Անահիտ Բադալյանի բոլոր հրապարակումները

anahit badalyan tonakan

Wi-Fi-ի մասին դառը ճշմարտությունը

9-րդ դասարանի աշակերտները գրավել են գիտնականների ուշադրությունը՝ գիտական փորձի միջոցով բացահայտելով  Wi-Fi-ի մասին դառը ճշմարտությունը

Դպրոցական աշխատանքն ավելի հետաքրքիր ու հագեցած դարձնելը, համբերատար կերպով աշխատելն ու մեծ հաջողություններ ակնկալելը  ողջունելի է և քաջալերվում է։

Այս դեպքը տեղի է ունեցել հյուսիսային Ջութլանդում, որտեղ 9-րդ դասարանի աշակերտների մի խումբ վերջերս նախաձեռնել էր կենսաբանական փորձ՝ ոգեշնչվելով կենտրոնանալու իրենց անձնական փորձառությունից։

Աշակերտներից մեկը՝ Լի Նելսենը, բացատրում է․

-Մենք բոլորս այն կարծիքին ենք, որ դպրոցում դժվարացել ենք կենտրոնանալ, երբ քնել ենք՝ հեռախոսները մեր գլխի կողքին դրած։ Պատահել է նույնիսկ, որ քնելիս ևս բախվել ենք դժվարության։

Հետաքրքրված լինելով այս ընդհանուր փորձառությամբ, աղջիկների մի խումբ նախաձեռնել է փորձ՝ պարզելու Wi-Fi-ի ճառագայթման ազդեցությունը կենսական բջիջների վրա։

Մասնավորապես, նրանք որոշեցին օգտագործել ջրկոտեմի սերմեր։ Վերցնելով 400 սերմ, նրանք առանձնացրեցին դրանք 12 տարբեր սկուտեղների վրա։ Երկու սենյակներում տեղադրվեցին վեցական սկուտեղներ։ Երկու սենյակներում էլ պահպանվում էր նույն ջերմաստիճանը, և ամեն սենյակում տեղակայված վեցական սկուտեղները փորձի ընթացքում ստանում էին նույն չափի ջուր և արեգակի լույս։

Միակ տարբերությունը երկու սենյակների միջև (որն էլ հանդիսանում էր փորձի հիմքը) այն էր, որ սենյակներից մեկում սկուտեղները տեղադրված էին Wi-Fi ցրող սարքերի հարևանությամբ։ Այս սարքերը ցրում էին նույն տեսակի ճառագայթներ, ինչպիսիք  ցրվում են մեր հեռախոսների կողմից՝  թույլատրելով աշակերտներին վերստեղծել  ազդեցությունը, որն առաջանում է հեռախոսը, գլխի կողքին կամ դիմացի սեղանի վրա դրած, քնելիս։

Արդյու՞նքը։ 12 օր անց շոկային էր սկուտեղների երկու խմբերի միջև ի հայտ եկած տարբերությունը։ Մինչ առաջին սենյակի ջրկոտեմի սերմերը լավ էին աճում՝ դառնալով առողջ ու փարթամ իրենց միջավայրում, նույնը ասել հնարավոր չէր երկրորդ սենյակի սերմերի մասին։ Wi-Fi-ի ցրող սարքերի հարևանությամբ տեղադրված սերմերը բնավ էլ բնական աճ չէին դրսևորում։ Որոշ սերմեր անգամ ամբողջովին մահանալու նշաններ էին ցուցաբերում:

Փորձը բավական էր՝ բացելու աշակերտների աչքերը հեռախոսների օգտագործման ու դրանց՝ գիշերը անկողնում պահել-չպահելու հարցում։

-Իսկապես սարսափելի է տեսնել այսքան մեծ ազդեցություն, և մենք իրոք շոկի մեջ ենք։ Մեզնից ոչ ոք այլևս հեռախոսը կողքին չի քնում։ Կամ դնում ենք հեռախոսը հեռու մի տեղ, կամ ուրիշ սենյակում։ Իսկ համակարգիչը միշտ անջատված է,-նշում է Նիլսենը։

Աղջիկների փորձը ոչ միայն դրական արձագանքի է արժանացել դպրոցի կողմից, այլև ուշադրություն է գրավել միջազգային ասպարեզում, քանի որ կենսաբաններն ու ճառագայթման գիտակները  մեծ կարևորություն են տվել աշակերտների հայտնագործությանը։

Փորձի հանդեպ մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերած գիտնականներից մեկն էլ Օլ Ջոհանսոնն է՝ Ստոկհոլմի Կարոլինսկա համալսարանի դասախոսը։ Նա կսկսի իր գնահատումը աղջիկների հայտնագործության շուրջ՝ կրկրնելով վերջիններիս փորձը իր գործընկեր Պրոֆեսոր Մարի-Քլեյր Քամըրթի հետ Բրյուսելի համալսարանում։

Ջոհանսոնը իսկապես տպավորված էր աղջիկների ջանքերից։ Դասախոսը գովաբանեց նրանց՝ ասելով․

-Աղջիկները մնացին գիտելիքների իրենց շրջանակում՝ հմտորեն նախաձեռնելով և զարգացնելով մի հրաշալի փորձ։ Ճշգրտության և մանրակրկիտության առատությունը խրախուսելի  է, իսկ ջրկոտեմի ընտրությունը խելացի միտք էր, և ես կարող եմ շարունակել։

Ի՞նչ է սպասվում աղջիկներին հաջորդիվ։ Ջոհանսոնը անկասկած պատրաստվում է աշխատել այս տաղանդավոր և բանիմաց աշակերտների հետ՝ առաջ շարժվելով։

-Ես անկեղծորեն հույս ունեմ, որ նրանք իրենց ապագա մասնագիտական կյանքը կանցկացնեն հետազոտություններ անելով, որովհետև վստահաբար կարծում եմ, որ աղջիկները  օժտված են այս ոլորտին բնորոշ բնատուր ունակություններով։ Ես, անձամբ, շատ կցանկանայի տեսնել այս մարդկանց իմ թիմում,-ամփոփում է դասախոսը։

Այս և այլ տեսակի բազմաթիվ փորձերը մեծ ազդեցություն կարող են ունենալ մարդու կյանքի վրա։ Մեզնից շատերը գիտեն, որ հեռախոսը կողքին դրած քնելը վտանգավոր է, բայց ոչ բոլորն են գիտակցում դրա հետևանքներն ու սպառնացող վտանգները։ Իրազեկ լինելը հանդիսանում է այն գլխավոր խթանը, որի շնորհիվ մենք էլ ավելի զգոն և ուշադիր ենք դառնում մեզ շրջապատող իրերի ու երևույթների նկատմամբ։

Այս կարևոր փորձը, որը արժանացել է միջազգային լսարանի ուշադրությանը, կատարվել է իններորդ դասարանում սովորող աշակերտների կողմից։ Որքան էլ զարմանալի է, դպրոցականներն իրենք են բացահայտել այս հիմնախնդրի հիմնական ազդեցությունն ու պատճառը։

Կարծում եմ, որ Հայաստանում ևս կգտնվեն նույնքան բանիմաց և ընդունակ աշակերտներ, ովքեր կկարողանան կենսական նշանակության խնդիրներ հայտնաբերել և աշխատել  դրանց պարզաբանման շուրջ։ Ցավն այն է, որ մեր աշակերտների մոտ կարծես մտավախություն կա միջազգային լսարան դուրս գալու հարցի հետ կապված։ Իրականում այս փորձը հնարավոր է իրականացնել ցանկացած վայրում, իսկ միջազգային լսարանը, կարծում եմ, պատրաստ կլինի ընդունել այս օգտակար տեղեկությունը որպես անվտանգության և ապահովության որևէ տեսակի զգուշացում։ Պարզապես պետք է հնարավորինս լսելի դարձնել խնդիրն ու դրա շուրջ կատարվող ուսումնասիրությունները։ Պետք է նախ փորձել հետաքրքրել լսարանին՝ ընտրելով ընդհանուր և համատարած որևէ խնդիր, որի լուծումը կենսական նշանակություն կունենա։ Նման խնդիրները մեր օրերում, ավաղ, շատ են, իսկ դրանք փնտրողները արդեն նոր սերնդի վառ ներկայացուցիչներն են։ Յուրաքանչյուր մանր թվացող խնդիր անգամ կարող է վճռական ազդեցություն թողնել կենդանի օրգանիզմների վրա։ Այնպես որ, ժամանակն է հետևելու համարձակ աղջիկների օրինակին և բարձրաձայնելու մեր օրերի՝ գուցե թաքնված, բայց կարևոր և նշանակալի խնդիրները։

Ուղղությունը՝ Կապան, Պերեմենի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բադալյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բադալյանի

Բարև: Էլի ես եմ՝ Անահիտը, Կապանից: Արդեն պատմել եմ քեզ մեր բարբառի մասին: Իրականում բարբառը միայն մեկն է այն առանձնահատկություններից, որոնցով օժտված է իմ քաղաքը: Ես ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու եմ այսքան սիրում Կապանը: Չնայած՝ տրամաբանական է, այստեղ ես 16 տարվա պատմություն ունեմ: Շատ ու շատ հետաքրքիր վայրեր կան, որոնց մասին կուզեի պատմել: Այսօր ուզում եմ պատմել «Պերեմենի» կոչվող մի թաղամասի մասին: Փոքր ժամանակվանից չեմ հասկացել՝ ինչով է պայմանավորված այս թաղամասի նման տարօրինակ անվանումը: Ճիշտը որ ասեմ՝ հիմա էլ չեմ հասկանում, բայց այն, որ այն իրոք տարբերվող է, փաստ է: Հիմա բացատրեմ՝ ինչով է տարբերվում: Այս թաղամասում շենքերն արտասովոր դասավորվածություն ունեն: Հիմնականում ամեն շենք երկու մուտք է ունենում: Եթե դու շենք ես մտել առաջին մուտքով ու բարձրացել ես, օրինակ, երրորդ հարկ, երկրորդ մուտքով մտնելիս այդ նույն հարկը ոչ թե երրորդն է, այլ, օրինակ, յոթերորդը: Անհնար բան է, գիտեմ: Մի անգամ, երբ հրավիրված էի այդ թաղամասում ապրող ընկերուհուս տարեդարձին, խոհանոցի պատուհանից ներքև նայեցի։ Ուղղակի հետաքրքրիր էր, բակն էի ուսումնասիրում: Ընկերուհուս տունը երրորդ հարկում էր: Հետո, երբ ինքը մեզ իր սենյակն էր ցույց տալիս, սենյակի պատշգամբ մտանք, ու ի՞նչ տեսնեմ․․․ Պատշգամբն այնքան բարձր էր, աննկարագրելի, վախեցա: Հարցրի՝ Իննա, էս ո՞նց, ասաց․

-Դե, բա Պերեմենին էլ սենց ա, էլի։

Համ զարմանալի էր, համ հետաքրքիր: Ներքևից նայելիս այս շենքերի դասավորվածությունն այնքան տարբերվող է: Ասես աստիճանների հաջորդականություն լինի: Մի անգամ լսել եմ, որ նման դասավորվածությամբ շենքեր հանդիպում են մեկ էլ Շվեյցարիայում: Չգիտեմ, հպարտանալու առիթ է տալիս:

Պերեմենին առանձնանում է նրանով, որ այստեղ է գտնվում նաև Դավիթ Բեկի արձանը: Հենց այս առիթով է, որ թաղամասի շենքերի մի մասը Դավիթ Բեկի անունով է կոչված: Դավիթ Բեկի արձանը շատ ու շատ կապանցիների համար ժամադրման վայր է: Եթե անգամ այլ քաղաքից հյուրեր են լինում, զանգում, տան տեղն են հարցնում, ասում եմ՝ թող բերեն Դավիթ Բեկի արձանի մոտ, իջնեմ, դիմավորեմ:

Հուսամ՝ մի օր դու էլ կայցելես Կապան:

Հ․Գ․ Հա, եթե մոլորվես, արի Դավիթ Բեկի արձանի մոտ, գամ, դիմավորեմ․․․

anahit badalyan tonakan

Կապանի բարբառը

Ձեզ եմ ներկայացնում փոքրիկ, կապաներեն-գրական հայերեն բառարան, որում ներառել եմ առօրյայում ամենակիրառական արտահայտությունները։

Լըհանդի – հենց այնպես

Հունց ը՞ս – ո՞նց ես

Հինչ ըս անու՞մ – ի՞նչ ես անում

Հաց ը՞ս օտում – ճա՞շ ես ուտում

Օզում ըմ քինիմ տոն – ուզում եմ գնալ տուն

Տեռտակ-մեռտակ խոսե մա – դատարկ բաներ մի խոսիր

Տի պեներ մա ասե – նման բաներ մի ասա

Յոլայ ըք քինում – գոյատևում ենք

Ըռհաթի – ձագար

Եր կաց, քինի հաց պեր – վեր կաց, գնա հաց բեր

Բոլ-բոլ կեր, վըր քըշտանաս – բավականաչափ կեր, որ կշտանաս

Քինի փիչին քըշտեն նստե, թըքաց – գնա, վառարանի կողքին նստիր, տաքացիր

Եկ, տըսնամ՝ հի՞նչ ա տըռած – արի, տեսնեմ՝ ի՞նչ է պատահել

Սա եկա, կըտաս ուրան – սա վերցրու, կտաս նրան

Տու մին-մին լսե մըզ, մին-մին դյուզ պեներ ըք ասում – Դու մեկ-մեկ լսիր մեզ, մեկ-մեկ ճիշտ բաներ ենք ասում

Ակուշկան պեց ըրա, պատա տոնը օդափոխվե – Պատուհանը բաց արա, տունը մի քիչ օդափոխվի

Եվ, վերջապես, բոլորի ամենասիրելի արտահայտությունը՝

Տա լա տի լա, տա լա լա լա – դա այդպես էր, այդպես էլ կար:

anahit badalyan tonakan

Ուղղությունը՝ Կապան․ բարբառս

Բոլոր նրանց համար, ովքեր դեռ չգիտեն, ասեմ, որ ես Կապանից եմ։ Կյանքում կան բաներ, որոնցով ես իսկապես հպարտ եմ, և կապանցի լինելն էլ դրանցից մեկն է։ Ես սիրում եմ իմ քաղաքի հետ կապված ամեն մի փոքր բան՝ ավտոբուսի ամենահեռու կանգառից մինչև Գարեգին Նժդեհի հուշահամալիրի կանաչ նստարանները։ Իմ ապրած ամեն երջանիկ վայրկյանի համար ես պարտական եմ իմ քաղաքին, ես այստեղ ապրել եմ մանկությունս՝ կյանքիս ամենաանկեղծ, ամենագունազարդ ու, երևի, ամենաանմոռանալի ժամանակաշրջանը։ Այնքան բաներ կան, որ զարդարում են իմ քաղաքը։ Խոսքս միայն արտաքինի մասին չէ։ Քաղաքը զարդարողը մենք պիտի լինենք՝ կապանցիներս։ Ու, ինձ թվում է՝ մենք կարողանում ենք։

Կապանը զարդարող ամենագեղեցիկ «դեկորացիան» մեր բարբառն է։ Գիտե՞ք, ես չեմ կարող նկարագրել՝ ինչ հարազատություն, անմիջականություն ու մտերմություն եմ զգում ամեն անգամ, երբ Երևանից գալիս եմ Կապան, իջնում եմ մեքենայից, ու բակից լսվում են հարևանների «Երևանա՞նս կյամ», «Մհենգ հի՞նչ մրցույթի ըս լյա մասնակցում», «Խե՞յս տի ճլորած, շտաղա՞նս կյամ» և նմանօրինակ «կապաներեն» արտահայտությունները։ Ինձ համար նույնիսկ կարևոր չէ, թե ինչի մասին են խոսում նրանք, ինձ համար կարևորն այն ջերմությունն է, որը զգում եմ, երբ լսում եմ, որ շուրջս խոսում են Ղափանի բարբառով։ Էդպես ես էնքան համարձակ ու վստահ եմ ինձ զգում, մեր լեզվով ասած։ Ես հազվադեպ եմ բարբառով խոսում։ Դպրոցում բնականաբար խոսում ենք գրական հայերենով, տանը մերոնք նույնպես նախընտրում են գրական հայերենով խոսել, ամենալավ ընկերուհիս Գորիսից է, իր հետ Կապանի բարբառով չեմ խոսում, դե, մի քանի ուրիշ ընկերուհիների հետ, հա, մեկ-մեկ խոսում եմ բարբառով։ Հա՜, մեկ էլ պարապմունքի ժամանակ պահեր են գալիս, որ մեկ էլ երեխեքով մի պահ մոռանում ենք լոգարիթմն ու տարածաչափությունը ու սկսում ենք իրար հետ բարբառով խոսել, ու, եթե անկեղծ, ես ահագին նոր բառեր եմ սովորել մեր բանավեճ-խոսակցություններից։ Օրինակ՝ երբևէ կպատկերացնեի՞ք, որ «կատաղած» բառը մեր լեզվով հնչում է այսպես՝ «ղուդուրմիշ լյած», կամ մենք «իսկույն»-ի փոխարեն ասում ենք՝ «ըլբհալ»։ Հա, գիտեմ, որ փորձում եք գոնե փոքրիկ նմանություններ գտնել, բայց չի ստացվում։ Ու հենց սրանով էլ տարբերվում է բարբառս։ Տիրապետելով հայրենի հողիս բարբառին՝ ես համարում եմ, որ մի լեզու ավել գիտեմ։ Ինչքան էլ գրական հայերենով խոսեմ, ունեմ ակցենտ ասվածը։ Այն ակցենտը, որը միայն մենք ունենք։ Ու ամեն անգամ, երբ խոսում են երևանաբնակներին տրվող հնարավորությունների՝ համեմատաբար ավելի լայն շրջանակ ունենալու մասին, ես, մեկ է՝ գիտեմ, որ ես անբացատրելի ավելի մեծ հնարավորություն ունեմ․ ոչ մի երևանաբնակ չի կարող խոսել այն ակցենտով, որով ես եմ խոսում, դե էլ չեմ խոսում բարբառի մասին։ Դե չեմ ասում, թե սովորելն անհնար է, բայց ոչ մի երևանցի երբեք իրեն այդքան ջերմ ու անմիջական չի զգա՝ լսելով այն բարբառը, որն իմ ամենասիրելին է։ Ինչքան էլ սովորեն ու յուրացնեն, եկեք համաձայնենք, որ նրանցից և ոչ ոք թաքուն չի ժպտա, երբ Երևանի փողոցներով քայլելիս հանկարծ «բա որտե՞ղ ես»-ի փոխարեն լսի՝ «պա շտըղը՞ս» արտահայտությունը։

Ես գիտեմ, որ մեր բարբառում կան մի շարք բառեր, որոնք ունեն, օրինակ՝ պարսկական կամ թուրքական ծագում, բայց դրանք մեր բարբառին այնպես են ձուլվել, ասես բնավ էլ օտար լեզուներից չլինեն:

Ես գիտեմ, որ այն ժամանակ, երբ մի այլ երկրում ներկայացնելիս լինեմ իմ Հայաստանի պատմությունն ու մշակույթը, անպայման պատիվ եմ ունենալու խոսել իմ հայրենիքի ներսում իմ փոքրիկ ամենահայրենիքի՝ իմ Կապանի բարբառի մասին։ Բարբառ, որը մեր «ես»-ն է, մեր հետքը պատմության, անցյալի ու ապագայի մեջ․․․

anahit badalyan tonakan

Հրաշք չի լինի

Ահա և 2018-ը: Այն 2018-ը, որին սպասել եմ, որի հետ հույսեր կան, որը, սակայն, եկավ արագ ու մի քիչ էլ անսպասելի: Առաջին անգամ զգացի, որ եկող տարին անցնող տարվա շարունակությունն է, այլ ոչ՝ նոր ու մաքուր էջ: Սա նոր ու մաքուր էջ է միայն նրանց համար, ովքեր ծնվել են այս վերջին տասնվեց օրերի ընթացքում ու համարվում են 2018-ականներ: Իսկ մնացածի համար սա տրամաբանական շարունակությունն է կիսատ թողած գործերի, չասված խոսքերի, չարդարացված հույսերի ու չիրագործված նպատակների համար: Մենք չենք սկսելու պայքարել մեր նպատակների համար նորից, մենք պարզապես շարունակելու ենք պայքարել, մենք չենք հորինելու նոր խոսքեր՝ մեր սրտում եղածն արտահայտելու համար, այլ ուղղակի ասելու ենք այդ խոսքերը 2018-ին՝ նոր տարում:

2018-ին մենք մեծանալու ենք ևս մեկ տարով՝ ինչպես որ ամեն տարի է լինում, էլի տոնելու ենք մարտի ութը, սեպտեմբերի քսանմեկը, մայիսի ինը, հունիսի մեկը ու էլի լիքը տոներ, ինչպես որ միշտ ենք տոնել: Նոր տարվա հետ չեն փոխվում մեր նախասիրությունները, նպատակներն ու ցանկությունները, մենք ուղղակի սկսում ենք դրանց նորովի նայել: Չհավատաք, թե նոր տարին ուրախությամբ կլցնի բոլոր տխուր սրտերը: Ամեն սիրտ ինքն է իր ուրախության ու տխրության «հովանավորը»: Ամանորը չի հաշտեցնի նրանց, ովքեր վիճել էին նախորդ տարում, եթե նրանք ինքները չուզենան հաշտվել:  Մարդիկ չեն փոխվի, չար մարդիկ չեն բարիանա, ու ոչ էլ մեղավորները կզղջան մի հրաշքով: Չարերը բարիանում են, եթե ինքնաքննադատաբար են իրենց վերաբերվում, մեղավորները զղջում են, եթե խիղճ ունեն, իսկ մարդիկ… Մարդիկ, վախենամ՝ երբեք էլ չեն փոխվում: Նրանք ուղղակի ժամանակի հետ բացահայտում են իրենք իրենց: Եթե երբեմնի բարի մարդը չար ու անսիրտ  է դարձել, նշանակում է՝ նրա մեջ այդ չարությունը եղել է, պարզապես նոր է բացահայտվում՝ այս կամ այն պատճառով:

Ու վերջապես, եթե երազանքներ ունեք, մի մտածեք, թե դրանք կատարվելու են, եթե նոր տարվա գիշերը ձեր մտքում պահել եք: Իսկ եթե կատարվեն էլ, ապա իմացեք, որ դա այն ջանքերի շնորհիվ է, որ թափել եք նախորդ տարիներին:

Ամանորը հեքիաթ չէր, ու ոչ էլ կախարդանք: Ես արդեն բավական մեծ եմ, որպեսզի հասկանամ դա: Ու երանի նրանց, ովքեր իմ գրածը կարդում են, բայց ոչ մի ասածիս չեն հավատում, որովհետև չեն զգում ասածներս:

Հ.Գ. Իսկ իրականում ես էլ եմ երազանք պահել:

anahit badalyan (kapan)

Մի բան այն չէ

Բարև՜: Իսկ դու արդեն զարդարե՞լ ես տոնածառը, գնե՞լ ես նվերներ ընտանիքիդ անդամների համար, գրե՞լ ես հերթական նամակդ Ձմեռ պապիկին: Ես՝ չէ: Ու վախենամ՝ էդպես էլ չանեմ ոչինչ: Գիտե՞ս՝ ինձ մոտ էլի են պահեր եղել, երբ տրամադրություն չեմ ունեցել, ինչ-որ բան չեմ ցանկացել կամ պատրաստ չեմ եղել տոնին: Բայց քաղաքի գունավոր լույսերը տեսնելուց ու խանութների բակերում վաճառվող եղևնիների մոտով անցնելուց հետո՝ ամեն ինչ անցնում էր: Իսկ հիմա՞: Հիմա էդպես չի: Համարյա ամեն օր անցնում եմ փայլերով զարդարված խանութների մոտով, տեսնում եմ Կապանի մեծ տոնածառը, վառվող լույսերը, հակառակի պես, քաղաքն այս անգամ իրոք հրաշալի է զարդարված: Բայց ոչինչ չի բարձրացնում տրամադրությունս: Գիտե՞ք՝ ինչից եմ հասկանում դա: Ամեն տարի, երբ դեկտեմբերը կիսվում էր, մոտենում էր Ամանորը, միտքս ամբողջությամբ տարվում էր ամանորյա միջոցառումներով, երգերով, նոր հագուստ գնելով, տոնածառ զարդարելով, մոռանում էի դասերիս մասին, ուզում էի՝ հնարավորինս շուտ ավարտվի կիսամյակը, մի կողմ դնեմ գրքերն ու տետրերը ու վայելեմ տոնը:

Ես դպրոցում լավ եմ սովորել, լավ եմ սովորում, բայց չնայած դրան՝ ինձ մոտ էլ էր երբեմն հասունանում դասերը թողնելու ու տոնին տրվելու այդ մեծ ցանկությունը: Այդ ժամանակ ես զգում էի՝ ինչքան ուժեղ եմ սիրում Ամանորը: Իսկ հիմա՞: Հիմա հաշվարկում եմ մտքումս. ամսի 21-ին կգնամ Ամերիկյան անկյուն, 22-ին կգնամ մաթեմի, հետո շաբաթ-կիրակի անգլերեն կանեմ, մի լավ գեղարվեստական գիրք կա, երկուշաբթի օրվանից դա կկարդամ, ամսի 25-ին մաթեմի շտեմարանից կսկսեմ պրոգրեսիաները, երևի հունվարի 7-8-ին արդեն ավարտած կլինեմ թեման ու կանցնեմ ֆունկցիաներին:

Նկատո՞ւմ եք, էնքան տարօրինակ սառնությամբ եմ մտածում գալիք օրերի մասին, ասես մի հերթական ամիս եմ գլորում: Մարտից սպասում եմ Ամանորին, որ նախորդ Ամանորին պահածս չիրականացած երազանքը նորից պահեմ ու այս անգամ ավելի հավատամ: Բայց ի՞նչ Ամանոր, ի՞նչ բան… Անցյալ տարի էս ժամանակվա իմ մտքերն էին. «Ամսի 23-ին կավարտենք դասերը, նույն օրը դպրոցական միջոցառումը կլինի, էլի երևի կերգեմ Mariah Carey-ի All I Want For Christmas-ը (դե, ամեն տարի էդ եմ երգում, շատ եմ սիրում էդ երգը), 25-ին դասարանով կհավաքվենք, մի լավ կուրախանանք, էդ ընթացքում համ էլ տոնածառը կզարդարենք ու… հավես կլինի»:

Ախր, ես հիմա էլ կարող եմ էսպիսի պլաններ ունենալ, առաջին հայացքից խանգարող ոչինչ չկա: Բայց ներսումս էդ բոցկլտացող լույսը չկա: Չգիտեմ, քաղաքի լույսերը մեջս ոչինչ չեն փոխում, մաթեմի գրքերը «չեն խնդրում», որ իրենց մի կողմ դնեմ ու գնամ տոնածառ զարդարելու: Ահավոր անհավես եմ: Տեսնես՝ ինչի՞ց է:

Ինչո՞ւ Նոր տարին մեջս զգացնել չի տալիս: Ասում եմ՝ կարո՞ղ է մեծացել եմ…

anahit badalyan (kapan)

Անկե՞ղծ…

Այն, ինչի մասին ուզում եմ խոսել այսօր, իմ ամենամտերիմ ընկերն է ու ինձ ոգեշնչողը: Մի առիթով հարևաններից մեկն ասաց. «Դու կիմանաս՝ մոտիվացիան ո՞րն ա, հայերեն ո՞նց ա թարգմանվում»: Այդ ժամանակ փոքր էի՝ տասներկու տարեկան: Լսել էի՝ մոտիվացիա բառն օգտագործում էին դրական իմաստով, բայց որ ասեմ՝ կոնկրետ իմաստը գիտեի, սուտ կլինի: Ինձ հետաքրքրեց՝ ինչ է նշանակում այդ բառը, ինչ իմաստով է գործածվում, բայց մի քանի րոպե անց ընկա դասերովս ու մոռացա անգամ բառարանս բացել ու նայել: Բառը թռավ մտքիցս, ու մի ահագին ժամանակ էլ չհիշեցի դրա մասին:

Երկու գիրք կա, որ ինձ ստիպում է գնահատել ունեցածս ու պայքարել՝ ավելին նվաճելու համար: Մեկը Հեկտոր Մալոյի «Առանց ընտանիքի»-ն է, իսկ մյուսն իմ ամենասիրելի գիրքն է՝ «Ալքիմիկոսը»: Թեմայից չշեղվեմ: Ժամանակ անցավ: Ես մեծացա ոչ միայն տարիքով, այլ նաև հոգով ու սրտով, իսկ որ ամենակարևորն է՝ մտքով: Ու հիմա, երբ հետ եմ նայում, տեսնում եմ, որ արդեն երկար տարիներ ես պայքարում եմ: Ես մի երազանք ունեմ: Մի անասելի մեծ ու սիրուն երազանք, որն ինձ ուժ է տալիս անգամ այն պահերին, երբ ես թևաթափ եմ լինում: Երազանք, որն իմ փոքր ընկերն է, իմ մտերիմը: Տարիների ընթացքում փոխվել են արտաքինս, բնավորությանս որոշ գծեր, մտածելակերպս, աշխարհայացքս, դպրոցս, բնակությանս վայրն ու անգամ շրջապատս: Փոխվել է ավելին, քան ես կարող էի նույնիսկ պատկերացնել: Փոխվել եմ ես՝ ոտքից գլուխ: Բայց այդ երազանքս տարիների հետ չի փոխվել, չի վերացել, չի արժեզրկվել ու մնացել է նույնքան թանկ ու կարևոր, որքան եղել է միշտ: Ես շատ բաներից եմ հետ կանգնել, հիասթափվել, բայց ոչ երբեք իմ երազանքից: Իմ առաջ շատ դռներ են բացվել ու փակվել, բայց ես երբեք չեմ դադարել հավատալ իմ երազանքին:

Մի տարի առաջ ես սկսեցի քայլեր անել երազանքիս հասնելու համար: Ժամանակն էր գիշերները քնելուց առաջ երազելուց բացի նաև կոնկրետ ու հստակ քայլեր անելու՝ երազանքը նվաճելու համար: Այո՛, դրա ժամանակն էր, այդ պահն արդեն հասունացել էր: Ես փորձեցի, արեցի առաջին քայլս ու երազանքիս ճամփան այնքա՜ն գունեղ ու գեղեցիկ թվաց: Ես, չնչին տարակուսանքով, բայց հույսերով լցված՝ առաջ էի շարժվում: Ու փոքր-փոքր քայլերս ինձ ակամա բերեցին ու կանգնեցրին երազանքիս առաջ: Ես այնքան մոտ էի կանգնած նրան՝ մի քայլ հեռավորության վրա: Թվում էր՝ այն արդեն նվաճված էր: Բայց, ա՜խ, այդ մի քայլը: Միայն թե պատկերացնեք՝ ինչքան դժվար է: Ամենադժվարը հենց այդ վերջին՝ կարևորագույն քայլն անելն է: Ամենադժվարը հենց այն պահն է, երբ գիտակցում ես, որ հասել ես անհավատալիին ու շա՜տ մոտ ես երազանքիդ իրականացմանը: Ու ամենադժվարը հենց այն է, որ ստիպված ես լինում հետ գնալ ու ամեն ինչ սկսել նորից, որովհետև այդ վերջին քայլը, ավաղ, ձախողվել է:

Երբ հետ ես գնում՝ ամեն բան նորից սկսելու, արդեն ավելի վստահ ես քայլում ու համարձակ: Ինչո՞ւ, որովհետև ծանոթ ես այդ ճանապարհին ու լավ գիտես՝ որտեղ են խորդուբորդ ու հարթ հատվածները: Հիմա էլ տարակուսանք չկա, անգամ մի փոքր: Չնայած՝ կա: Բայց այդ տարակուսանքը միայն մի հարցի շուրջ է՝ կկարողանա՞մ այս անգամ կատարել վերջին քայլն ու նվաճել երազանքս: Հիմա դու չես դողում քո ամեն քայլի վրա ու չես վախենում ոտքդ գետնին դնելիս: Հիմա դու ուղղակի վազում ես այդ ճանապարհով՝ մտքումդ միայն մի հարց տալով. «Կկարողանա՞մ անել դա այս անգամ»: Բայց մի րոպե. կանգ առ, սիրելի՜ս: Քեզ նայիր: Տես՝ որքան համարձակ ես հիմա, զգա՝ ինչքան ես փոխվել: Դու քաջ ես, քաջ աղջիկ, դու էլ չես վախենում ոտքդ ոտքիդ առաջ դնելուց: Դու էլ այդ ճանապարհը ցույց տվողների կարիքը չունես, դու այն արդեն գիտես, դու դա սովորել ես ինքդ՝ սեփական մաշկիդ վրա կրելով այդ ճանապարհի վթարներն ու պատասխանատվությունը կատարածդ խախտումների: Դու անգամ գիտես՝ որ հատվածում է այդ ճանապարհը մարդաշատ ու որտեղ՝ ավելի լուռ ու հանդարտ: Ճանապարհի լուսակիրները քեզ այլևս պետք չեն, դու անգիր գիտես բոլոր անցումներն ու մայթերը: Դու գիտես՝ ճանապարհի որ կետում ով է կանգնած, ում պիտի բարևես ու ում՝ ուղղակի արհամարհես ու անցնես: Դու սովորել ես այս ամենը: Հիմա մի բան ականջիդ օղ արա. անկախ նրանից՝ կանես վերջին քայլն այս անգամ, թե ոչ, դու այնքան ես կոփվե՜լ… Դու այնքան ուժեղ ես դարձել: Կոտրվելու փոխարեն դու ավելի ես ամրացել: Երազանքիդ ճանապարհով քայլելու համար հիմա քեզ միայն դու ես պետք, դու՝ ամբողջ քո «ես»-ով: Հաշվե՞նք՝ ինչքան բան ես սովորել դեպի երազանք տանող ճանապարհին: Գնացինք: Սովորել ես քայլ անելուց առաջ երկար մտածել, սովորել ես ճանաչել դեպքերն ու դեմքերը, սովորել ես քայլել «առանց կոշիկների»՝ հույսդ միայն քեզ վրա դնելով ու երբեմն ասֆալտի քարերը տրորելով, սովորել ես արհամարհել քարերի առաջացրած վերքերն ու շարունակել ճամփան: Սովորել ես լուսավորել քեզ՝ լույսի բացակայության դեպքում ու հեռու մնալ ուրիշ լապտերներից. դրանք մեկ է՝ շուտ հանգչելու էին: Սովորել ես ճամփա գնալուց առաջ հստակ նպատակ դնել ու քայլել դեպի նպատակակետդ: Սովորել ես ճանաչել քեզ՝ թույլ ու ուժեղ բոլոր կողմերովդ ու մարտահրավեր նետել քո մեջ եղած այն մեկին, ով իր թուլություններով խանգարում է այն ուժեղ ու համարձակ «ես»-ին:

Այ, այսքան բան եմ ես սովորել: Ու այսքանն այն դեպքում, երբ ես դեռ չեմ արել այն վերջին ու վճռորոշ քայլը, որից այն կողմ իմ երազանքն է: Հա, հիմա երևի դու էլ ես մտածում, որ եթե ես էլի վրիպեմ, հետ գնամ ու նորից սկսեմ ճամփաս, էլի ահագին բան կսովորեմ: Ո՞վ իմանա: Կոելյոն ասում էր՝ վախենում եմ՝ երազանքս կատարվի, ու ես էլ ապրելու նպատակ չունենամ: Տեսնո՞ւմ ես՝ ինչքան բան եմ սովորել: Տեսնո՞ւմ ես՝ ոնց եմ հանգիստ խոսում իմ՝ վերջին քայլս այդպես էլ արած չլինելու մասին… Իսկ դու գիտե՞ս՝ ես ինչ եմ զգացել, երբ այդ քայլս չեմ կարողացել անել: Ինձ համար հեշտ չի եղել հետ գնալ ու ճամփաս նորից սկսել: Ես հո քարից չե՞մ: Բոլորն ու ամեն ինչն ինձ օգնել են: Ինձ օգնել է այն, որ ես սկսել եմ գնահատել իմ՝ առավոտյան ողջ ու առողջ արթնանալու փաստը, ինձ օգնել է այն, որ ես սիրում եմ իմ արած ամեն բանը, որովհետև ուրախ եմ, որ կարողանում եմ մի փոքր բան անգամ անել ճիշտ ու գեղեցիկ ձևով, ինձ օգնել են այն մարդիկ, որոնց իմ կողքին լինելը ինձ համար թանկ է աշխարհում ամեն ինչից, և օգնել են նրանք, ովքեր իրենց ներկայությամբ ինձ ապացուցել են, որ աշխարհը լիքն է կեղծավորներով, ու իրենք ամենուր են, ինձ օգնել է իմ տեսած ու չտեսած ամեն ինչը: Ինձ օգնել են առավոտյան արևն ու երեկոյան լուսինը: Հիմա ես ժպտում եմ ամեն փոքր բանից, որ կարող է ուրախություն տալ մարդուն: Ես աննկարագրելի անկեղծությամբ ժպտում եմ, երբ պատուհանից տեսնում եմ ձյունը, երբ հանում եմ գլուխս պատուհանից, փաթիլները թափվում են մազերիս, հետո մտնում եմ տուն, արագ նայում հայելու մեջ ու կարողանում եմ տեսնել դեռ չհալված փաթիլները մազերիս վրա: Հա, ես ժպտում եմ դրանից, ուրախանում: Ես փորձությունների հանդեպ այնքան ուժեղ եմ դարձել: Ինձ էդպես է թվում: Ես անգամ կարողանում եմ խոսել սեփական արցունքներիս հետ ու հասկացնել նրանց, որ ես ավելի ուժեղ եմ, քան իրենք: Ես կարող եմ ու ես պիտի…

Հիմա, երբ ես այ այսքան բանը գիտակցում ու հասկանում եմ, ես զգում եմ, որ պատրաստ եմ այդ վերջին քայլին: Իսկ վերջին քայլը բնավ էլ ծանր բան չէ: Վերջին քայլն իրականում այն է, երբ պիտի ինքդ քեզ պատրաստես նվիրական երազանքիդ իրականացմանը: Բա գիտես՝ հե՞շտ է լինելու հետո, երբ այն կատարվի: Բա էլ ի՞նչն է քեզ ոգեշնչելու ու առաջ տանելու, էլ ինչի՞ շնորհիվ ես կոփվելու ու ամրանալու: Հենց սա է վերջին քայլը: Սա այն պահն է, երբ պիտի համոզես ինքդ քեզ, որ դու հրաժեշտ ես տալիս երազանքիդ՝ այն դարձնելով ներկա, իսկ հետո՝ անցյալի սիրունագույն հուշ: Հիմա ես շնորհակալ եմ երազանքիս, որ այն ինձ այսքան բան է տվել: Հա, ու մեկ էլ… Շնորհակալ եմ երազանքիս, որ տարիներ անց ինձ հիշեցրեց մոտիվացիա բառի՝ ինձ հետաքրքրելու մասին, ու այնպես արեց, որ առանց բառարան բացելու կարողացա իմանալ, թե ինչ է այն նշանակում: Մոտիվացիա նշանակում է ուժ, որը ներսից քեզ տանում է դեպի երազանքդ ու այնպես անում, որ դու ավելի ուժեղ գտնվես, քան հանգամանքները, մարդիկ ու «մարդիկ»:

Ամենամառախլապատ ու ամենապայծառ օրը

Նոյեմբերի տասին ասմունքի համահայկական տասնմեկերորդ փառատոնի մարզային փուլն էր, որը կայանալու էր Գորիսում: Դե, ինչպես արդեն գիտեք (եթե, իհարկե, հասցրել եք իմանալ)՝ ես Սյունյաց աշխարհի կենտրոնից եմ՝ Կապանից: Հաղթահարելով քաղաքային փուլը՝ ես ու ինձ նման մի քանի խենթեր ամսի տասին՝ վաղ առավոտյան ճանապարհվեցինք Գորիս: Հաճախ հոգնեցուցիչ և ձանձրալի թվացող Կապան-Գորիս ճանապարհն այնքա՜ն հաճելի էր, երբ լցված էր գույնզգույն կատակներով, «Ալիաս» խաղով, մի մանդարինը տասը կեսի բաժանելով ու, իհարկե, ճանապարհից անպակաս մառախուղով: Ես հենց սրա համար եմ սիրում այս մրցույթը. արդեն երրորդ անգամ այն ինձ հնարավորություն է տալիս վայելելու իմ այդքան չսիրած Թասի ոլորանները:

Գորիսի քաղաքապետարանի մոտ մի քիչ զբոսնելուց հետո գնացինք թիվ 4 դպրոց, որտեղ պիտի կայանար մրցույթը: Իմ լավագույն ընկերուհին Գորիսից է, մրցույթներն ու օլիմպիադաները որ չլինեին, մենք միմյանց դեմքերը կմոռանայինք: Նա էլ պիտի գար այդ դպրոց՝ ինձ ոգևորելու: Տեղի ունեցավ ամենատարօրինակը: Ինչպես միշտ՝ իմ անպատասխանատու սիրելին ուշացավ, ու միջոցառումն սկսվեց: Միջոցառման առաջին կեսին նա ընթացքին հետևել է պատուհանից: Այդ պահին ես հասկացա, թե ինչքան անարդար կարող է լինել կյանքը: Ինչպե՞ս կարելի է ութ ամիս ընդմիջումից հետո տեսնվել պատուհանից պատուհան: Մի կերպ հաջողվեց Անուշիկին դահլիճ բերել: Երբ նա եկավ դահլիճ, մեր լեզվով ասած՝ «արխային» եղա: Հիմա պիտի կենտրոնանայի իմ բանաստեղծությունների վրա, որոնք ներկայացնելու էի մրցույթում: Ասմունքելու էի Տերյանի «Մի խառնեք մեզ…»-ը և Հրաչյա Սարուխանի «Հայաստան»-ը: Ժյուրիի կազմում վաստակավոր դերասաններ էին, գրականության ու ասմունքի ոլորտում մեծ հաջողությունների հասած մարդիկ, որոնց գնահատականը ցանկացած ասմունքողի համար, կարծում եմ, կարևոր է: Ահա, իմ հերթն է: Ուրեմն ասեմ, որ ինձ դուր եկավ իմ ասմունքը, ես գոհ էի: Ինձ համար կարևոր էր, որ կարողացա ասմունքել այնպես, ինչպես ցանկանում էի՝ զգալով բանաստեղծությունն ու հասկանալով այն:

Երբ ավարտեցինք ասմունքելը, ժյուրին ընմիջում հայտարարեց՝ ամփոփելու արդյունքները: Այդ ընթացքում ես ու Անուշիկը որոշեցինք գնալ ու ինձ համար Գորիսից մի սվիտեր գնել, իմիջիայլոց՝ իմ աշխատած գումարով: Ես՝ աշխարհի ամենանվնվան ու բծախնդիր էակս, ութ րոպեում փորձեցի ու ընտրեցի սվիտերը, վերջում էլ արագ վճարեցի ու դուրս եկա, որ չհասցնեմ փոշմանել: Հասանք դպրոց, դեռ ամփոփումը չէր սկսվել: Երբ երեխեքին ասացի, որ հասցրել եմ ինձ համար սվիտեր գնել, շշմել էին: Ռեկորդ էի սահմանել իմ տասրոպեանոց գնումով: Եկավ ամփոփման պահը: Ասեմ, որ երկու տարիքային խմբով էինք ներկայանում: Ես մեծերի խմբից էի: Սկզբում փոքրերի խմբի հաղթողներին սկսեցին հայտարարել: Կապանից մրցանակակիրներ ունեինք, լուսանկարում էի նրանց տարբեր կողմերից, երբ սկսեցին հայտարարել մեծերի խմբի հաղթողների անունները: Այո-այո, հաղթողներից մեկն էլ ես էի: Ուրախ էի, տպավորված ու նաև հպարտ: Ես այնտեղ Անահիտը չէի, ես կապանցի Անահիտն էի: Բացի ինձնից՝ ես նաև իմ քաղաքն էի ներկայացնում: Ահա և մենք՝ մարզային փուլի հաղթողներս, ովքեր պիտի մասնակցեն հանրապետական փուլին: Դե ինչ, հաջողություն մեզ:

Իմ չմոտիվացնող մոտիվացիան

received_211309602744019Ես շատ բախտավոր եմ: Չէ՞ որ հենց ինձ է բախտ վիճակվել ճանաչել ու սիրել ամենահամով հայրենակիցներիցս մեկին՝ հայրենիքից դուրս:

Եթե չլիներ FLEX-ը, ես ու դու դժվար էլ գտնեինք իրար: Իսկ էդպես շատ տխուր կլիներ: Գիտե՞ս՝ ես քեզ զգում եմ իմ կողքին ու ինձ մոտ, բայց, ավաղ, դու չափազանց հեռու ես ինձնից: Գիտե՞ս՝ ինչու չեմ զգում մեր հեռավորությունը, որովհետև ես քեզանից լավ գիտեմ՝ դու երբ ես քնում, երբ ես արթնանում, ուր ես գնում, մրսում ես, թե չես մրսում: Ու ես շատ-շատ ուրախ եմ դրա համար: Դու ոնց որ իմ շողքը լինես օվկիանոսից այն կողմ: Ո՞վ կմտածեր, որ մի օր Մինեսոտա ասելիս մտքիս եկող առաջին բառը Հռիփսիմեն է լինելու:

Հետո էլ ասում են՝ ինտերնետն ու տեխնիկան փչացնում են մեր սերունդը: Ես միշտ շնորհակալ կլինեմ ինտերնետին, որ ինձ քեզ նման նվեր է տվել: Իրականում դու արդեն շատ բան ես նշանակում ինձ համար: Այն, որ ես ուղղակի նստած էի, ու մտքովս անցավ քո մասին հոդված գրել, արդեն նշանակում է, որ դու կարևոր ես ինձ համար, ու ես քո մասին գրելու ու պատմելու բան ունեմ:

Իմ ու քո ծանոթության գլխավոր «մեղավորը» FLEX-ն է. քո՝ իրականացած, իսկ իմ բաղձալի FLEX-ը: Ես գնահատում եմ այն ամեն րոպեն, որը դու նվիրում ես ինձ քո կիսաքուն գիշերներից կամ սուրճով լիքը առավոտներից: Գնահատում եմ այն, որ չնայած մեր խոսակցության ընթացքում հնչած «բարի լույս»-իդ պատասխանում եմ «բարի իրիկուն»՝ մենք էլի շարունակում ենք զրուցել: Գնահատում եմ այն, որ ես կարող եմ ինձ համարել քո «իքսչեյնջի» մի մասը, իսկ դու ինձ կարող ես համարել քեզ մոտիվացնող և «FLEX-ոմանիայով» տառապող անձնավորություն: Ուզում եմ՝ դու վայելես ամեն մի վայրկյանդ այդտեղ ու ամեն րոպե հիշես, որ քո երազանքն իրականություն է: Դու այն արևներից ես, որ չվախեցավ ամպերից ու պայքարեց շողալու համար:

Ես կիսում եմ օվկիանոսից այն կողմ ապրած քո ամեն զգացումը: Ամենաուրախ ու տխուր պահերին իմացիր, որ ես քո կողքին եմ: Ես քեզ կարոտում եմ՝ կյանքում երբևէ հանդիպած չլինելով: Ու համ էլ գիտեմ, որ դու էլ ունես նույն զգացողությունը: Գրկում եմ ամուր-ամուր ու համբուրում Կապանից Մինեսոտա:

anahit badalyan (kapan)

Մանդարինը եկավ, մնաց՝ ձմեռը

Ըհը… Եկավ իմ ժամը… Ա, հիմա կարող եմ գլուխ գովել ու ասել, որ իմ՝ ձմեռն ամառվանից ավելի շատ սիրելն ու ամեն տարի սրտատրոփ ձմռանը սպասելը հիմնավորված է:

Նախքան ձմեռը, մեզանից ամեն մեկն իր յուրօրինակ ու գունառատ աշունն է ապրում. տաք թեյ, փափուկ ծածկոց, անձրևոտ եղանակ, պատուհանից նշմարվող գույնզգույն տերևներ, որոնք պարում են քամու «բեմադրած» պարը: Բոլորս հիանում ենք այդ գեղեցկությամբ ու ագահորեն փորձում կուլ տալ այդ հեքիաթային գույների գոնե մի չնչին մասը: Երբ արդեն նոյեմբերն է գալիս, ծառերը կարծես ծերացած տեսք են ստանում, «նիհարում» են ու կորցնում իրենց երբեմնի շքեղությունն ու երիտասարդությունը, անձրևի տակ քայլելն արդեն այդքան էլ հաճելի չէ, որովհետև արդեն զգում ես սառը օդն ու այդ օդից փայտացած կարմիր քիթիկդ… Էլ չես ընկնում ամենամոդայիկ ու գեղեցիկ շորերի հետևից, այլ շտապում ես ընտրել ամենատաք պահողը, որ հանկարծ չմրսես (սա երևի ոչ բոլորի դեպքում, բայց ինձ նման մրսկանները հաստատ էսպես են վարվում)… Այս բոլորը գալիս են ինձ ու քեզ ցույց տալու մի ճերմակ ու հրաշագեղ իրականություն, որ ձմեռ է կոչվում… Դե հա, օրերն էլ շուտ են մթնում, կարճանում են… Դու գիտակցում ես, որ ձմեռը մոտ է: Բայց… Խոստովանիր՝ ոչինչ ու ոչ ոք քեզ այդքան չի մոտեցնի ձմռանը, ինչքան հենց ինքը՝ կանաչանարնջագույն մանդարինը…

Երբ զգում եմ մանդարինի հոտը, մտքով տեղափոխվում եմ հեռուներ: Գնում եմ հին դպրոց, հիշում հին դասարանս, երեխեքին, որոնց հետ մի օր որոշեցինք 50-ական դրամ հավաքել ու մանդարին-փարթի անել: Հիշում եմ մանկապարտեզս, որովհետև երբ Ձմեռ պապիկի նվերները մանկապարտեզում բաժանում էին բոլորիս, մեջը միշտ մանդարին էր լինում: Կապան-Երևան ճանապարհներն են մեկ-մեկ անցնում մտքովս: Եղանակից կախված՝ մանդարին էլ էի վերցնում ճանապարհին ուտելու համար: Տատիկս է գալիս մտքիս (չնայած տատիկս ամեն մրգի հետ մտքիս է գալիս, դե, նա ինչքան վիտամին է տեսնում, միանգամից շտապում է կերակրել ինձ դրանով): Նոր տարին եմ հիշում մանդարինի հոտը զգալիս: Ու ամենակարևորը… Մանկությունս իր ամենատարբեր գույներով մի ակնթարթում անցնում է աչքիս առաջով, ու դեմքիս մեղմ ժպիտ է գալիս: Ամեն անգամ մանդարին կճպելիս ինձ թվում է այդ պահը էլի է եղել, ինձ թվում է՝ ես էլի չորս տարեկան Անահիտն եմ, ով մանկապարտեզի հանդեսից հետո բացել է Ձմեռ պապիկի տոպրակը և ուտում է ձեռքն ընկած առաջին միրգը: Ինձ թվում է՝ մանդարինն ինձ ճանաչում է շա՜տ վաղուց, դեռ իմ մանկության ամենահին օրերից ու իմ կյանքի պատմության առաջին էջերից: Ես ուրախ եմ, որ «ճանաչում եմ» քեզ, որ կարող եմ քեզ իմ մտերիմը համարել ու մեկ-մեկ լցվել արցունքներով՝ քեզ հետ տեսնվելիս… Մի մոռացիր, մանկությունս հիշելիս ես հաճախ եմ լցվում արցունքներով, որովհետև սիրում եմ ու կարոտում այն… Կարոտում եմ կյանքիս այն շրջանը, որն ապրելիս երբեք չէի մտածում, որ կկարոտեմ…