Չգիտեմ, թե դու ի՞նչ ես մտածում այս արտահերթ ընտրությունների մասին, բայց ես կարող եմ ասել, որ այն շատ հետաքրքրեց ինձ: Ես սկսեցի սիրել նաև քաղաքականությունը: Չնայած արդյունքները դեռ չենք տեսել, բայց կանխատեսելի է: Ասեմ, թե ինչու սիրեցի այս նախընտրական շրջանը, և համոզված եմ, որ սրանից հետո ավելի եմ սիրելու:

Նախ, մեր համայնք` Արտենի էին գալիս թեկնածուներ, ովքեր լուսավոր էին, դրական էին տրամադրված և սուտ խոստումներ չէին տալիս: Սիրեցի, որովհետև այդ հանդիպումների ժամանակ մեր ակտիվ գյուղացիները տալիս էին շատ կարևոր և իրոք անկեղծ հարցեր: Մյուս պատճառը` դրանք բանավեճերն էին: Եթե մինչ այդ իմ ու պապիկի միջև քաղաքական բնույթի քննարկումներ էին լինում, ապա բանավեճերի եթերային ժամերին մենք լուռ լսում էինք, հետո մեկնաբանում: Պապիկս նաև կողմնորոշվեց, թե ում կարելի է ընտրել, ես նույնպես: Ափսոս, դեռ ընտրության իրավունք չունեմ: Սիրեցի, որովհետև իմ մի քանի ծանոթները արդեն դարձել էին պատգամավորի թեկնածուներ, ու հետաքրքիր էր նրանց լսել այս հարթակում:  Իսկ այսօր` դեկտեմբերի 9 -ին, դուրս եկա  շրջելու գյուղում և  հասկանալու մարդկանց տրամադրությունները:

Մեր գյուղում  կա 2 ընտրատեղամաս: Ես զրուցեցի մեր մշակույթի տան տնօրեն, ինչպես նաև ընտրատեղամասի հանձնաժողովի տնօրեն Մնացական Աթանեսյանի հետ:

-Պարոն Մնացական, նշեք մեկ  փոփոխություն, որը կա հեղափոխությունից հետո:

-Մարդիկ անկեղծ ժպտում են, դա ակնհայտ է:

-Իսկ  կա՞ փոփոխություն հենց գյուղացու առօրյայում:

-Փոփոխություններ դեռ չկան, բայց սպասումները շատ են: Գյուղացուն պետք են էժան ոռոգման ջուր, կարկտահարման դեմ պայքարող հզոր սարքավորումներ, աշխատանք, զբաղվածության խնդիրը շատ մեծ է, խմելու ջուր:

-Ի՞ նչ սպասումներ ունեք այս ընտրություններից, հանուն ինչի՞ եք քվեարկել:

-Քվեարկել եմ հանուն արդարության, երիտասարդների բարօրության, լավ ապրելակերպի: Այս 27 տարիների մեջ սա 2-րդ արդար ընտրությունն է: Առաջինը` Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ժամանակ, 2-րդն էլ հեղափոխությունից հետո:

-Երեք բառ, որոնք կարտահայտեն  երջանիկ քաղաքացի լինելը:

- Խաղաղություն, աշխատանք, առողջություն:

Հետո պտտվեցի նաև Արտենիի «շենքերում», մենք այսպես ենք կոչում եռահարկերի փողոցը:

Այստեղ էլ հանդիպեցի մի քանի տատիկների, ովքեր ևս ուրախ էին այս նոր քայլերի համար և համբերությամբ սպասում են Արտենիի կյանքի բարելավմանը:

Կարծես թե բոլորն էլ նույն տրամադրություններն ու սպասելիքները ունեին: Ես նույնպես ակնկալում եմ լուսավոր և զարգացող Հայաստան: Եկե’ք հավատանք ու ներգրավվենք մեր երկրի առողջացմանը:

Այսօր շատ գեղեցիկ օր էր:

Հոկտեմբերի 30-ից նոյեմբերի 3-ը սովորական օրեր չէին իմ ու մի խումբ երիտասարդների համար: Այդ երիտասարդների մի մասը գնացքով Երևանից, Արագածոտնի, Արմավիրի մարզերից հասել էին Գյումրի, մի մասն էլ` Վանաձորից, Մեղրիից, Լոռու գյուղերից: Մեզ միացրել էր «Մեդիացիա երկխոսության համար» դասընթացը, որը կազմակերպվել էր Գյումրու «Ինքնություն և Աշխարհայացք» ԵՀԿ-ի կողմից և Եվրոպական Երիտասարդական Հիմնադրամի (EYF) աջակցությամբ: Դե, Գյումրուց էլ արդեն շարժվեցինք Թորոսգյուղ:

Իրականում առաջին օրվանից էլ խումբը ձևավորվել էր, ու շատ լավ էր ընթանում ամեն բան: Հավաքվել էին տարբեր տարիքի երիտասարդներ: Այդ 4 օրվա ընթացքում  քննարկեցինք տարբեր թեմաներ ու հարցեր. կարծրատիպեր, մեդիացիա, ինքնություն, մշակույթ, խտրականություն, ծրագրերի մշակում: Դե, իհարկե, սրանք համեմված էին նաև խաղերով ու ընդմիջումներով: Իմ ամենալավ աշնանային արձակուրդներից մեկը եղավ այս տարվանը. նոր միջավայր, ընկերներ, հմտություններ: Ու հիմա էլ, երբ գրում եմ այս նյութը, մեր ֆեյսբուքյան չաթը նորից ծնգում է (ախր, շատ ենք սիրում իրար): Մոռացա ասել, որ այս դասընթացի շնորհիվ հանդիպեցինք ես ու էլի 17.am-ցի Սեդան: Արտասովոր ու անմոռանալի էր հատկապես վերջին գիշերը, որովհետև այդ օրը մասնակիցների կեսը լուսաբաց էին դիմավորել, նաև մեր շատ միամիտների ու խորամանկների «մաֆիա» խաղը, որը մեր օրակարգի մի մասն էինք դարձրել: Ճաշի սեղանի մոտ մեկ էլ լսում էիր հոգեբան Լենայի ու Մեղրիից Թովմասի ձայները.

-Կոնտակտ.1,2,3… «Տատիի արև»:

Կարող եմ ասել, որ այս «տատիի արև»-ը դարձել էր մեր ամենաշատ օգտագործվող  արտահայտությունը, բայց պատճառը ոչ մեկը չգիտեր:

Իսկ հիմա  թրեյնինգի մասնակիցներից երկուսի կարծիքներն եմ ներկայացնում.

Սյուզաննա Խառատյան, Լոռու մարզ, գ.Դսեղ.

-Դասընթացը ինձ տվեց հնարավորություն` սեփական կարծիքս հայտնելու, չվախենալու  ու ներկայանալու։ Սովորեցի, թե ինչ է իրենից ներկայացնում մեդիացիան, բայց ամենից զատ, ինձ համար առանձնահատուկ էին ընկերները, առանց որոնց անհետաքրքիր և միապաղաղ կլիներ, ու վստահ եմ, որ նրանք ընկերներ կլինեն ամբողջ կյանքի համար:

Նարեկ Ալեքսանյան, Շիրակի մարզ, ք.Գյումրի.

-Առաջին օրը, որ եկանք Թորոս, ասացի` էս ինչ թույն թիմ ենք հավաքվե՜լ։ Ճիշտ է, մի քանի հոգի դուրս սկզբից չեկան, բայց իրենց հանդեպ էլ էդ սառույցը կոտրվեց արդեն իսկ երկրորդ օրը։ «Էներջայզերները», թեմաները շատ հավես էին ու մեզ ոչ թե հոգնեցնում էին, այլ էլի էներգիայով լցնում։ Երբ ասում էին, թե դուք էս «էքթիվիթիների» ազդեցությունը հետո կզգաք, չէի հավատում: Հիմա նկատում եմ, որ փոխվել եմ, կարծում եմ դրանք մեծ ազդեցություն ունեցան իմ դեպի լավը փոխվելու գործում։ Էլ չասեմ, թե ինչքան գիտելիք եմ ստացել: Բոլոր֊բոլոր մասնակիցների հետ ընկերացել եմ, իսկ մի քանիսի հետ էնքան եմ մտերմացել, որ արդեն կարոտում եմ։

Շնորհակալ եմ բոլորին, աշունս գույներով լցնելու համար:

Բարև: Դու հիմա նստած ես (երևի ) ու թերթել ես նյուզֆիդդ  ու բացել ես այս հոդվածը: Երևի դու էլ ես հաստ սվիտեր ու գուլպաներ հագել: Եվ քանի որ դու բացել ես, պետք է հավես բան գրեմ, չէ՞:

Լավ, ուզում եմ գրել Արտենիի աշնան մասին: Աշունը բոլորը սիրում են (երևի), բայց ոչ ամբողջությամբ: Օրինակ, իմ դասարանի երեխաները հաճախ ասում են.

-Այ, սրա համար ես չեմ սիրում աշունը:

Ու գիտե՞ք  երբ. երբ անձրև է  գալիս, ու նրանք ցեխոտված են հասնում տուն: Այ, դրա համար մի պահ ատում են աշունը, իսկ հաջորդ օրը իրենց սիրած եղանակն է դառնում, եթե արևոտ  է կամ էլ, եթե դպրոցներին զգուշացնում  են ԱԻՆ-ից, որ փոթորիկ է սպասվում, ու պետք է երեխաներին տուն ուղարկել: Այս վերջին նշվածը մի անգամ պատահել է: Աշնան չառավելություններից մեկն էլ սա է (չեմ ուզում ասել թերություն, որովհետև թերություն չի դա):

Աշունը պետք է սիրել լիարժեք, ոչ միայն  գունավոր տերևների ու արևոտ եղանակի, այլ նաև մռայլ օրերի ու ցեխի համար, ոչ միայն թեյի ու շարֆերի, այլ նաև անձրևանոցի համար:

Առհասարակ աշնանը ժամերը փոխվում են մեր գյուղում: Ըհըն, ճիշտ ես կարդացել` ժամերն են փոխվում: Օրինակ, ես մի քիչ ուշ եմ արթնանում դասի գնալու համար, որովհետև շատ հաճախ մռայլ եղանակի շնորհիվ (ոչ թե պատճառով) չեմ կարողանում զարթնել: Ժամերը փոխվում են նաև հովիվների համար, նրանք էլ կովերին են ուշ տանում արոտի, ու այսպես մի քանի  սահմանված հստակ ժամեր կարելի է ասել, փոփոխվում են:

Աշունը ունի բերքի տոն, որը նշվում է բոլոր դպրոցներում, այդ օրը բոլորը ներկայացնում են իրենց  այգու բարիքները, ուրախանում են ու գնում աշնանային արձակուրդ: Մեր բերքի տոնի օրն էլ ես դուրս էի եկել տերևներ հավաքելու, որպեսզի մի քիչ զարդարենք մեր դասարանը: Դրսում տարրական դասարանի աշակերտներ կային, ինձ էին օգնում, ու ես այնքան ուրախացա, երբ նրանք թափված տերևներն էին հավաքում, ոչ թե ճյուղից էին պոկում, երևի իմ պես մտածում են, որ քամին կնեղանա, եթե իր գործը խլենք իրենից: Աշունը պետք է վայելել ու փայփայել, որովհետև հնարավոր է, որ մեր Երկիր մոլորակի աշուննները վերածվեն միանգամից ձմեռների, պետք է փայփայել, որովհետև ոչ բոլոր երկրները ունեն աշուն կամ էլ այսքան սիրուն աշուն, պետք է սիրել այն, ինչ ունենք: Որոշ ժամանակ առաջ ես էլ ամբողջությամբ չէի սիրում, բայց հիմա սիրում եմ ամբողջությամբ, որովհետև ուղեղումս փայլատակեց, որ կա այն, ինչ կա, պետք է գնահատել: Բայց պետք է հիշել, որ  մեր կյանքի նույն օրերն են` միայն տարբեր եղանակների:

Ուզում եմ քեզ պատմել Եպրաքսյա տատիկի մասին: Նա երկրորդ տատիկն է, որի պատմությունը գրում եմ ես:

Եպրաքսյա Հովհաննիսյանը ծնվել է Երևանում՝ Շահումյան շրջանի Հաղթանակ թաղամասում: Հայրը խանութպան էր, մայրը՝ տնային տնտեսուհի: Իր ընտանիքը բազմանդամ էր՝ 3 քույր, 4 եղբայր, հայր, մայր, տատիկ: Պատմում է, որ 1960-ական թվականներին զբաղմունք կար, բայց ոչ այս դարի պես: Ընկերներով խաղում էին «կլասս», 7 քար, գործնագործ, պահմտոցի։ Դպրոցում լավ էին սովորում, օգտվում էին գրադարանից, մասնակցում էին տարբեր խմբակների՝ քիմիայի, գրականության, ասմունքի: Պատմում է, որ օտար լեզուների դասավանդումը այն ժամանակ շատ վատ էր, նույնիսկ ռուսերենի լավ մասնագետ չեն ունեցել, այդ լեզվի չիմացությունը միշտ իրեն խանգարել է: Իսկ մեզ խորհուրդ է տալիս օգտվել այն հնարավորություններից, որոնք մենք ունենք հիմա: Նույնիսկ համեմատելի չեն այն ժամանակների ու այս ժամանակների հնարավորությունները՝ ըստ նրա: Ասում է, որ 21-րդ դարի առավելություններն էլ են շատ, թերություններն էլ: Այն ժամանակ մասնավոր պարապմուքներ չեն եղել, նա ինքը իր դպրոցի գիտելիքներով ընդունվել է Մանկավարժական համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետ: Ինչպես հասկացա զրույցի ընթացքում, այն ժամանակ էլ են եղել ոգեշնչողներ. իր դեպքում եղել է քիմիայի ուսուցչուհին, իսկ դրան հակառակ՝ ֆիզիկայի ուսուցչուհին չի խրախուսել նրան համալասրան ընդուվելու հարցում: Հիմա էլ ունենք նման պատկեր, իմ կարծիքով: Բայց Եպրաքսյա տատին գնացել ու ընդունվել է համալսարան: Այն ժամանակ վճարովի համակարգ չի եղել, անվճար էր, և հետևաբար, ընդունվելը բարդ էր: Սովորելուց հետո ամուսնացել է, ամուսնությունը եղել է շատ պատահական՝ ինչ-որ ծանոթի միջոցով եկել են «ուզելու», ու հետո ամուսնացել է: Եկել է գյուղ, մեկ տարի անց՝ 1972 թվականին ընդունվել է Արտենիի հիմնական դպրոց՝ որպես քիմիայի լաբարատորիայի վարիչ, հեռակայել է տեխնիկումում և դարձել է դասվար: Դաստիարակել, կրթել է շատ սերունդներ: Պատմում է, որ այն ժամանակ երեխաները այլ կերպ էին մտածում՝ սովորել, ամուսնանալ, կամ էլ առանց առաջինի՝ միանգամից ամուսնանալ: Այն ժամանակ երեխաները ավելի համեստ էին, չէին արտահայտում իրենց կարծիքը: Բայց դպրոցում ակտիվություն կար․ մրցույթներ, ասմունքի երեկոներ էին կազմակերպում: Կային Ա և Բ զուգահեռ դասարաններ: Իսկ աշխատանքային օրվանից հետո զբաղվում էր տնային գործերով, «Սովետի տարիներին» ավելի լավ էր, ըստ նրա՝ կային աշխատատեղեր, ապահով էին բոլորը, կար հավասարություն, հաճախում էին կինոթատրոններ, համերգների էին գնում: Ունի 4 երեխա, բոլորն էլ ստացել են բարձրագույն կրթություն, ունի 10 թոռ: Հիմա ոչ մի դժգոհություն չունի և չի փոշմանում այդ շուտափույթ ամուսնության համար: Իր կյանքի ընթացքից շատ գոհ է:

Իսկ ինչ վերաբերում է ներկային, ասում է, որ գոհ է մեր երիտասարդությունից, նրանց ակտիվությունից, զարգացածությունից: Հեղափոխության մասին նշեց, որ բոլորը սիրում են Նիկոլին, լուրերը լսելով՝ տեսնում է փոփոխություններ, բայց իր առօրյա կյանքում չկան դրանք: Իրենք սպասում են աշխատավարձերի, թոշակների բարձրացման, հողի հարկի, ջրի վարձի իջեցման, այսինքն՝ առայժմ գյուղական վայրերում դեռ չեն զգում նոր բան: Բայց լավատեսությամբ սպասում են: Տատիկի խորհուրդը բոլորին՝ օգտվեք այն ամենից, ինչը հետագայում էլ ձեր ձեռքը չի ընկնի:

Exploring the world through the lens of camera ծրագրի շրջանակներում

Հետաքրքիր պատմություն Յիթսե Վան Նյութենից

Երբ ես մտածում էի հետաքրքիր, զվարճալի պատմության մասին, միանգամից մտաբերեցի այն երեկոն, երբ մենք եկանք հյուրատուն հյուրընկալ ընտանիքներից։ Երբ ավտոբուսը կանգ առավ, ես և Լենկան որոշեցինք չսպասել բոլորին «Մանանա» կենտրոնի աստիճաններով բարձրանալու համար, որտեղ մեր իրերն էին։

Մենք մտանք շենք և լսեցինք որոշ ձայներ։ Մի փոքր վախենալու էր, բայց դեռ ամեն ինչ լավ էր։ Մի րոպե հետո մի սև կատու թռավ աստիճաններից մեր ոտքերի մոտ, և մենք շատ վախեցանք, մեր սրտերը զարկում էին։ Երբ մենք վերջապես բարձրացանք աստիճաններով, 10 րոպե սպասեցինք մյուսներին։ Մենք իրոք հոգնեցինք մյուսներին սպասելուց, իջանք ցած և հասկացանք, որ այդ ամբողջ ժամանակ մենք այլ մուտքում էինք։

When I think of a funny story my mind goes straight to the evening we came home from the host families.

When the bus dropped us off at Manana, Lenka and I didn’t want to wait for the others to go upstairs, where our stuff was. We went into the apartment and we heard some scratching noises. It was kind of scary but it was okay. A minute later a black cat rushed down the stairs next to our feet and it scared us a lot, our hearts were racing. When we finally got upstairs, we waited for ten minutes for the others to come. When we were really getting frustrated from all the waiting we went down and realized we’ve been in the wrong building the whole time.

***

Հետաքրքիր պատմություն Լիո Կաեբլենից

Երբ մենք Արզականում հյուրընկալ ընտանիքում էինք, ջրի խնդիր առաջացավ։ Ես և Ռոուինը թեթև տարանք այդ փաստը, մտածեցինք, որ ուրիշ տուն կգնանք ու կլվացվենք, իսկ հայերի մոտ այս իրավիճակը տանելը ավելի դժվար էր. սա ցույց է տալիս մշակութային տարբերությունները, մենք երևի թե ավելի հարմարվող գտնվեցինք, քան հայերը։

Պատմեմ ևս մեկը։ Երբ մենք հյուրընկալ ընտանիքում էինք, նախաճաշի ժամանակ ես ասացի Լիլիթին՝ թարգմանի տանտիրուհուն, որ մուրաբան շատ համով էր։ Մեկ ժամ անց, երբ արդեն պետք է դուրս գայինք, նա ինձ ապակե տարայով մուրաբա բերեց, որպեսզի տանեմ ինձ հետ Բելգիա։

Սա խոսում է ձեր հյուրասիրության մասին։

An interesting story with Lio, who is a Belgian leader

While I was staying with my host family in Arzakan, it happened to be a problem with the water there. Me and Rowin took it quite easy and thought that we can go to another house to have a shower. In Armenia the situation seemed to be a bit odd, I guess it talks about the cultural differences! It turned out we were more adaptive than the Armenians.

I also want to tell this one. While we were staying in the host family I once asked Lilit during the breakfast to translate to the family that the jam was delicious and after an hour when we were about to go out she gave me a jar full of jam to take with me to Belgium. This really talks about your hospitality!

Գրի առավ Ինեսա Զոհրաբյանը

“Exploring the world through the lens of camera” ծրագրի շրջանակներում

Վալյա տատին ծնվել է Բջնի գյուղում, որը իր ներկայիս բնակավայր Արզական գյուղի սարերի հետևում է: Ապրել է այնտեղ ու, հետո անցնելով այդ սարերը, եկել է Արզական` հարս: Արզականը կոչում են նաև Արզաքյանդ,Արզաքյան: Ավանդական հայկական ձևերով  նրան եկել են «ուզելու»: Սկզբից Վալյա տատիկի հայրը չի համաձայնել, հետո համաձայնության են եկել և 1962 թվականին ամուսնացել են ու տեղափոխվել Արզական: Ունեցել է 4 երեխա: Այդ տարիներին անտառից բանջար է բերել, վաճառել, լավաշ է թխել ու  գումար վաստակել: Ըստ նրա այդ տարիները` սովետի տարիներն էին, և իրենք ապահովված էին ամեն ինչով: Նա և իր ամուսինը աշխատել են  նաև  տարբեր հիմնարկներում որպես  բանվորներ: Իսկ անտառտնտեսությունում ծառեր են տնկել, որոնք հիմա կան ու զարդարում են Արզականի բլուրները ու լեռները:

Ես միշտ զարմացել եմ մեր  տատիկների աշխաասիրությամբ  և ջանասիրությամբ.Վալյա տատին  այս ամենի վառ օրինակն է: Ասեմ նաև, որ  տատին ամուսնացել է 17 տարեկանում, մասնագիտություն չունի, և իմ հարցին, թե  արդյո՞ք ափսոսում է, որ մասնագիտություն չունի, պատասխանեց, որ կուզեր ավելի հանգիստ կյանք ունենալ: Հայկական ավանդույթները հաճախ  փոխում են մարդկանց կյանքը, և ամեն ինչ ստացվում է այլ կերպ:

«Կյանք է, ամեն ինչ էլ ստացվում է, փոշմանում ես հաճախ»,- ասում է նա: Նրա 3 որդիներն  արտերկրում են հիմա` մշտական բնակության, մեր սոցիալական խնդիրների  պատճառով:

Վալյա տատին չի բողոքում  իր կյանքից, միայն կուզեր, որ որդիները լինեին իր հետ, ոչ թե այլ երկրում: Վալյա տատին նաև հայտնի է իր ավանդական պարերով: Պատմում է, որ իր տղաների հարսանիքներին հագել է տղամարդու՝ պապիկի հին շորեր և ուրախացրել է իր հյուրերին: Իսկ հեղափոխությունից հետո  նա միայն մեկ փոփոխություն  է տեսել՝ երիտասարդ  գյուղապետ: Գյուղապետը երեք  շաբաթ է, ինչ  ընտրվել է: Պայծառությամբ  լցված աչքերով  տատիկը երազում է, որ լավ բաներ պիտի տեսնի Նոր Հայաստանում:

Վալյա տատին և իր հարսը`տիկին Գայանեն, հիանալի հարաբերություններ ունեին, և ավանդական «հարս-սկեսուր» ասածը մենք չտեսանք: Ասում է, որ ջահել են, ինչ ուզում են՝ թող  անեն:

Վալյա տատին չի պատկերացնում  ձմեռը առանց իր պահածոների: Ամառվա ընթացքում անընդհատ ձմռան պաշար է տեսնում:

Մեր տատիկը և իր ընտանիքը  հյուրընկալել են նաև Խաղաղության Կորպուսի կամավորներին, և մեզ  հյուրընկալելը նոր բան չէր իրենց  համար: Եվ այն խոսքը, որ ասում են. «Զգա քեզ ինչպես քո տանը», իրականում հենց այդպես էլ զգացինք Վալյա տատիկի ընտանիքում: Վալյա տատին ամենաշատը օգտագործում էր «բալես», «ազիզ ջան», «կյանքս» բառերը՝ դրանց մեջ կուտակելով իր սրտի ամբողջ ջերմությունը:

Արզական տանող ճանապարհը, Էլադայենց տան դարպասները ու Էլադայի սիրալիր ու անսահման ջերմություն հաղորդող տատիկը շքամուտքում։

Էսպես սկսվեց մեր առաջին օրն Արզականում։ Էլադայենց տան բակում մեր առաջին ժողով-քննարկումը բարեհաջող ավարտելուց հետո, խմբերի բաժանվելով, ուղևորվեցինք դեպի մեզ հյուրընկալող տները։

Բելգիացի ընկերներս անդադար կրկնում էին, որ հիանում են գյուղով։

Գրեթե հասել էինք փողոցի ծայրը, երբ նկատեցինք մեզ ընդառաջ եկող մի բարետես կնոջ, ով բացատրեց, որ ինքն է մեզ հյուրընկալելու։ Նրա ուղեկցությամբ մտանք ներս, ու օրվա մնացած մասն անցավ այնքան արագ, որ այժմ դժվարանում եմ նկարագրել բոլոր մանրամասները, որոնք նպաստում էին էդ տարօրինակ արագությանը։ Ավանդական հաց ու պանիրը, կանաչին, տնական մածունն ու մի քանի հայկական ճաշատեսակներ զարդարում էին սեղանն ու Լենկային ստիպում պարբերաբար կրկնել.

-Էնքան եմ սիրում էս օրը, չեմ ուզում վերջանա։

Իջանք գյուղամեջ՝ ֆոտոներ անելու։ Վալես պապենց տան ֆանտաստիկ խճանկարները տեսնելուց հետո շարունակեցինք մեր զբոսանքը փողոցներում։ Գյուղի երեխեքը ոգևորված էին։ Անընդհատ պտտվում էին խմբի շուրջ, խնդրում էին, որ իրենց նկարենք, ու տեսախցիկը տեսնելուն պես, ճչալով սլանում փողոցն ի վար, թե բա՝

-Նկարու՜մ են, նկարու՜մ են…

Բելգիացի ընկերներս ոււսումնասիրում էին գյուղի անցուդարձն ու ճանապարհին մոշի թուփ նկատելու դեպքում անպայման համտեսում՝ նախորդի համի հետ համեմատելու համար։

Մութն ընկնելուն պես վերադարձանք տուն։ Տիկին Գայանեն խմորեղենի պատրաստություն էր տեսնում։ Մեծ ոգևորությամբ համաձայնվեցինք հաջորդ առավոտյան միասին խմորեղեն թխել։

Գյուղում ժամանակը կանգնում է, բացահայտումները՝ բազմապատկվում։

Եվա Խեչոյան

***

Ներկայացնում ենք ծրագրի մասնակիցներին

Հարցազրույց Յիթսը Վան Նյութենի հետ 

-Ի ՞նչ սպասելիքներ ունեիր մինչ Հայաստան գալը:

-Ես շատ սպասելիքներ չունեի, որովհետև չգիտեի շատ մանրամասներ, թե ինչպիսին է լինելու Հայաստանը, թե ինչ ենք անելու բացի լուսանկարչությունից, շատ բաներ չգիտեի Հայաստանի մասին:

-Սովորե՞լ ես ինչ-որ նոր բան:

-Այո: Սովորել եմ մի քանի հայերեն բառեր`առողջ, առողջություն, փախլավա, լավաշ, ոչ, բարև:

Ես սովորել եմ նաև մշակութային տարբերությունների մասին: Մինչ այս եղել եմ այլ երկներում, և միշտ տարբերությունները լինում են իրոք շատ  բազմազան ու եզակի:

-Իսկ ինչ-որ  նոր բան սովորե՞լ ես լրագրությունից:

-Իհարկե: Դասընթացները, որոնց մասնակցեցի, իրոք օգտակար էին, մինչ այս  լուսանկարելը, պատմություն գրելը լավ չէր ստացվում, իսկ հիմա որոշակի առաջընթաց կա:

-Ի ՞նչ երկարատև ազդեցություն կունենա ծրագիրը քեզ համար:

-Ես մտածում եմ, որ միշտ կսիրեմ Հայաստանը: Հուսամ, որ  ընկերներ կլինենք հայերի հետ ողջ կյանքի ընթացքում: Սրանից հետո ես կնախընտրեմ գնալ անծանոթ երկրներ, և դա ավելի հեշտ կլինի ինձ համար:

-Որո՞նք են  այն էական առանձնահատկությունները, որոնք դու սիրում ես այս ծրագրում:

-Ես սիրում եմ շփվել այլ երկրների մարդկանց հետ: Եվ ինչպես դպրոցում ես ունենում լավ ընկերներ, այդպես էլ այստեղ ես կունենամ լավագույն ընկերներ: Ես նաև հավանում եմ լուսանկարչությունը, Հայաստանը ուսումնասիրելը, սրանք իրոք  հաճելի են ինձ համար:

-Իսկ ի՞նչը չես սիրել Հայաստանում:

-Ես միայն մի բան չեմ սիրում, որը միգուցե տարօրինակ լինի ձեզ համար: Ես չեմ սիրում, երբ տղաները  «ջենթլմենություն» են անում, իմ կարծիքով, դա սխալ  է, որովհետև յուրաքանչյուրս ունակություններ ունենք, և հատկապես  տղաները չպետք է անեն ինչ-որ բաներ մեր փոխարեն:

-Ո ՞րն է քո ամենամեծ  տպավորությունը այս օրերից:

-Լեռները, բնությունը: Երբ ես օդանավակայանում էի, հենց այդ

պահից հավանեցի օդը: Հայաստանը նման չէ Եվրոպային, այստեղ կա այն, ինչը ես շատ եմ սիրում:

Հարցազրույց  Եվա Խեչոյանի հետ

-Ի ՞նչ սպասելիքներ ունեիր ծրագրին հայտ ներկայացնելուց առաջ:

-Ծրագրին դիմելուց առաջ առաջին սպասելիքներս բելգիական մշակույթն ավելի խորքից ճանաչելու, աշխարհի մասշտաբով ծանոթություններ ունենալու հետ էին կապված:

-Ինչպե ՞ս ես իմացել «Մանանա»-յի մասին:

-«Մանանա»-յում» ունեի ընկերներ, ովքեր ինձ պատմել էին կենտրոնի գործունեության մասին: Հետո մասնակցել եմ դասընթացի, որը ոգևորել է ինձ՝ շարունակել իմ մասնակցությունը, դառնալ 17-ի թղթակից:

-Որքանո՞վ արդարացան ակնկալիքներդ այս վեց օրերի ընթացքում:

-Կարծում եմ սպասելիքներս իրականացան, որովհետև արդեն ծանոթացել և մտերմացել եմ բոլոր բելգիացի մասնակիցների հետ, կարծում եմ կապը կպահպանվի, և հաշվի առնելով մասնագիտական հետաքրքրվածությունները, կարծում եմ, որ կշարունակվի գործնական համագործակցությունը:

-Ծրագրի մեջ կա՞ն արդյոք առանձնահատկություններ, որոնք դու կարևորում ես:

-Ըստ ինձ, մեզ տրված ինքնաարտահայտման հնարավորությունը շատ կարևոր է և  յուրահատուկ, որովհետև մեր երկրի մասին իրենց պատմելով, ներկայացնելով ինքներս ենք ինքնաբացահայտվում, և դա շատ կարևոր է:

-Ի՞նչ ես կարծում, արդյո՞ք շարունակական բնույթ կկրեն բելգիացի մասնակիցների հետ կապերը, եթե այո` ինչպե՞ս:

-Նախ, սոցիալական ցանցերով կապ կպահենք, որովհետև այս օրերի ընթացքում արդեն  ընկերության հարցումներ ենք ուղարկել, որպեսզի շփումը շարունակական լինի: Մտածում եմ նաև, որ ավելի կմտերմանանք մեր «մասնագիտական կողմնորոշման» պատճառով:

-Ի՞նչն է ամենից շատ քեզ դուր եկել այս վեց օրերի ընթացքում:

-Ինձ ամենաշատը դուր է եկել այն փաստը, որ ոչ միայն բելգիացիների համար է բացահայտվում Հայաստանը, այլև ինքս ինձ համար եմ բացահայտում: Հասկանում ես, որ կային լիքը բաներ, որ մինչ այս ծրագիրը չէիր նկատել ու չէիր մտածել դրանց մասին, հիմա Հայաստանը ճանաչում եմ ավելի խորքային մակարդակով:

-Ի՞նչ սպասումներ ունես առաջիկա օրերից:

-Կարծում եմ, որ այս օրերի ընթացքում պետք է ավելի մեծ եռանդով աշխատենք, պետք է անենք ավելի մեծ ծրագիր այս խմբի հետ և առաջընթաց գրանցենք, և համոզված եմ, որ առաջիկա շաբաթվա ընթացքում կհասնենք դրան:

-Ի՞նչ տպավորություններ ունես քո  բելգիացի  հասակակիցներից:

-Կարծում եմ, որ իրենք շատ հետաքրքրասեր, նորությունների համար շատ բաց ու պատրաստակամ են, և դա հեշտացնում է մեր շփումը, որովհետև նրանք տրամադրում են մեզ, որ իրենց ավելի շատ գիտելիք ու հնարավորություններ տանք:

-Իսկ առհասարակ  ի՞նչ ես մտածում  միջազգային շփումների մասին:

-Ինձ թվում է միջազգային շփումը շատ կարևոր երևույթ է: Յուրաքանչյուր երկրի ներկայացուցչի հետ դա այլ կերպ է ստացվում, և երբեք մեկը մյուսին նման չի լինում, ամեն անգամ օտարերկրացու հետ շփվելով, դու մի նոր աշխարհ ես բացահայտում, ինչ-որ նոր հարթակի վրա շփվում ես տարբեր արժեքներ ու մշակույթ կրող մարդկանց հետ:

Ինեսա Զոհրաբյան