեռում երիտասարդներին:

-Մենք Հայաստանում ֆրանսիական պետական դիպլոմներ ենք շնորհում, որոնք իրենցից ներկայացնում են եվրոպական, ֆրանսիական պետական բարձրագույն կրթության ծրագրեր:

-Ինչո՞վ է տարբերվում այս համալսարանը մնացած բարձրագույն ուսումնական հաստատություններից:

-Հենց նրանով, որ մեր մոտ ինչպես ծրագրերը, այնպես էլ դասավանդման և գնահատման մեթոդները եվրոպական են:

-Ի՞նչ բաժիններ է իր մեջ ընդգրկում այս համալսարանը:

-Մենք ունենք բակալավրիատուրա` ֆինանսներ, մարքեթինգ, կառավարում և իրավագիտություն ֆակուլտետներով, իսկ մագիստրատուրան` միջազգային գործարարական իրավունք, ֆինանսներ և միջազգային մարքեթինգ բաժիններով:

-Կպատմե՞ք քննությունների կարգի մասին:

-Որպես միջպետական համալսարան, մեր քննությունները առանձին են իրականացվում կենտրոնական համակարգից: Մենք ունենք 3 քննություն`հայոց լեզու, մաթեմատիկա` կառավարման ֆինանսների և մարկետինգի ֆակուլտետում և իրավագիտություն` իրավաբանական ֆակուլտետում, օտար լեզու (դա կարող է լինել անգլերեն, գերմաներեն կամ ֆրանսերեն) բոլոր ֆակուլտետների համար: Օտար լեզուն ընտրում է դիմորդը:

-Իսկ ֆրանսերենը փաստորեն պարտադիր լեզու չէ՞:

-Ֆրանսերենը պարտադիր չէ, որովհետև մենք կարծում ենք, որ առաջին 2 տարում մենք հասցնում ենք  ուսանողներին այնպիսի  մակարդակի, որ 3-րդ կուրսից դասերի մի մասը ուսանողը լսում է ֆրանսերեն:

-Իսկ ի՞նչ հեռանկարներ ունեք ապագայի հետ կապված:

-Նախ, ես կուզեի նշել շրջանավարտների հեռանկարների մասին: Մենք այս տարի ամբողջացրել ենք 1500 շրջանավարտի շրջանում իրականացված հարցում, և մեր շրջանավարտների 81%-ը աշխատում է Հայաստանում`իրենց մասնագիտությանը համարժեք աշխատատեղերում: Շրջանավարտի տեղեկատուն մեկ ամսից կայքում հասանելի կլինի, և դուք կարող եք անվանական տեսնել, թե ով, որտեղ և ինչ է աշխատում: Եվ ամենակարևորը`միայն մեր շրջանավարտների 12%-ն են, ովքեր սովորում և աշխատում են արտերկրում: Սա նշանակում է, որ մենք չենք նպաստում խելոք ուղեղների  Հայաստանից արտահոսքին: Իսկ համալսարանի հեռանկարները… Մենք հիմա պատրաստվում ենք եվրոպական որակի հավատարմագրման, ինչպես նաև նոր կրթական ծրագրեր կառաջարկենք, որոնց մասին հանրությանը պարբերաբար կիրազեկենք:

Հարցազրույցը վարեցին` 
Սոնա Մխիթարյանը, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ
Լյուբա Շառոյանը, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ
Անի Ավետիսյանը, Արագածոտնի մարզ, գ.Ոսկեհատ

Եվրոպայի օր. SOS մշակույթ

Հարցազրույց «Վայրի բնության  և մշակութային արժեքների պահպանման հիմնադրամի» Հանրային ինֆորմացիայի պատասխանատու Արթուր Հարությունյանի հետ

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

-Խնդրում ենք համառոտ ներկայացնել Ձեր կազմակերպության գործունեությունը:

-Մենք ներկայացնում ենք «Վայրի բնության և մշակութային արժեքների պահպանման» հիմնադրամը: Մենք աշխատում ենք կենսաբազմազանության պահպանման, մշակութային արժեքների պահպանման և վայրի բնության պահպանման խաչմերուկում: Կոնկրետ այսօր մենք ներկայացնում ենք «SOS մշակույթ» ծրագիրը, որը նույնպես ֆինանսավորվում է Եվրամիության կողմից: Այն Արարատի մարզի Ուրցաձոր համայնքային փնջի 4 գյուղերին, մոտավորապես 100 գյուղաբնակների, հնարավորություն է տալիս մասնակցել անվճար դասընթացների` հիմնականում օրգանական գյուղատնտեսության, մեղվապահության, էկո և ագրո տուրիզմի թեմաներով, այնուհետև ներկայացված 15 բիզնես-ծրագրերը կֆինանսավորվեն մեր կազմակերպության կողմից, և դրան զուգահեռ կստեղծվի նաև ֆոնդ, որը հնարավորություն կտա հենց գյուղացուց գնել իր արտադրանքը և հանել միջազգային և տեղական շուկա:

-Ի՞նչը  Ձեզ  դրդեց  ստեղծել նման կազմակերպություն:

-Գիտեք, մշակութային արժեքների և վայրի բնության պահպանության հարցը կարծում ենք, որ միշտ էլ ակտուալ է, և չկա կոնկրետ ժամանակ, որ այ, հիմա պետք է սկսել կամ հիմա պետք է դադարեցնել: Մարդ և բնություն փոխհարաբերություններում միշտ էլ ծագում են խնդիրներ, իսկ մենք փորձում ենք այդ խնդիրները հնարավորինս նվազեցնել և սուր անկյունները ուղղակի կլորացնել:

-Իսկ ի՞նչ աշխատանքներ  են  տարվում պատմամշակութային կոթողների պահպանման ոլորտում:

-Հենց այս ծրագիրը, որ մենք ներկայացնում ենք այսօրվա ցուցահանդեսին, կոչվում է «SOS մշակույթ», Լոռվա և Տավուշի մարզերի, ինչպես նաև Հայաստանի և Վրաստանի սահմանամերձ գյուղերի երիտասարդների օգնությամբ մենք տեսակավորել և առանձնացրել ենք մշակութային կոթողները: Դրանց պահպանության համար հսկայական աշխատանքներ են կատարվել հենց երիտասարդների և պատանիների ձեռքերով: Ստեղծվել են փոքրիկ աշխատանքային խմբեր, և նրանք են գնացել, հայտնաբերել մշակութային կոթողները, թվագրել և պահպանել, ու դրանից հետո տպագրվել են բազմաթիվ հրապարակումներ, գրքեր, որոնց նպատակը հենց այդ մշակութային կոթողների պահպանումն է և նաև տեղական տուրիզմի զարգացումը:

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

-Ի՞նչ արդյունքների եք հասել Ձեր գործունեության ընթացքում:

-Հասել ենք այն արդյունքին, որ այս մշակութային արժեքները, կոթողները, որոնք ժամանակին եղել են աղտոտված, ժամանակին անհասանելի են եղել, աղբով լեցուն են եղել` հիմա մաքրված են և դրանց մասին և ինտերնետ տիրույթում, և մեր տպագիր հրապարակումներում կան ինֆորմացիաներ: Այսինքն, դրանք հասանելի են բոլոր ցանկացողներին:

-Ինչպե՞ս կարող են երիտասարդները մասնակցել Ձեր ծրագրին

-Կոնկրետ այս ծրագիրը արդեն ավարտված է, ցավոք սրտի, բայց հույս ունենք, որ ինչ-որ ժամանակ նորից կսկսենք: Բայց առհասարակ մեր կազմակերպությունը աշխատում է նաև երիտասարդների հետ: Մենք ունենք էկո ակումբներ Հայաստանի մի քանի մարզերում: Այս պահին գործող 3 էկո ակումբ ունենք Արարատի մարզում և 1 էկոակումբ` Վայոց ձորի մարզի Արփի համայնքում: Այս պահին երևանաբնակների համար ցավոք չունենք դեռ ոչինչ:

-Իսկ Եվրոպայի օրվա միջոցառմանը մասնակցելը ի՞նչ նպատակ է հետապնդում:

-Հիմնական նպատակը մեր աշխատանքը հանրությանը ներկայացնելն է և ասել, որ մենք կանք, և որ նրանցից յուրաքանչյուրը կարող է փոփոխություն բերել` ուղղակի միանալով մեզ, պահպանելով վայրի բնությունը և մշակութային արժեքները:

Հարցազրույցը վարեցին` 
Սոնա Մխիթարյանը, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ
Լյուբա Շառոյանը, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ
Անի Ավետիսյանը, Արագածոտնի մարզ, գ.Ոսկեհատ

Եվրոպայի օր. Եթե ուզում ես կամավոր դառնալ

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Հարցազրույց «Ապագան  մեր ձեռքերում» կազմակերպության   կամավորների  կոորդինատոր՝ Անի հետ: 

-Ես «Մանանա» կենտրոնի պատանի թղթակից եմ, կուզենայի տեղեկանալ Ձեր կազմակերպության մասին:

-«Ապագան մեր ձեռքերում» կազմակերպությունը տարբեր ծրագրեր է կազմակերպում և իրագործում Եվրոպայի տարբեր երկրներում:
Նման ծրագրերը  շա՜տ են, օրինակ՝ Չեխիայում «Ակտիվ քաղաքացի» թեմայով  միջոցառում  կազմակերպվեց, որտեղ Հայաստանը ներկայացնող 6 մասնակիցները հոյակապ ներկայացան: Այս օգոստոսին Ծաղկաձորում պարային ծրագիր է նախատեսվել, որի  համար Հայաստան է գալու 20 իսպանացի, և հենց Հայաստանից ընտրվելու է 20 կամավոր: Շա՜տ հետաքրքիր ծրագիր է, որի միջոցով իսպանացիները կծանոթանան հայկական պարին, իսկ հայերը` իսպանականին:

-Երիտասարդները  ինչպե՞ս  կարող  են անդամագրվել ձեր կազմակերպությանը:

-Երիտասարդները կարող են անդամագրվել մեր կամավորների խմբին Facebook  սոցիալական կայքի միջոցով:

-Ձեր կազմակերպության գլխավոր խնդիրը ո՞րն է:

-Մեր կազմակերպության գլխավոր խնդիրը տարբեր Եվրոպական երկրների երիտասարդության շփման խթան հանդիսանալն է, տարբեր  երկրների  մշակույթներին ծանոթանալն ու  ողջ Եվրոպային Հայաստանը ներկայացնելը:

-Եվրոպայի  օրվա  մասնակցության  հետ  կապված  ի՞նչ  ակնկալիքներ  ունեք:

-Հիմնական ակնկալիքը հանրության առաջ ներկայանալն է, քանի որ շատ երիտասարդներ  չգիտեն  մեր կազմակերպության  մասին:
Ուզում եմ ավելացնել, որ մեր կազմակերպությունը գործում է 2011թ-ից և  կամավորների  բոլոր  ֆինանսական  հարցերը հոգում է մեր կազմակերպությունը: Կամավոր կարող են դառնալ 17-30 տարեկան երիտասարդները:

Հարցազրույցը վարեցին`
Սոնա Մխիթարյանը, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ
Լյուբա Շառոյանը, Արմավիրի մարզ, գ. Ակնալիճ
Անի Ավետիսյանը, Արագածոտնի մարզ, գ.Ոսկեհատ

Փոքրիկ մեծահասակները

Վերջապես եկավ երեխաների ամենասիրած եղանակը` ամառը: Ամռան առաջին օրը հենց երեխաների տոնն է: Հունիսի 1-ին գյուղում ապրող ոչ բոլոր ծնողներն են կարողանում իրենց երեխաներին տանել Հաղթանակի զբոսայգի, կենդանաբանական այգի, Հանրապետության հրապարակ, ուր հիմնականում գնում են բոլորը: Գյուղում ծնողների մեծ մասը զբաղված են հողագործական և տնային այլ գործերով, այդ իսկ պատճառով երեխաները շատ բաներից զուրկ են մնում: Սակայն, եթե երեխաներին հարցնենք, ապա նրանք չեն դժգոհի, այլ այնպիսի պատասխաններ կտան, որ կապշենք: Այդ  մասին մտածելով դուրս եկա փողոց, և առաջինը ինձ հանդիպեց 9-ամյա Աննան:

-Ան, քեզ մի հարց տամ. հունիսի 1-ին գնացե՞լ ես ինչ-որ տեղ:

-Չէ, չեմ գնացել այս տարի: Ամեն տարի էլ մաման, պապան տարել են, բայց էս տարի հարմար չեղավ, որ գնայինք:

-Իսկ կասե՞ս չգնալուդ պատճառը:

-Դե, ոնց ասեմ… Գնալու համար պիտի մոտդ փող լինի: Ես չեմ նեղվում, նեղվելու բան էլ չկա, էս մի անգամն էլ չեմ գնա: Համ էլ` արդեն մեծ եմ կարուսելների համար:

4-ամյա Համբարձումին նույն հարցը տվեցի, ու նա պատասխանեց.

-Չեմ գնացել, ավտոյի մեջ գազ չկար:

Ու այս պատասխաններից հասկանում եմ, որ գյուղում, ինչքան էլ դժվար լինի, մեկ է` երեխաները չեն դժգոհի, որովհետև կյանքում շատ դժվարություններ հաղթահարելով նրանք հասցրել են բավականաչափ մեծանալ և գիտակցել ամեն ինչ:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Երեխաները չեն դժգոհի, բայց լավ կլիներ մեծերը հունիսի 1-ին գյուղաբնակ երեխաներին էլ հիշեն: Թող այդ օրը իրենք այցելեն գյուղեր, պաղպաղակ բերեն, ծաղրածուներ գան, զվարճացնեն մեր ժամանակից շուտ մեծացած երեխաներին: Ի՞նչ կլինի, որ:

Իսկ դրա փոխարեն, երեխաների պաշտպանության միջազգային օրը երեխաները հոգսերի մեջ էին…

Մեր գրեթե բոլոր հարևանները իրենց տան հողամասը մշակում են, և այդ գործում երեխաները օգնում են:

Երեկ մեր հարևանը իր թոռանը ուղարկեց ոռոգման ջուրը կապելու, որ հողամասը ջրեն: Երկար ժամանակ անցավ, նոր ջուրը եկավ: Թոռնիկը, երբ եկավ, մեծ ոգևորությամբ պատմում էր, թե ինչպես է կռիվ արել ջրի համար:

Երեկ գնում էի նկարչության պարապմունքի և ճանապարհին տեսա մի երեխայի`հեծանիվ քշելուց: Մայրը բացականչում էր.

-Շուտ արի տուն, քրոջդ տիրություն արա: Ես լվացք եմ անում:

-Լավ էլի, մամ, մի քիչ էլ քշեմ, գամ:

Մայրն այլևս ոչինչ չասաց… Երեխան ասաց.

-Մամ, այ մամ. .. Նեղացա՞ր: Լավ, գալիս եմ:

Ամռանը մեր գյուղի երեխաների համար հոգսաշատ, բայց միևնույն ժամանակ, զվարճանքներով լի է: Մի քանի շաբաթից ծիրանը կհասնի, և շատ երեխաներ`10-16 տարեկան, գնալու են աշխատելու: Ամեն երեխա ունի նպատակները, իր իսկ հավաքած գումարի հետ կապված: Մեկը ցանկանում է իրեն հեռախոս գնել, մյուսն այդ գումարով ընտանիքի հոգսերն է ուզում հոգալ:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Երեխաներից շատերը ամռան շոգ օրերին պայմանավորվում են ու գնում  լողալու: Նրանց խոսակցություններից մտապահել եմ, թե որտեղ են հիմնականում գնում: Մեր Այղր լիճը, կլոր լիճ, մեծ և փոքր «կանալ», Մրմուռ, Ռսի գյոլ, Սև ջուր: Շատ տարօրինակ անուններ են, որոնք հենց կնքվել են երեխաների կողմից: Ամեն մի անվանում ունի իր բացատրությունը, որը ինձ մեկնաբանեց այդ վայրերին լավ ծանոթ ընկերներիցս մեկը: Օրինակ` Սև ջուր անվանում են, որովհետև  ջուրը շատ մուգ գույն ունի: Մրմուռ անվանման բացատրությունը հայտնի չէ, սակայն երևի թե կապված է այն փաստի հետ, որ այդ ջրում շատ օձեր և խեցգետիններ կան:

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Մենք բավարարվում ենք նրանով, ինչ Աստված է մեզ տվել, շատերը անգամ սա չունեն: 

Մի կյանքի պատմություն

Հարցազրույց հարևանուհուս՝ Դիանա Մանուկյանի հետ

-Ես գիտեմ, որ դուք Բաքվից եք եկել Հայաստան: Կպատմե՞ք` ինչքա՞ն ժամանակ եք ապրել Բաքվում և քանի՞ հոգի եք եղել ընտանիքում:

-Ես ութ տարեկան եմ եղել, երբ Բաքվից գաղթեցինք: Ընտանիքում եղել ենք վեց հոգի՝ ես, մայրս, հայրս, տատիս, պապիս ու հորաքույրս:

-Ինչո՞վ էիք Բաքվում զբաղվում:

-Մամաս հորաքրոջս հետ աշխատում էր ֆաբրիկայում, պապաս՝ պահեստում, տատիս ու պապիս էլ թոշակառու էին: Ես ծնվել եմ Բաքվում, իսկ մայրս ծնվել է Գորիսում:

-Ինչո՞ւ Բաքվից տեղափոխվեցիք Հայաստան:

-Ես 8 տարեկան էի, երբ տեղափոխվեցինք: 1988թվականին ենք եկել, երբ սկսեց Ղարաբաղյան շարժումը: Մենք հավաքեցինք մեր ունեցվածքը ու ինքնաթիռով եկանք Հայաստան, որպես փախստական ընտանիքի մեզ օգնեցին: Թողեցինք մեր տունը. հայրս շատ դժվարությամբ համաձայնվեց փախչել: Չէր ուզում թողնել իր արդեն հարազատ դարձած տունը և ապրելակերպը: Բաքվում ահավոր իրավիճակ էր: Սումգայիթյան ջարդերից հետո հայերը հասկանում էին, որ այնտեղ այլևս անհնար է ապրել: Երբ հասանք Հայաստան, ապրեցինք հորս հորեղբոր տանը: Մայրս հղի էր, ու ծննդաբերելու ժամանակն էր: Քույրս ծնվեց դեկտեմբերի չորսին: Մենք բոլորս մեկ տխրում էինք, մեկ ուրախանում քրոջս ծնունդով: Չգիտեինք, թե ինչպես պիտի պահենք երեխային, բայց միևնույն ժամանակ, երջանիկ էինք: Բայց այդ երջանկությունը շատ կարճ տևեց: Դեկտեմբերի յոթին տեղի ունեցավ այդ չարաբաստիկ երկրաշարժը: Մայրս, չգիտեմ թե ինչպես, բայց հրաշքով կարողացել է փրկել իրեն ու երեխային: Անցավ որոշ ժամանակ, պետությունը մեզ տուն տվեց Արմավիր քաղաքում, որտեղ մինչև հիմա ապրում են ծնողներս:

-Իսկ ի՞նչ կրթություն եք ստացել Հայաստանում:

-Ես մեկ տարի Բաքվում դպրոց եմ գնացել: Երբ տեղափոխվեցինք, ես 2-րդ դասարան գնացի: Արմավիրի 5-րդ դպրոցն եմ հաճախել ու ավարտել: Բարձրագույն կրթություն չունեմ:

-Իսկ Հայաստանում որպես փախստականի ձեր հանդեպ խտրականություն եղե՞լ է:

-Այո: Երբ փոքր էի, ինձ հետ ոչ մեկը չէր խաղում: Բոլորն ինձ թուրք էին ասում: Կռվում էին հետս, քարերով հարվածում էին, հագուստս պատռում էին, ու ես ամեն օր պատռված շորերով տուն էի գնում:

-Ձեր հարևանները ինչպիսի՞ վերաբերմունք էին ցուցաբերում ձեր հանդեպ:

-Մեր հարևանները շատ լավ էին վերաբերվում մեզ: Այդ հարցում մեր բախտը բերել է: Ամեն պահի մեկը գալիս էր, որ տեսներ, թե ինչի կարիք ունենք:

-Կպատմե՞ք ձեր ընտանիքի ներկայիս կյանքի մասին:

-Դե հայրս բանվոր է աշխատում, իսկ այ, մայրս հիվանդ է: Երկրաշարժի, կռիվների հետևանքով մայրս մեծ սթրես էր տարել, որն էլ անհետևանք չմնաց: Հիմա մամաս բուժման կարիք ունի, բայց հնարավորություն չկա. դեղերը շատ թանկ են:

-Դիմե՞լ եք որևէ պետական կառույցի օգնություն ստանալու նպատակով:

-Ոչ: Ոչ մի տեղ չենք դիմել, ոչ մի կազմակերպության: Մենակ նպաստ ստանալու համար հետաքրքրվեցին, բայց ասացին` չի հասնում:

Հիմա ես ունեմ ևս երկու եղբայր: Փոքրը ծնվեց, երբ մամաս քառասուն տարեկան էր: Նրան ես էի պահում, երբ ընդամենը ինը տարեկան էի: Ծնողներս անդադար աշխատում էին և ժամանակ չունեին: Մեծ եղբայրս Ռուսաստան է գնում-գալիս. աշխատում է: Նա ամուսնացած էր և ուներ մեկ տղա: Բայց… Տղան վեցերորդ հարկի պատշգամբից ընկավ ու մահացավ, երբ ընդամենը հինգ տարեկան էր: Դեպքը մորս առողջության վրա նույնպես շատ վատ անդրադարձավ: Փոքր եղբայրս երկու տարեկան էր, երբ ես ամուսնացա: Ես նույնպես միջոց չունեմ մամայիս օգնելու, որովհետև ես հաշմանդամ երեխա ունեմ: Բժիշկները ասում են, որ պիտի ամեն տարի երեխայիս տանեմ Գերմանիա վիրահատության, որը շատ մեծ գումարների հետ է կապված…

Տխուր պատմություն է, որի մասին ես ոչինչ չգիտեի, մինչև որոշեցի հարցազրույց անել հարևանուհուս հետ: Հուսով եմ, նրանց կյանքում ամեն բան դեպի լավը կփոխվի: