Քնել չի ստացվում, հատկապես՝ անձրևոտ եղանակներին: Բայց ամբողջ սրտով ուզում եմ քնել, քնել ու մի քանի ժամ խուսափել բոլորից:

Բայց անձրևի կաթիլները «Թամզարա» են պարում տանիքին ու չափից շատ դմփդմփացնում:

Մտածում եմ՝ երբ փոքր էի, ինչ-որ բանի սպասելիս «քնել-զարթնելով» էի հաշվում:

-Մամ, իսկ Ձմեռ Պապը ե՞րբ կգա։

-Երկու անգամ էլ քնես-զարթնես, Ձմեռ Պապը կգա:

Համոզելու այս ձևը միշտ ակտուալ էր թվում: Միայն ոչ հիմա: Երանի էլի Ձմեռ Պապին սպասեի, նա կգա, քեզ նման չէ…

Քանի տերև է ընկել, իսկ դու դեռ չկաս, բայց ոչինչ, մի տերև էլ ընկնի՝ կգաս:

Քանի աստղ է վառվել, իսկ դու դեռ չկաս, բայց ոչինչ, հաջորդի վառվելուց վաղուց եկած կլինես:

Մի անգամ էլ քնեմ-զարթնեմ, հաստատ կգաս:

Սպասելուց հոգնել կա… Երբ գիտեմ, որ չես գալու:

Նորից ավտոբուս: Էս ավտոբուսային տրամադրությունն իսկը ինձ համար է:

Լավ էր, այս անգամ իմ սիրած նստատեղը զբաղված չէր: Դա ամենավերջին շարքի պատուհանի կողմի նստատեղն է: Ծանոթացեք` սա մելանխոլիայի անկյուն է շատերի համար: Էստեղ նստող ամեն մեկի ականջակալներում տարբեր երաժշտություն է: Մեկինը՝ ռոք, մյուսինը` ջազ, այ հա, հենց այդ երրորդինն էլ` Հռիփսիմե Հակոբյան: Այս երրորդի ճաշակը դուրս չեկավ մի փոքր, բայց դե, ճաշակին ընկեր չկա: Նստում են օրեկան հազարավոր մարդիկ, թողնում իրենց հույզերն ու զգացմունքները: Մեկը` ծնողների հետ վիճելը, մյուսը` սիրելիի հետ բաժանումը, այ հա, հենց այդ երրորդն էլ, ճիշտ նկատեցիք, այն մեկը, ում ականջակալներում Հռիփսիմե Հակոբյան է, արևոտ մեկն է ու իր շողերն է թողել նստարանին:

Նստում եմ, ամեն անգամ մտքումս վիճում ծնողներիս հետ ու արև կլանում:

-Որ խնդրեմ՝ Ձեր լսած երգի անունը չէիք ասի՞։

-Առանց խնդրելու, Sting. «Love her when she loves someone else»,- իրականում երգի վերնագիրն այդպես չէր, բայց ես մտքումս իբր կարևոր տողն առանձնացրի։

-Շնորհակալ եմ: Հետաքրքիր է, այս ոճը չեմ սիրում, բայց սա լավն էր, իսկ Ձեր ականջակալների ձայնը շատ բարձր է, կվնասեք Ձեր լսողությունը։

-Ինչ արած, կյանքն է ստիպում,- խոստովանեմ, որ չժպտացի, այլ ուղղակի այտիս ձախ մկանը ձգվեց։

Դե, իսկ մեր չափազանց մտերմիկ զրույցն ընդհատեց նրա «կանգառում կանգնեք»-ը:

Այդ խոսքերը դեռ երկար հնչեցին ականջներումս` որպես իմ լսողությամբ մտահոգված տղայի վերջին խոսքեր: Կամ էլ ուղղակի ուղևորներն էին հաճախ ասում: Ինչևէ:

Թողնում եմ իմ կիսախամրած շողերն ու սթինգոտ տրամադրությունս հաջորդ ուղևորին:

Հանկարծ կանգառում չկանգնեք, այս անգամ դեպի անվերջություն ենք գնում:

Կներեք, չէ՞, որ էսպես միանգամից սկսեմ։

Հուսով եմ՝ կներեք, իսկ եթե ոչ, հոգ չէ, հա։

Տեսնես կենդանիները չե՞ն մրսում։ Առհասարակ, բոլորը։ Միշտ մտածել եմ, որ մորթին իրենց տաքացնում է, բայց հնարավոր չէ, է: Տաքանալու համար գրկող մեկն է պետք, նրանք ունե՞ն այդ մեկին։ Այդ հարցն է ինձ շարունակ մտահոգում:

Մութ կանգառներում ծառերի տակ կուչ եկած կատուներին ես հիմնականում չեմ կերակրում: Իհարկե, չեմ կարող ասել՝ բոլորը, բայց ինձ նման շատերը չեն անում դա: Դե, գլուխ չեմ գովում, վատ է, ինչ խոսք:

Շատ հաճախ չենք մտածում, որ գուցե իրենց սիրտն էլ է կոտրել մեկ ուրիշ կատու, շուն կամ ցանկացած կենդանի: Իրենք էլ այսօր գիշերելու տեղ չունեն, իրենք էլ են մի բաժակ տաք թեյ ու պինդ գրկող կամ հոգատար զրուցակից ուզում:

Կանգառում եմ, սպասում եմ ավտոբուսին: Երկար ժամանակ կողքիս պառկած փիսիկին ինչպե՞ս չէի նկատել: Ժպտացի նրան: Թաթն ուրախությամբ պարզեց, թվաց՝ գտել էր այն միակին, ով պետք է իր կյանքը փոխեր: Թվաց՝ գտել է հենց նրան, ով այդ վայրկյանին պիտի պայուսակից դուրս բերեր տաք ծածկոցն ու թեյի բաժակները: Բայց ամենևին: Ես ուղղակի ժպտացել էի: Կշոյեի անհանգիստ մռռացող մեջքը, բայց ավտոբուսս եկավ: Ավտոբուսը սիրուն կադրերը փչացնելու հատկություն ունի։

Տաքանալու համար գրկող մեկն է պետք, ոչ բոլորն ունեն այդ մեկին…

Կներեք, չէ՞, որ էսպես միանգամից ավարտեմ։

Հուսով եմ՝ կներեք, իսկ եթե ոչ, հոգ չէ, հա։

-Մա՛մ, ա՛յ մամ, ախր ասում էի, չէ՞, էս վարորդի դեմքը շատ ծանոթ է, հաստատ մեր շենքի բակում եմ տեսել,- հերթական անգամ մամայի նյարդային համակարգի վրա ազդելով բացականչեցի ես:

-Դե չգիտեմ, իսկ ընդհանրապես ինձ չի հետաքրքրում, թե նա ով է, միայն գիտեմ, որ շատ դանդաղ է վարում մեքենան:

Երևի հասկացաք, որ մաման կողմ է միայն գրական հայերենին ու դա է օգտագործում:

Ուֆ, էս մեծերին էլ ոչ մի բան չի հետաքրքրում: Հիմա, որ պարզվի` իրոք մեր շենքից ա, մամայի դուրը տեսնես կգա՞… Դեհ, չգիտեմ, էլ բարձր չեմ խոսի, մեկ է, ոչ ոք «բանի տեղ» չի դնում: Ավելի լավ կլինի, որ հարմար տեղավորվեմ նստարանիս ու «պատուհանից դուրս գամ` երևակայեմ»:

Սկզբում մտքերս սովորական էին, ասենք, գուցե էս մարդը երկու կերպարանք ունի (դա դեռ սովորական էր): Ըըը, իսկ ի՞նչ, եթե բանդիտ… Չէ, ուֆ…

Երևի Գոգոլի «Մեռած հոգիներից է»: Ա~, լավ հասկացա, հա, հաստատ Չիչիկովն է:

Հըմ, բայց էդ դեպքում ովքե՞ր են մեռած հոգիները, մե՞նք: Սկսեցի անհանգստանալ: Չեղավ, չեղավ, դիմեմ էս անզգույշ քայլին.

-Մամ, կարո՞ղ է մենք մեռած ենք, էդ էլ քիչ է` հոգի…

-Անիմաստ խոսելու համար մի հատ ես, գիտե՞ս:

Դե իրականում գիտեի, բայց հո չէի՞ խոստովանելու, գաղտնիք է… Լավ, «մեգաբայթեր» ունեմ հեռախոսիս մեջ, սպասեք` գուգլեմ: Մի րոպե, բայց ի՞նչը գուգլեմ, գրեմ. «Արդյո՞ք մենք մեռած հոգինե՞ր ենք», հա՞ որ:

Ընդհանրապես, էդ դասը վատ էր ազդել վրաս, անընդհատ անկապ խոսում էի, չնայած մաման ասում էր, որ մինչև կարդալն էլ էի էդպես: Ես չեմ հավատում նրան:

Մի վարկած էլ կա, հենց նոր եմ, է, վերջացրել «Ծաղիկներ Էլջերնոնի համար» գիրքը, դեռ գրքի ազդեցության տակ եմ, ասում եմ` գուցե գրքի հերոս Չարլին է… Քանի դեռ չգիտեք, պատմեմ:

Ուրեմն Չարլին մտավոր հետամնաց տղա էր, սակայն բժիշկները որոշում են նրա IQ-ն եռապատկել: Ասեմ՝ ստացվում է, տղան դառնում է հանճար: Բայց միայն մի քանի օր: Հետո նրա IQ-ն վերադառնում է նախկինին: Նա հուսահատ ու ամոթով գնում է մի քաղաք, որտեղ իրեն չեն ճանաչում… Հիմա հասկացաք, չէ՞, ասում եմ` գուցե հենց այդ տղան է, եկել էստեղ վարորդ է դարձել…

Մեկ էլ հա, կանգառում կկանգնեք, Չիչիկով, Չարլի, մեր շենքի բնակիչ, ուղղակի վարորդ կամ իմ երևակայության զոհ…

Տուն մտա: Լավ եմ հիշում. առաջինը հանեցի կոշիկներս: Հիմնականում ես դրանք քնելուց եմ հանում, սա բացառություն էր: Զգում եմ՝ գրպանս ծանր է: Հետաքրքրությունից պարունակությունը արագ դատարկեցի սեղանին. բանալի, մի քանի կոպեկ ու ամենազարմանալին` արևածաղկի սերմի կճեպ: Ամենահետաքրքիրը էն էր, որ հենց մի հատն էր, էլ չկար:

Մտածմունքների մեջ ընկա էլի… Ախր, ես վերջին անգամ արևածաղկի սերմ մի քանի շաբաթ առաջ եմ կերել, բայց մաման երեկ շալվարս լվացել էր: Գուցե ավտոբուսում թաքո՞ւն են գցել գրպանս: Չէ, հիմարություն: Ո՞վ է պարապ, որ գրպանս հատուկ կճեպ գցի:

Մի րոպե, բայց եթե կճեպիկս ամբողջ ընթացքում գրպանումս է եղել, ուրեմն ինձ հետ ճանապարհորդել է, չէ՞: Արթնացել է… Չէ, խաբեցի, չի արթնացել, արթնանալիս դեռ հագիս չէր շալվարս: Ուրեմն, դուրս է եկել տնից, նստել ավտոբուս, հասել «Մանանա» կենտրոն, գնացել լուսանկարչության, դա էլ քիչ էր, հետս եկել է սիմֆոնիկ նվագախմբի համերգի:

Է, հիմա ի՞նչ: Ես ճանապարհածախս անեմ, կիլոմետրերով քայլեմ, ինքը նստի ու վայելի՞: Ինչ խոսք, սկսեցի նախանձել… Իսկ եթե իրենք էլ մեզ են նախանձո՞ւմ: Գուցե իրենք ավելի ուրախ կլինեին, եթե 300-400 դրամ տային ավտոբուսներին, քայլեին, նկարվեին: Չէ՞ որ մենք նկարվելուց երբեք չենք ասում՝ ինձ ու կճեպիկիս էս սիրուն ֆոնին նկարեք:

Հա, հաստատ երազում են ու նախանձում: Էլ ո՞վ չէր ուզի, որ իրեն չճխլեին հեռախոսը, կոպեկներն ու անիմաստ թղթերը:

Մի միտք էլ ծագեց գլխումս… Կարո՞ղ է մենք էլ ենք ինչ-որ մեկի գրպանում, ուղղակի նրանք մեր նման սահմանափակ չեն ու սև, մութ գրպաններ չունեն: Ունեն երկինք, արև, հող, սիրուն անցորդներ:

Հա, հա հաստատ: Համենայնդեպս, ես էդպես եմ կարծում:

Կհամաձայնեք` խնդրեմ, չէ` դուք գիտեք:

Մեկ էլ նա, ում գրպանում ես ապրում եմ, շալվարը հանեց ու գնաց քնելու: Ես պիտի մոտ մի 10 ժամ անիմաստ քնեմ, մինչև հագնվի: Իսկ եթե ուրիշ շոր հագնի, կաթված կստանամ:

Ուֆ, է, տրամադրությունս փչացավ, բարի գիշեր:

-Կանգառում կկանգնեք:

-Սա ստացեք, երկու հատ:

Ինչպես միշտ, ականջակալներս պինդ գրկած նստած եմ, ուշադրություն չեմ դարձնում ոչ մի բանի: Բայց սուս, սա կարծես թե ուշադրության արժանի դեպք է: Ավտոբուս է բարձրանում ձեռնափայտով, սև ակնոցով մեկը: Տեսքից անկհայտ է, որ չի տեսնում, կույր է: Բնականաբար նրա գործողությունները կատարվում են սովորականից ավելի դանդաղ: Լսում եմ՝ վարորդը ձայն է տալիս.

-Զզվցրիր, արագացրու…

X մարդը նորից ձայն չի հանում, իսկ իմ մտքով արդեն ինչ ասես անցնում է. գուցե խո՞ւլ է, գուցե հա՞մր…

-Ստացի, կանգառում կկանգնես:

-Քանի՞ հատ, հը՞:

-Մեկ հատ:

Վարորդի խոսքերին հաջորդում են X հերոսի չափազանց դանդաղ քայլերը: Չեմ զարմանում՝ լսելով անձնական վիրավորանքի խոսքեր վարորդից: Եռում եմ, ուզում եմ մի բան ասել, բայց նայում եմ շուրջս նստած քարի կտորի պես դեմքերին ու սսկվում: Հա, ինձ հուզում է նման մարդկանց վիճակը: Հաշմանդամություն ունեցողների վիճակը: Ավտոբուսներում չկան բավարար պայմաններ հավասար ու լարված չզգալու համար: Համրն ինչպես բացատրի, որ կանգառ է հարկավոր:

Չնայած, Երևանի մի քանի ավտոբուսներում (իմ սիրած մեծ, մանուշակագույն ավտոբուսներում) առկա են կոճակներ, որոնք խուլերին ու համրերին թույլ են տալիս կանգառ պահանջել: Կարելի է մի փոքր ուշադրություն դարձնել, որովհետև շատ մարդկանց հարմարությունն է կախված սրանից:

Չեմ սիրում անտարբերությունը, բայց ինչ-որ տեղ մարդիկ ջերմացել են ավելի, կարելի է առանց դժվարության գտնել մարդկանց, ովքեր իրենց տեղը մեծահոգաբար կզիջեն հոգնածին, փոքրին, մեծին, հաշմանդամին: Մարդիկ լավն են… Դե, հիմնականում, էլի, ոչինչ չեմ խոստանում:

Դե լավ, շատ խոսեցի, հիմա կանգառս կանցնեմ, կուշանամ պարապմունքից: