Ամալյա Հարությունյանի բոլոր հրապարակումները

amalya harutyunyan

Ես մեծ-մեծ աղջիկ եմ մեծ-մեծ աշխարհում

Բացում եմ դուռը ու դուրս գալիս: Արագ եմ քայլում կամ արդեն վազում եմ, ձեռքումս թղթերս են, թափվում են գետնին, հավաքում եմ, մի կերպ մաքրում վրայի ցեխը ու գնում առաջ: Ականջակալներիս միջից մի աղջիկ երգում է. «I’m a big big girl in a big big world. It’s not a big big thing if you leave me»…

Չգիտեմ` ինչ կզգամ, եթե թողնեն ինձ, բայց ես եմ արդեն թողել այս աշխարհի կյանքն ու ընկղմվել մեկ ուրիշում: Քայլում եմ, գուցե անէացած, գուցե գոյություն չունեմ, ու այն ճանապարհը, որով քայլում եմ, չքանում է հետզհետե: Նորից երևակայությունս գլուխ բարձրացրեց:
Ի՞նչ երևակայություն, լավ էլ իրականություն է, ցեխը մաքրում տանում է ամենը, ցեխը, որ աշնան միակ բանն է, որ մարդիկ չեն սիրում, իմ ամենասիրելին է իր ցեխաջրափոսային մայթերով: Արդեն ջրափոսերի մեջ արտացոլանքս եմ փնտրում: Նայում եմ ինձ: Նույնը չեմ: Կնայեմ ինձ հազարավոր հայելիներում, հեռախոսի անջատած սև էկրանում, կմիացնեմ էկրանը, կփնտրեմ ինձ ամենուր ու չեմ գտնի: Իսկ ջրափոսում ես եմ` տարօրինակություններ սիրող ու առօրեական օրենքները չհանդուրժող մեկը:
Արդեն ջրափոսերի մեջ եմ, թռչկոտում ու երջանկանում եմ, ասես ես հասա իմ մեծ նպատակին:

Հա, ես տանել չեմ կարողանում սովորական կյանքը:

Չգիտեմ դու` ոնց, բայց ես՝ ապրել սովորական ու անիմաստ օրենքներով, չեմ կարողանում: ես զարմանում եմ` դու չե՞ս հոգնում: Երբ պիտի անես այն, ինչ բոլորն են անում, ինձ մոտ մի տեսակ չի ստացվում:
Այ, օրինակ, երբևէ մտածե՞լ ես, որ կարելի է գնալ հազարավոր հետաքրքիր հանդիպումների, քննարկումների, միջոցառումների, կամ ընդամենը թափառել ընկերներիդ հետ ու վերջում դասերդ անել ավտոբուսի մեջ նստած, նույնիսկ երբեմն կանգնած ու այն էլ լույսի արագությամբ:
Կամ ասենք, փորձե՞լ ես քննության համար պարապել մի քանի գիշերում, իսկ ցերեկներդ նվիրել ավելի հետաքրքիր բաների, քան դասերն են:
Չէ, է, բայց լավ կանես օրինակիս չհետևես, դու աովորիր, մեկ-մեկ էլ կգաս ինձ կպատմես` ինչ եք սովորել: Գիտես, չէ՞, ինձ եթե որևէ կարևոր բան են պատմում, ես երբեք չեմ մոռանա:
Կամ ասենք, երբևէ բարձրացե՞լ ես Կասկադը ոչ թե վերևից նայելու Երևանին, ոչ թե տեսնելու, թե ինչ կա այնտեղ, այլ ընդամենը հաշվելու, թե քանի աստիճան կա էնտեղ: Գժվելու բան էր, է: 3 հոգի իրար ձեռք բռնած շատ լուրջ ու ուշադիր հաշվում էինք` 1, 2, 3… հասանք 555-ի: Հա հասանք, մի ուրախություն էր պատել: Թե բա՝ «գյուտ» էինք արել, է:

Չէ, դու դեռ վաղ ես զարմանում, սպասիր, ես դեռ շատ բան ունեմ պատմելու քեզ: Դե, ասենք անձրևի տակ բարձր երգելու, մինչև վերջին բջիջը թրջվելու երևույթը քեզ համար անսովոր է, չէ՞:
Ինձ համար ապրելակերպ է: Կամ օրինակ, Իջևանից մինչև Նորքի զանգված մի տերև բերելը ու ճամփին էլ մեկ ուրիշը տեսնելը ամայի մայթին և վերցնելը` մտածելով, որ տերևը մենակ է մնացել և մրսում է, ու երկու տերևներին ընկերներ դարձնելը քեզ համար մանկական հիմարություն կլինի, ինձ համար երջանկություն է:
Մետրոյի մասին շատ եմ պատմել: Էնտեղ հանգստանալու, զբոսնելու, հանդիպումներ կազմակերպելու ու նույնիսկ քնելու գործընթացները քեզ խորթ կթվան, իսկ ինձ այնքան հարազատ են:
Ճանապարհին ամեն պատահած ծաղիկը մազակալի տեղ մազերին փակցնելն ու կոշիկին պատահմամբ կպած տերևները չգցելը ձեզ համար չգիտեմ ինչ է, ինձ համար` իմ ամենասիրելի ոճը:
Ճանապարհներին ուշանալու ժամանակ կարմիր լույսի տակ անցնելը, ամբոխին շրջանցելն ու բեմի ամենաառջևում հայտնվելը, թաքուն ֆոտոներ անելն ու փախչելը տարօրինա՞կ են: Չէ, ընդամենը իմն են, ձեր երկրի խախտած կանոները իմ մոլորակի հիմնարար օրենքներն են:
Հիմա կմտածես` ես երբեք չեմ սովորում, թափառում եմ միայն, չեմ կրթում ինձ և այլն: Բայց ես մեկ ուրիշ տսրօրինակություն էլ ունեմ իմ կյանքում, արտառոց պայմաններում եմ գիրք կարդում: Դա իրականում արվեստ է: Ամեն օր ես ու Տաթևը գնում ենք համալսարանիս ամենամոտ գտնվող «Բուկինիստը», բացում ընտրածս գիրքը ու սկսում կարդալ: Ամեն օր մի քանի էջ, ու մի օր հասկանում ես, որ կարդացել ես ողջ գիրքը: Հավես է, չէ՞, նույնչափ էքստրեմալ: Բայց ոչ ոքի չպատմես, հա՞: Թե չէ գրավաճառները կիմանան ու ինձ կարգելեն մտնել գրախանութ: Իսկ ես դեռ այնքան մեծ ցուցակ ունեմ ու ապրել առանց գրքերի չեմ կարողանում:
Դու փորձիր հասկանալ ինձ: Ես խենթ չեմ, մի գուցե սխալվում եմ, բայց մի օր փորձիր ուղղակի գոյություն չունենալ, այլ ապրել, իրական կյանքով ապրել: Մի օր թող միապաղաղ ու հոգնեցնող կյանքդ, խառնիր կյանքիդ գույները ու սկսիր ներկել այն գույներով, որով իրական եսդ ավելի պարզ կերևա, որով թվացյալ աշխարհի փոխարեն կլինի մոլորակիդ՝ քո ստեղծած անկրկնելի ու անգո գույները:

amalya harutyunyan

Բարևների շարքից

Բարև, այսօր ասել եմ հազարերորդ բարևը, որից հետո պատռել եմ թուղթը: Գուցե հարցնեմ՝ ո՞նց ես:

Կներես ինձ, հա՞: Ի՞նչի համար: Չէ, հարցեր մի տուր, ես դրանց պատասխանը երբեք էլ չունեմ: Ի՞նչ ես անում հիմա. անհեթեթ հարց է, չէ՞: Ես ինքս քեզնից լավ գիտեմ՝ ինչով ես զբաղված: Սուտ է: Չհավատաս: Չգիտեմ: Ոչինչ էլ չգիտեմ: Միշտ էլ ամեն ինչ թաքուն ես անում ինձնից: Այ, օրինակ՝ այն օրը, երբ վերցրիր ինձ ու դուրս եկար լսարանից: Հարցրել էի՞ր ինձ: Չէ, իսկ եթե հարցնեիր, հաստատ չէի թողնի, որ տեսնեին արցունքներս:
Ուզո՞ւմ ես ինձ հասկացնել, որ ամեն տեղ լաց լինել պետք չի: Կներես, ես ընդունակ երեխա չեմ, չեմ սովորի: Մեկ է՝ ամեն անգամ կանեմ նույն սխալը, ու մենք կվիճենք: Ափսոս, որ սա էլ բարձրագույն մաթեմատիկա չէ, որ ունենա մի պատասխան ու այն լինի անժխտելի:
Ինչո՞ւ ես ինձնից փախչում, անկեղծ չեմ հասկանում: Ուզում եմ՝ խոսենք: Այ, դու, ինչպե՞ս ես պատրաստում թխվածքը: Ես, օրինակ, վառում եմ: Մտածո՞ւմ ես՝ խոհափիլիսոփայականից անցա կենցաղայինին: Չէ: Ես կյանքիս էջերն էլ եմ պատահմամբ սխալ բաղադրատոմսով պատրաստում: Գիտեմ՝ դու սխալներ չես հանդուրժում: Բայց ի՞նչ արած, ես էսպիսին եմ:
Այն օրը անձրև էր գալիս ուժեղ, համոզում էիր՝ անձրևանոց բռնեմ, բայց հասկացիր, էլի, չեմ սիրում կաղապարներ, չեմ սիրում պաշտպանվել: Հա, ես քո էն չսիրած սենտիմենտալությունն եմ նախընտրում, ու հիմա էլ տողերս դրանով են լցված: Ես չեմ կարողանում քեզ նման չոր ու կոպիտ լինել: Էդ հմտությունը էդպես էլ չսովորեցրիր:
Գիտե՞ս՝ երեկ ասում էին, որ ուժեղ եմ, երբ մի խումբ մարդկանց մոտ կարողացա խոսել շատ կարևոր ու անձնական խնդիրներից: Քեզ ինձ հետ էին խառնել: Ափսոս: Դու չափից շատ համարձակ ես ու ուժեղ, իսկ ես… Ես այս անգամ էլ եմ հակառակվել քեզ: Թույլ եմ ու կոտրվող:
Ուզում եմ՝ խոսես: Նորից լուռ ես: Ուզում եմ հասկանաս ինձ: Երբեք: Մեկ է՝ գիտեմ, որ չես հասկանալու: Ի՞նչ կլինի, փորձիր: Գիտեմ՝ խոսքեր չես սիրում, գործերն ես կարևորում, բայց մի անգամ լսիր ինձ ու փորձիր: Ախր, իմ մեջ ես ապրում, բայց ինձնից անջատ ես, սենյակիդ դուռն էլ կողպեքով փակել ես: Ախր, մենք կողք կողքի ենք, կամ էլ հենց նույնն ենք, չգիտեմ: Բայց դու այնքան ուրիշ ես, այնքան օտարված ինձնից: Չեմ հասկանում քեզ, չեմ կարող հասկանալ:
Կարծում ես՝ սիրո՞ւմ եմ բանավիճել ինքս ինձ հետ, չէ, տանել չեմ կարողանում մեր վեճերը, երբ ես քեզ, դե, այսինքն՝ ինքս ինձ չեմ հասկանում:
Հիշո՞ւմ ես, որ ինձ համոզում էիր խոսել ընկերներիս հետ:
Վիճում էիր ինձ հետ, ասում էիր՝ չամաչեմ:
Իսկ ես լռում էի, շարունակում էի չխոսել: Ու դու խոսեցիր, վերջապես խոսեցիր: Բայց ոչ ոք չիմացավ, որ դա դու էիր, ոչ թե ես:
Հիշո՞ւմ ես, որ քեզ հարցրի՝ քանի տարեկան եմ: Ծիծաղեցիր, չէիր սպասում, որ կարող եմ մեր տարիքը մոռանալ: Իսկ ես երբեմն մոռանում եմ նույնիսկ թե ով եմ՝ ե՞ս, թե՞ դու:
Այն մի անգամ էլ պատմության դասախոսը սկսեց պատմել Ավարայրի ճակատամարտի, Հայկի ու Բելի մասին, դու հասկացար, իսկ ես զարմացա: Մարդիկ չեն հասկանում, որ իսկական պատերազմները մեր մեջ են, իմ ու քեզ հետ, որ իրական պատերազմներում զենքերը մտքեր են, չեն հասկանում, որ իրականում զինադադարը կեղծ է, պայմանագրեր չկան, որ մենք երբեք էլ հայտարարի չենք գալու:
Հասկանում եմ արդեն քանիերորդ անգամ հետդ անտեղի խոսելուց հետո։ Հասկանում եմ ու հազարերորդ անգամ բանավեճից հեռանում եմ՝ լսելով՝ դե, էս անգամ էլ ոչ ինձ, ոչ քեզ, ամեն մեկս մեր ճանապարհով։ Շտապելով տալիս եմ հազարերորդ հրաժեշտը, բայց գիտեմ՝ հազարմեկերորդ բարևս սպասեցնել չի տա քեզ։
Ինչևէ, ես քեզ կարոտում եմ:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Երևան՝ սիրո քաղաք. Էրեբունի-Երևան 2799

amalya harutyunyan

Ես կրկին սիրել եմ սիրելը…

Երեք անգամ զնգացող զարթուցիչը չի կարողանում համոզել ինձ արթնանալ: Զարթուցիչն իր պարտականությունը հանձնում է մայրիկիս:
-7:25 է, վեր կաց:
-Հեսա:
-7:30 է արդեն:
- Մամ, հիմա վեր կացա:
-Ամալյա, 7:40 է, ուշացար:
-Ինչպե՞ս թե 7:40 է,- բղավում եմ ես: Անասելի արագությամբ մի կողմ եմ շպրտում ծածկոցը, սկսում եմ փնտրել հողաթափերս, հագնվում եմ, պատրաստվում, 3-5 անգամ ստուգում դասացուցակս ու տանից դուրս գալիս:
Իմ օրերը բաժանվում են 2 խմբի` հաջողակ օրեր և ձախողված օրեր:
Հաջողված օրերը այն օրերն են, երբ ես բարձրանում եմ երթուղային և ազատ տեղ գտնում նստելու, իսկ ձախողված են, երբ ես ամբողջ ճանապարհը գնում եմ կանգնած:
Ճանապարհը, երևի, կյանքիս ամենաձանձրալի մասն է: Ուր նայում ես՝ ամենուր շտապող մարդիկ ու շատ մեքենաներ և խցանումներ, հավերժական, երկար, անդադրում ու անվերջանալի խցանումներ: Բայց սրա դրական կողմն էլ եմ գտել, հիմա նյութս խցանման մեջ նստած եմ գրում:
Ինչևէ, մի օր ուշացած, մի օր ճանապարհի կեսը վազելով հասնում եմ համալսարան:
Մի քանի օր առաջ նրա պատերը օտար էին, լսարանները` անծանոթ:
Հիմա մտնում եմ համալսարան ու միանգամից գնում մեր լսարան՝ իմանալով, որ սպասող կա:
Օրերիս ամենանշանակալից ու ամենասիրած մասը սկսվում է հենց այդ պահին; Ներս եմ մտնում, արտաբերում ` բարև «երեխեքներ»,  ու սկսում բոլորին հերթով գրկել: Սիրում եմ այդ պահը, երբ կուրսեցիներիցդ մի քանիսը զարմանում են, մի  քանիսը ուրախանում, մի քանիսը այնքան ջերմ են գրկում` ասես ամբողջ կյանքում ճանաչել ես, իսկ դու գրկելով իրենց երջանկանում ես:
Սկսվում են դասերը: Սուտ կխոսեմ, եթե ասեմ, որ ամբողջությամբ հարմարվել եմ համալսարանին: Դասերին դեռ ձեռքերս դողում են, խառնվում եմ իրար, իսկ պատասխանելիս մի կերպ եմ արտաբերում բառերը, այն էլ ամեն ինչ շիլաշփոթ սարքած, դե, դա էլ այն քիչ դեպքում, երբ համարձակվում եմ պատասխանել:
Լեկցիաներին մի ձեռքով գրում եմ, մյուսով` բռնում տետրը, մի ականջով լսում եմ դասախոսի մեկնաբանությունը, մյուսով` երեխեքի թելադրած լեկցիան: Իրականում բավականին դժվար է, բայց ինչ արած, սովորել է պետք:
Սիրել եմ համալսարանը, ու ոչ այն դասերը, որ անցնում ենք, ոչ այն սեղան-աթոռը, որի վրա նստում ենք, իրական համալսարանն եմ սիրել: Սիրել եմ 2-րդ կուրսեցիների Մարիամին, ով ամեն կերպ օգնում է ու խորհուրդներ է տալիս: Սիրել եմ մեր կուրսի ավագ Գայանեին, ում հետ կարող ես գնալ ամենահետաքրքիր ցուցահանդեսները, միջոցառումները ու մի լավ քննարկել: Սիրել եմ Հեղինեին ու Ժենիին, ովքեր ամեն օր ինձ համար տեղ են պահում ամենադիմացը և ում հետ անցնում են ամենահավես դասերը: Սիրել եմ Մարիին, ով ամեն արցունքիս վրա բարկանում է, Անահիտներին, Վանուհուն, Էդիտային, Աիդային, ում ամեն անգամ կարող ես ասել չեմ սիրում, բայց հետո գնալ ու ամուր գրկել:
Սիրել եմ Դիանային, ով ունի իմ երազած մանուշակագույն մազերը, Արփինեին, ով ունի ամենասիրուն ժպիտներից, սիրել եմ Էվելինային, ում ուսին կարող ես հենվել, ու նա քեզ համար օրորոցային կերգի:
Երբեմնի ամաչկոտը ամբողջ օրը շատախոսում է, ժպտում, պատմում իր կյանքի ամենահիմար պատմություններն ու ծիծաղում:
Հա, մեր ֆակուլտետում ամեն շաբաթ գրքի, հեքիաթի, ֆիլմի քննարկումներ են տեղի ունենում: Սիրում եմ դրանք, կարող ես անվերջ լսել ու կողքից էլ լուսանկարել:  Հետո լուսանկարները կհայտնվեն մեր ուսխորհրդի էջում, ու ես մի լավ կուրախանամ: Ի դեպ, հրավիրում եմ, կարող ես գալ ու մասնակցել, դե համ էլ լուսանկարներ կունենաս:
Մեզ մոտ էքսկուրսիաներն էլ են շատ հետաքրքիր: Դե պատկերացրու՝ մի ամբողջ հոգեբանների և փիլիսոփաների ֆակուլտետ հայտնվում է մի տեղում, ավտոբուսում պարում, ուրախանում է, խաղում ամենաինտելեկտուալ խաղերը, հետո լրջանում ու քննարկում խորը փիլիսոփայական հարցեր: Ու այս ամենը գեղեցիկ բնության ու ջերմ մթնոլորտում:
Ահ, շատ խոսեցի և ուրախացա, ինձ դեռ միջանկյալներն են սպասում:
Ես ուղղակի սիրել եմ համալսարանը, ես երջանիկ եմ: Մարդիկ հասկացել են, որ ինձ ընդամենը մարդկանց գրկել է պետք: Ավելին, եթե մի օր մեկին պատահմամբ մոռանամ գրկել, զայրացած հայացքով կլսեմ.
-Դու ինձ այսօր չես գրկել:
Ես ընդամենը կրկին սիրել եմ սիրելը:

DigiTec Expo – 2017

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Հարությունյանի

Սեպտեմբերի 29-ից հոկտեմբերի 1-ը «Տոն տեխնոլոգիական հայության համար» կարգախոսով «Yerevan Expo» ցուցահանդեսային համալիրում տեղի է ունեցել «DigiTec Expo-2017» 13-րդ ամենամյա տեխնոլոգիական ցուցահանդեսը:
17.am-ի թղթակիցները ստորև լուսաբանում են «DigiTec Expo-2017»-ը:  

«Արփի Սոլար» ընկերության մարքեթինգի և վաճառքի բաժնի ղեկավար Կատարինե Գալստյան:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Ե՞րբ է ստեղծվել կազմակերպությունը, ո՞րն է նրա հիմնական արտադրանքն ու առաքելությունը:

-Ընկերությունը արդեն 5 տարի է, ինչ գործում է հայաստանյան շուկայում և ներկայացնում է արևային էներգիան օգտագործելու տարբեր տեսակների համակարգեր: Հինգ տարվա գործունեության արդյունքում արդեն ունենք գրեթե 1200-ից ավելի նախագծեր:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Արևային էներգիան երկու խոշոր մասերի է բաժանվում՝ ֆոտովոլտային համակարգեր, որոնց միջոցով մենք ստանում ենք հոսանք, և ջերմային համակարգեր, որոնց միջոցով մենք ստանում ենք տաք ջուր: Այս համակարգերը ստեղծված են կենցաղային օգտագործման համար: Այս տարի, որպես 5 տարվա գործունեության արդյունք, շահագործման ենք հանձնելու մեր մեկ մեգավատտանոց առաջին արևային կայանը, որն օգագործվելու է սպառման համար:

-Ինչքանո՞վ են արևային համակարգերը տարածված Հայաստանում:

-Այսօր այստեղ՝ «ԴիջիԹեք էքսպոյում» մենք ներկայացնում ենք ոչ միայն մեր նոր մեկ մեգավատտանոց կայանը, այլ նաև մեր ողջ արևային համակարգերի տեսականին: Ներկայացնում ենք մարդկանց, թե ինչու ընտրել հենց մեր կազմակերպությունը: Առաջին պատճառը հենց հինգ տարվա փորձն է Հայաստանում, իսկ ընդհանրապես՝ մենք ունենք տասնհինգ տարվա փորձ, մեր գործարանը գտնվում է Սիրիայում: Մեր սպասարկումը, վաճառքը գործում է բոլոր մարզերում: Նաև ունենք հատուկ կրթական կենտրոններ, որոնք պարբերաբար անցկացնում են սեմինարներ, մարդիկ կարող են սովորել, դառնալ արևային էներգիայի ինժեներներ:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

«Արփի Սոլար» ընկերության ամենակարևոր մոտեցումը անհատական մոտեցումն է յուրաքանչյուր հաճախորդին: Մենք հաշվի ենք առնում մեր կողմից սահմանված չափորոշիչները, որոնք տարբեր են ֆոտովոլտային և ջերմային համակարգերի համար: Բոլոր չափորոշիչները հաշվի առնելուց հետո միայն մենք հաճախորդին խորհուրդ ենք տալիս, թե որ համակարգն ընտրել, առաջարկում ենք արևային լուծումներ: Մենք վաճառում ենք ոչ թե ապրանք, այլ լուծում:

-Ինչքանո՞վ են արևային համակարգերը ավելի տնտեսող ու սպառողի համար ձեռնտու, քան ամեն ամիս էլեկտրականության դիմաց վճարելը:

-Համակարգերը բավականին մատչելի են: Ջրատաքացման համակարգերն արժեն մոտ 800 դոլար: Եթե հաշվենք ամսական այն գումարը, որ դուք տրամադրում եք գազի դիմաց վճարելուն, մոտավորապես 2.5-3 տարի հետո ներդրված գումարը ամբողջությամբ դուրս է գալիս: Սովորական ջրատաքացման համակարգի շնորհիվ կարելի է 20 տարվա մեջ խնայել 2.5 միլիոն դրամ: Ֆոտովոլտային համակարգերը նույնպես մատչելի են: Այն այֆոնները, որ մենք այսօր գնում ենք, ավելի թանկ են, քան մեկ ամբողջական արևային համակարգը: Այսօր այս համակարգերը ձեռք բերելու համար սկզբնական ներդրում անել էլ պետք չէ: Այն գումարը, որ ամսական վճարում ենք գազի կամ էլեկտրաէներգիայի դիմաց, կարող ենք վճարել ֆինանսական կազմակերպություններին արևային համակարգի համար:

-Ինչքանո՞վ է ժողովրդի գիտակցությունը բարձր, որ այս համակարգերն ավելի խնայող են:

-Դեռևս երկու տարի առաջ արևային համակարգերը դեռ նոր էին, չտարածված, բայց հիմա վստահորեն կարող եմ ասել, որ պարզապես չենք հասցնում տեղադրել համակարգերը: Երբ մի հոգի տեղադրում է, մնացած բոլորը նրա շրջապատում նույնպես սկսում են տեղադրել:

-Ինչպիսի՞ն է արևային համակարգեր առաջարկող կազմակերպությունների մրցակցային շուկան Հայաստանում:

-Կան ևս մի քանի կազմակերպություններ, որոնք նույնպես առաջարկում են արևային համակարգեր, բայց դա դեռևս մրցակցություն չենք համարում, որովհետև թե՛ վաճառքի ծավալներով, թե՛ մեզ հետ համագործակցող ընկերությունների թվով ու մեր ունեցած փորձով մենք բացարձակ առաջատար ենք եղել ու կմնանք: Եթե հաշվենք միայն կենցաղային սպառման համար ձեռք բերված համակարգերը, մենք արդեն 1200-1300 սպառող ունենք, ինչը բավականին լուրջ թիվ է: Մենք ուրախ ենք, որ կան էլի այս գործով զբաղվող կազմակերպություններ, որովհետև շուկան շատ մեծ է, շատ բաց, ու մենք այսօր ունենք էներգետիկ անկախության պետական պրոբլեմ:

-Ինչպիսի՞ն էր պետության վերաբերմունքը կազմակերպությանը՝ որպես ալտերնատիվ էներգիա առաջարկողի: 

-Օրենսդրական դաշտում փոփոխությունները տեղի են ունենում ամեն ամիս: Այդ փոփոխություններն արդեն նպաստում են զարգացմանը, որովհետև դրանք համակարգը դարձնում են ավելի մատչելի, ավելի ճկուն, ինչի շնորհիվ մենք ունենում ենք ավելի շատ սպառողներ: Մենք հիմա այն եզակի պետություններից ենք, որ կայանը տեղադրում ենք, և էներգիան փոխանցում ընդհանուր ցանցին: Կարող ենք նաև արևային պլանտացիաներ ունենալ:

-Ի՞նչ հետագա պլաններ ունեք:

-Կփորձենք տարբեր գործիքներ կիրառել, որ մեր արտադրանքը սպառողին ավելի մատչելի, ավելի հասանելի լինի: Երկրի էներգետիկ անկախության տեսանկյունից նախատեսում ենք մի քանի այլ կայանների բացում, որոնցից առաջինը կլինի հոկտեմբերի 27-ին Թալինի առաջին մեկ մեգավատտանոց կայանի բացումը: Կայանը արտադրելու է էլեկտրաէներգիա ոչ թե ինչ-որ մեկի սպառման համար, այլ գործելու է մյուս ջէկերի, ատոմակայանի պես: Արևային էներգիայի կայանի ռեսուրսը անսպառ է, այն չի կեղտոտում շրջապատը: Էներգիան հավաքվելու է ընդհանուր ցանցում, այսինքն՝ ձեր օգտագործած էներգիան հնարավոր է, որ լինի հենց արևայինը:

***

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

«Արփինետ» ընկերության տեխնիկական տնօրեն Առնակ Մելիքյան:

-Մենք ներկայացնում ենք հեռուստատեսային նոր պլատֆորմ, որը ավելի հարմար է և մատչելի: Ամենակարևոր բաժիններից մեկը նախընտրելի բաժինն է: Այս բաժնի օգնությամբ դուք կարողանում եք ամբողջովին կառավարել ձեր եթերը: Այսինքն՝ այն կարող է ցույց տալ այս պահին բոլոր ալիքներով ցուցադրվող ֆիլմերը կամ երեխաների համար նախատեսված հաղորդումները: Դուք անգամ կարող եք ժանրերով ֆիլտրել ձեր եթերը: Սա մեր հեռուստատեսության ամենամեծ առավելությունն է: Ալիքները մեծամասամբ հայկական ալիքներ են: Յոթ օրվա ընթացքում դուք կարող եք կրկին նայել հաղորդումը: Ունենք նաև բնութագրող տողեր տվյալ հաղորդման մասին:

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Մեր հեռուստատեսության ամենամեծ առավելությունը և նորարարությունը արագ գործելն է: Էսպիսի արագ աշխատող պլատֆորմ դեռ Հայաստանում չկա: Մեր հավելվածը գործում է «խելացի հեռուստացույցների» և «անդրոիդ» օպերացիոն համակարգերի վրա երեք լեզուներով՝ հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն:

***

Դավիթ Գևորգյանը ներկայացնում է իր էլեկտրական հոսանքով աշխատող մեքենան:

-Ներկայացնում եմ էլեկտրական ավտոմեքենա: Հեղինակը ես եմ: Աշխատում է էլեկտրական հոսանքով։ Որպես առանձնահատկություն կարելի է նշել, որ պատրաստված է սովորական ավտոմեքենայի բազայի հիման վրա։

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Այսինքն՝ պատրաստի մեքենայի բազան վերցրել ենք ու վրան տեղադրել էլեկտրական շարժիչ՝ իր օժանդակ սարքերով։ Որպես էլեկտրական մեքենա՝ մրցունակ է աշխարհում։ Չորս անգամ տնտեսում է վառելիքով աշխատող սովորական մեքենայի ծախսը։ Մեքենան լիցքավորվում է 2-3 ժամում։

***

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Ֆրանսիական համալսարանը «DigiTec Expo-ում»: Ներկայացնում են համալսարանի ուսանողները:

-Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանն ունի նոր ֆակուլտետ՝ ինֆորմատիկա և կիրառական մաթեմատիկա։ Ունենք նաև չորս այլ ֆակուլտետներ՝ իրավաբանություն, մարքեթինգ, կառավարում և ֆինանսներ։ Չորրորդ կուրսի երկրորդ կիսամյակից լավագույն ուսանողները պրակտիկա են անցնում Ֆրանսիայում։

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Բացի ինֆորմատիկայի և կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետից՝ մնացած բոլորի համար ունենք նաև մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա։ Համագործակցում ենք «Լիոն 3» համալսարանի և Թուլուզի ինֆորմատիկայի հետազոտական ինստիտուտի հետ։ Ունենք նաև նախապատրաստական զրո կուրս։ Այսինքն՝ դիմորդները նախապատրաստվում են ընդունելության քննություններին։ Նոր ֆակուլտետը կբացվի 2018 թվականին։ Ծրագիրը դեռ ամբողջական չէ, շուտով կհրապարակվի։

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Ասեմ, որ էքսպոյի ընթացքում ոգևորությունը նկատելի է։ Մեր ռեկտորն էլ իր ելույթում փաստեց IT ոլորտի զարգացման կարևորությունը Հայաստանում:

***

DAAD կրթաթոշակային ծրագրերի խորհրդատու Մերի Նավասարդյան:
-Ներկայացնում ենք գերմանական ակադեմիական փոխանակման ծրագիրը, որն անվանում են DAAD։ Մենք ամեն տարի մասնակացում ենք «ԴիջիԹեքին»։ Այս տարի ևս հրավեր ստացանք։ Ներկայացնում ենք այն բոլոր հնարավորությունները, որ տալիս է DAAD-ը ուսանողներին, գիտական հետազոտությամբ զբաղվող անձանց Գերմանիայում ուսանելու և գիտական կապեր ստեղծելու համար։ Քանի որ մեզ դիմում են նաև IT ոլորտի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաներով հետաքրքրվող անձինք, «ԴիջիԹեքի» ղեկավարությունը նպատակահարմար է գտել մեր՝ այստեղ գտնվելը և մեր ծրագրերը ներկայացնելը:

***

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

«Erasmus+» ծրագրի պատասխանատու Էդիթ Սողոմոնյան:

-Մենք այսօր ներկայացնում ենք Եվրամիության կողմից ֆինանսավորվող «Erasmus+» կրթական ծրագիրը, որը հնարավորություն է տալիս ուսանողներին և դասախոսներին կարճաժամկետ վերապատրաստվելու եվրոպական որևիցե բուհում, ինչպես նաև մագիստրոսական ծրագրեր են առաջարկվում անհատներին և բուհերին:

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Հարությունյանի

2015 թվականից Հայաստանը կարողացավ օգտվել հանրահայտ «Erasmus+» շարժումից: Մինչ այդ «Erasmus»-ը միայն եվրոպական ծրագիր էր, թույլ էր տալիս մի երկրից գնալ մյուս երկիր, ապա գնալ մայր բուհ ու կրթությունն ավարտել: Հիմա արդեն Հայաստանի ուսանողները բակալավր, մագիստրատուրա և ասպիրանտուրա ծրագրերում նույնպես կարող են փոխանակվել ամենաքիչը 3 և ամենաշատը 12 ամիս գործող ծրագրերով: Եվրամիությունը նաև տրամադրում է կրթաթոշակ, որն օգնում է ուսանողներին հոգալ իրենց պահանջները Եվրոպայում: Կրթությունը այդ ընթացքում միանգամայն անվճար է:

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Դասախոսները, որոնք դասավանդում են հայաստանյան բուհերում, ունեն հնարավորություն մինչև 2 ամիս դասավանդելու Եվրոպական որևէ բուհում:
Ցավոք, քոլեջների և դպրոցների աշակերտները դեռ չեն կարող օգտվել «Erasmus»-ից, միայն բակալավրի 2-րդ կուրսից սկսած: Հայաստանում արդեն բոլոր պետական և միջպետական բուհերն ունեն «Erasmus» ծրագիրը:
Այսօր ներկայացնում ենք տեխնիկական «Erasmus Mundus» մագիստրոսական ծրագրերը, որոնք շատ նորարարական են, քանի որ դրանցից շատերը IT, ինժեներական և համակարգչային ճարտարապետությանն են անդրադառնում: Քանի որ «ԴիջիԹեքի» այցելուների մեծ մասը ուսանողներ են, մենք բերել ենք տվյալ ցանկը և ներկայացնում ենք, թե ինչպես կարելի է օգտվել ծրագրերից:

***

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Էլիզաբեթ Հարությունյանի

«Ինովացիոն և տեխնոլոգիական համայնք» կազմակերպության տնօրեն Սամվել Խաչատրյան:

-Այսօր ներկայացնում ենք մի ծրագիր, որը կոչվում է եռաչափ մոդելավորում և եռաչափ տպագրություն։ Մեր կազմակերպությունը միտված է սահմանամերձ գյուղերում եռաչափ մոդելավորման ուսուցմանը, որից հետո սովորողները ապահովվում են աշխատանքով։ Իսկ մեր կազմակերպությունը զբաղվում է գերճշգրիտ եռաչափ տպիչների արտադրությամբ:

Այստեղ ներկայացված են տարբեր տիպի եռաչափ մոդելավորման տպիչներ։ Այն նաև սոցիալական պրոյեկտ է։ Յուրաքանչյուրի կատարած աշխատանքի մոտ 50%-ը ուղղորդվում է ՀԿ-ի զարգացմանը, ՀԿ-ն պետք է ֆինանսավորի սովորողների և աշխատողների համայնքների սոցիալական խնդիրների լուծումը։ Հետևաբար յուրաքանչյուր սովորող գիտի, որ աշխատելով նպաստում է իր համայնքի սոցիալական զարգացմանը։

Եռաչափ տպիչը նորարարական է ամբողջ ԱՊՀ-ի տարածքում։ Ուրախ ենք, որ այս տեխնոլոգիան կարողացել ենք բերել Հայաստան։ Համոզված ենք, որ Հայաստանի ապագան տեխնոլոգիական է:

Եռաչափ տպիչը նախատեսված է ատամնատեխնիկական ծառայությունների և ոսկերչության համար: Օգտագործելի են նաև քարտեզագրման համար։

***

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

«Իրական դպրոցի» ուսուցչուհի Հասմիկ Այվազյան:

-«Իրական դպրոցը» կրթական նոր ձևաչափ է, որտեղ երեխաները իրենց ուսումնառությունը ստանում են իրենց պրոյեկտների հիման վրա։ Այն միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություն է, իրականացնում է 4 տարվա ավագ դպրոցին համարժեք ուսուցում: Այսինքն՝ երեխաները գալիս են 9-րդ դասարանը ավարտելուց հետո և սովորում են 4 տարի, որի վերջում ստանում են դիպլոմ և արդեն կարող են աշխատել IT որևէ կազմակերպությունում։ Ամբողջ նպատակն այն է, որ երեխաները միանգամից մասնագիտանան իրենց ոլորտում։

-Որտե՞ղ է գործում դպրոցը։

-Իրական դպրոցը այս պահին տեղակայված է Երևանի Ծարավ Աղբյուրի փողոցում։ Բայց դեռ ունենք դրա հետ կապված խնդիրներ. դպրոցը պետք է տեղակայված լինի «Ինստիգեյթ» կազմակերպության հետ նույն տեղում, որը «Իրական դպրոցի» հիմնադիրներից մեկն է: Պետք է ուղիղ կապ պահենք ծրագրեր իրականացնող կազմակերպությունների հետ։

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

Լուսանկարը` Ամալյա Հարությունյանի

-Իսկ այսօր ի՞նչ նորարարություն եք ներկայացնում:

-Այստեղ ներկայացված են առաջին և երկրորդ կուրսեցիների աշխատանքները։ Մենք տեղափոխվել ենք նոր շենք, որտեղ չունեինք համապատասխան գույք։ Առաջարկ եղավ, որ աշակերտներն իրենք նախագծեն այն աթոռներն ու սեղանները, որոնք կուզենան ունենալ իրենց դպրոցում։ Եվ այստեղ ներկայացված են այն բոլոր նախագծերը, որոնք ներկայացրել են երեխաները։ Մի քանի փուլերի արդյունքում հղկվեցին այս նախագծերը։ Բոլորն ստացան իրենց նախագծերին անհրաժեշտ գումար և իրականացրին դրանք։ Շոշափելի արդյունքը կդրվի քննարկման և կորոշվի, թե որոնք են օգտագործվելու մեր դպրոցում։ Եվ քանի որ իրական դպրոցի ուսումնական պրոցեսում մեծ տեղ են գրավում արշավները, երեխաները նախագծել են նաև վրաններ, քնապարկեր, ուսապարկեր։ Մեր բոլոր սեղաններն ու աթոռները երեխաների աշխատանքն են:

«Ինստիգեյթ ռոբոտիքսը» համարվում է իրական դպրոցի հովանավոր կազմակերպություններից մեկը: Բացի այն, որ հովանավորում է, երեխաները նաև հնարավորություն են ստանում այնտեղ դասեր անցկացնելու, անօդաչու սարքեր հավաքելու: Ներկայացված են սավառնակներ, որոնք նախատեսված են լաբորատորիաների միջև կապեր հաստատելու համար:

***

«ԴիջիԹեք 2017» էքսպոյում իրենց աշխատանքներն էին ներկայացնում «Արմաթ» ինժեներական լաբորատորիաների տարբեր մարզերի պատանիները:

-Այս սարքը ես եմ ծրագրել,- պատմում է Նարեկը,- սարքի բուն նպատակը մարդու մարմնի ջերմաստիճանի ու օդի ջերմաստիճանի հարաբերակցությունից հոսանք ստանալն է: Սարքի հատուկ մասը տեղադրելով ձեր ձեռքին՝ կարող եք տեսնել, որ հեռախոսը սկսում է լիցքավորվել: Սարքը հենց նախատեսված է հեռախոսներ լիցքավորելու համար:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Ես Պողոսյան Արամն եմ, ներկայացնում եմ երկու պրոյեկտ՝ «Խելացի լույս» և «Խելացի գազ»: Առաջին պրոյեկը հեռախոսի ծրագիր է, որը կառավարում է հոսանքը, այսինքն՝ կարելի է հեռախոսով անջատել և միացնել լամպերը: Իսկ «Խելացի գազ»-ը գազի արտահոսքի դեպքում հեռախոսին հաղորդագրություն է ուղարկում, և միացնում է համապատասխան ձայնային ազդանշան:

-Ես Ժորա Անդրեասյանն եմ, իմ ստեղծած սարքն աշխատում է լազերի միջոցով: Այն բաղկացած է հորիզոնական հարթակից, որի վրա հիմա կա թուղթ, ու դրան ամրացված ուղղահայաց գրիչից: Գրիչը հատուկ կոդի միջոցով սկսում է գրել: Գրիչի փոխարեն լինելու է լազեր, որը կտրելու է թուղթը: Իսկ Նարեկը ստեղծել է ունիվերսալ հեռակառավարման համակարգ, որն ուզում ենք օգտագործել դրոնների համար: Ուզում ենք մասնակցել «Անօդաչու թռչող սարքերի» մրցույթին, որի ժամանակ բոլորն օգտագործում են չինական պատրաստի հեռակառավարման վահանակներ, մենք ուզում ենք դուրս գալ այդ ստանդարտից:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Ներկայացնեմ նաև մեր հիմքը, «Արմաթը» «Արմաթ» չէր լինի առանց 3D-տպիչների, որոնք բոլորն արտադրված են Գորիսում: Մենք մեր մյուս դետալները այս տպիչների միջոցով ենք ստանում:

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Վարդանյանի

-Այս ծրագիրը մենք մտածել ենք երեքով՝ Նազարյան Հովհաննես, Նալբանդյան Վալերիկ և Շեկոյան Արտակ: Սկզբում մտածում էինք ստեղծել ինչ-որ փոքր բան, բայց հետո հասկացանք, որ այդպես պրիմիտիվ է, և որոշեցինք ստեղծել այս հեծանիվը: Երեք օրերի և անքուն գիշերների ընթացքում ստեղծեցինք այս սարքը, որն առաջինն է: Հեծանիվի վրա տեղադրված է մարտկոց, որը անիվների պտույտի ընթացքում իր մեջ էներգիա է հավաքում և USB լարի միջոցով փոխանցում հեռախոսին: Էներգիան բավարար է հեռախոսը ամբողջությամբ լիցքավորելու համար: Այն մարդիկ, ովքեր նախընտրում են առողջ ապրելակերպ, կարող են լիցքավորել իրենց հեռախոսը՝ սիրելի սպորտով զբաղվելիս: Այս էքսպոյի ընթացքում հայտնվեցին մարդիկ, ովքեր պատրաստ են վճարել, որ իրենց համար էլ պատրաստենք այս սարքից:

Հարցազրույցները վարեցին՝ Ամալյա Հարությունյանը, Էլիզաբեթ Հարությունյանը, Մարիամ Պապոյանը, Լիլիթ Վարդանյանը, Հովիկ Վանյանը, Մարիամ Նալբանդյանը

amalya harutyunyan

«Սոնե» աղջկա մասին

-Ինչ տարօրինակ աղջիկ ես, ամեն ինչի մասին ուրիշ կերպ ես մտածում:

Այսպես ասաց Սոնան դեռ մեր ծանոթության առաջին օրը, դրանից հետո մեզ շատ չշփված օրեր էին սպասվում, ու կարծես հենց սկզբից էլ չէինք գտել մտերմանալու ուղին: Դե, մենք ի՞նչ իմանայինք, որ շուտով Սոնան ստիպված էր լինելու 5 օր ինձ հետ ապրել, այն էլ իրենց տանը ու այն էլ ճամբարի շրջանակներում:
Չէր էլ լրացել մեր ծանոթության 1 ամիսը, երբ մենք բավականին լավ գիտեինք իրար:
Ու երբ մենք մեծ երևակայությամբ իմ փախուստն էինք պլանավորում դեպի Մալիշկա, ինչի շնորհիվ պետք է տեսնեինք իրար, «երկնքից ընկնում է» հնարավորությունը՝ «ՏՆԱԿ» ճամբարը:
Մի քանի օր անց արդեն փախուստիս տոմսերն էլ էին ձեռքումս: Դե, նկատի ունեմ՝ ես ու Սոնան լրացրել էինք հայտը ու, ի ուրախություն մեզ, անցել ճամբարը: Ճամբարի ֆորմատը այլ էր, բոլոր այն մարդիկ, ովքեր Վայոց ձորից չէին, պիտի գային ու հյուրընկալվեին վայոցձորցիների տանը: Սոնան ու իր ընտանիքը դարձան ինձ հյուրընկալող ընտանիքը:
Հիմա, երբ հիշում եմ, որ առաջին 5 րոպեների ընթացքում չեմ ճանաչել Սոնային, ու մի կերպ եմ հասկացել, որ նա է, նորից կարմրում եմ: Ախր, շատ ամոթ էր, է: Բայց մինչև հիմա հիշում եմ, թե ինչպես ուժեղ գրկեց ինձ:

Ու սկսվեց, սկսվեցին իմ 5 անմոռանալի օրերի արկածները Վայքում ու Մալիշկայում:
Դե, պատկերացրեք՝ մեկը, ով ապրում է Երևանում, տանը միշտ փակված է ու բակում չունի ընկերներ, ամեն օր շրջապատվում է 30-ից ավելի ընկերներով, ու դա էլ հերիք չի, ընկերուհու տանն է մնում: Պատկերացրի՞ք, թե ինչ ուրախություն էր պատել ինձ: Ես էլ մինչև վերջին վայրկյանը չէի պատկերացնում: Ես տանը քնում եմ շատ ուշ՝ 3-ին կամ 4-ին ու արթնանում ցերեկը՝ 12-ին: Սոնան ինձ ստիպում էր, որ քնեի երեկոյան 11-ին ու արթնանայի առավոտյան 6-ին: Արթնանում էինք ու ճանապարհվում Վայք: Սոնայենց տունը սարի վրա էր, մենք ստիպված էինք շատ թեք ճանապարհներով գնալ: Միայն տեսնեիք, թե ինչ անհանգստությամբ ու զգուշությամբ էր բռնում ձեռքս Սոնան ու իջեցնում դժվար ճանապարհներով: Իջնում էինք, ճանապարհի կեսից միանում էին երեխեքի մի մասը, մյուս կեսից էլ՝ մյուս մասը, ու բոլորով ուղևորվում էինք կանգառ: Մեզ գցում էինք փոքրիկ ավտոբուսն ու մի փոքր տեղ գտնում նստելու: Սոնայի պատճառով ես ամբողջ ճանապարհին քնում էի, ու քնում էի՝ որպես բարձ օգտագործելով Սոնայի ուսը, Սոնան էլ ստիպված էր լինում գրկել ինձ: Դե, ճանապարհներն անհարթ էին ու իմ ընկնելու հավանականությունն էլ՝ շատ մեծ: Հասնում էինք, ամբողջ օրը միասին, ամբողջ օրը մի տեղում: Կիսում էինք նույն հացը կամ նույն նվերը (հա, Սոնան ինչ ստանում էր, ես միշտ կեսը ինձ էի վերցնում): Անցնում էինք ճոճվող կամուրջը՝ միասին գոռալով: Դասընթացներին միասին էինք ինչ-որ բան մտածում կամ միասին էինք արձագանքում ինչ-որ բանի:
Միասին էինք գնում Վայք ու Վայքից գալիս Մալիշկա:
Չեք էլ պատկերացնի՝ ինչքան շատ եմ սիրել Մալիշկան, մրգերը, որ պատահած ծառից թաքուն քաղում էինք, ճանապարհները, որ թեկուզ դժվար էր գնալ, բայց Սոնայի ձեռքը բռնած՝ լրիվ ուրիշ էր: Տները, որ հին էին շատ, բայց հետաքրքիր էին, էն սարը, որ Սոնայենց տան վերևում էր, ու որը մենք երկուսով բարձրացանք ու հայտնվեցինք արևին շատ մոտ:
Գիշերները մի լավ զրուցում էինք հազարավոր բաներից, պատմում մեր ամենակարևոր պատմությունները: Ու երբ Սոնան քնում էր, ես աչքերս բաց պառկում էի ու փորձում կանգնեցնել ժամանակը: Ես չէի ցանկանում, որ վերջանար ամեն ինչ, թեև գիտեի, որ այդ օրը շատ մոտ է:
Էդպիսի պահեր են, չէ՞, լինում, որ չես մոռանա երբեք, հա, ես չեմ մոռանա, թե ինչպես էր օգնում Սոնան, որ մաքրեի վրայիս ցեխը, երբ ընկել էի: Կամ ինչքան էր անհանգստանում, երբ ես շոգից լավ չէի զգում, ու ինչպես էր ինձ համար ջուր գտնում: Չեմ մոռանա՝ ինչպես էր ախառնվում իրար, երբ իր տեսադաշտից կորչում էի, կամ ինչպես էր մտահոգվում, երբ քաղցած էի լինում:
Մեկ, երկու, երեք, ու էսպես շուրջ 5 օր անցկացրինք ես ու Սոնան: Ամեն օրը յուրովի ուրիշ էր ու հետաքրքիր, միևնույն ժամանակ՝ խառն էր ու նույնը, արցունքոտ ու ժպիտներով լի: Բայց էդ օրերը մերն էին, մեզ համար ամենակարևոր ու ամենաթանկ պահերն էին:
Այնքան եմ կարոտում Մալիշկան: Ես նորից եմ ուզում արթնանալ Սոնայի հորդորներից առավոտյան 6-ին, ես նորից եմ ուզում ամաչել, ընկնել անհարմար իրավիճակների մեջ, նորից եմ ուզում լսել Աշոտիկի՝ Սոնայի փոքր եղբոր բղաված «բարևը», կամ նորից եմ ուզում զգալ նրա հարվածները, նորից եմ ուզում ստիպել Սոնային սովորեցնել իրենց բարբառը: Նորից եմ ուզում ընկնել ցեխաջուրն ու լաց լինել, ու ծարավ լինելու դեպքում՝ նորից եմ ուզում ջուր խմել այն տեղից, որը կենդանիների համար էր նախատեսված:
Հիմա այս ամենն արդեն երազ է թվում, թվում է, թե կյանքում չի էլ եղել, ու ես միայն քնի մեջ՝ երազում եմ այդ օրերը տեսել:
Իսկ դեռ մի քանի օր առաջ ես Մալիշկայի փողոցներով էի քայլում:
Վերջում, երբ արդեն գնում էինք, Սոնայի տանեցիները մրգի տոպրակը տվեցին ձեռքս ու ասացին՝ տանեմ: Սոնայի տատիկն էլ ասաց, որ միշտ հիշեմ՝ Մալիշկայում հարազատ քույր ունեմ ու ընտանիք:
Չէ, ես էլի եմ գնալու: Գնալու եմ՝ կարոտս առնեմ:
Գնալու եմ, հաստատ:
Մի փոքր ծանոթությունը վերածվեց մի մեծ շատ ամուր ընկերության:
Ինչ տարօրինակ ես, կյա՛նք, ամեն ինչ ուրիշ ձևով ես մատուցում:

amalya harutyunyan

Վառ պահիր լույսը

Անձրևը երևույթ է: Անձրևը բնության երևույթ է, որը ամպերից թափվում է երկրի մակերեսին հեղուկ կաթիլների տեսքով:

Իսկ քանի՞ անգամ ենք մենք թրջվում անձրևից ու քանի հազարավոր անգամներ փախչում ենք նրանից: Չենք սիրում անձրևը ու մի լավ կռիվ տալիս եղանակի հետ, եթե ջրափոսեր ու ամպամած երկինք կան:
Իսկ ինչո՞ւ մենք երբևէ չենք խուսափում մեր միջի անձրևից: Էն անձրևից, որ նույն ձևով է գալիս, նույն հեղուկ կաթիլի տեսքով ու նույն ձևով ջրափոսեր առաջացնում մեր մեջ:
Անձրևը թափվում է հիմնականում շերտաանձրևային և կույտաանձրևային ամպերից։
Իսկ մեր շերտաանձրևային ամպերը քանի՞ շերտ են պարունակում, քանի տխրության, թախիծի կամ հակառակը՝ քանի ուրախության առիթ:
Իսկ մեր կույտանձրևային ամպերը քանի պատճառահետևանքային կապ ունեն ու քանի շարժառիթ, քանի չասված բառեր ու խեղդված արտահայտություններ, քանի չարած գործեր ու չլրացրած էջեր:
Ես գիտեմ՝ նա իր անձրևանոցը երբեք չի հանում պայուսակից, բայց նաև երբեք չի օգտագործում այն: Հա, մինչև մաշկի վերջին բջիջը թաց է դառնում: Ու թրջվում է նաև միջի անձրևից, հեղեղվում է կաթիլներից: Բայց նա երբեք, ոչ մի դեպքում չի բացում իր անձրևանոցը:
Եթե որևէ նյութ շիկացնենք 700°C ջերմաստիճանից ավելի, այն կսկսի լուսարձակել: Արեգակը, մոմերը և էլեկտրալամպերը լուսարձակում են, որովհետև շատ տաք են:
Իսկ մե՞նք: Ո՞ր ջերմաստիճանում ենք մենք սկսում լուսարձակել: Միգուցե, երբ բարության ջերմաստիճանն է շատ, դե, կամ էլ անկեղծության: Կամ երբ մի լավ բան ենք անում, կամ մի լավ բան ենք մտածում, տեսնես՝ մեր լուսարձակման ջերմաստիճա՞նն էլ պիտի 700°C լինի, թե՞ մենք 500°C ջերմաստիճանով կբավարարվենք: Մենք սկսում ենք շիկանալ կարոտից, սիրուց, երջանկությունից: Մենք տաքանում ենք, անխնա լցնում մեզ տաք հոսանքով ու ճիշտ պահին լուսարձակում ենք ու լուսարձակելով՝ լուսավորում ենք ոչ միայն մեր ներսը, այլև շրջապատող մարդկանց: Դե, ինչպես արևը լուսավորում է շրջապատը, բայց բավական է՝ մի պատուհան տեսնի ու անմիջապես ներս է թափանցում:
Էլեկտրալամպերի մեծ մասի մեջ կա վոլֆրամե թելիկ: Երբ դրա միջով հոսանք է անցնում, այն շիկանում է՝ սպիտակելու աստիճան:
Իսկ մեր թելիկը ո՞րն է: Ինչի՞ շնորհիվ ենք մենք լուսարձակում: Ո՞րն է էն մոտիվացիան, որ մեզ տանում է մինչև սպիտակելը: Միգուցե նպատակնե՞րը, իսկ եթե երազանքնե՞րը, իսկ եթե հնարավորությո՞ւնը, կարող է և կամքի ուժը կամ երևակայությունը: Չգիտեմ, թե այս դեպքում որ նյութից պատրաստված թելիկն է մեզ տանում առաջ, բայց որ այն պետք է ուժեղ լինի, դա հաստատ:
Ես համոզված եմ, որ նա անջատում է լույսը՝ ամեն անգամ սենյակից դուրս գալիս, անջատում է մինչև վերադառնալը:
Իսկ մենք ինչո՞ւ ենք անջատում մեր ներսի լույսն ու այլևս հետ չենք գալիս: Հա, հետ չենք գալիս: Նա կգա, արդեն լույսը չի վառի, մութ սենյակում կխարխափի ու կգնա:
Մենք էլ կգանք: Հա, կգանք: Կնայենք մեր ներսի մութ սենյակին ու խարխափելուց հետո՝ մեկ է՝ չենք միացնի լույսը:
Մենք ընտրում ենք բարդը: Մենք տարօրինակ ենք:

amalya harutyunyan

Քամու հոսանքին հակառակ

Գիտե՞ս՝ ես քեզ մի գաղտնիք եմ ուզում պատմել: Բայց ես շատ եմ ուզում, որ ինձ ճիշտ հասկանաս, շատ ճիշտ: Գիտեմ՝ իմ մտքերը միշտ խճճված են ստացվում, բայց այս անգամ արի խոսենք խճճված կյանքերից։

Պատկերացրու՝ մի օր վերցնում ես թելն ու քարկապ գցում, ու այդ հանգույցը երբեք չի բացվի, այդ դեպքում ի՞նչ կանես:
Ձեզնից մեկը կգցի թելն ու կմտածի, որ լուծում չկա, մյուսը կկտրի մկրատով այդ հատվածը, իսկ այն մեկը ջանքեր չի գործադրի հանգույցը բացելու համար:
Երևի մտածեցիր, որ քո կյանքն է՞լ է խճճված: Դե, ո՞վ խնդիրներ չունի: Բայց գիտես՝ դու ունես հնարավորություն ամեն ինչ հարթելու, իսկ մենք միայն ցանկություն ու պայքար ունենք:
Իսկ դու ի՞նչ ես տեսել, երբ լույս աշխարհ ես եկել: Երևի մայրիկիդ կամ այն մեկին, ով քեզ գրկել էր: Իսկ ես մթություն եմ տեսել: Արի պատկերացնենք՝ ես բացում եմ աչքերս, շատ-շատ լայն, բայց ոչինչ չեմ տեսնում, ու առաջին իսկ վայրկյանից հասկանում եմ, որ ամեն ինչ մի քիչ տարբեր է լինելու:
Մի զարմացիր, ես նորածին էի, բայց գիտեի՝ ինչ է սպասվում, իմ ծնվելու հետ նաև ծնվել են իմ հույսն ու անկոտրում ուժը։
Երկրորդ սարսափելի վայրկյան. ես նայում եմ շուրջս, հա, ես տեսնում եմ իմ շրջապատը, բայց մեզ ասում են, որ ոչինչ չի ստացվի, որ ամեն ինչ կորած է, բայց գիտես՝ երբ խնձորը բաժանես 100 մասի ու կարողանաս գոնե 10-ը վերցնել, ուրեմն ինչ-որ բան դեռ հնարավոր է:

Երրորրդ վայրկյան. դու քայլում ես, դու տեսնում ես այն վազող երեխային, այն մեծ լույսը, որ հետո պարզվեց՝ արևն էր, բայց քեզ նայում են տարօրինակ հայացքով, ասես դու մի մեծ սխալ ես արել, որ դեռ երեք տարեկան ես, բայց աչքերիդ արդեն ակնոց կա դրված:
Չորրորդ վայրկյան. քեզ վախենում են ընդունել մանկապարտեզ սովորական երեխաների հետ: Իսկ դու ի՞նչ, անսովո՞ր ես, եթե վերցրել ես ընդամենը խնձորի 10 մասը:
Հինգերորդ վայրկյան. դպրոց:

-Ես էս երեխայի հետ չեմ կարող աշխատել, տարեք հատուկ դպրոց:
-Եթե նորմալ երեխա չի, ինչի՞ եք սովորական դպրոց բերում:
Երևի էսպես մոտ 8 դուռ շրխկացրին իմ ու մորս դեմքին: Հա, դու հիմա «աննորմալի» նյութ ես կարդում: Բայց, ինչպես տեսնում ես, ես շատ նորմալ արտահայտում եմ մտքերս:
Ժամանակը կանգ առավ դպրոցում:
Իմ նստարանը ամենաառաջինն էր ու միշտ մյուսներից ավելի առաջ դրված: Ուսուցիչներն ինձ համար նույնն էին, բայց միշտ ես նրանց համար նույնը չէի, ինչպես մյուս 20 աշակերտները:
Գիտե՞ս՝ ես երբեք չեմ իմացել, թե ինչ է ստուգողականներին արտագրելը: Կարծում ես՝ շատ ազնի՞վ եմ, չէ, ուղղակի չեմ կարողանում կարդալ տառերը որոշակի հեռավորությունից:
Դասարանցիներս մեկ անգամ չէ, որ ծիծաղել են վրաս, քիչ չեն եղել ծաղրի դեպքերը, խոսքերը, որ խանգարում եմ հանգիստ դաս սովորեն: Անխուսափելի էին նաև արցունքները:
Ինչևէ, ես վերցրի ու առաջ պտտեցի ժամացույցը։
Վեցերորդ վայրկյան. ավագ դպրոցի ժամանակն էր: Այն դպրոցը, որ ինձ 9 տարի առաջ մերժեց կրթել, այսօր դռներն էր բացել ու նույնիսկ ուրախ էր, որ իրենց աշակերտն եմ:
Այստեղ էլ ուսուցիչների հետ վեճերն էին սպասվում: Դե, արի ու բացատրիր ինֆորմատիկայի ուսուցչուհուն, որ դու ոչ թե «մտել ես այդ նոթբուքի մեջ», այլ փորձում ես մանր տառերը կարդալ:
Իսկ գիտե՞ս, որ ամեն մեկն ունի կրթության իրավունք, ու պետք է ստեղծվեն հարմար պայմաններ կրթության համար: Չկա, ոչինչ չկա…
Յոթերորդ վայրկյան. ես հասնում եմ ներկայիս: Էն ներկայիս, որ ընկնելով եմ կառուցել, էն ներկայիս, որ տեսել է հազարավոր անկումներ, անարդարություն, բայց կանգուն է մնացել:
Յոթերորդ վայրկյանում ես մի կողմ եմ դնում բոլորի կարծիքները, հայացքները, թերահավատությունը: Յոթերորդ վայրկյանում ես հաղթում եմ, հաղթում եմ ինքս ինձ: Ու հաղթում եմ ոչ թե նրանով, որ ես ընդունվում եմ համալսարան բավականին բարձր արդյունքով, այլ հաղթում եմ, որովհետև կամ, կանգնել եմ ամուր ու չեմ պատրաստվում անգամ մի պահ հետ գնալ:
Հայաստանում ապրում են ինձ նման հազարավոր մարդիկ: Մարդիկ կան, ովքեր ունեն տեղաշարժման խնդիրներ, մտավոր խնդիրներ, տեսողության ու լսողության խնդիրներ, բայց մենք այստեղ ենք, ապրում ենք ձեր կողքին, ու ոչինչ չի խանգարում, որ մենք սիրենք, ժպտանք, տխրենք, զգանք ու հասկանանք:
Ինչո՞ւ եմ քեզ այսքանը պատմում, որովհետև հույս ունեմ, որ պիտի փոխես վերաբերմունքդ, պիտի գիտակցես, որ ես ձեզնից մեկն եմ:
Գիտե՞ս՝ ես չեմ ուզում խղճահարություն, չեմ ուզում կեղծ հոգատարություն, դու կարող ես նույնիսկ չնայել իմ կողմը, միայն մի ընդունիր այն զարմացած ու վախեցած հայացքը, երբ մեզ ես տեսնում։
Երբ ուժեղ քամի է լինում դրսում, ամեն ինչ քամու հոսանքի ուղղությամբ է քշվում: Իսկ մենք քայլում ենք հակառակ ուղղությամբ, ու ինչքան էլ քամին մեզ ապտակում է, ինչքան էլ մենք խեղդվում ենք, մենք առաջ ենք գնում: Մենք գիտենք՝ ինչ է պայքարը։
Ես պատմեցի իմ գաղտնիքը ու ես հույս ունեմ, որ դու ինձ ճիշտ հասկացար:
Խնդրում եմ՝ մայրիկիս չասես, որ ես քեզ իմ գաղտնիքն եմ պատմել: Գիտեմ՝ կբարկանա ու լաց կլինի, բայց նույնիսկ արցունքների գնով, նույնիսկ դողացող ձեռքերով ես ուզում եմ փոխել հասարակության կարծիքը:
Իսկ հիմա քանի դեռ ժամանակը նորից չի սառել, բռնիր ձեռքս, շատ ամուր բռնիր, մենք գնում ենք ութերորդ, գուցե հետո իններորդ ամենադժվար վայրկյանների հետևից:

amalya harutyunyan

Հոգեբան-լրագրող Ամալյա Հարությունյան

Եթե աշակերտ ես կամ ուսանող, հավանաբար քեզ էլ են հազարերորդ անգամ տվել օգոստոսյան ամենատարածված հարցը.

-Պատրաստվո՞ւմ ես սեպտեմբերին:

Գուցե դու հիշել ես ամենադաժան օրերը ու պատասխանդ «ոչ» է եղել: Կամ էլ երջանկացել ես, որ սկսվելու են հետաքրքիր օրերը ու դրական պատասխան տվել:
Իսկ ես ամեն անգամ պատասխան հարց կտամ.
-Հոգեպե՞ս, թե՞ ֆիզիկապես:
Կասես.
-Երկուսն էլ հարցնում եմ:
Ես էլ կպատասխանեմ.
-Ֆիզիկապես` այո, հոգեպես՝ ոչ:
Հա, որ գաս մեր տուն, կտեսնես՝ դարակիս ամենակարևոր անկյունում սեպտեմբերմեկյան հագուստս եմ դրել, պահարանում՝ կոշիկներս:
Պայուսակս իր իրերով պատրաստ դրել եմ, բայց ինձ համոզել, որ դպրոց չեմ գնալու, դեռ չեմ հասցրել:

Դեռ ոչինչ չեմ պատկերացնում: Չեմ պատկերացնում, որ ոչ թե 5 րոպե քայլելով հասնելու եմ դպրոց, այլ 30 րոպե երթուղայինով երթևեկելուց հետո՝ համալսարան, որ ոչ թե ունենալու եմ դասասենյակ, այլ լսարան, ոչ թե դասարան, այլ կուրս, դասերը լինելու են ոչ թե 45 րոպե, այլ 90:
Մասնագիտությունս էլ ընտրել եմ, բայց թե ոնց եմ սովորելու, նույնիսկ դա չեմ պատկերացնում:
7-րդ դասարանում էի, երբ հարցրին՝ ինչ եմ դառնալու: Երկար մտածելուց հետո ասացի.
-Հոգեբան կամ լրագրող:
Հետո 5 տարվա ընթացքում է՛լ բժիշկ դարձա, է՛լ դիվանագետ, պատմաբան ու արևելագետ, մանկավարժ ու բանասեր: Բայց երբ 12-րդ դասարանում նորից հարցրին՝ ինչ եմ դառնալու, իմ պատասխանը նույնն էր՝ հոգեբան կամ լրագրող:
Որպես մասնագիտություն հոգեբանությունն ընտրեցի: Որոշել եմ՝ պիտի շատ-շատ լավ հոգեբան լինեմ: Բայց եթե հարցնես՝ ոնց եմ պատկերացնում այդ ճանապարհը, չեմ կարողանա պատասխանել: Անկեղծ ասած՝ ընդհանրապես չեմ պատկերացնում:
Ու կյանքիս ամեն մի քայլից առաջ էսպես է: Երևակայությունս լարում եմ ու ինքս ինձ հազարավոր պատկերներ կառուցում, բայց իրականությունը երբեք չեմ պատկերացնում:
Եթե ճիշտն ասեմ՝ վախենում եմ, վախենում եմ նոր միջավայրից, մարդկանցից, նոր ծանոթություններից ու նոր հանդիպումներից: Վախենում եմ նոր շրջապատում սխալվելուց, նույնիսկ խոսելուց եմ վախենում:
Ավագ դպրոցի առաջին օրերն էլ էին էսպես: Եթե միայն իմանաք, թե քանի նկատողություն ու անբավարար գնահատական եմ ստացել այն պատճառով, որ ամաչել եմ խոսել նոր դասարանիս մոտ: Վախենում եմ, որ նույնը կլինի:
Մարդիկ ֆոբիա ունեն մթությունից, բարձրությունից, փակ տարածքից, իմն էլ փոփոխություններից է, այն ամենից, ինչ նոր է կյանքումս, դրան էլ նեոֆոբիա են կոչում:
Բայց ես մի բան էլ գիտեմ. ես ամենահետաքրքիր ու ամենաբազմաբովանդակ տարիներս պիտի անցկացնեմ համալսարանում, որոշել եմ, որ ուսանողական կյանքս պիտի անսահման լավ անցնի: Եթե իմ առաջ նպատակ եմ դնում, ինձ ոչինչ երբեք չի կանգնեցնի, նույնիսկ նեոֆոբիան:
Ու հիմա դու կարող ես ինձ նորից հարցնել, թե ինչ եմ դառնալու:
Կասեմ.
-Հոգեբան-լրագրող (գծիկը՝ չմոռանաս):
Ամենամեծ ձգտումս էլ ուսանողական կյանքում և հետագայում 2 մասնագիտությունները համատեղելն է: Կապ չունի, թե ինչ կսովորեմ համալսարանում, ես երբեք չեմ դադարի ինձ լրագրող համարել:
Ես նպատակ ունեմ, ուրեմն ամեն ինչ կարող եմ:

Լուսանկարը՝ Ամալյա Հարությունյանի

Երևանից 60 կիլոմետր այն կողմ

Երբ հոգնում ես երևանյան միապաղաղ առօրյայից ու առաջին միտքդ փախչելն է լինում, դու գտնում ես մի հարմար տեղ, որտեղ մտքերդ կհանգստանան: Ես գտել եմ այդ վայրը: Դեռ մանկուց ամեն տարի ամռանը գալիս եմ Ապարան: Էստեղ շատ բարեկամներ ունենք, ու առօրյաս միշտ էլ հագեցած է անցնում: Բայց այս անգամ ամեն ինչ ուրիշ էր: Ձեռքումս ֆոտոխցիկ կար, ու ամենահասարակ լվացքը ամենագեղեցիկն էր թվում: Արդեն պատմել եմ այն տան մասին, որտեղ անցել է մանկությունս: Լուսանկարելով ամեն մի անկյունը՝ ես վերհիշում էի անցած օրերը:

Մի շաբաթը բավական է դառնում, որ ես սիրեմ ու սկսեմ կարոտել ամենահին լուսամուտը, ամենաշատ ծակծկող խոտերը, ամենաքարքարոտ ճանապարհները, ամենահետաքրքիր երկինքը, ամենավառ լվացքները, ամենապայծառ երեխաներին ու ամենալուսավոր մարդկանց: