Արսեն Բաբաջանյանի բոլոր հրապարակումները

arxiv

Ձկնորսը

Ժամը երեքը կլիներ, երբ որոշեցինք ձկնորսության գնալ: Գնացողներս երեք հոգի էինք` ես, եղբայրս` Արմենը, և Բագրատը: Նա տարիքով մեզանից շատ ավելի մեծ է, բայց հաճույքով համաձայնեց մեզ հետ գալ: Բագրատը ձկնորսություն շատ է սիրում: Մենք պայմանավորվեցինք մի քանի րոպեից հանդիպել: Ես և Արմենը վազեցինք տուն, որ պատրաստվենք:

-Մա՛մ, գնում ենք ձկնորսության,- ուրախ հայտարարեց Արմենը:

-Ի՞նչ, ո՞ւր,- հարցրեց մայրիկը:

-Ոչ մի ձուկ,- արագորեն մեջ ընկավ տատս,- ամեն օր այնքան դժբախտ պատահարներ են լինում, փոքր երեխաներ են խեղդվում:

-Էս կողքի գետն ենք գնում, ի՞նչ պիտի լինի որ: Համ էլ` Բագրատն էլ է գալիս,- դժգոհ պատասխանեցի ես:

-Չէ՛, չէ՛, չէ՛: Ես հիմա քո հորը կզանգեմ, տեսնեմ` թողնու՞մ է, թե՞ ոչ:

Բայց մինչ մեծերն այս հարցը «կլոր սեղանի» շուրջը կքննարկեին, մենք արդեն մեր սենյակներում էինք: Ինձ դիմավորեց կատուն: Ես նրան մի կողմ հրեցի. «Քո զահլեն չունեմ»: Քիչ հետո պատրաստ էի: Վերցրի դույլը և մեր իսկ սարքած կարթը: Շուտով Արմենն ու Բագրատն էլ եկան, ու մենք ճամփա ընկանք:

-Առաջին անգա՞մ ես ձուկ բռնելու գնում,- հարցրեց Բագրատը:

-Ըհը՛,- պատասխանեցի ես:

-Իսկ ո՞ր ճանապարհով ենք գնալու,- հարցրեց Արմենը:

-Պետք է սրանով գնանք: Տեսել եք, չէ՞, որ այստեղ երկու գետերը իրար են միանում:

-Հա՛, ինչպե՞ս չենք տեսել: Ամեն օր գետում լողում ենք,- գլուխ գովեց Արմենը:

-Բայց մենք այդտեղ չենք գնում: Որտեղ ձուկ ենք բռնելու` ջուրն ավելի մաքուր է:

Շուտով տեղ հասանք: Ես ու եղբայրս հանեցինք մեր պատրաստած կարթերը և կեռիկը գցեցինք ջուրը: Իսկ «գլխավոր ձկնորսը» որսում էր ինչ-որ բարդ սարքով: Սկզբում շատ ոգևորված էինք: Նույնիսկ մի քանի մանր-մունր ձուկ բռնեցինք. մի մասին հետագայում բաց թողեցինք, իսկ մյուսներին օգտագործեցինք իբրև խայծ` ավելի մեծ ձկներ բռնելու համար: Ցավոք սրտի, մեծ ձկներն այդպես էլ չէին գայթակղվում: Մենք գրեթե չէինք խոսում: Բագրատը խախտեց լռությունը:

-Հը, ինչպե՞ս եք,- թարմացնող ձայնով հարցրեց նա:

-Կանք, էլի,- սառած աչքերով պատասխանեցի ես:

-Խնձոր չե՞ք ուզում,- գրպանից հանեց մի քանի խնձոր:

-Տո՛ւր մեկը,- ասացի ես և սկսեցի կեղտոտ ձեռքերով ուտել խնձորը:

-Լսի՛ր, ճի՞շտ ես ասում, որ առաջին անգամ ես ձկնորսության,- կրկին հարցրեց Բագրատը:

-Դե ասացի` հա՛, էլի: Չեմ հասկանում` ամեն ինչ այդքան վա՞տ եմ անում,- նեղացա ես:

-Չէ՛, ուղղակի առաջին անգամվա համար կարևոր է տպավորությունը: Բայց ոչինչ, շուտով «ղայդին» ձուկ ենք բռնելու:

-Մի՛ մտահոգվիր, ինձ դուր գալիս է:

Դրանից հետո էլի շատ ժամանակ անցավ, իսկ ձուկ չկար: Ամեն մեկս իրարից հեռու կանգնել, մտածում էինք: Բանն այն է, որ ձկնորսության ժամանակ անշարժ ու լուռ նստել է պետք: Ուրիշ բան չէր մնում անելու` բացի մտածելը: Մենք էլ մտածում էինք: Ձկնորսության ժամանակ մտածելը շատ հետաքրքիր է: Հանգիստ մտածում ես, մեկ էլ լողանը թպրտում է, և մտքիդ թելը կտրում: Հետո տեսնում ես` ձուկ չկա, սկսում ես ուրիշ բանի մասին մտածել: Ձուկն էլ, ասես չխանգարելու համար, իր գոյության մասին չի հիշեցնում:

Արդեն մութն ընկնում էր, և մենք որոշեցինք տուն վերադառնալ առանց ձկան: Ճանապարհին մի սատկած օձի ձագ գտա: Վերցրեցի և որոշեցի կամ պայուսակ կարել, կամ գոտի, կամ էլ թե չէ` կոշիկ:

arxiv

Եվ սրտի ծակոց

Այս տարի էլ ծնողներս ինձ ուղարկեցին գյուղ. ես պարտավոր էի հանգստանալ։ Գյուղ գնալ չեմ սիրում, որովհետև ձանձրանում եմ։ Ինչպես և սպասվում էր, օրերն անցնում են միապաղաղ և ձանձրալի։ Սակայն մի անգամ, երբ հայրս եկավ գյուղ, կյանքն ասես փոխվեց։ Նա հովվաշան փոքրիկ ձագ էր բերել։ Ես շատ ուրախացա, բայց ուրախացողը միայն ես էի։ Շանը բնակեցրի իմ սենյակում, թեև մեր գյուղի տունը մեծ բակ ուներ։

-Ես տանը շուն չեմ պահելու,- հայտարարեց մայրս։

-Շանը ես եմ պահելու, դեռ հետս էլ Երևան եմ տանելու,- ասացի նրան։

-Դա դեռ կտեսնենք,- գունատվեց մայրս,- սա ինչ փորձանք էր, որ հայրդ հնարեց, մեզ սա էր պակաս։ Դե արի՝ սրան ճաշ եփիր, կերակրիր, մաքրիր։

-Այդ բոլորը ես կանեմ,- վճռական ասացի ես ու սենյակից դուրս եկա ՝ դեռ լավ չպատկերացնելով, թե ինչ է ինձ սպասվում։

Շունն անխոս իմ հետևից դուրս եկավ, ասես ինքն էլ հասկանում էր, որ անտեղի է հայտնվել մեր տանը։ Սկզբում ես ուղղակի մերոնց հակառակվելու համար էի շանը խնամում, բայց կամաց-կամաց հասկացա, որ նա արդեն կարծես իմ ընկերը լինի, թանկագին մեկը, ում հետ նյարդայնացած ժամանակ դուրս էի գալիս զբոսանքի, շոյում գլուխը, իսկ նա իր թախծոտ հայացքով այնպես էր ինձ նայում, ասես ամեն ինչ հասկանում էր։ Որպեսզի մերոնք հանդիմանելու առիթ չունենային, շատ հետ կապված ամեն ինչ ինքս էի անում. իմ խնայած գումարով կեր էի գնում, ճաշ էի եփում, երբ ուրիշները խաղում կամ հանգստանում էին, տանջվում էի շանը մի բան հասկացնելու․․․ Առավոտյան արթնանում էի շատ շուտ, որպեսզի շանս հանեմ բակ։ Սակայն ինչքան էլ շուտ արթնանայի, շունս իր կարիքները սենյակում արդեն հոգացած էր լինում։ Ես արագ-արագ սկսում էի մաքրել, որ մայրս չտեսնի։ Երբ խոսք էր գնում շանը ուրիշին տալու մասին, բոլորը ոգևորվում էին, ասում, թե ինչ դժվար է խնամելը։

-Այդպես շան համար ավելի լավ կլինի,- պնդում էին միահամուռ։

Բայց ոչ մեկին չէր մտահոգում իմ հոգեվիճակը․ իսկ ե՞ս, չէ՞ որ շունն իմ ընկերն է դարձել։

Ինչքան վերադարձի ժամանակը մոտենում էր,  այնքան անտանելի էր դառնում։ Նույնիսկ շանն էր թախիծ պատել, ասես կանխազգում էր մեր մոտալուտ բաժանումը։

Մի օր էլ եկան շանս տանելու: Ես սենյակից դուրս չեկա, ոչ նրա իրերը հավաքեցի, ոչ էլ հրաժեշտ տվեցի։

Իմ շնից ինձ հիշատակ է մնացել միայն մի քանի կրծած իր, վզնոցը և սրտի ծակոց նրան հիշելիս․․․

Արսեն Բաբաջանյան, 15 տ․, 2002

Վաղը պատերազմ չի լինի

arxivԶանգի զիլ ձայնը խախտեց լռությունը: Դասամիջոցն սկսվեց: Բարձր դասարանցիները հավաքվեցին իրենց սիրած անկյունում: Այնտեղից ամեն բան երևում է, բայց խանգարող չկա:

-Հոգնել եմ էս դասերից,-ասաց Էդգարը:

-Նամանավանդ էս քիմիան,-համաձայնվեց Արամը:

Պատասխանելու անգամ հավես չկա: Զրույցը չէր ստացվում:

-Էն Կարենը ո՞ւր կորավ, է,- կարծես սրա համար էլ Կարենն է մեղավոր:

-Սիրահարվել է,-պարզաբանեց Միքայելը:

-Ու՞մ:

-Զուգահեռ տասերից մի աղջկա: Անունն Աննա է:

-Հա, ճանաչում եմ: Ըհը, գալիս է, էլի երևի չկարողացավ բացատրվել,- մրթմրթաց Էդգարը, հետո դիմեց մոտեցող Կարենին:

-Ճի՞շտ է:

-Ի՞նչը:

-Սիրահարվե՞լ ես:

-Աաա~, եսի՞մ: Դեռ ոչ մեկին բան մի ասեք: Ի՞նչ եք էստեղ ցցվել, եկեք մի քիչ դուրս գանք դպրոցից:

Էդգարը ծխախոտ հանեց:

-Երեկ ֆուտբոլը նայեցի՞ք:

-Չէ, մեր թաղում լույս չկար: Երեկ էլեկտրակայանն են պայթեցրել:

Արձագանքող չեղավ: Չգիտես որտեղից, հայտնվեց Կարենի կրտսեր եղբայրը, տագնապած նայեց եղբոր ծխախոտին: Հանկարծ նրանց հայացքները խաչվեցին:

-Մամային չասես:

Արմենը լռեց:

-Դասի գնալու հավես չկա, ուզում եմ տուն գնալ,-լռությունը խախտեց Էդգարը:

-Այսօր դաս չպետք է լիներ, մարդկանց չեն ուզում դուրս թողնել: Երևի այդպես են անում, որ մարդկանց խուճապի չմատնեն,- ասաց Կարենը:

-Ի՞նչ կապ ունի, տանը, թե՝ այստեղ:

-Ո՞նց, դպրոցը ամեն երկրի ապագան է: Կենդանի թիրախ…

-Ամենադաժան թշնամին էլ խիղճ ունի, ի վերջո, հանգստացիր:

-Ես լսել եմ, որ Հյուսիսային պողոտայում փակ խանութներ էին թալանում,-ասես ինքն իրեն խոսեց Միքայելը:

-Փողոցում գրեթե մարդ չկա:

-Մաման չէր ուզում Արմենին դպրոց թողնել…,-ասաց Կարենը:

-Հորիցդ դեռ նամակ չկա՞,- անհանգստացած հարցրեց Էդգարը:

-Չէ:

-Նրան էլ ե՞ն տարել,-հարցրեց զուգահեռ դասարանից մի տղա:

Արմենը գլուխը թաքցրեց բարձրահասակ տղաների հետևում:

-Ես չգիտեի: Հուսով եմ կվերադառնա, Կար ջան,- փորձեց մխիթարել նա:

Մինչդեռ երեկ հենց այս նույն տեղում ծեծկռտվում էին:

-Դու ինչո՞ւ ես մեծերի կողքին կանգնել,- Կարենը փորձեց հուզմունքը թաքցնել և բղավեց եղբոր վրա,- գնա դասարան:

-Ավելի լավ է՝ տուն գնանք,- էլի սրտնեղեց Էդգարը,- Հիմա նորից պիտի ստիպեն հակագազ հագնել, հետո՝ թե ինչպես թաքնվել ռմբակոծության ժամանակ: Ինչ լինելու է՝ կլինի: Չեմ ուզում վախեցած ապրել:

Մուտքի մոտ տղաները բաժանվեցին Էդգարից:

-Հաջող,-ասաց նա,- հուսով եմ, վաղը կհանդիպենք:

-Ըհը,- ասես իր ասածին չհավատաց Կարենն ու շրջվեց:

-Կարեն,-ձայն տվեց Էդգարը:

-Ի՞նչ:

-Աննային ասա, որ սիրում ես, անպայման ասա: Գուցե վաղը…

Էդգարը խոսքը կիսատ թողեց: Կարենը նայում էր նրա հետևից, գիշերային ռմբակոծությունից հետո դեռ մխացող փողոցում նա մենակ էր:

Արսեն Բաբաջանյան, 16. 2003