Դավիթ Ավագյանի բոլոր հրապարակումները

davit avagyan

Ծովահեն և ֆուտբոլիստ

Ինչպես բոլորը, այնպես էլ ես, ունեցել եմ մանկության շատ երազանքներ: Բայց ես ունեի մի երազանք, որը ավելի շատ էի ցանկանում, որ կատարվի: Հնարավոր է` ասածս արտասովոր թվա, բայց ես միշտ ցանկացել եմ ծովահեն դառնալ: Ինձ դուր էր գալիս ծովը, դուր էր գալիս ծովային արկածները, կախարդական վայրերը: Երևի բոլորն էլ տեսած կլինեն «Կարիբյան ծովի ծովահենները» ֆիլմը: Այդ ֆիլմի պատճառով ես շատ էի սիրում ծովահեններին, մանավանդ Ջեք Ճնճղուկին:

Բացի ֆիլմից կարդացել եմ նաև Էմիլիո Սալգարիի «Սև Ծովահենը», որտեղ Սև ծովահենը երդվեց բնաջնջել «բարեկամ-թշնամու» տոհմը, բայց սիրահարվելով թշնամու դստերը, մոլորության մեջ է ընկնում: Ու սերը հաղթում է ատելությանը, և նա չի սպանում այդ աղջկան:

Խորհուրդ կտամ անպայման նայել ու կարդալ թե ֆիլմը, թե գիրքը:

Ինձ թվում է՝ հարց կառաջանա, թե ինչու այս նյութի վերնագիրը դրեցի «Ծովահեն և ֆուտբոլիստ», չնայած որ դրանք իրար հետ կապ չունեն: Եթե միայն ծովահենի մասին գրեի նյութս, շատ կարճ կլիներ, դրա համար որոշեցի մի փոքր էլ ֆուտբոլի մասին գրել:
Ֆուտբոլիստ դառնալը նույնպես իմ երազանքներից է եղել: Իմ սիրած թիմը Բարսելոնան է: ՊՍԺ – Բարսելոնա (4-0) արտագնա խաղից հետո բոլորը ծաղրում էին Բարսելոնային, հատկապես Ռեալի երկրպագուները: Բայց մենք հավատում էինք, որ հաջորդ խաղում Բարսելոնան կկարողանա հաշվի մեջ առաջ անցնել, չնայած որ համարյա թե հույս չկար: Ես վստահ էի, որ նա կկարողանա կոտրել փարիզյան գրանդի դիմակայությունը և անցնել հաջորդ փուլ… Այդպես էլ եղավ: Գրեթե հույս չկար, բայց կատալոնական ակումբի սաները վերջին 8 րոպեում կարողացան 3 անպատասխան գնդակ ուղարկել ֆրանսիացիների դարպասը և դրանով իսկ ապահովել Չեմպիոնների Լիգայի ¼ եզրափակչի ուղեգիրը: Կատալոնական ակումբի սաներին և երկրպագուներին այս հաղթանակը ամենից շատ հարկավոր էր նրա համար, որ «փակվի շատերի բերանները»:

Ես նաև միասին եմ գրել այս երկու թեմաները, որովհետև երկուսն էլ պայքարելու ձգտում ունեին և կարողացան իրենց նպատակին հասնել: Ես հասկացա, որ եթե ուզում ես նպատակիդ հասնել, պետք է անպայման պայքարես:

davit avagyan

Մի տխուր պատմություն

Դեկտեմբերի 31-ի գիշերը, երբ ընկերներով գնացել էինք ակ վառելու, ընկերս մի տխուր պատմություն պատմեց:

«Մի օր ես, հայրս, եղբայրս ու հորեղբորս տղաները նստած էինք վառարանի մոտ և զրուցում էինք բանակային կյանքի մասին: Հենց այդ ժամանակ հայրս պատմեց մի դեպք, որ ոչ մի կերպ չեմ կարող մոռանալ:

-Սեպտեմբեր ամիսն էր: Կանգնած էինք խրամատում ես ու ծառայակից ընկերս: Մոտակա թփի հետևից հանկարծ լսվեց տարօրինակ խշխշոց: Լռեցինք: Մեր լռելուն զուգընթաց լռեց նաև խշխշոցը: Ընկերս փորձեց առաջ գնալ, բայց չթողեցինք: Սպասեցինք 10–20 րոպե: Ձայն չկար: Ընկերս բարձրացրեց գլուխը ու հանկարծ…

Չկարողացավ հայրս զսպել արցունքները և գնաց դուրս: Կանգնած էր նա պատշգամբում, ինչ-որ նախադասություն արտասանելով նայում էր դեպի երկինք և արտասվում: Երբեք չէի տեսել տղամարդու այդպիսի լաց: Տուն մտավ նա կրկին և շարունակեց պատմությունը:

-Եթե ընկերս չբարձրանար պառկած տեղից ու չնայեր, գնդակը ինձ էր կպչելու: Չգիտեմ` մեղավո՞ր եմ արդյոք, թե՞ չէ, բայց չեմ կարողանում ներել ինքս ինձ, որ չկարողացա հետ պահել նրան այդ քայլից:

Այնքան հուզված էի այդ պատմությունից: Այդ պահին հայրիկս ասաց.

-Կյանքում ուր էլ գնաս՝ տղաս, չմոռանաս, որ ամենաթանկը կյանքում լավ ընտանիքն ու հավատարիմ ընկերներն են…»

Երբ ընկերս պատմեց այս պատմությունը, բոլորիս տրամադրությունը ընկավ: Երևի էդպես է. մեր կյանքի ամենաուրախ պահերին պիտի հիշենք ամենատխուր պահերը և նրանց, ովքեր հանուն մեզ զոհվեցին:

davit avagyan

Հրաձգության մրցումները

Աշխարագրության ժամն էր, ուսուցչի հեռախոսին զանգ եկավ: Նա դուրս եկավ խոսելու, իսկ այդ պահին ներս մտավ ՆԶՊ-ի դասատուն: Ես արագ ոտքի կանգնեցի ու ասացի.

-Բարև, ընկեր Բայրամյան:

-Բարև:

-Ընկեր Բայրամյան, մի բան եմ իմացել` ճի՞շտ ա:

-Հա, ճիշտ ա, բայց դասամիջոցին կասեմ:

Ես անհամբեր սպասում էի, թե երբ էր դասամիջոց լինելու: Հենց դասամիջոցի զանգը խփեց, արագ գնացի ընկեր Բայրամյանի մոտ: Նա ասաց, որ Կողբում մեծ մասշտաբներով կրակայինի մրցումներ են լինելու: Երեք տեսակի զենքերով պետք է կրակենք` «AK-74»-ով, «Տիրով» ու «Տոզով», բայց ինքն էլ դեռ չգիտեր, թե որ օրերին է լինելու, բայց ասաց, որ հավանաբար հոկտեմբերի 8-ին, 9-ին կամ 10-ին է լինելու: Ամեն դպրոցից երեք երեխա են մասնակցելու, ու դրանցից մեկը ես եմ: Երբ նա ասաց, որ ես էլ եմ գնալու, շատ ուրախացա: Հուսով եմ, գոնե երրորդ տեղ կգրավեմ:

Վերջապես գնացինք: Բայց անձրև էր գալիս ու մառախուղ էր, 70 մետր այն կողմ ոչ մի բան չէր երևում: Այդ պատճառով մենք «AK-74»-ով չկրակեցինք, որովհետև իրավունք չկա 150 մետրից մոտիկ «AK-74»-ով կրակել, բայց «Տիրով» ու «Տոզով» կրակեցինք:

Մինչև կրակելը մեզ ծանոթացրին տարբեր զենքերի, գիշերային հեռադիտակների, տարբեր տեսակի նռնակների հետ ու պատմեցին, թե ինչպես են օգտագործում դրանք: Նաև մեզ հյուրասիրեցին զինվորական ճաշեր, որոնք շատ համեղ էին պատրաստված: Հաց ուտելուց հետո գնացինք կրակելու:

Ցավոք սրտի, մեր գյուղից տեղ չգրավեցինք, բայց մեր դպրոցին նոր զենք նվիրեցին: Իսկ հաղթողներին խոշոր դրամական պարգևներ տվեցին:

davit avagyan

Խոտհունձ

Օգոստոսի տասն էր։ Ճամբար գալուս մնացել էր երկու օր, բայց ես գնացել էի խոտ հավաքելու։ Ասեմ, որ մեր հողերը, որոնք մենք հնձում ենք, մոտ երեսուն հեկտար տարածք, գտնվում են ադրբեջանական սահմանից 200-300 մետր հեռավորության վրա, այդ իսկ պատճառով մենք չենք կարողանում այդ հողերը հնձել։ Պատահել է, որ մի անգամ ադրբեջանցիներն այրել են ամբողջ երեսուն հեկտար տարածքը։ Գնում ենք մոտիկ գյուղերից հողեր ենք առնում ու հնձում։

Ես այնքան էի հոգնել, որ տուն հասնելուն պես քնեցի։ Առավոտ շուտ ընկերս զանգեց.

-Ալո։

-Բայլուս, Դավ։

-Բայլուս։

-Ի՞նչ կա։

-Բան չկա։

-Խո՞ւ քնած չէիր։

Ես ասացի, որ քնած չէի, բայց իրականում քնած էի, խաբեցի, որ ընկերս իրեն վատ չզգա։

-Դավ, գնում ենք խոտի, կարո՞ղ ա գաս։

-Հա, բա ոնց, տասը րոպեից ձեր տանն եմ, սպասի։

-Լավ։

Ես արագ հագա շորերս ու վազեցի։ Մենք գնացինք, խոտն արդեն հնձած էր։ Հօգուտ մեզ, մենք շատով էինք ու այդքան էլ չհոգնեցինք, արագ-արագ հավաքեցինք ու նստեցինք, սպասեցինք, որ պրեսսը (մամլիչը) գա։ Պրեսսն ուշանում էր, իսկ տղաներից մի քանիսը գործ ունեին ու չկարողացան սպասել: Նրանք գնացին, մնացինք չորս հոգով։ Պրեսսը մի քիչ հետո եկավ։ Մենք արագ գործի անցանք, որովհետև արդեն շատ ժամանակ էինք կորցրել սպասելով։ Մենք տուկը կապեցինք, բարձեցինք մեքենաներին ու տուն վերադարձանք։

Շատ էինք հոգնել, որովհետև 257 հատ տուկ, որոնցից յուրաքանչյուրը կշռում է 20 կիլոգրամ, չորս հոգով բարձեցինք մեքենաներին։ Ւմ մեջքը ցավում էր ու նաև գործ ունեի. պետք է տեղ գնայի, բայց չէի կարող ընկերներիս մենակ թողնել։ Մենք արագ դատարկեցինք, ու ես շուտ գնացի։

Իսկ հաջորդ օրը ես եկա ճամբար։

Երևի չնկատեցիք, թե մեջքս ոնց էր ցավում…

davit avagyan

Մայրը

Ես սիրում եմ կենդանիներ: Դեռ փոքր հասակից շատ եմ սիրել ճագարներ: Ծնողներիս խնդրում էի, որ ինձ համար ճագար պահեն, իսկ նրանք ասում էին, երբ մեծանաս, ինքդ կպահես:

Արդեն երկու տարի է` ճագարներ եմ պահում: Դասերից բացի, իմ ամենօրյա զբաղմունքն է ճագարներին խնամելը: Ամեն օր պետք է կանաչ խոտով ապահովեմ նրանց, հաճախակի կերակրեմ: Ճագարները փոքր երեխաների նման մեծ խնամք են ուզում:

Մի անգամ բարեկամներիցս մեզ հյուր էին եկել: Երբ տեսան ճագարի ձագերին, շատ ուրախացան: Նրանք էլ էին ցանկանում ճագար պահել և խնդրեցին, որ ձագերից իրենց տամ: Իհարկե, ես մերժել չէի կարող: Հաջորդ առավոտ ես ճագարի երեք ձագերին հանեցի բնից ու տվեցի բարեկամներիս: Նրանք գնացին: Ինչպես նշել էի, ճագարները հաճախակի են ուտում: Թարմ ու կանաչ խոտ տվեցի ճագարներին: Բոլորը արագ մոտեցան խոտին, բացի այն մայր ճագարից, որի ձագերին տվել էի բարեկամներիս: Սկզբում այդքան էլ կարևորություն չտվեցի: Հետո նկատեցի, որ աշխուժության պակաս ունի մայր ճագարը: Երեկոյան նորից ոչինչ չկերավ: Չհասկացա` ինչն էր պատճառը, բայց անհանգստացա: Ամբողջ գիշեր չէի կարողանում քնել: Մտածում էի մայր ճագարի մասին, մտածում էի, թե սոված ոնց պիտի քնի: Հաջորդ առավոտ վաղ արթնացա և անմիջապես վազեցի ճագարների բնի մոտ: Մայր ճագարն անշնչացած ընկած էր բնում, սատկել էր: Հետո մտածեցի ու հասկացա, որ կենդանիներն էլ սիրտ ունեն, որ կենդանական բնազդն էլ կարող է ուժեղ լինել և կենդանու համար էլ կորստյան ցավը կարող է սպանիչ լինել:

davit avagyan

Անսպասելի նվեր

Ուռա~, հազիվ վերջացավ խոտի սեզոնը, և ես կկարողանամ հանգստանալ և վայելել ամառային արձակուրդս:

Հինգշաբթի օր էր: Այդ օրը ընկերոջս ծննդյան օրն էր: Նա շատ էր սիրում կենդանիներ պահել: Ես նույնպես հրավիրված էի նրա ծնունդին, բայց չգիտեի՝ ի՞նչ գնեմ նրա համար: Այդ օրը ես գնացի խոտ հավաքելու, իսկ ընկերներս գնալու էին ծնունդին: Ես շտապում էի շուտ ավարտել խոտ հավաքելը, որպեսզի գնամ ընկերոջս ծնունդին, բայց հանկարծ մի թփի մոտից մի փոքր նապաստակ փախավ: Ես վազեցի նրա հետևից, բայց չէի կարողանում նրան բռնել: Նա փոքր էր, բայց շատ արագ էր վազում: Բոլորը ինձ ու նապաստակին էին նայում և ծիծաղում: Ի վերջո ես այնքան վազեցի, որ նապաստակը հոգնեց և կանգնեց: Ես գնացի ու բռնեցի նրան. բոլորը զարմացել էին: Երբ մենք տուն վերադարձանք, ես նապաստակին նվիրեցի ընկերոջս որպես ծննդյան նվեր:

davit avagyan

Բաղանիս

Բաղանիս գյուղում Բաղանիս անունով գետ կա: Պարզ է` անունը մեկից մյուսին է անցել, սակայն գետից է անցել գյուղին, թե գյուղից գետին, դժվար է ասել:

Գյուղի պապիկներից մեկը գյուղի անվան ծագման  մասին երկու տարբերակ նշեց, որոնցից մեկը այգիներով հարուստ տարածքի իմաստն ունի, իսկ մյուսն այն է, որ ժամանակին այստեղ ստորգետնյա տաք ջրեր են եղել, ու մարդիկ այդ ջրերով լողացել են, այսինքն` բաղնիքն է «բաղ» արմատում: Մի խոսքով հասկացաք, բայց ահա մեր պատմաբան  Սամվել Ալավերդյանը այլ տարբերակի կողմնակից է.

-Հիմքը, իմ կարծիքով, Անին` որպես Արամազդից էլ առաջ հայր աստծո, տարածքի իմաստն ունի: Պարտադիր չէ ` հենց այգին արմատում լիներ, որովհետև  «բակ» և «Անի», գուցեև`« Անիի փոս»:  Իրոք, այստեղ փոս տեղ է, և գյուղի տարածքում աճում է այն, ինչ որ Հայաստանում աճում է, իսկ կողքի գյուղում շուտ ցրտահարվում է, չի աճում: Խաղողը, նուռը, թութը արևադարձային, մերձարևադարձային որոշ բուսատեսակներ: Մասնավորապես այստեղ  թուզ է աճում, իսկ կողքի գյուղերում` համարյա ոչ:

Երկու-երեք հարյուր տարվա գերեզմանները վկայում են, որ այստեղ բնակվել են մեր տարածաշրջանի շատ տոհմեր: ՈՒրեմն, Ռուսաստանին միանալուց հետո  ցարի հրամանով Արցախի  կողմերից մարդկանց բերել են Թբիլիսի-Երևան հատվածի անվտանգությունը ապահովելու համար: Եթե գնանք դարերի  խորքը, յոթ-ութ հազար տարվա բրոնզեդարյան  ու նույնիսկ ավելի  վաղ շրջանի հուշարձաններ կան, բայց եթե վերջին ազգանուններին ենք նայում, մեր տարածքի  ահագին մասը Հադրութի, Արցախի մյուս տարածաշրջաններից մարդկանց բերել են այստեղ` սահմանը պահելու:

Այն, որ մեր բնակավայրը շատ հին է, վկայում են շրջակայքի կիկլոպյան ամրոցները, որոնց մոտենալը այնքան էլ անվտանգ չէ:

Բաղանիս գետն իր շրջակայքով Գուգարաց աշխարհի ամենազմայլելի վայրերից մեկն է: Գետն այնպես է «գրկված» անտառներով ու այգիներով, որ տներն ու գյուղամիջյան ճանապարհը հեռվից դժվար են երևում:

Կոռաբերդ

Ընկերներով կանգնած զրուցում էինք, ամեն մեկը մի պատմություն էր պատմում: Ես էլ պատմեցի, թե ինչպես եղավ, որ ես ու ընկերս գնացինք Կոռաբերդ: Այնտեղ մենք տեսանք ինչ որ շինության մնացորդներ: Երբ մենք եկանք գյուղ, գյուղի պապիկներից իմացանք, որ այդ շինության մնացորդները Կոռաբերդի մնացորդներն են:Լուսանկարը` Դավիթ ԱվագյանիԿոռաբերդը գտնվում է Բաղանիս գյուղից արևմուտք, շուրջ 7 կիլոմետր հեռավորությամբ, Ոսկեպար լեռնաշղթայի ճյուղավորություններից մեկի վրա գտնվող  զույգ գագաթներով մերկացած քարաժայռի վրա: Ամրոցը կառուցվել է մոնղոլ-թաթարների արշավանքների ժամանակաշրջանում: Երբ գազազած հրոսակախմբերը Հայկական լեռնաշխարհի այլ մասերում էին հայ շինականի արյուն թափում, հայրենասերները սուրհանդակներ են ուղարկում տարբեր կողմերի վրա` մարդկանց զգուշացնելով վերահաս աղետի մասին: Այդ ժամանակ էլ մեր շրջակա գյուղերի բնակիչները, մեծ ու փոքր հավաքվում են, գիշեր ու ցերեկ կառուցում ամրոցը` սպասվող վտանգից պաշտպանվելու նպատակով: Ամրոցի կառուցման համար հարկավոր շինանյութերը, ջուրը և հացը մարդիկ անասելի տառապանքներով են հասցրել լեռան բարձունքը: Հենց դրա համար էլ այն ստացել է «Կոռաբերդ» անունը:

Երկար ժամանակ մարդիկ պաշտպանվել են ամրոցում` նախօրոք կուտակած զենքերով և քարերով: Բայց թշնամուն կանգնեցնել չի հաջողվել: Երկարատև պաշարուման, սննդի ու ջրի սպառման պատճառով ամրոցը ընկավ թշնամու ձեռքը: Կոռաբերդ ամրոցից ներքև կա մի հանքային աղբյուր: Ավանդությունը մեզ ասում է, որ այն առաջացել է որդի կորցրած մայրերի աղի արցունքից:

Այդպիսին է Կոռաբերդ ամրոցի մասին լեգենդը, ամրոց, որի միայն ավերակներն են մնացել:
Այժմ Կոռաբերդը դպրոցականների և երիտասարդների համար էքսկուրսիաների, արշավների և տուրիզմի գեղատեսիլ վայր է, որի բարձունքից երևում են Կովկասյան լեռնաշղթայի և Հայկական լեռնաշխարհի բազմաթիվ ճյուղավորություններ՝ իրենց վեհապանծ գագաթներով:

Մեր գյուղի աղբյուր-հուշարձանը

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ավագյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ավագյանի

Մեր գյուղի` Բաղանիսի կենտրոնում կա մի աղբյուր-հուշարձան: Այն կառուցվել է 1965 թվականին և նվիրված է Հայրենական Մեծ պատերազմում զոհված համագյուղացի հերոսամարտիկների հիշատակին: Մեր գյուղից Հայրենական Մեծ պատերազմին մասնակցել է 148 մարդ: Աղբյուր-հուշարձանի մարմարե սալիկի վրա փորագրված են 46 զոհվածների անուն-ազգանունները: Նրանցից  22-ը երիտասարդներ էին, չամուսնացած: Ոմանք էլ ընտանիքի միակ տղան էին: Նրանց ծնողները, ինչպես ասում են, աչքները ճամփին սպասելով մահացան, ու օջախի ծուխը կտրվեց:

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ավագյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ավագյանի

Մենք միչև հիմա, ամեն տարի մայիսի 9-ին հավաքվում ենք և՛ ուրախանում, որ հաղթել ենք այդ պատերազմը, և՛ տխրում զոհված մարդկանց համար:

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ավագյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ավագյանի

davit avagyan

Իմ մտքինն ուրիշ էր …

Մեր` Բաղանիս գյուղի պապիկներից մեկը պատմում է.

-Ոսկեպարցի մի խումբ մարդիկ միասին արտհունձ են կատարում: Կեսօր է: Հանգստանում են ու ուզում են հաց ուտել:

Այդ ժամանակ Կոթի գյուղացի երկու մարդ ամառանոցից սայլով  յուղ ու պանիր են տանում: Նրանց ճանապարհը Ոսկեպարի հանդամասով է անցնում: Հնձվորները պանիր են խնդրում, սակայն մերժում են` ասելով, իբր հանրային ունեցվածք է, ո՞վ պատասխան կտա պակասորդի համար: Ապա շարունակում են իրենց ճանապարհը: Հնձվորները նայում են Հարություն քեռուն և հարցնում.

-Սայլորդները տեղ կհասնե՞ն:

Ասում են, որ Հարությունը աչք տվող է: Վերջինս խորհուրդ է տալիս հանգստանալ, հաց ուտելը հետաձգել: Այդպես էլ անում են: Չանցած 15 րոպե. օգնության ձայներ են լսում: Հնձվորները վազում են և տեսնում սայլն անդունդից գլորվել է, եզներից մեկը սատկել է, յուղ ու պանիրը տակառներից թափվել:

Օգնում են, հավաքում, տակառները սայլին բարձում, եզը մորթում: Ապա միս ու պանիր են բերում և ճաշի պատրաստություն տեսնում: Բոլորը կրկին Հարություն քեռուն են նայում, նա մեղմ խորհրդավոր ժպտում է և ասում.

-Հիմա արդեն հաց ուտելու ժամանակն է,- այնուհետև շարունակում է,- լավ ազատվեցին, մաղարիչի տեղ ունեն կոթեցիները:

-Իմ մտքինը ուրիշ էր: Աչքիս ուժը գնացել է, սայլվորներից մեկը պիտի զոհվեր,- եզրափակում է միտքը Հարություն քեռին: