Լուսանկարը՝ Տաթև Աղազարյանի

Չինացիներ, հաճելի բույրեր, հետաքրքրասեր մարդիկ, չինական հանգստացնող երաժշտություն, բարձրակարգ թեյեր. ահա այս ամենը Չինական թեյերի փառատոնում: Ինչպես նշեցին կազմակերպիչները. «Այս փառատոնի նպատակը չինական գեղեցիկ մշակույթն ավելի լայն զանգվածներին ծանոթացնելն է: Ցավոք, Հայաստանում թեյի մասին ինֆորմացիան բավականին քիչ է: Մարդիկ շատ հաճախ ամեն մի բույս, թուրմ հասկանում են թեյ, բայց թեյն ունի առանձին մշակույթ, և հենց այդ մշակույթի մասին էլ մենք կծանոթացնենք ձեզ:

Լուսանկարը՝ Տաթև Աղազարյանի

Չինաստանը հանդիսանում է իսկական թեյի մշակույթի օրրան: Առաջին անգամ թեյը հայտնաբերվել է Չինաստանում: Այժմ Չինաստանի հարավային շրջաններում աճեցվում են հիմնականում ութ տեսակի թեյեր: Յուրաքանչյուր թեյ ունի և՛ համային, և՛ օգտակար առանձնահատկություններ: Չինական ավանդական բժշկության մեջ թեյը սովորական ըմպելիք չէ, այլ դեղամիջոց, որով բուժում են բազմաթիվ հիվանդություններ:

Լուսանկարը՝ Տաթև Աղազարյանի

Ցանկանում ենք, որ չինական թեյի բույրը լցնի այս փողոցը և մաղթում, որ հայ-չինական հարաբերությունները լինեն հավետ»:

Թեյի պատրաստման արարողությունը երկար ու կարևոր գործընթաց է, որը մեզ մանրամասն բացատրեցին: Ուրեմն սկզբում տաք ջուրը լցնում են կավե թեյնիկի վրա և վրձինով տարածում, որ այն փափկի ու համն էլ ավելի լավը լինի: Ի դեպ, ինչքան շատ է օգտագործված թեյնիկը, այնքան բարձր է նրա արժեքը:

Լուսանկարը՝ Տաթև Աղազարյանի

Դրանից հետո տաք ջուրն արդեն լցնում ենք բաժակների մեջ, որ բաժակներն էլ տաքանան: Այնուհետև ամենակարևոր փուլը՝ տաք ջուրը լցնում են հարստության և հաջողության արձանիկների վրա: Եվ այս ամենից հետո նոր թեյը լցնում են ջրի մեջ, բայց այստեղ ևս մեկ կարևոր պայման՝ յուրաքանչյուր թեյ ունի իր ջերմաստիճանը, որը չափում են հատուկ ջերմաչափով: Օրինակ՝ մեզնից ո՞վ է կանաչ թեյ պատրաստելիս ստուգում. արդյո՞ք ջուրը 80-85 աստիճան է: Քանի որ թեյը «մեռած» բույս է, մենք պետք է այն վերակենդանացնենք, և այդ պատճառով, եթե ջուրը լինի եռման ջերմաստիճանի, մենք «կսպանենք» նրան, իսկ տվյալ թեյի համապատասխան ջերմաստիճանի դեպքում թեյն իր կյանքը կտա ջրին:

Լուսանկարը՝ Տաթև Աղազարյանի

Փառատոնի ընթացքում մեզ հյուրասիրեցին շա՜տ համեղ թեյեր: Վայելեցինք սև թեյ մեղրի համով, «Ուլոն» (սրան անվանում են թեյի կատարելություն Երկնքի և Երկրի որդի, որը միահյուսում է նրանց ներդաշնակությունը: Այն կարծես կանաչ և կարմիր թեյերի միախառնումը լինի), «Գենմայչա», «Դա Հոնդ Պաո», «Տի Գուան ին», «Հուանշան Հուանգյան» և հնեցված «Պուեր» (այն շատ արժեքավոր թեյ է, հնեցվում է կարմիր հողում, որով էլ պայմանավորված է նրա բարձր որակը): Եվ այս բոլոր թեյերը մենք խմեցինք առանց շաքարի, այդ սխալը մեզ մոտ հնուց է գալիս:

Թեյն այնքա՜ն լավ կողմեր ունի՝ ամրացնում է իմունային համակարգը, հարուստ է վիտամիններով և միկրոէլեմետներով, պարունակում է հակաօքսիդանտներ, կարգավորում է մարսողական, նյարդային և սրտանոթային համակարգը, հանգստացնում է նյարդերը (դրա համար էլ ինձ ասում են, թե ինչո՞ւ եմ այդքան հանգիստ), երիտասարդացնում է, օրգանիզմից հանում է տոքսիսնները, դրանով իսկ նպաստում նիհարելուն:

Այս հետաքրքիր փառատոնի համար շնորհակալություն Երևանի քաղաքապետարանին, «Կոնֆուցիոս» ինստիտուտին, «Սանգուան» կենտրոնին և առանձնահատուկ շնորհակալություն «Թի Արթ» կենտրոնի անձնակազմի անդամներ Ինգա Սեդրակյանին, Էլինա և Ալեքսանդր Դավշյաններին:

Հ.Գ. Հա, մոռացա, լավ թեյ պատրաստելու համար հարկավոր չէ չինացի լինել:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

«Որքան, որ հազվադեպ է իսկական սերը, իսկական ընկերությունն ավելի հազվադեպ է»:

Լառոշֆուկո

Եվ ես այդ հազվադեպների շարքն եմ լրացնում: ՉԷ, չէ, խոսքն իսկական ընկերության մասին է: Ես գտել իմ Աննային, ում զրո ամբողջ մեկի հարյուր հազարերորդական տոկոս անգամ չեմ նախանձում և համոզված եմ, որ նա նույնպես: Պատմեմ Աննայի մասին: Դե, երևի նկարից տեսաք, որ Աննան ունի գանգուր մազեր, որոնց համար ես խելագարվում եմ: Աննայի օրը շա՜տ ծանրաբեռնված է՝ դասերից հետո հաճախում է տարբեր խմբակների, գալիս է Երևան` Թումո կենտրոն, որտեղ ստեղծում է շարժական գրաֆիկներ, անիմացիաներ, 3d մոդելավորում, զբաղվում լուսանկարչությամբև այլն, դպրոցում Աշակերտական խորհրդի տեղեկատվական հանձնախմբի նախագահն է, որտեղ կազմակերպում է հետաքրքիր միջոցառումներ և տեղեկացնում աշակերտներին կատարվելիք միջոցառումների մասին: Բայց, ցավոք, ընկերուհիս այս ամենն անում է իր առողջության հաշվին: Աննան եղել է բուսակեր, իսկ հետո դարձել մեր նման «գազանիկ», քանի որ առողջության հետ խնդիրներ էին առաջանում: Նա սիրում է փորձել իր կամքի ուժը և փորձություններ նախաձեռնել իր օրգանիզմի համար:

Աննայի մանկությունը լի է եղել փորձություններով, բայց նրա մոր շնորհիվ ամեն ինչ հարթվել է: Աննան իր հույզերն արտահայտում է նկարչության, երաժշտության և ստեղծագործելու միջոցով:

«Աննա, մի հատ իրական թվի ռացիոնալ ցուցիչով աստիճանները կբացատրե՞ս», կամ էլ` «Ան, ատոմի բաժանելիության էն երեք սկզբունքները բացատրի, էլի», ու Աննան բոլոր խնդրանքներին պատասխանում է ՝ «Հա, իհարկե, հիմա կբացատրեմ»:

Մի բանի համար եմ տխրում, որ Աննան ինքնավստահ չի: Ինչքան է եղել` ասել է. «Ես էս քննությանը հաստատ վեցից բարձր չեմ ստանա», ու եկել ասել է, որ տասը է ստացել:

Աննա ունի մի հետաքրքիր բնավորության գիծ: Ուրեմն, երբ ընկերուհիներով գաղտնի մի բան ենք զրուցում, ասում է. «Աղջիկներ, կամաց խոսեք, կլսվի, բարձր մի ասեք անուն», այն դեպքում, երբ մեր շուրջը օտար մարդ չկա: Ու ես էլ նրան պատասխանում եմ. «Ան, հո ԽՍՀՄ-ի ժամանակաշրջանում չե՞նք ապրում, որ մի բառ` ու ձերբակալում: Հանգիստ, սա 21-րդ՝ խոսքի ազատության դարն է»:

Ահա և Աննան՝ բազմակողմանի զարգացած մի մարդ, ով ընկերությունը երբեք չի հանգեցնում օգուտի:

Ահա և 4-րդ անգամն է, որ կայանում է «Էրգրի համի հիշողություն» հայ ազգային ուտեստի փառատոնը: Ազգային ավանդական համեղ և ախորժելի կերակուրներ, կենացներ, ժողովրդական երգ ու պար, այս ամենը տեղի ունեցավ հոկտեմբերի 22-ին Նոր Արթիկ համայնքում:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Մասնակցում էին Արագածոտն մարզի 12 համայնքներ՝ Սուսեր, Նոր Արթիկ, Զարինջա, Թաթուլ, Արտենի, Արագածավան, Դավթաշեն, Արագած, Ապարան, Մուղնի, Ավան և Աշտարակի արհեստագործական ուսումնարանը: Իրենց համեղ ուտեստներով առանձնացան՝ Սուսերը իր քունջութե փախլավայով, Զարինջան իր ձավարե կոլորակով, Աշտարակը մեր շատ սիրելի կողակով և լոբիով, Ավանը` Իգդիրի մանթապուրով և կողբի տոլմայով, (ի դեպ, այս սեղանի ներկայացուցիչ էր նաև 17.am-ի թղթակից Ինեսա Զոհրաբյանը), Ապարանը մեր ավանդական խաշով, որը ներկայացնում էր «Արագած» հյուրանոցը, Մուղնին իր համեղ սուջուխներով, լցոնված սերկևիլով, որը ներկայացնում էին Անդրանիկ, Սաշա և Լալա Թորոսյանները, Դավթաշենն իր անմահական չորաթան ապուրով, որը պատրաստել էր Մարտիրոսյան Թամարան և մանրամասն բացատրեց պատրաստման եղանակը:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Նրանց սեղանին, որպես սփռոց ծառայում էր այն գորգը, որը Թամարայի տատիկը 1915 թվականին գաղթի ժամանակ Սասուն գյուղից վերցրել էր իր հետ: Այս սեղանին ես նկատեցի բազմաթիվ հին սպասքեղեն, կճուճներ, որոնցից մեկի վրա գրված էր հին ժամանակ այդ սպասքը օգտագործող մարդու անունը՝ Նահապետ:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Իհարկե, մնացած համայնքներն էլ առանձնացան իրենց առանձնահատկություններով: Եվ այս ամենին գումարած հայկական երգ ու պար: Երևի հիմա, ոմանք երանի տվեցին ինձ և շատ կուզենային իմ տեղը լինել: Ոչինչ, հաջորդ տարի:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Փառատոնի ընթացքում հանդիպեցի նաև մեր մյուս պատանի թղթակիցներին՝ Անի Գրիգորյանին, Արփի Խաչատրյանին, Դիանա Հովսեփյանին և նրանց, ովքեր մասնակցել էին պատանի թղթակիցների դասընթացներին:

Փառատոնի վերջում տրվեցին պատվոգրեր ըստ՝ հարուստ տեսականու, ուտեստների լավագույն ձևավորման, ազգային ավանդական սիրված կերակուրների, հյուրընկալ մատուցման, սեղանի ավանդական ձևավորման, լավագույն կենացի, տիկնիկների ներկայացման, կերակուրների պատրաստման վարպետության գնահատման:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Իսկ երեխաները, երբ տեսան, որ իրենց եմ նկարում, ամաչեցին և խնձորները պահեցին հետևում, ձեռքները գցեցին իրար ուսի և հպարտ կանգնեցին, բայց ամենափոքրը չամաչեց ինձնից՝ շարունակելով ուտել իր խնձորը: Եվ, երբ «ազատվեցին» ինձնից, լսելով հայկական երաժշտություն, մեծ ոգևորությամբ գնացին պարելու:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Արժեր այս ամենի համար անցնել քարքարոտ ճանապարհներով, հասնել սահմանին մոտ գտնվող գյուղերին, և թող թշնամին լսելով մեր երաժշտությունը, հասկանա, որ հայի ոգին միշտ էլ անպարտ է եղել մեր ավանդույթներով, հայկական երգ ու պարով…

«Մենք հավատում ենք, որ միայն հայրենադարձությամբ կարող ենք հաղթել թշնամուն, այստեղ ապրելով, այստեղ շենացնելով: Եվ հենց այստեղ փորձեցինք մի փառատոն կազմակերպել, որն էլ արդեն իր մեջ ընդգրկում է «տոն» բառը, որպեսզի մեր ժողովուրդը ուրախ լինի, մեր համաքաղաքացիները ուրախ լինեն: Եվ գոնե մեկ օր փառաբանենք Աշտարակի ամենահռչակավոր բերքը՝ ընկույզը: Բարի եկած եք և հավատացած ենք, որ ոչ թե ամեն մի հայ պետք է ասի. «Որտեղ հաց, այնտեղ կաց», և գնա օտար երկիր` չեզոքացնելով իրեն և իր ընտանիքը, այլ գա Հայաստան և ասի. «Ուր հայ, հոն` կաց»:

Եվ ահա, արդեն հինգերորդ տարին է, որ սփյուռքահայ Պիեր Բաղդասարյանի խոսքերով սկսվում է «Պոպոքի տոնը, Պոպոքի տանը» փառատոնը:

Բացատրեմ խաղի կանոնները: Խաղը բաղկացած է 5 փուլից և 8 հոգանոց խմբերից: Մասնակիցները կանգնելով, այսպես ասած, թմբուկե սեղանի շուրջը, (որի ներսում լցված են ընկույզները) աջ կողմից վերցնում են ընկույզը, մուրճով կոտրում, այնպես որ, չփշրվի, կեղևահան անում և լցնում իրենց համարի ամանի մեջ ու անցնում հաջորդ ընկույզին: Մեկ ամբողջական ընկույզը կամ պոպոքը, ճղոպուրը, կակալը (ինչ էլ ասես, իմաստը նույնն է) հաշվում են մեկ միավոր: Հաղթում է այն մասնակիցը, ով ամենաշատն է կոտրել:

Այս տարի մասնակիցներն ավելի շատ էին, քան նախորդ տարիներին: Նրանք ոչ միայն Աշտարակից էին, այլ նաև Երևանից, Օշականից, Սասունիկից և Ուշիից:

Փառատոնի ընթացքում մենք Կարմրավոր եկեղեցուց ծածանեցինք 30 մետրանոց եռագույնը, որը եղել էր բազմաթիվ այլ երկրներում և կարևոր իրադարձություններում, որի մետրերը պետք է ավելանային և ծածանվեին Արարատի գագաթում:

Ահա և եկավ սպասված պահը: Իր արագության, ժամանակը ճիշտ օգտագործելու և անկոտրունության շնորհիվ հաղթող դարձավ Արմեն Աբրահամյանը: Նա կարողացավ առավել շատ կեղևի տակ թաքնված «ուղեղներ» հանել և ստանալ 50.000 դրամ: Իսկ այս ամենը եզրափակվեց ավանդույթ դարձած երգով.

… Պոպոք է այստեղ, պոպոք է այնտեղ,

Հայի սեղանին անպակաս համեղ,

Պոպոք է այստեղ, պոպոք է այնտեղ,

Կեր ու կդառնաս բոլորից ուժեղ…

Առաջին շարքում նստած երեխաներից մեկը չդիմացավ ընկույզների գայթակղությանը ու թմբուկե սեղանից «գողացավ» մեկ պոպոք: