Մարիամ Ղարագյոզյանի բոլոր հրապարակումները

mariam gharagyozyan

Ժպիտով սկսվող բոլոր բառերը քոնն են

Ա՜խ այդ ժպիտը, այդ  անուղղելի՛ն, որով ժպտալիս
Քո եղած-չեղած պակասներն ես դու մոռանալ տալիս…
Պ. Սևակ

Նայում եմ այս երիտասարդին ու հասկանում, որ մենք կյանքում ոչ մի բանից հիասթափվելու ու մեզ անզոր զգալու իրավունք չունեք… Եկեք նայենք մեր հերոսին… Նա հազիվ 20 տարեկան լինի և արդեն զրկված է 2 ոտքից… Իսկ այդ տարիքում մարդիկ նոր-նոր պլաններ են մշակում ապագայի համար, նպատակներ դնում իրենց առաջ: Առաջին հայացքից թվում էր, թե նա պետք է, որ հիասթափվեր ամեն ինչից. կյանքը կիմաստազրկվեր և ոչ մի նշանակություն չէր ունենա նրա համար: Երիտասարդ, ում կյանքը նոր էր սկսվել, և ահա կյանքի դաժան հարվածը… Բայց արի ու տես, որ  դա չի խանգարում լինել նրան հոգեպես լիարժեք և առողջ: Նա ժպտում է անկեղծ ժպիտով, ուրեմն, դժվարությունը հաղթահարված է: Նա հաղթեց կյանքի հարվածին և պատրաստ է շարունակել, կռվել, լինել ընկերների ու հայրենիքի կողքին: Նա կշարունակի ապրել և իրագործել իր նպատակները` ունենալ ընտանիք, դաստիարակել իր նման հերոսներ, բոլորին օրինակ ծառայել և առաջ գնալ:  Ժպտացող այս երիտասարդը դարձավ բոլորիս սիրելին ու օրինակելի հերոսներից մեկը:

Որոշ ժամանակ հետո նա էլի կկանգնի, կքայլի և մեծ հպարտությամբ կհիշի ու կպատմի կատարվածը, մարմնով սարսուռ կանցնի, միգուցե մի փոքր էլ ցավ կզգա, բայց գլուխը բարձր կպահի ու հպարտ: Չէ որ ինքը մնաց անկոտրում, ուժեղ, դիմացկուն ու վեհ: Օրինակ եղավ շատերիս համար: Թշնամու առաջ գլուխ չխոնարհողը, գլուխը չի կախի նման անցողիկ ցավերի առաջ: Հերոսը պատվով դուրս եկավ այս կռվից:

Իմ քաջ զինվոր, չեմ կարողանում աչքս կտրել նկարիցդ, արևի նման պայծառ դեմքիցդ: Քեզ հետ միասին ժպտում եմ անդադար:  Մի ձգող բան կա, որը ստիպում է անընդհատ աչքիս առաջ ունենալ քո նկարը… Կամք ու լավատեսություն կա քո մեջ,  ահա թե ինչն է ստիպում նայել…

Շնորհակալ եմ քեզ անչափ կյանքիս համար, որը դու պաշտպանեցիր քեզ ցավ պատճառելով ու ծանր հարվածը քո վրա վերցնելով…  Ժպիտդ թույլ չի տալիս ցավել կատարվածի համար, քանի որ  այն ավելի ուժեղ է: Ժպիտովդ արհամարհում ես ցավը, ուրեմն, գնում ենք առաջ ու նշում երկրորդ ծնունդդ, կյանքիդ նոր սկիզբը:

Հերոս ջան, ախր ո՞նց չհպարտանամ քեզանով, երբ ես էլ  քո նման Տավուշցի եմ…

Միշտ մնա այդպես արևոտ դեմքով  ու վարակիր բոլորիս ուժեղ կամքով ու լավատեսությամբ:  Ընտանիքիդ համբերություն եմ ցանկանում, քեզ` առողջություն…

Շնորհակալ եմ, որ իսկական հայ զինվոր ես, հերոս ես ու Ժպտերես, Ժպտուն, ժպտադեմ… ժպիտով սկսվող ու ժպիտ պատճառող բոլոր բառերը քոնն են…

Ո՞ւր ես գնում

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղարագյոզյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղարագյոզյանի

Փակեց վերջին ճամպրուկը: Կանգնեց ճամպրուկների մոտ և նայեց շուրջը: Հո բան չի՞ մոռացել… Ձեռքը տարավ դեպի աչքերը: Արցունքներով էին լցված… Դժվար էր հեռանալ` թողնելով մանկությունը, հիշողությունները, լավ ու վատ օրերը:  Ուրիշ ելք չկար: Երեխաներին լավ ապագա էր պետք, իսկ գյուղում չկար դրա հնարավորությունը, ապահով չէին գյուղում: Դժվար է: Հարազատ տունը համարվում է աշխարհում ամենաապահով անկյունը, իսկ իրենց դեպքում այդպես չէր… Տունը թշնամու դիրքերի նշանառության տակ էր: Արդեն քանի անգամ վերանորոգված կտուրը չէին հասցնում փոխել, երբ թշնամու գնդակները նորից իրենց գործն էին անում:

Ինչ արած, ժամանակի հետ նոր տունն էլ կդառնա հարազատ ու ջերմ… Բայց վառարանի ջերմությունն ու նրա վրա սարքած «պլեճի» համը էլ չեն լինի, ոչ մի բանով չեն կարող փոխարինել…

Փոքրիկ աղջիկը վազվզում էր ճամպրուկների մոտ ու սպասում, թե երբ են գնալու: Չէր հասկանում, թե ինչի են սպասում, չէ որ մեքենան սպասում էր իրենց: Փոքրիկը չէր հասկանա, թե որքան դժվար է հեռանալ հարազատ տնից, որտեղ ամբողջ կյանքն են ապրել ծնողները: Ինքը գիտեր, որ նոր տան վրա չեն կրակելու, ու այնտեղ ման-կապարտեզ կա, շատ երեխաներ կան: Սպասում էր… Անհամբեր էր: Մեծ քույրը հասկանում էր ծնողների ցավը, տխրում նրանց նման: Սենյակի պատին թողել էր իր նկարած նկարները: Չէր ուզում տունը դատարկվեր: Միակ դասընկերոջը հրաժեշտ էր տվել… Կանգնել էր սենյակի դռան մոտ ու նայում էր հորը: Հայրը կանգնել էր ամուր մեխված լուսամուտի դիմաց ու լուռ ծխում էր: Նայում էր գյուղի կենտրոնին: Երեկ էր.. Ընկերներով հավաքված էին գյուղապետարանի շենքի առաջ: Խոսում էին գյուղի վիճակից: Ամենաբարձրն իր ձայնն էր՝ բարձր ու հստակ.

-Մենակ էլ մնամ` չեմ գնալու գյուղից, իմ հողն է, իմ ջուրը, կռիվ եմ տվել էս մի կտոր հողի համար, ո՞ւմ թողնեմ գնամ:

Իսկ հիմա լուռ էր, չէր խոսում: Չգնալ չէր կարող: Երեխաներն էին մեղք:

Բոլորի ցավը տանելի էր, կսովորեն: Բայց ո՞նց հարմարվեր խեղճ ծեր պապիկը, որ պետք է իր ձեռքերով սարքած տունը թողներ անտեր, որ խոնավությունից քանդվեր ու անշնչանար: Թող գնա որդու ընտանիքը, երեխաները մեծանան, կյանք տեսնեն, լավ մասնագետ դառնան, բայց իրեն ինչի՞ են տանում:

-Կմնամ իմ տանը… Տանս լույսը միշտ վառ կմնա, ծուխ կբարձրանա… Մենակ չեմ լինի. հարևանը կգա-կգնա: Ախր, կնոջ գերեզմանն էլ է էստեղ… Ո՞նց անտեր թողնեմ: Չեն հասկանում ինձ… Խեղդվում եմ ձեր քաղաքի օդից, նեղ պատերից: Բա մարդու տան դռանը այգի չլինի՞, ծառ չլինի՞, դուրս գա, ջրի, հետևի, որ ցուրտը չտանի, հետո էլ միրգը քաղի…

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղարագյոզյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղարագյոզյանի

Մեքենայի ազդանշանն էր: Ուշանում էին: Սթափվեցին: Անցան սենյակներով, ստուգեցին լուսամուտների ամրությունը, պահարանները դատարկ էին, կախիչները անգործ ու բեռից ազատված կախված, սեղանի տակ մնացել էր կարի հին մեքենան: Էլ պետք չի գա… Մի անգամ էլ ստուգեց. հին ալբոմներն էլ էին վերցրել…

Ամենավերջինը պապը դուրս եկավ տնից: Որդուն ուղղված աղերսող հայացքն ասում էր. «Փեշիդ քարը թափի, թող մնամ ես իմ տանը, էստեղ եմ ուզում հանգչեմ»: Անօգուտ էր… Մեկ է, չէին հասկանում իրեն:

Բանալին պտտվեց կողպեքի մեջ: Հետո դարպասները փակեցին… Հարևաններն էին եկել ճանապարհելու.

-Մեզ չմոռանաք:

-Մեկ-մեկ կզանգեք, իմանանք` ոնց եք, ոնց տեղավորվեցիք:

-Մեր տանը լավ կնայեք… Կգանք: Կտեսնեք` շուտ-շուտ կգանք, հո մեր տունն անտեր չե՞նք թողնելու:

«Էհ, չեք գա… Գնաք, էնտեղի համը տենաք, մնացածի նման էլ չեք գա»,- մտածում էին հարևանները:

-Գնացինք-գնացինք…

Վերջին անգամ հետ նայեցին ու նստեցին մեքենայի մեջ: Պապը լաց էր լինում: Հետո ինչ, որ տարիքին չի սազում լացելը: Ցավը մեծ է: Գնացին…

«Էս էլ` հինգ… Մեկ տարվա մեջ հինգ ընտանիք: Դպրոցից երկու երեխա էլ պակասեց: Հատնում ենք, մաշվում, վերջն ի՞նչ ա լինելու, չգիտենք»,- մտածում էր հարևանը:

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղարագյոզյանի

Լուսանկարը՝ Մարիամ Ղարագյոզյանի

Հ. Գ.  Տավուշի մարզի սահմանամերձ Բարեկամավանում նման պատմություններով տներ ամեն քայլափոխի են:  Միայն 2015 թվականին կրակոցների պատճառով Բարեկամավանից հեռացել է հինգ ընտանիք, 5 դպրոցական և 3 նախադպրոցական երեխա:

mariam gharagyozyan

Բարեկամավանի, խնդիրների և իմ մասին

Ես Մարիամ Ղարագյոզյանն եմ: Ծնվել եմ Տավուշի մարզի սահմանամանապահ Բարեկամավան գյուղում: 21 տարեկան եմ: Սովորում եմ Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի ֆինանսների կառավարում մասնագիտության 4-րդ կուրսում: Օրվա մեծ մասը դասերովս եմ զբաղվում: Ազատ ժամանակս օգտագործում եմ հիմնականում գիրք կարդալու վրա: Տարվա ամենասիրելի եղանակն աշունն է: Ի՞նչը կարող է ավելի լավ լինել, քան երբ դրսում անձրև է, իսկ ես տաք սուրճի հետ միասին վայելում եմ լավ գիրքը (ի դեպ, նախընտրելի է գիրքը լինի հին ու մաշված… Հին գրքերի հոտը անչափ սիրում եմ): Չեմ կարող առանձնացնել մի գիրք, որն ամենաշատն եմ սիրում: Դժվար ընտրություն է: Չեմ սիրում, երբ ստում են, չեն գնահատում մարդուն և ուշանում են: Հավատում եմ, որ երազանքներն իրականանում են: Ես էլ ունեմ շատ երազանքներ, նպատակներ: Երազանքներիցս մեկն է, որ լինեմ Հայաստանի բոլոր պատմամշակութային վայրերում: Ամենագլխավոր երազանքս ու նպատակս է գնալ Արևմտյան Հայաստան, որը հուսով եմ կիրականանա շուտով: Հիմա չեմ աշխատում, սակայն փնտրում եմ աշխատանք: Ես ինձ համարում եմ երջանիկ մարդ… Հարազատներս առողջ են, ես առողջ եմ, ունեմ վստահելի ու նվիրված ընկերուհիներ, երազանքներս իրականանում են ու նորերն են հայտնվում… Եվ ունեմ հնարավորություն ավելիին հասնելու…

Ցավոք սրտի, այսօր կյանքում շատ խնդիրներ ու հուզող հարցեր կան, որոնց կողքով չես կարող անտարբեր անցնել: Երբ նայում եմ շուրջս, բոլորի մոտ ինչ որ լուրջ խնդիր կա` սկսած առողջությունից, մարդկային հարաբերություններից մինչև ավելի գլոբալ խնդիրներ: Սակայն այս բոլոր խնդիրներից զատ, ինձ համար ամենացավոտ ու օր-օրի անլուծելի դառնող խնիրը, դա սահմանին տիրող իրավիճակն է:

Մինչև դպրոցս ավարտելը ապրել եմ ծննդավայրումս` Բարեկամավանում, որը ՀՀ պետական սահմանից հեռու է ընդամենը 1 կմ: Սա արդեն ամեն ինչ ասում է գյուղի խնդիրների մասին: Կրակոցներից երբեք չեմ վախեցել, վախեցել եմ դրանց հետևանքներից: Ամեն անգամ, երբ կրակում էին, մտածում էի, որ հանկարծ ևս մի ընտանիք դուրս չգա գյուղից: Գյուղս օր օրի մաշվում է: Աշխատանք չկա, նույնիսկ գյուղատնտեսությամբ զբաղվելն է վտանգավոր. հողատարածքների մի մասը գտնվում է ադրբեջանցիների նշանառության տակ: Գյուղից շատ ընտանիքներ են հեռացել: Միայն 2015 թվականին 6 ընտանիք է դուրս եկել գյուղից, որի հետևանքով դպրոցի աշակերտներն են քչանում` ընդամենը 22 աշակերտ: Դպրոցն ունի նաև կադրային խնդիր: Անգլերենի ուսուցիչ չունենք: Նման վիճակ է նաև սահմանամերձ գրեթե բոլոր գյուղերում: Հայրենիքը սկսվում է սահմանից, բայց փաստորեն ոչ բոլորն են այդպես մտածում: Անուշադրության մատնված գյուղերը մաշվում են, խնդիրները մնում անլուծելի:

Կարող եմ անվերջ խոսել սահմանի խնդիրների մասին… Շատ-շատ են:

Եվս մեկ կարևոր խնդիր է բնակչության գործազրկությունը: Ավարտում ես ու գնում խանութում աշխատելու: Ուղղակի ծիծաղելի է ու ցավալի իրականություն: Իսկ ինչո՞ւ խանութում, որովհետև լավ ծանոթ կամ աշխատանքային փորձ չունես: Իսկ աշխատանքային փորձն ինչպե՞ս ձեռք բերես, երբ ոչ մեկը քեզ չի ընդունում: Ես ինքս շուտով կավարտեմ, ու արդեն իսկ կանգնած եմ մեծ խնդրի առջև, որտեղ դիմեմ, որ աշխատանքի ընդունեն: Տարբեր տեղեր ուղարկել եմ կենսագրականս, բայց իհարկե, անպատասխան: