Սաթինե Սաքանյանի բոլոր հրապարակումները

satine sakanyan

Գունազարդ Երևան

Այ թե օր էր՝ այնքան տարբեր գույներ կային, որ կարծես ամբողջ Հանրապետության հրապարակը ողողված լիներ գունազարդ մառախուղով… Դե, իսկ բարձր տրամադրությունն էլ՝ անպակաս:

Վերջերս պարապ մնալու հետևանքով սկսել եմ շատ մտածել, ու այս անագամ մտածելուս թեման ինձ տարել էր երիտասարդության պասիվության ուղղությամբ: Ես էլ այս ամառ մի քիչ պասիվ եմ, և այդ օրն էլ որոշեցի ինձ համար մի հետաքրքրիր զբաղմունք գտնել: Համացանցը երկար ժամանակ փորփրելուց հետո մեկ էլ աչքովս ընկավ «Yerevan Color Run 2017» ծրագրի կամավորների հայտադիմումը: Ժամանակ չկորցրի և արագ լրացրի այն, որովհետև մնացել էր ընդանմենը երեք րոպե դիմելու համար: Մի քանի օր անց, երբ ես արդեն անգամ մոռացել էի այդ ծրագրի մասին, ինձ զանգեցին և տեղեկացրին, որ ես ընտրվել եմ որպես այդ ծրագրի կամավոր: Ուրախացա, որ այս ամառը նույնպես ջերմ ու դրական հիշողություններ կնվիրի ինձ:

Շատ մարդիկ կարծում են, որ «Yerevan Color Run»-ը կապ ունի հնդկական տոնի հետ, և վերջերս, երբ բրոշյուր էի բաժանում, մի պապիկ ինձ ասաց.

-Աղջիկ ջան, որ դու սրանք բաժանում ես, էդ տոնին հավատո՞ւմ ես:

Իսկ ես զարմացած հարցրի.

-Ի՞նչ տոնի եմ հավատում, պապիկ ջան:

-Դե էդ հնդկական տոնին, էլի:

-Պապի ջան, «Yerevan Color Run»-ը ամենաուրախ և զվարթ հինգ կիլոմետրերն են: Սա վազք-զվարճանք է, որը կազմակերպվում է աշխարհի 35 երկրներում, ներառյալ Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն, Ավստրալիան, Բրազիլիան, Կանադան, Չիլին, Չինաստանը: Այն ընդհանրապես կապ չունի հնդկական տոնի հետ:

-Հա՜, ինչ լավ ա, ես էլ ասեցի՝ բացի կինոներ նայելուց՝ հիմա էլ դրանց տոներն եք նշում:

Ըհն, պապիկն էլ ապատեղեկացված էր, հուսով եմ՝ հավատաց ասածներիս:

Երիտասարդների ակտիվությանը վերադառնամ: Այն, որ ասում էի՝ ակտիվ երիտասարդություն չունենք, փոշմանում եմ, սխալ էի, իմ այդ կարծիքը լիովին հերքվեց՝ այդ ծրագրին մասնակցելով: Ինչ երիտասարդություն ունենք՝ աշխույժ, ուրախ, սպորտասեր, թռչող, վազող, հաղթող, մրցող, մի խոսքով՝ մեր երիտասարդների մեջ կյանքը եռում է ամռան տապի հետ միասին: Եթե դրսում 38 աստիճան է, ապա երիտասարդների հոգում՝ 80 աստիճանից բարձր:

Գունազարդ տոն էր Հանրապետության հրապարակում, որը կոչվում է «Գունազարդ վազք 5 կմ», շատերին հայտնի է նաև «Yerevan Color Run 2017»:

Ինչ հետաքրքիր օր էր. նոր մարդկանց հետ ծանոթացա, ովքեր լավ ընկերներ դարձան: Մենք՝ կամավորներս, տարբեր խմբերի էինք բաժանված և ամենքս ունեինք մեր անելիքը: Օրինակ՝ իմ խումբը վերցնում էր մարդկանց իրերը, որպեսզի վազելիս նրանց չխանգարի, և իրերի ապահովությունն էր հսկում: Մյուս խմբերը գույներ, ջուր էին բաժանում:

Ես ինքս սպորտի սիրահար չեմ, բայց այս «Գունազարդ վազքը» սեր է արթնացնում սպորտի, վազքի հանդեպ, խրախուսում առողջ ապրելակերպ: Կարծում եմ, որ այսպիսի ծրագրերը պետք է շատ լինեն: Ինչպես կասեն ծրագրի կազմակերպիչները. «Սա վազք է, որտեղ սպորտային պատրաստվածությունը նշանակություն չունի: Մեր նպատակն է միավորել դրական մարդկանց և երջանկացնել Հայաստանը»:

Այնքան մարդ կար, ու տարիքը կապ չունի, փոքր՝ դեռ նոր քայլող երեխաներից մինչև մեծահասակներ, բոլորը եկել էին մասնակցելու: Երեք տղա և երեք աղջիկ առաջինը հասան վազքուղու ավարտին, և հայտնվեցին լավագույն վեցնյակի մեջ: Նրանք ծրագրի հովանավորների կողմից արժանացան նվերների:

Օրը տոն դարձրին հայտնի դիջեյները, երգիչները, հեքիաթի հերոսները և իրենց ներդրումն ունեցան այդ միջոցառմանը:

Ա՜հ, ամենակարևորն էի մոռանում ասել՝ ծրագիրն ունի բարեգործական նպատակ: Ամեն տարի այն մի ուղղություն է ունենում: Օրինակ՝ 2015թ.-ին միջոցառման մասնակիցների շնորհիվ բարեգործական նպատակների համար գումարը ուղղվել է ծանր առողջական խնդիրներ ունեցող մի փոքրիկի բուժմանը: Իսկ 2016 թվականին բարեգործությունն արվել է Գյումրիի անօթևան ընտանիքների երեխաների համար:

Այս տարի կայացվելու են երկու բարեգործական ծրագրեր: «Yerevan Color Run»-ից ստացված միջոցների մի մասը կուղղվի Street Workout-ի մասնագիտացված մարզահրապարակի կառուցմանը Երևանի կենտրոնում, որտեղ կկարողանան անվճար մարզվել բոլոր այն մարդիկ, ովքեր ցանկանում են զբաղվել սպորտով: Իսկ 2-րդ բարեգործական ծրագիրն աջակցելու է մասշտաբային բարեգործական ծրագրի՝ Թերեզա Մխիթարյանի «Կյանքի ճանապարհ» 34 կմ անվտանգ ճանապարհի կառուցմանը (Իջևան-Բերդ), որը միացնում է Բերդը ամբողջ Հայաստանին:

Վազելն առաջացնում է երջանկության հորմոն, իսկ երբ շուրջդ բազմազան գույներ են, երջանկությունը քառապատկվում է:

satine sakanyan

Ես մշեցու զավակ եմ

Մի հարց կար հոգումս, բայց չգիտեմ ինչու, տարիներ շարունակ լռում էի և մի օր որոշեցի բարձրաձայնել: Հարցս տատիկիս էր ուղղված:

Գիշեր էր: Տատիկիս կողքին նստած էի և սովորությանս համաձայն հարցեր էր, որ տալիս էի, շատ ժամանակ խնդրում, որ ինձ հեքիաթ պատմի, չնայած որ արդեն 15 տարեկան էի: Տատիկս երբեք չէր մերժում և պատմում էր իմ սիրած հեքիաթը: Բայց այս անգամ, երբ ասացի տատիկիս, որ խնդրանք ունեմ, միանգամից ասաց, որ արդեն մեծ աղջիկ եմ, և էլ հեքիաթ չի պատմելու: Իսկ ես ասացի, որ հեքիաթ չեմ ուզում, այլ ճշմարտությունը:

-Տատ, դու կամ քո ընտանիքը ինչ-որ կապ ունեցե՞լ է Արևմտյան Հայաստանի հետ:

-Այո… Մեր արմատները գալիս են Մշից, դու մշեցու ծոռ ես, իսկ քո հարցը մտովի ինձ տարավ հորս մոտ: Երբ նրան հարցեր էինք տալիս ցեղասպանության մասին, նա լռում էր, աչքերը լցնում և ոչինչ չէր ասում, բայց մի քանի բան կարողացել ենք իմանալ: Հայրս ու պապիկս են եղել իրենց ընտանիքից այն երկուսը, ովքեր մազապուրծ են եղել և հասել Արևելյան Հայաստան: Պատմում էր, որ փոքր է եղել, իսկ մայրը՝ հղի: Նրանք տանն էին հորաքրոջ հետ, իսկ հայրը գնացել էր պաշտպանելու իր ընտանիքը: Մայրը տեսնում է, որ թուրքերը մոտենում են տանը, երեխային թաքցնում է տեղաշորի ծալքի տակ, հորաքույրը դուրս է գալիս տնից և թաքնվում: Թուրքերը մտնում են տուն, տեսնում հղի կնոջը, բացում փորը և երեխային սրի հանում: Իսկ մյուս թուրքը սուրը հանում է և խրում ծալքի մեջ, տան մեջ ամեն ինչ ջարդում, փշրում և հեռանում: Այդ ժամանակ հայրս երեք տարեկան էր, բայց ինչքան էլ որ մեծանար, նրա աչքերի տխրությունը չէր անցնում: Հայրս և պապս փրկվելով գալիս են Արևելյան Հայաստան` Ղուկասյան գյուղ: Իսկ այդ ճանապարհը այդքան էլ հեշտ չէր, սոված, ծարավ: Տարիներ հետո էլ այդ սովի զգացողությունը նրան չէր լքել: Երբ հաց էին ուտում, անպայման պետք է յուղ ուտեր` հացը մեջը փրթած, թե չէ, չէր կշտանում: Վերջ, այսքանը գիտեմ: Էլ ոչինչ չի պատմել մեզ հայրս:

Էլ հարց չտվեցի, սակայն չկարողացա էլ քնել և ամբողջ գիշեր երազեցի այնտեղ լինելու մասին:

Սա էլ մի ցեղասպանությունից փրկված մարդու կյանքի պատմություն է: Ես նրա ծոռն եմ: Հիմա ավելի շատ եմ ուզում գնալ Արևմտյան Հայաստան, տեսնել իմ պապերի երկիրը:

satine sakanyan

Երազանքների քաղաք Երևան

Կյանքում լինում են հաղթանակններ և պարտություններ, և մի հաղթանակի դուռ էլ ես բացեցի մեկ ամիս առաջ, որը կոչվում է Վ.Բրյուսովի անվան լեզվաբանական համալսարան:
Նոր կյանք, նոր շրջապատ, նոր ընկերներ, և վերջապես, նոր քաղաք, անծանոթ վայրեր, անծանոթ դեմքեր, որոնց մեջ փնտրում ես գոնե մեկ ծանոթ մարդ, բայց առաջին մեկ շաբաթվա ընթացքում ոչ ոք ինձ ծանոթ չէր, բացի քույրիկիցս:
Ես շրջապատված էի անծանոթներով:
Սեպտեմբերի մեկ, օտար փողոցներ, օտար դեմքեր, անհանգստություն, չգիտեմ ինչպես, բայց հայտնվեցի համալսարանում: Համալսարան հասնելուն պես ամեն ինչ փոխվեց, մթնոլորտը այնքան ջերմ էր, որ ես ինձ անծանոթ չէի զգում: Ամեն ինչ սպասվածից ավելի լավ էր:
Սիրում եմ նոր ծանոթություններ ունենալ և միանգամից սկսեցի փնտրել իմ համակուրսեցիներին:
Այդ օրվանից արդեն մեկ ամիս է անցել, ես հարմարվել եմ միջավայրին, ձեռք բերել նոր ընկերներ, սիրել իմ համալսարանը, դասախոսներին, ընկերներին: Դժվարին գործերից մեկի պատասխանատվությունը վերցրել եմ վրաս, խմբի ավագն եմ, դժվար է, բայց միևնույն ժամանակ, ես իմ գործը հաճույքով եմ կատարում:
Հիմա ես իմ երազանքը իրագործել եմ շնորհիվ իմ ծնողների: Ես իմ երազանքների քաղաքում եմ՝ Երևանում: Տարիների երազանքս կատարված է, ես ապրում և սովորում եմ մայրաքաղաքում: Այս երազանքների քաղաքը շատ դժվարություններ ունի, որը հաղթահարելը բավական դժվար է: Հոգսերը շատ, շատ են՝ ուսման վարձ, վարձակալած բնակարանի վճար, տրանսպորտի վճար և այսպես շարունակ: Մայրաքաղաքում ամեն ինչ այնքան մատչելի չէ, ինչպես մարզերում:
Մյուս դժվարին հարցերից մեկն էլ հեռու լինելն է ծննդավայրից, ընկերներից, ընտանիքից:
Այսպիսի շատ խնդիրների առաջ կանգնած եմ ես, իմ ընտանիքը և ինձ նման շատ ուսանողներ: Այս հարցերի հակառակ կողմում պայծառ ու արևոտ շողեր կան, որը կոչվում է ուսանողական կյանք: Ուսանող լինելը մի մեծ բերկրանք է:
Եվ այսպես կյանքի մի դուռ էլ փակվեց և մյուսն էլ բացվեց` մեզ հրավիրելով մեկ ուրիշ աշխարհ, որը կոչվում է ուսանողական կյանք:
Բոլոր երազանքները իրագործվում են, ինչպես որ իմ երազանքը իրագործվեց, բայց երազանքը և իրականությունը իրարից շատ տարբեր են:

Բազումն իր բազում հոգսերով

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Ես Սաթինե Սաքանյանն եմ Լոռու մարզի Բազում գյուղից: Ապրում եմ այս գյուղում ծննդյանս օրվանից ի վեր: Շատ եմ սիրում իմ գյուղը: Անկեղծ ասած, ինքն էլ ինձ է շատ սիրում: Իմ գյուղը գեղեցիկ է, լի եղևնու անտառներով, բնությունը և օդը հիասքանչ է:

Երբ ամառը գալիս է, գյուղը աշխուժանում է: Թոռնիկները գալիս են քաղաքից գյուղ` իրենց տատիկ-պապիկներին այցելության և ամբողջ ամառային արձակուրդները անցկացնում այստեղ:

Գյուղը լցվում է երեխաների խինդ ու ծիծաղով, ուրախություն է տիրում ամբողջ գյուղում: Երեխաները խաղում են, մեծերը աշխատում: Գյուղը եռում է աշխուժությունից:

Սակայն տղամարդիկ գտնվում են իրենց հայրենիքից և ընտանիքից հեռու` արտագնա աշխատանքի: Գյուղում են գտնվում երեխաները, կանայք և ծերերը:  Եվ ամբողջ տան և այգու հոգսն ընկնում է տան տիկնոջ և երեխաների ուսերին:

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Կանայք պատրաստվում են ձմռանը: Պահածոներ են պատրաստում, պանիր, ջիլ պանիր պատրաստում:

Արդեն սկսել է խոտհավաքը, բոլորը դաշտերում են, հավաքում են կենդանիների ձմռան պաշարը: Երեկոյան հոգնած տուն են վերադառնում հանգստանալու ակնկալիքով, բայց իհարկե, երեխաները սկսում են իրենց աշխուժությունը, և հանգստանալու միտքը հօդս է ցնդում: Առավոտյան արթանանալով նորից սկսվում է նույն առօրյան:

Գյուղում զբաղվում են անասնապահությամբ և հողագործությամբ:

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Ամառը սկսելուն պես անասնապահները հավաքում են գյուղի անասուններին և գնում սարը մինչև ուշ աշուն:

Հողագործությամբ են զբաղվում մեր գյուղում կարելի է ասել ամեն ընտանիք:

Գյուղացիները ամեն առավոտ գնում են իրենց այգիները մշակելու և վերադառնում ուշ երեկոյան: Մշակում են կարտոֆիլ, լոբի, ոլոռ, լոլիկ, վարունգ և մի շարք այլ բանջարեղեններ: Ցավոք, գյուղացիներից շատերը չեն կարողանում ոռոգել իրենց այգիները, որովհետև համապատասխան պայմաններ չկան, այդ իսկ պատճառով էլ շատ ժամանակ բերքը չի գոհացնում գյուղացուն:

Գյուղացիներից շատերը գնում են անտառ` հավաքելու մոշ, ազնվամորի, որպեսզի հաջորդ օրը տանեն քաղաք վաճառելու:

Երիտասարդներն ամռանը օգնում են իրենց ընտանիքներին հողը մշակելու գործում: Հավաքվում են ընկերներով, խաղում տարատեսակ խաղեր կամ էլ գնում են գետը լողալու: Նրանք էլ այսպես են անցկացնում իրենց ամառը:

Գյուղամիջում ամռանը հավաքվում են ծեր պապիկները, ովքեր չեն գնում առտագնա աշխատանքի: Զրուցում են միմյանց հետ, խաղում նարդի:

Մեր գյուղը շատ հյուրընկալ գյուղ է, և ամռանը ունենում է շատ հյուրեր:

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Լուսանկարը՝ Սաթինե Սաքանյանի

Մեր գյուղը գրավում է զբոսաշրջիկներին իր մաքուր օդով, գեղեցիկ բնությամբ, անտառներով, հանգստյան գոտիներով և Սուրբ Հովհաննես վանքով:

Գյուղում աշխատավայրեր, կարելի է ասել, թե չկան: Գյուղը ունի դպրոց և մանկապարտեզ: Ովքեր ունեն մանկավարժի կրթություն, աշխատում են կրթության ոլորտում: Գյուղապետարանում աշխատում են համապատասխան կրթություն ունեցող անձիք: Գյուղի կանանցից շատերը աշխատում են կարի գործարանում, որը գտնվում է Վանաձոր քաղաքում: Տղամարդիկ էլ իրենց համայնքում գործ չգտնելու պատճառով բռնում են արտագնա աշխատանքի ուղին:

Երեկ փողոցով քայլելիս լսեցի երկու կանանց խոսակցություն:

-Է~, դարը փոխվել է, երեկ միայն տղամարդիկ էին թողնում իրենց կանանց ու երեխաներին  գնում խոպան, էսօր կանայք են թողնում իրենց տղամարդկանց ու գնում արտագնա աշխատանքի.- կատակելով խոսում էին կանայք: Բայց ի՞նչ կատակ, երբ կեսը լուրջ է:

Գյուղում ապրելը ունի իր լավ և վատ կողմերը:

Լավը` մաքուր օդ, բնություն, անկեղծ ու միամիտ լոռեցիներ:

Իսկ վատն այն է, որ շատ ժամանակ կտրված ենք լինում քաղաքից:

«Մեծական» հոգսեր

Լուսանկարը՝ Մուշեղ Բաղդասարյանի

Հարցազրույց իմ քեռու` Արմեն Քոչարյանի հետ

-Քեռի, քանի՞ տարի է պապիկը աշխատել Վանաձորի քիմիական գործարանում:

-Պապիկդ` Մանուչար Քոչարյանը, 50 տարի,  աշխատել է գործարանում իբրև ապարատավար, Սաթ ջան:

-Օ~, 50 տարի:

Ես անկեղծ շատ զարմացա: 50 տարին մեծ ժամանակահատված է, բայց պապիկս իր կյանքի մեծ մասը անց է կացրել այդ գործարանում:

-Իսկ դու քանի՞ տարի ես աշխատում, ի՞նչ մասնագետ ես:

-Երևի 7 տարի կլինի, աշխատում եմ որպես էլեկտրածառայության վարպետ:

-Իսկ պապիկի աշխատելու ժամանակ ի՞նչ էին արտադրում:

-Ամեն  ինչ էլ արտադրում էին` մելամին, կարբիտ, կորումդ, ազոտական պարարտանյութ:

-Իսկ հիմա ի՞նչ եք արտադրում:

-Հիմա չենք արտադրում:

-Ինչո՞ւ,- զարմացած հարցրեցի ես:

-Չեն ուզում` չեն արտադրում, իրենց ձեռքին չի՞:  Բայց պատճառներ իհարկե, կան: Նախ` երկրաշարժի ժամանակ շատ բան վնասվեց, հետո անկախության տարիներին, երբ դուրս եկանք ԽՍՀՄ-ի կազմից, կորցրեցինք թե պատվիրատուներին, թե հումքի շուկան, և այսպես շատ ու շատ պատճառներ կան:

-Քեռի, քիմիական գործարանը ե՞րբ է կառուցվել:

-Սաթ ջան, քիմիական գործարանը կառուցվել է այն ժամանակ երբ մենք դեռ ԽՍՀՄ-ի կազմում էինք, երբ քիմ գործարանը կառուցվեց, Վանաձորը դարձավ քաղաք: Գործարանի աշխատելու տարիներին ամբողջ քաղաքը աշխատում էր, ապրում, իսկ հիմա ապրելը  հարաբերական է: Այնքան մեծ էր ու այնքան աշխատատեղեր ուներ, որ գործարանի մեջ ավտոբուս կար, որը տեղափոխում էր աշխատողներին շենքից շենք: Իսկ հիմա աշխատող էլ չկա, որ տեղափոխեն:

Տարիներ շարունակ գործարանը պահել է ամբողջ քաղաքը, բայց այսօր այդ նույն գործարանը չի աշխատում, մարդիկ գործ չունեն ու կամաց-կամաց լքում են հայրենիքը:

-Քեռի, դու է՞լ ես ուզում գնալ Հայաստանից:

-Չէ, չեմ կարող, ինչքան էլ վատ ապրեմ, չեմ կարող հեռանալ իմ հայրենիքից:

-Գոնե աշխատավարձերը, նրանք, ովքեր աշխատում են, ամեն ամիս վճարո՞ւմ  են:

-Այս տարի դեռ աշխատավարձ չենք ստացել:

-Իսկ գոնե հույս տալի՞ս են, որ կվճարեն:

-Դե~, հույսը վերջինն է մեռնում:

-Քեռի, ինչո՞ւ ես գնում գործի, եթե աշխատավարձ չեն տալիս:

-Բա ի՞նչ անեմ, ուրիշ աշխատանք չկա, գոնե հույս ունեմ, որ տարին մեկ անգամ պիտի աշխատավարձ ստանամ:

Տխուր զրույց ստացվեց, չէ՞:

Իմ կյանքում նոր շրջան է սկսվում

Լուսանկարը՝ Նինա Բաղոյանի

Ինչպես մենք` երիտասարդներս, կարող ենք օգնել մեր երկրի բաելավմանը մեր ներկա աշխատանքով։Մտածում էի, և վերջապես օրերից մի օր գտա այս հարցի պատասխանը: Ճիշտ մասնագիտություն ընտրել: Քո ապագա մասնագիտությունը պետք է հետաքրքրի քեզ և մոտ լինի քո բնավորությանը:

Օրը եկավ, և ես նույնպես պետք է ընտրեի իմ ապագա մասնագիտությունը: Մի քանի տարի է, ինչ այս հարցը տանջում է ինձ, ցավոք, ես չէի կողմնորոշվում:

Առաջին դասարան.
-Ուզում եմ, ուզում եմ ուսուցչուհի դառնալ:

Հինգերորդ դասարան.
-Ուզում եմ թարգմանչուհի դառնալ:

Ութերորդ դասարան.
-Ուզում եմ լրագրող դառնալ:

Իններորդ դասարան.
-Ուզում եմ դերասանուհի դառնալ:

Տասներորդ դասարան.
-Ուզում եմ էքսկուրսավար դառնալ:

Տասնմեկերորդ դասարան.
-Ուզում եմ քաղաքագետ դառնալ:

Եկավ վճռական պահը` տասներկուերորդ դասարանը: Լուրջ որոշում էր սպասվում իմ նման ժպտերեսիկ ու ամեն հարցին թեթև նայող աղջնակին: Ցավոք, վերջնական պատասխան չունեի: Բայց արդեն ժամանակ չկար, պետք է արագ կողմնորոշվեի:

Ինքս ինձ հարցեր տալով փորձում էի գտնել այս դժվարին հարցի պատասխանը: Քանի որ ես շատ- շատ սիրում եմ խոսել, բացատրել, դպրոցը, անգլերեն լեզուն և երեխաներին, մի փոքր էլ ունեմ մանկավարժի հմտություններ, ուստի այս հատկանիշներ ունեցող անձը կարող է ընտրել անգլերենի ուսուցչի մասնագիտությունը:

Օօօֆ, վերջապես դժվարին հարցի լուծումը տրված է: Փաստորեն մանկության երազանքս իրագործելու շեմին եմ:

Այսօր ես ուսանող եմ, ընդունվել եմ Բրուսովի անվան լեզվաբանական համալսարան: Ես ապագա մանկավարժ եմ: Հուսով եմ, որ ապագայում կլինեմ լավ ուսուցիչ, կկրթեմ խելացի և բանիմաց սերունդ: Իսկ կիրթ ու բանիմացը սերունդ ունեցող երկիրը չի կարող թույլ լինել: Իմ ապագա մասնագիտությունը օգնելու է լինել պիտանի քաղաքացի իմ հայրենիքի համար: Լավ մասնագետ դառնալը ևս մի տարբերակ է լինել արժանի քաղաքացի և օգնել հայրենիքին:

Քանի դեռ ուսանող եմ, լավ եմ սովորելու, որպեսզի որակյալ մասնագետ դառնամ: Սակայն երբ ավարտե՞մ. Արդյո՞ք կգտնեմ աշխատանք իմ մասնագիտությամբ: Հուսով եմ, մինչ այդ ամեն բան լավ կլինի:

Որն է երիտասարդների դերը Հայաստանի ժողովրդավարացման հարցում

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հովնան Բաղդասարյանի

«Ժողովրդավարություն» բառը հաճախ է մեզ հանդիպում տպագիր մամուլում, համացանցում, լսում ենք հեռուստացույցով և ռադիոյով, բայց թե ինչ նշանակություն ունի այս բառը, քչերս ենք հասկանում: Երբ համացանցում փորձում ես փնտրել այս բառի նշանակությունը, հանդիպում ես հետևյալ բացատրություններին. «Ժողովրդավարությունը ժողովրդի իշխանությունն է, երբ իշխանությունը բացառապես պատկանում է ժողովրդին և այդ իշխանությունը կյանքի է կոչվում կամ ուղղակիորեն նրա միջոցով, կամ էլ ազատ ընտրական համակարգի օգնությամբ՝ այդ ժողովրդից ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով», կամ էլ «ժողովրդավարությունը ժողովրդի իշխանությունն է, որն իրականացվում է ժողովրդի կողմից՝ ժողովրդի համար», ինչպես նաև «Ժողովրդավարությունը կամ դեմոկրատիան քաղաքական համակարգի տեսակ է, որտեղ կառավարումն իրականացվում է պետության ողջ բնակչության կամ իրավասու խմբերի կողմից՝ սովորաբար ընտրված ներկայացուցիչների միջոցով»: Ուշադիր կարդալով վերոնշյալ բացատրությունները՝ պարզ է դառնում մի բան, որ բոլորն էլ ունեն նույն նշանակությունը. «Ժողովրդավարությունը այնպիսի քաղաքական համակարգ է, որտեղ որոշիչ է ժողովրդի կամքը»:

1995թ-ի հուլիսի 5-ին Սահմանադրության ընդունմամբ Հայաստանի Հանրապետությունն իրեն հռչակեց ժողովրդավար երկիր, սակայն Սահմանադրության ընդունումը դեռևս չի նշանակում լիարժեք ժողովրդավարություն: Ժողովրդավարությունը բարդ և համակարգային գործընթաց է, և հաճախ ենք լսում, որ Հայաստանը դեռևս ժողովրդավարացման գործընթացի մեջ է: Եվ այստեղ էլ առաջ է գալիս այն հարցը, թե ինչ դեր կարող է խաղալ ժողովրդի անքակտելի մաս հանդիսացող երիտասարդությունն այդ գործընթացում, որն է հայ երիտասարդության դերը Հայաստանի ժողովրդավարացման հարցում:

Երիտասարդությունը ցանկացած պետության հիմնաքարն է հանդիսանում, այն ապահովում է պետության զարգացումն ու առաջխաղացումը: Երիտասարդներն են, որ իրենց նորարար և ստեղծարար մտածելակերպով խթանում են պետության գործունեության բոլոր ոլորտները, այդ թվում՝ քաղաքականը:

Պետության ժողովրդավարացման գործում մեծ նշանակություն ունի երիտասարդների մասնակցությունը: Չկա ակտիվ երիտասարդություն, չկա նաև ժողովրդավար պետություն: Ցանկացած ժողովրդավարական շարժում սկսվում և տարածվում է երիտասարդների կողմից և միջոցով: Այսօրվա երիտասարդները վաղվա ղեկավարներն են, քաղաքական գործիչները, պետություն կառուցողները և պետության սովորական քաղաքացիները: Այն արժեքները, գաղափարները, որոնք կրում են այսօրվա երիտասարդները, դառնալու են վաղվա պետության արժեքային համակարգի հիմքը: Երիտասարդների ակտիվ մասնակցությունը ժողովրդավարության մեջ նպաստում է ակտիվ քաղաքացիական հասարակության ձևավորմանը:

Այն հիմնական դերը, որ պետք է ստանձնի ցանկացած երիտասարդ Հայաստանի ժողովրդավարացման համար, կրթություն ստանալն է: Գիտելիքն ու կրթությունն են, որ ձևավորում են անհատ երիտասարդին, որն էլ իր հերթին ձևավորում է երիտասարդությունը: Կրթված և զարգացած երիտասարդությունը նշանակում է համապատասխանաբար կրթված և զարգացած հասարակություն, պետություն: Միայն կիրթ և զարգացած հասարակությունն է, որ կարող է ձևավորել ժողովրդավար պետություն: Ուսում ստանալուց զատ երիտասարդները պետք է ակտիվություն ցուցաբերեն քաղաքական ոլորտում, ակտիվ մասնակցություն ցուցաբերեն քաղաքական գործընթացներին, արտահայտեն իրենց տեսակետերն ու կարծիքները: Հատկապես կարևոր է երիտասարդների մասնակցությունն ընտրական գործընթացներին, որովհետև հենց ընտրությունների միջոցով է, որ ընտրվում են պետության տվյալ պահի ղեկավարները: Ազատ, արդար ընտրությունների կայացման գործում մեծ է երիտասարդների նշանակությունը:

Սակայն ժողովրդավարությունը չի սահմանափակվում ընտրական գործընթացով, այն իր մեջ ներառում է խոսքի ազատությունը, հավասարությունը (ներառյալ գենդերային հավասարությունը), ազատ մամուլը, օրենքի գերակայությունը և այլն:

Երիտասարդները պետք է օգտվեն այդ առավելությունից և արտահայտեն իրենց տեսակետներն ու կարծիքներն այս կամ այն իրադարձության վերաբերյալ: Համացանցի առկայությունն առավել քան երբևէ հեշտացնում է երիտասարդների խոսքի և արտահայտվելու ազատությունը: Իմ կարծիքը չափազանց կարևոր է պետության, հասարակության համար, քանի որ, ինչպես արդեն նշել եմ, այսօրվա երիտասարդները կազմելու են վաղվա հասարակությունը, իսկ նրանց կարծիքներն ու տեսակետները`  ապագայի պետության հիմնական գաղափարախոսությունը:

Ես` ինքս, կազմակերպում եմ ժողովրդավարության և տարբեր թեմաների վերաբերող սեմինարներ և ընդգրկում եմ երիտասարդների, լսում նրանց կարծիքներն ու դիտողություննեը հնչած թեմաների շուրջ: Եվ այսպես փորձում  եմ իմ ներդրումն ունենալ Հայաստանի ժողովրդավարության կայացման գործում:

Ես առաջարկում եմ, որ Հայաստանում ավելանան երիտասարդների կողմից ստեղծված հասարակական կազմակերպությունները, որ նրանք ունենան գործունեության հստակ ծրագիր, որով կկարողանան վերահսկել հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտները:

Շատ կարևոր է, որ երիտասարդները պայքարեն իրենց իրավունքների, հասարակության մեջ տեղ գտած արատավոր և անարդար երևույթների նկատմամբ:

Ակտիվ երիտասարդությունը կարող է և կդառնա  Հայաստանի ժողովրդավարացման հիմնական դերակատարը: Միայն երիտասարդների ակտիվությունն է, որ կխթանի ժողովրդավարացման գործընթացը Հայաստանի Հանրապետությունում:

Ես հավատում եմ հայ երիտասարդների մտքի սլացքին և ուժին: 

Մեկ երթուղային տաքսու մեջ երկու ավտոբուս մարդիկ. նրանց մեջ եմ նաև ես

Լուսանկարը՝ Զավեն Մելքոնյանի

Լուսանկարը՝ Զավեն Մելքոնյանի

Մեր գյուղին տրամադրված է մի փոքրիկ լուցկու տուփ, որի մեջ տեղավորվում է մի ամբողջ գյուղ: Սարսափելի և վտանագվոր իրավիճակի մեջ ես հայտնվում եմ, կարելի է ասել, ամեն օր: Այդ փոքրիկ լուցկու տուփը մեր ամբողջ գյուղին կապում է քաղաքի հետ, բայց ցավն այն է, որ օր է լինում` չես կարողանում դպրոց հասնել,  շատ շատերը համալսարան, աշխատանքի, որովհետև երթուղային տաքսին իրավունք չունի այդքան մարդու տեղափոխել, բայց…  Բայց շատ վարորդներ համաձայն են, որ տեղափոխեն 30-ից ավելի հոգի` 17-ի փոխարեն: Վախը սրտումս ամեն անգամ նստում եմ այդ երթուղային տաքսին` իմ կյանքը վտանգելով, որովհետև ես այլ ընտրության հնարավորություն չունեմ:  Իհարկե, իմ համագյուղացիները կարող են այլ տրանսպորտային միջոցից էլ օգտվել, բայց ավելի թանկ է պետք վճարել: Եթե շաբաթը մեկ անգամ ես գնալու քաղաք, ոչինչ, սակայն ով ամեն օր է օգտվում տրանսպորտային միջոցից, չի կարող վճարել 150 դրամ: Այս էլ մի խնդիր է իմ գյուղի բնակիչների համար: Հուսով եմ, որ մի օր այս հարցին լուծում կտրվի, և ես էլ վախը սրտումս չեմ գնա դասի: Հաճախ եմ սկսել լսել երթուղային տաքսիների ավտովթարների մասին տարբեր վայրերում: Ես արդեն հասկանում եմ պատճառը. հին մաշված փոխադրամիջոց, թույլատրելիից երկու անգամ շատ ուղևոր, քանդուքարափ եղած ճանապարհ, որ ձմեռները ծածկվում է սառույցով… Սակայն մարդիկ ամեն օր վտանգելով իրենց կյանքը գնում են աշխատանքի, դասի… Նրանց մեջ եմ նաև ես:

Իմ ընտանիքը և պանդխտությունը

 Նորից ու նորից տխրությունն ու թախիծը թակեցին դուռս, և ես ինքնաբերաբար թուղթն ու գրիչը ձեռքս առնելով, սկսեցի գրել:

Պանդխտություն: Երևույթ, ինչը հոգով ու սրտով ատում եմ, բայց, ցավոք սրտի, այն դարձել է իմ կյանքի, իմ ընտանիքի մի մասը:

Տխուր է պանդուխտ հայր ունենալը և գիտակցելով՝ ծնողիցդ հեռու գտնվելը:

Ցավոք, հայրենիքում աշխատանք չգտնելու պատճառով շատ ու շատ հայրեր բռնում են արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդպիսին է նաև իմ ընտանիքը: Տխուր է, բայց սա է իրականությունը:

Ես փոքր էի, դեռ նույնիսկ մեկ տարեկան չկայի, երբ հայրս, հայրենիքում աշխատանք չգտնելով, բռնեց արտագնա աշխատանքի ուղին: Այդ օրվանից շատ տարիներ են անցել, բայց………. բայց ոչինչ չի փոխվել, ամեն ինչ նույնն է, հայրս դեռ աշխատում է արտերկրում: Մինչև օրս կարոտն անբաժան է ինձնից: Ինձ տարիները չեն փոխել, ամեն տարի նույն զգացողությամբ վարկյան առ վարկյան սպասում եմ Նոր Տարուն որպեսզի տեսնեմ հայրիկիս, որպեսզի ամուր-ամուր գրկեմ նրան ու կարոտս առնեմ:

Գիտեմ, որ միայն ես և իմ ընտանիքը չենք այս գարշելի երևույթի զոհը, որ իմ ընտանիքի նման շաաաատ ու շաաաատ ընտանիքներ զոհն են պանդխտության: Բայց ես ուղղակիորեն չեմ կարողանում հավատալ, իսկ ավելի շուտ չեմ ցանկանում հավատալ, որ ես իմ հայրիկին կարող եմ տեսնել տարվա ընթացքում մեկ կամ երկու ամիս:

Եվ այսքանից հետո լուռ երազում եմ, որ իմ հայրենիքից կվերանա այդ տախտկալի երևույթը՝ պանդխտությունը և կջնջվի այդ բառը մեր մայրենի լեզվից: Հուսով եմ, որ իմ հայրենիքում կլինեն անթիվ ու անհամար աշխատատեղեր և ոչ մի հայր, ոչ մի ծնող իր ընտանիքը չի թողնի արտագնա աշխատանքի մեկնելու համար:

Ես չեմ մեղադրում ոչ մի ծնողի և իրավունք էլ չունեմ մեղադրելու, որովհետև ամեն մի ծնող իր պարտքն է համարում իր երեխայի, իր ընտանիքի համար հացի գումար վաստակելը:

Հուսով եմ, որ մի պայծառ և արևոտ օր, երբ աչքերս բացեմ՝ կտեսնեմ, որ պանդխտությունը վերացել է իմ հայրենի երկրից և իմ հայրն էլ իր հայրենիքում է՝ իմ կողքին: