Լաուրա Սեկոյանի բոլոր հրապարակումները

laura sekoyan

Քամուց քշվածները Սոլակում

Մոտ մեկ շաբաթ առաջ էր, երբ Գագիկ Սուրենյանը հայտնեց, որ սպասվում են ուժգին քամիներ, և հնարավոր է՝ դրանք պատճառեն վնասներ։ Իհարկե, գյուղացիները զբաղված էին այգու գործերով, շատերն աշխատանքի էին, և այդ զբաղվածության պատճառով չէին լսել, կամ, եթե լսել էին, ուշադրություն չէին դարձրել՝ հուսալով, որ մեր սարերը թույլ չեն տա քամին մեզ վնաս պատճառի։ Հիմա լսել, թէ չէին լսել, դա արդեն կարևոր չէ, կարևորն այն է, թե ինչ եղավ։

Սովորական օր էր։ Սկսվել էին գարնանային արձակուրդները, և բացվել էր այգին մաքրելու մեծ ու հաճելի գործը։ Այդ գործով շատերն էին զբաղված։ Կեսօրից հետո սկսվեց սովորականից ավելի ուժեղ քամի, և մարդկանց հավաքած տերևների բուրգերը հավասարվում էին հողին։ Ծառերը կարծես մարտի բռնված լինեին, իրարից բավականին հեռու գտնվող ծառերի ճյուղերը ուժգին քամուց հարվածում էին իրար։ Բոլորն անցան տուն, ով մոմ չուներ տանը, շտապ խանութ էր ուղևորվում՝ մոմ գնելու։ Բոլորը սպասում էին, որ ամեն պահի կարող են հոսանքազրկվել։ Այդ սպասելիքները քամին արդարացրեց։ Վնասվել էին մի շարք անասնագոմերի տանիքներ, կտրվել էին հոսանքի հաղորդալարեր, և դեռ սա ամենը չէր։
Հրազդանից մեքենայով տուն էինք գալիս, երբ հասանք դպրոցի մոտ ու ականատես եղանք, թե ինչպես քամին վերցրեց ու գետին տապալեց դպրոցի տանիքի մեծ մասը։ Սա ամենամեծ վնասն էր, որ քամին պատճառեց Սոլակ գյուղին։
Անցել է արդեն արձակուրդների մեկ շաբաթը, բայց դպրոցի տանիքը դեռ չի վերանորոգվել։ Միայն հավաքել են տանիքից պոկված հատվածները և դասավորել դպրոցի բակի մի կողմում։ Եթե գյուղացիները հստակ իմանային, որ իրենք պետք է վերանորոգեն տանիքը, գուցե արդեն նորոգած լինեին, բայց քանի որ որոշ տեղերից եկել, հետաքրքրվել են դպրոցով, նկարել են ավերված տանիքը և որոշակի օգնություն խոստացել, այդպես էլ տանիքը շարունակում է երեք հարկ զիջել իր տեղը ու մնալ գետնին։

Մեկ շաբաթվա ընթացքում տեղացել են անձրևներ, խոնավացել է երրորդ հարկի դասասենյակների մեծ մասը, և քանի որ դպրոցն այլևս չի ջեռուցվում, խոնավությունը դարձել է ջերմանալու միակ միջոցը։ Այս տանիքային հարցը «տանիքավորները» խոստացել կամ գուցե հույս են տվել, որ կլուծեն, բայց քանի դեռ նրանց տանիքը տեղում է, մենք կվայելենք խոնավության ջերմությունը։ Վիճակը, իհարկե, ծայրահեղ ծանր չէ, բայց մեր գյուղի եղանակային պայմաններում յուրաքանչյուրը պետք է տանիք ունենա։ Գյուղի տղամարդկանցից շատերն արդեն որոշ աշխատանքներ են կատարում և փորձում որևէ կերպ լուծել իրենց գյուղի, իրենց զավակների ու իրենց խնդիրը։ Արթնացեք, «տանիքավորներ»։

laura sekoyan

Գնումների հետևից

Կարելի է մի փոքր խոսել գարնան շնչով լցված տրանսպորտից։ Գարնանը բոլոր խանութներում նոր գարնանային հագուստների տեսականի են ստանում, ինչը առիթ է գյուղից դուրս գալու ու մի որևէ բան գնելու համար։ Գնումները ավելի են հետաքրքրանում, երբ մեքենայի փոխարեն գնում ես հասարակական տրանսպորտով։ Տրանսպորտում կարող ես իմանալ ամեն ինչ, նույնիսկ այն, ինչը քեզ ընդհանրապես հետաքրքիր չէ կամ ուղղակի պետք չէ։ Այստեղ կարող ես իմանալ` ով նշանվեց, ով ամուսնացավ, ում հետ և ինչպես։ Կարող ես իմանալ մի ամբողջ ընտանիքի պատմություն։ Տեղեկանում ես, թե ինչը ինչքան է թանկացել կամ էժանացել։ Իմանում ես հաջորդ օրվա կամ շաբաթվա եղանակի մասին և նմանատիպ այլ բաներ։ Տրանսպորտում լսում ես այնպիսի երաժշտություն, որը տանը երբեք չէիր լսի։ Այստեղ հանդիպում ես այնպիսի մարդկանց, որոնց ճանաչում ես, բայց տարիներով չես տեսել։ Ու լավն այն է, որ երկար ընդմիջումից հետո, միևնույնն է, կամ դու ես տոմս հանում նրանց համար, կամ նրանք`քեզ։

Տրանսպորտում հնչող բարձր երաժշտությունը հաճախ ստիպում է քեզ այլ կանգառում իջնել։ Օրինակ` այսօր մի տղա այնքան գոռաց, որ վարորդը կանգառում կանգնի, բայց բարձր երաժշտության պատճառով վարորդը չլսեց։ Բոլոր ուղևորները ծիծաղում էին, իսկ այդ ծիծաղից մի երկու կանգառ հետո վարորդն արգելակեց։ Այդ տղան հազիվ իջավ ու վազելով հետ գնաց դեպի իր կանգառը։

Տրանսպորտում միշտ տեղ չկա, ուղևորների մեծ մասը կանգնած են մնում։ Եվ այդ պատճառով մի հարց միշտ անլուծելի է մնում` ով տեղ զիջի, որ իրենից մեծը նստի։ Այժմ երիտասարդները մեծերից շատ են ցանկանում նստել, և հիմնականում տեղ չեն զիջում մեծերին։ Երիտասարդների մի մասը հեռախոսով խաղ է խաղում, մյուս մասն էլ խորասուզվում է պատուհանից դուրս տեսարանի մեջ ու իբր չի տեսնում մեծահասակին։ Ամեն դեպքում, ինչքան էլ գեղեցիկ տեսարան լինի պատուհանից դուրս, խաղի որ աշխարհն էլ հաղթելիս լինես, միևնույնն է, պետք է միշտ տեղդ զիջես մեծահասակին։

Ինչևէ, եթե ուզում ես նոր հագուստ գնել, նոր տեղեկություններ իմանալ, ճշտել հաջորդ շաբաթվա եղանակը, ապա լավագույն միջոցը հասարակական տրանսպորտ նստելն է։

laura sekoyan

Գարուն է Սոլակում

Սովորականից ավելի աշխուժություն, կանանց միամսյակ, շատ վաճառված ծաղիկներ ու արդեն դատարկ դրամապանակներ, այս ամենը խոսում է նրա մասին, որ եկել է սպասված գարունը։ Մի շարք մայրերին նվիրված միջոցառումներ, գարնանը վերաբերող պատի թերթեր, դեռ չավարտված օլիմպիադաներ, անվերջ դասեր ու պարապմունքներ։ Դպրոցական կյանքը շատ աշխույժ է այս շրջանում, հատկապես՝ ավագ դասարաններում։ Մոտ է այդքան սպասված գարնանային արձակուրդը, կազմակերպվում են խնջույքներ ու առաջին հանրապետության հարյուրամյակի առթիվ միջոցառումներ։

Աշխուժացել է կյանքը նաև Սոլակում։ Տաք եղանակը հնարավորություն է տվել ծառերը ավելորդ ճյուղերից մաքրելու, նոր տնկիներ տնկելու ու պատվաստներ անելու։ Բոլորը բարձրանում են արտերի վիճակը պարզելու, ու աչքաչափով էլ բերքատվությունն են որոշում։ Այս ժամանակահատվածում գյուղի մեծերին ավելի հաճախ կարելի է տեսնել բակերում, մշակույթի տանը կամ որևէ պատի տակ հավաքված։ Երիտասարդները ևս աշխուժացել են, հաճախակի են դուրս գալիս շրջելու, խնջույքներ են կազմակերպում ձորում, որտեղից էլ ձնծաղիկներով են վերադառնում։

Կանանց տոնի կապակցությամբ շատ տղաներ էին ձոր իջել ձնծաղիկ հավաքելու, որպեսզի նվիրեն իրենց մայրերին, քույրերին, տատիկներին և աղջիկներին։ Գյուղացիների այս շրջանի մտավախությունը ցրտահարությունն է, որը սպառնում է նոր բողբոջող ծառերին։ Գարունն արդեն մտել է իր հունի մեջ, և մարդիկ սպասում են մարտ ամսվա գժություններին, քանի որ այս ամիսը շատ անկանխատեսելի է։

laura sekoyan

«Փետրվարյան հեղափոխություն»

Բոլորս էլ գիտենք, որ Տեառնընդառաջի տոնից հետո մեծ փոփոխություններ են տեղի ունենում մարդկանց առօրյայում։ Հունվար ամսվա թանկացումները նորից կրկնվում են այդ տոնին, և մարդիկ զինված սպասում են դրանց։ Ովքեր նշում են այդ տոնը, բացի սննդամթերքից գնում են նաև նվերներ, սպասք և այլն։ Իսկ նրանք, ովքեր չեն տոնում Տեառնընդառաջը, ստիպված հարմարվում են թանկացումներին և տուժում։ Բայց տոնից հետո դատարկ խանութներում դեռ շարունակվում են թանկացումներն այնքան, մինչև նորից լցնում են դատարկ տեղերը և զեղչերի միջոցով ապրանքների գներն իջեցնում են։ Ինչևէ, այդ շրջանը արդեն հասցրինք հաղթահարել և մուտք ենք գործում մեկ այլ շրջան։ Երկրորդ շրջանը ես անվանում եմ «փետրվարյան հեղափոխություն»։ Եվ իրոք, Ամանորից հետո սկսված ճգնաժամից գյուղում հազիվ հասցնում ենք փետրվարին դուրս գալ։ Բոլորն արդեն աշխատում են, ապահովված են ֆինանսապես։ Գյուղացիներն ընկնում են հունի մեջ ու անցնում իրենց սովորական կյանքին, մինչև հաջորդ տոներն ու հաջորդ Նոր տարին։ Հեղափոխություն է նաև դպրոցներում։ Արձակուրդից եկած աշակերտները նոր ծրագրեր են ձեռնարկում։ Մասնակցում են օլիմպիադաների, մրցույթների։ Օլիմպիադա ասացի՝ հիշեցի։ Գրականության օլիմպիադայի ժամանակ պատահական ու հաճելի հանդիպում ունեցա 17.am-ի թղթակից Կարինե Նահապետյանի հետ։ Նա կանգնած էր մուտքի մոտ և ուղեկցում էր մասնակիցներին։ Եվ ակամա հիշեցի Չարենցի ու Նալբանդյանի հանդիպումը Պետրոպավլովյան ամրոցում։ Պարզապես այս անգամ հանդիպել էին Լաուրան ու Կարինեն տասներեքերորդ դպրոցում։ Թեմայից մի փոքր շեղվեցի, բայց ամեն դեպքում, դժվար ժամանակներ ենք ապրում և պետք է մեծ ջանք գործադրենք հեղափոխությանը զուգահեռ ընթանալու համար։

laura sekoyan

«Լույսերը տարան»

Երևի մեկ շաբաթ առաջ էր։ Սովորական երեկո էր, նստած դասերն էինք անում, երբ հանկարծ «լույսերը տարան»։ Մտածեցինք, թե վթար է եղել, և այդ պատճառով են լույսերը տարել։ Բայց այդ անլույս իրավիճակը մի փոքր երկար տևեց։ Դուրս եկանք և տեսանք, որ գյուղում ընդհանրապես լույս չկա, և այնքան ձյուն էր եկել, որ գյուղը ծածկվել էր սպիտակով։ Սա այն եզակի օրերից էր, որ դասերը կիսատ թողած՝ ամբողջ տնով մոմ էինք ման գալիս։ Գտանք… Եվ մեր գտած մոմն այնքան փոքր էր, որ տասնհինգ րոպեից հետո նորից մոմի որոնումների մեջ էինք։ Այս անգամ մոմ չգտանք։ Տատիկը, հիշելով իր ապրած մութ ու ցուրտ օրերը և օգտվելով մթությունից, պատմում էր, որ իրենք մոմ չլինելու դեպքում հին վառած մոմերը հալեցնում էին, հաստ թել էին դնում մեջտեղում և նոր մոմ ստանում։ Մենք էլ որոշեցինք նույնն անել։ Իհարկե, շատ լավ չստացվեց, բայց ամեն դեպքում՝ այն լույս էր տալիս։ Այդ լույսի տակ մենք հասցրինք տնայինները գրել, իսկ չսովորած դասերն այդպես էլ մնացին չսովորած։

Երբ սեղանին այլևս գիրք ու տետր չկար, ամենքս նստեցինք մի անկյունում ու սկսեցինք խոսել։ Ես ու եղբայրս հարցեր էինք տալիս տատիկին, թե ինչ էին անում երեկոյան ժամերին, ինչպես էին հասցնում դաս կամ որևէ գործ անել։ Տատիկս առանց շտապելու պատասխանում էր բոլոր հարցերին, պատմում էր հետաքրքիր պատմություններ։ Այդ մթությունից և անգործ վիճակից բոլորիս քունն սկսեց տանել։ Պառկեցինք քնելու։

Ինչպես միշտ, բոլորը քնել էին՝ բացի ինձնից։ Սովորականի պես մտքումս վերլուծում էի օրս։ Եվ ինձ համար հասկանալի դարձավ մի պարզ բան, որ նախկինում մութ ու ցուրտ տարիների մասին պատմություններին մեր սերնդի բոլոր ներկայացուցիչները թերահավատորեն էին մոտենում։ Մեզ պետք էր ընդամենը մի այդպիսի առիթ, որպեսզի մենք էլ հասկանայինք, թե ինչ ճանապարհ են անցել մեր տատիկները, պապիկները, ծնողները և արդեն մենք։

laura sekoyan

Սոլակում հետտոնական օրեր են

Արդեն բոլորիս տներում հետտոնական տրամադրություն է։ Մինչև տոները հնչող բողոքներին նորերն են եկել փոխարինելու։ Բայց այս անգամ եկեք այդ բողոքներից չխոսենք, որովհետև տարին նոր է սկսվել, և համոզված եմ, այդ բողոքների մասին դեռ կհասցնենք խոսել։

Պետք է նշեմ, որ ամեն տարի յուրովի են անցնում տոները թե գյուղում, թե մեր տանը։ Ինչպես միշտ տան միջավայրը ջերմ է և տոնական։ Այդ օրերին խոհանոցի համեղ ու գրավիչ բույրերը չեն պակասում։ Միայն պակասում է ժամանակը, քանի որ հյուրերը երբեմն չափից շատ են լինում։ Գյուղում տարեցտարի   հրավառությունները շատանում են։ Իհարկե, կան այնպիսի ընտանիքներ, որոնք քաղաքում էին տոնում Ամանորը, բայց միևնույնն է, գյուղացիները այն համարում են ընտանեկան տոն և աշխատում են ամեն կերպ նշել իրենց տանը։

Ամեն տարի բոլորը ասում են, որ քիչ են ծախս անելու, բայց չգիտես ինչու, չի ստացվում։ Այդ ինչու-ն էլ ամոթն ու պատիվն է։ Ամեն դեպքում այդ օրերին թեկուզ առաջին անգամ մենք տեսնում ենք մեր վաղեմի ծանոթներին, բարեկամներին, որոնց չենք տեսել, բայց իրենց պատմելով, այնքան արկածների միջով ենք անցել միասին։ Երեկոյան ժամերին, երբ հյուր ենք գնում, կարելի է նկատել մի առանձնահատկություն։ Տարվա վերջին օրվանից մինչև տոների ավարտը բոլորի տան բակի լույսերը վառ են։ Գյուղացիները կարծում են, որ տարին պետք է վառ լույսով ճանապարհել, որ նոր եկող տարին իր հետ լույս բերի։ Սեղան գցելիս ևս մոմ են վառում, որ տան ճրագը միշտ վառ լինի։

Այդքան լեցուն ու զբաղված օրերից հետո մենք արդեն դպրոց ենք գնում, և աշակերտների միակ բողոքն այն է, որ չեն հասցրել հանգստանալ, քանի որ տոները իրենց տանը դեռ չեն ավարտվել։ Եվ իրոք, բոլորը սպասում են Հին Նոր տարվան։ Այդ օրը երեկոյան մարդիկ սեղան են գցում ու ընտանեկան շրջապատում փոքրիկ խնջույք կազմակերպում։

Մեր տանը ևս այդ օրը յուրովի է նշվում, քանի որ տատիկս ասում է, որ դա ևս մի լավ առիթ է տան անդամներին համախմբելու մի տանիքի տակ ու մի սեղանի շուրջ։

laura sekoyan

Եռուզեռ է

Վերջապես իմ շրջապատում այս միապաղաղությանը փոխարինելու եկավ ամանորյա եռուզեռը։ Բոլորը տարված են նոր ցուցակներ գրելով, ծախսերը պլանավորելով։ Մարդիկ փորձում են շուտ գումար հայթայթել ու առևտուր անել, քանի դեռ թանկացումներ չեն եղել։ Թոշակ ու նպաստ ստանալուց հետո դժվար է երթուղայիններում գոնե կանգնելու տեղ գտնել։ Գյուղում այն մարդիկ, ովքեր խոզեր են պահում, խանութներով շրջելիս անպայման հարցնում են մսի գինը։ Շատերը գումար ձեռք բերելու համար վաճառում են ընկույզի միջուկ, որը այս շրջանում բավականին թանկ է։ Չնայած որ նախորդ տարիների համեմատ այս տարի ընկույզի միջուկը էժան է, միևնույնն է՝ դա գյուղացիների համար հույսի աղբյուր է։ Պարզապես այս շրջանում գյուղացիների համար մի փոքր դժվար է, քանի որ տան աշխատողները ձմեռային արձակուրդ են ստանում և հաջորդ ամսվա կարիքները հոգալու համար գումար չեն ունենում։ Եվ այդ խնդրի առաջ չկանգնելու համար կանայք մի փոքր գումար են պահում նախորդ ամիսների աշխատավարձերից, և սովորաբար, այդ գումարի մասին տան մյուս անդամները տեղյակ չեն լինում։ Առավել դժվար է այն ընտանիքներում, որտեղ երեխաներ կան, որովհետև տարեցտարի նրանց պահանջներն ու ցանկությունները շատանում են։

Գյուղում շատ հետաքրքիր է բնական տոնածառ ձեռք բերելու գործընթացը։ Մի քանի ջահել տղաներ պայմանավորվում են, օր որոշում ու գնում են անտառ։ Դա, իհարկե, վտանգավոր է։ Այս տարի իմ եղբայրը ևս գնացել էր տոնածառի։ Եղբայրս ու իր ընկերները առավոտյան հավաքվել էին, հաց կերել, տաք հագնվել, վերցրել կացինն ու սղոցը և ուղևորվել անտառ։

Այս ֆինանսական բարդությունների մեջ, միևնույնն է, մարդիկ երջանիկ են։ Ամեն դեպքում, գյուղում երջանկությունը մարդիկ ստեղծում են իրենց ձեռքերով՝ դեմ գնալով ամեն տեսակ դժվարություններին։

Վերջապես շուրջս եռուզեռ է։

laura sekoyan

Մեր թաղի խնջույքը

Արդեն երկու շաբաթ է, ինչ ոչինչ չեմ գրել։ Պատճառն այն էր, որ շուրջս ամեն ինչ նույնն էր։ Տնից դպրոց, դպրոցից տուն, դաս, հարևաններ, սուրճ, բամբասանք…

Իմ նյութերում հաճախ եմ գրել մեր գյուղի՝ Սոլակի, մեր  թաղի ու հարևանների մասին։ Եվ իրոք, այդ հարցում չեմ սխալվել։ Մեր թաղը տարբերվում է մյուս բոլոր թաղերից։ Այստեղ հարևանները շատ մտերիմ են, համերաշխ ու կազմակերպված։
Այս երկուշաբթի էր, երբ դասից տուն եկա ու տեսա՝ հարևանները գումար են հավաքում ու ինչ-որ ծախսի ցուցակ են գրում։ Պարզվեց՝ թաղի կանայք որոշել են մի լավ քեֆ անել։ Տատս, ով թաղում հայտնի է որպես լավ քաբաբ պատրաստող, այդ գործը վերցրել էր իր վրա։ Եվ ահա, քեֆը պատրաստ էր։ Պետք էր ընդամենը գումար հավաքել ու միս գնել։ Գումարը հավաքել էին, միսը գնել էին ու մի քանի բան էլ ավել էին գնել։ Տատս մսի մարինադը պատրաստել էր, հաջորդ օրը քաբաբը պետք է պատրաստեին։ Ամեն բան լավ էր, բացի նրանից, որ թաղի երեխաները դասի էին, բայց դա կանանց չխանգարեց։

Առավոտյան նրանք ավարտել էին տան գործերը և հավաքվել էին մեր տանը։ Կրակը վառել էին, միսը խփել շամփուրներին։ Մեծերը կրակի մոտ էին, իսկ հարսները տանը սեղան էին գցում ու երեխաներին զբաղեցնում։ Սեղանը լի էր, իսկ այն, ինչ պակաս էր, հարևաններն իրենք էին բերել իրենց տներից։ Կանայք ուրախ էին, գոհ իրենց կատարած գործից։ Ողջ ընթացքում կատակներ էին արել, երգել ու մի քիչ էլ խմել։ Քեֆն ամփոփել էին սուրճով ու քաղցրավենիքով։ Չէին մոռացել նաև դպրոցում գտնվող երեխաների մասին, բոլորին բաժին էին պահել։ Այս մասին ինձ տատս էր պատմել, բայց քաբաբի համից կարելի էր եզրակացնել, որ քեֆը շատ լավ էր անցել։
Եվ իրոք, վստահ կարող եմ ասել, որ մեր թաղն ուրիշ է։ Մենք  կարողանում ենք մեր կյանքը հետաքրքիր դարձնել ու չնվնվալ:

laura sekoyan

Ձմռանը պատրաստ ենք

Վերջին շրջանում մի ուսումնասիրություն էի կատարում այն մասին, թե ինչով են զբաղված գյուղացիները։ Նրանց գործերը բազմազան են, բայց ժամանակը քիչ է։ Բոլորը հավաքում են ծառի տակ մնացած ընկույզները ու մաքրում են տերևները։ Գյուղացիների մի մասը սովորություն է ձեռք բերել և հավաքած տերևները ոչ թե վառում, այլ հավաքում է պարկերի մեջ ու ամեն չորեքշաբթի տալիս աղբատար մեքենաներին։ Դա և՛ հեշտ է, և՛չի վնասում բնությանը։ Այս տարի շատ դժվար է փայտ գնելը, քանի որ փայտավաճառները չեն կարողանում գնալ անտառ և, եթե բերում են փայտ, ապա թանկ գնով։ Սա ևս մեծ խնդիր է գյուղացիների համար, որովհետև անցած տարի, եթե կարող էին փայտ գնել, իսկ փողը հետո տալ, այս տարի էլ չեն կարող։ Չնայած այս դժվարություններին՝ գյուղացիների մեծ մասն արդեն ձեռք է բերել փայտ և զբաղվում է դրա մանրացմամբ և փայտանոցներում տեղավորելով։ Գրեթե բոլորը հավաքել են իրենց այգիների բերքը և արկղերով պահել են մառաններում։ Այն գյուղացիները, ովքեր վերջացրել են դրսի գործը, զբաղվում են տնային գործերով։ Ոմանք ամփոփում են աշնանային բիզնեսի արդյունքները։ Ամփոփում են, թե որքան ընկույզ, արիշտա ու փոխինդ են վաճառել և որքան շահույթ են ստացել։ Մի մասն էլ նորից փոխինդ է պատրաստում, բայց այս անգամ արդեն տան համար։ Օրվա խաղաղ պահին կանայք ընկույզն են կեղևում, ընտրում սուջուխի համար նախատեսված ընկույզը։ Ի դեպ, գյուղացիներից շատերն ունեն խոզեր և աշխատում են այս ամիս նրանց լավ կերակրել, որպեսզի շատ միս ունենան և կարողանան ոչ միայն բավարարել ընտանիքի պահանջները, այլ նաև վաճառել։

Գյուղացիների առաջնային նպատակն է պատրաստ ու ապահով դիմավորել ձմեռը։