Մանկությունն այն է, երբ լողանում էին՝ կրակի վրա ջուր տաքացնելով, սև ու սպիտակ մուլտֆիլմեր նայելով, քնելիս գորգի զարդանախշերը հաշվելով: Սա է այն մանկության բաղադրատոմսը, որը երբեք հնարավոր չէ մոռանալ: Այն իր մեջ է ընդգրկում դրախտի բոլոր բաղադրիչները:

Հաճախ է պատահում, որ ինչ-որ խնդրի հանդիպելիս ուզում եմ մանուկ դառնալ: Հետ գնալ, ապրել աշխարհից ոչինչ չհասկանալով, խաղալ տիկնիկով ու միայն լացել, երբ այն խլեն ինձնից: Հաճախ պատմում են, որ այդքան էլ խելոք փոքրիկ չեմ եղել: Մի անգամ մայրս պատմեց.

-Երբ տուն հյուր էր գալիս, գնում էիր սենյակ, բարձը դնում գլխիդ, տիկնիկիդ գրկում ու քնում: Իսկ լացելիս ձայնդ չէիր խնայում: Շատ էիր ուտում, իսկ սոված ժամանակ մեր կյանքն էիր ուտում:

Տատս պատմում է, որ ավելի շատ ինքն է ինձ պահել, լողացրել է, մազերս հյուսել: Ասում է, որ ինձ դեռ մանկուց շատ է սիրել՝ իր աղջկա պես, և հիմա էլ ես նրա աղջիկն եմ:

Մանուկ ժամանակ մի փոքրիկ տիկնիկ ունեի, շատ էի սիրում այդ խաղալիքը: Մազերը հարդարում էի, լողացնում: Այնքան հետաքրքիր էր, երբ լողացնում էի, մտածում էի, որ եթե աչքերի մեջ օճառ լցվի, տիկնիկը կլացի:

Հիմա մարդիկ շատ են ասում, որ փոքր եմ: Նրանք, ովքեր մանկությունը շատ են սիրում, երևի մանուկ են լինում նույնիսկ երիտասարդ տարիքում: Շատ է պատահում, երբ երիտասարդները, իրենց մեծ համարելով, փորձում են իշխել փոքրերին, կամ այլ կերպ են վերաբերվում այն երիտասարդներին, ովքեր սիրում են խաղալ փոքրերի հետ: Ես ավելի շատ սիրում եմ խաղալ ու շփվել փոքր երեխաների հետ, քան հասակակիցների: Նրանց հետ շփվելով՝ տեսնում եմ ինձ, ապրում նոր մանկություն նոր գույներով:

Հիմա նայում եմ երեխաների զգեստներին ու հիշում մեր վարդագույն տաբատները, կապույտ գուլպաներն ու երիցուկով մազակալները: Իմ մանկության ժամանակ քնում էինք անկողնու մոտ կախած գորգին նայելով, իսկ հիմա փոքրիկները կամ երգ լսելով են քնում, կամ հեռախոսով այնքան են խաղում մինչև քունը տանի։ Չեմ կարող ասել, որ իրենց մանկությունը հետաքրքիր չէ, երևի դա էլ իր յուրահատկությունն ունի, բայց մերն ուրիշ էր: Մենք վազվզել ենք, ընկել, խաղացել, լացել, ուրախացել: Աղքատիկ մանկություն էր, բայց և այնքան ջերմություն կար այդ ամենի մեջ: Հիշում եմ, երբ մանկապարտեզ էինք գնում, մայրիկը գունավոր էր հագցնում, ոչ մի զգեստ համապատասխան չէր, համադրում չկար: Հիմա հագնում ենք այն, ինչը նորաձև է, իսկ այն ժամանակ՝ այն, ինչ ունեինք: Երբ հավաքվում ենք ընկերներով, հիշում ենք տարօրինակ կրունկներով կոշիկները, մեր մշտական պոչիկ արած մազերը:

Ամեն մանրուք հիշելիս ասես փորձում ենք փշուր-փշուր հավաքել ու իմի բերել մեր մանկությունը, որ երբեք չմոռացվի:

Մանկության բարի հուշերը կապված են բարի մարդկանց հետ: Բակի խաղաղասեր մարդը նա էր, իսկ չարաճճին՝ մենք:

Մեր տունը նրա ձեռքի աշխատանքն է, գյուղի ծայրին՝ սարի գլխին: Տարիներ առաջ սարի գլխին հիմնեց իր տունը՝ մեծ ու տարբերվող: Ասում էր.

-Էս տան վիրա ամեն մի քարը խոխեքս են տիրալ, ցեխն էլ ես եմ ըրալ:

Արկադիան աշխատավոր պապս է: Սիրում էի նրան, բազում հուշերով կապվել էի նրա հետ, իսկ հիմա պարզապես երազում եմ հայտնվել նրա հսկա գրկում: Շրջապատի պապիկների մեջ փնտրում եմ նրան, գտնում եմ ու նորից կորցնում: Պապս մահացավ, բայց մնաց իմ հուշերում: Նա հավասար է կորած հույսերիս ճիշտ քառակուսուն և լոկ հուշերի մնացորդներին: Դուրս գալով հայրենի օջախից՝ կարոտով եմ լցվում, վերադարձին հիշում եմ տունս, կարոտում պապիս տնկած այգին, հիշում մշակի ձեռքերը: Մայիս ամսին դպրոցից գալիս էի տուն՝ ուրախ հայացքով, գովասանագիրը ձեռքիս։ Պապս նստած դրսում սպասում էր ինձ։ Միշտ գովասանագիրս գումարով էր շնորհավորում: Կարոտով գրկում էր, անհագ փափագում, կարոտից դրդված՝ արտասվում: Մի պահ լռում եմ ու ձեռք եմ պարզում, ծերացած դեմքից արցունքը սրբում: Նստում էինք, խոսում բարեկամներից, ազգից, նրա աշխատանքից: Ասում էր.

-Աշխադել եմ, էս դղյակս ես եմ սարքել: Բալաս, լավ կպահեք: Բոստանս կմշակեք, կճիրե՛ք: Էն արխը շուտ-շուտ փակվըմ ա, կպացեք, ճիրեք:

Նրա վատառողջ լինելու տարիներն էլ եկան։ Ծրագրել էր Համամի ձորում (իր այգու անունն է) տնակ կառուցել: Իր ամենասիրած այգին էր՝ ծառախիտ, լի ծաղիկներով, մաքուր բնությամբ, դրախտային հանգստությամբ: Սիրում էր ծաղիկներ, երաժշտություն, մանկան ճիչն էր շատ սիրում: Ասում էր.

-Խոխեք, եկեք քինանք են բուտկի գործը պրծցնենք:

Բռնում էինք նրա ձեռքից ես ու եղբայրս, գնում տնից փոքր-ինչ հեռու գտնվող այգին: Նրա դեմքի ամեն կնճիռը մի պատմություն է, տեսած մի հոգսն է, ավարտած գործն է: Ապրում էինք սիրով, կատակներով: Հենց տանը ջղայնանում էին ու գալիս էին, որ պատժեն, պապիկը պաշտպանում էր: Սիրում էր թոռնիկներին, և այդ սերը փոխադարձ էր: Հիմա չկա նա, բայց կա մշակի դրախտային այգիները: Մեր տան մի շողը գերեզմանատան ճանապարհին մնաց, ամեն անգամ գյուղ մտնելիս առաջինը նրան ենք հիշում ու ճանապարհն ուղղում դեպի իրեն: Նրա շիրմաքարին միշտ թարմ ծաղիկներ են, նրա ներկայության միակ վկաներն են: Մի պահ հուզվում եմ, հետո սուզվում մանկության հուշերի գրկում: Մենք միշտ մանուկ ենք կարոտաթաթախ ու հոգնած գրկում, իմ պապի գրկում:

-Վա՜յ, մամ, ձյուն ա եկել:

Ժամը 6-ն էր, առավոտ:

Ինչպես կասեին մեծերը՝ աքլորականչը չէր եղել, բայց, դե, աքլորականչին եղբայրս չէր կարող սպասել: Արթնացավ ու սկսեց աղմկել: Նա սովորաբար արթնանում է 8 անց կեսին, բայց այս անգամ ձյունը շուտ էր արթնացրել: Ես էլ արթնացա նրա ձայնից, նստեցի պատուհանի մոտ և սկսեցի նայել երկնքից թափվող անհամար փաթիլներին: Նայում էի և մտածում, թե ինչքան սպիտակ են և ինչ տարօրինակ կառուցվածք ունեն: Երբևէ մտածե՞լ եք, թե քանի փաթիլ պետք է միացնենք, որ ստացվի ձնագունդ: Երևի 1000-ից ավելի փաթիլների ոչնչացումից ստացվում է այդ սառը գնդիկը: Մի սառնագունդ, որի հարվածը կարող է քեզ տապալել գետնին:

Արդեն ձմեռ է:

Ցրտաշունչ եղանակը կայցելի մեզ իր սառնությամբ և գեղեցկությամբ: Նորից սկսվելու է՝ վայ, ընկա, ոտքս սահեց, ինչ սառն է օդը և նման այլ դժգոհություններ: Առաջին ձյան փաթիլն ազդարարեց տոների գալը: Տոներն են մոտենում, և արդեն ժամանակն է մտածելու Ձմեռ պապիկի նամակի մասին: Դու հավատո՞ւմ ես հրաշքներին, չէ՞ որ հրաշքներն ամենուր են: Դե ինչ, եկեք բոլորս այս մեկ ամսում հիշենք այն, ինչ կորցրել ենք այս տարի և այն, ինչ գտել ենք: Մտածենք, թե ինչ կարող ենք գտնել 2018 թվականին: Հուսանք, որ այս տարի բոլորիս երազանքները որոշ չափով կկատարվեն, և ամեն երազանք կգտնի իր տիրոջը:

Ես Ձմեռ պապիկից մեծ, շատ մեծ արջուկ եմ ուզելու: Ի դեպ, եթե արդեն տեղյակ ես իմ երազանքին, դու էլ կարող ես դրանից ուզել:

Աշխարհում քիչ են պայքարող մարդիկ: Մարդիկ, ովքեր ձգտում են ավելիին հասնել, անկախ այն բանից, թե ինչ փորձություններ է պատրաստել կյանքը իրենց համար: Մարդիկ կան պայքարում են սովորելու համար: Շրջապատի մարդկանցից կգտնվի մեկը, ում կյանքը ինչքան էլ հարվածի տարբեր կողմերից, նա, միևնույն է, ոտքի կկանգնի: Մեր դրախտային Դարբասում ապրում է հրաշալի երիտասարդ, ում մասին այսօր ուզում եմ պատմել:

Վրեժ Կարապետյան

26-ամյա երիտասարդ, ով անցել է բազմաթիվ փորձությունների միջով, բայց մնացել է կյանքին «սիրահարված»: Կյանքը նրան սովորեցրել է պայքարել: Ծնվել է Դարբաս գյուղում, գյուղացու ընտանիքում: Սովորական մարդիկ, բայց նրանց զավակը սովորական մարդ չէ: Վաղ տարիքում կորցնելով ծնողներին, մեծացավ տատի և պապի խնամակալության ներքո: 18 տարեկանում երկու եղբորը թողնելով հարազատ մարդկանց խնամքին, գնաց հայրենիքին պարտքը հանձնելու: Ծառայությունից վերադառնալուն պես սկսել է աշխատել World Vision բարեգործական կազմակերպությունում՝ համայնքային կազմակերպիչ: Թեև զբաղված օրակարգ ունի, իր հանգստի ժամանակը տրամադրում է կամավորական աշխատանքին: Աշխատելուն զուգընթաց սովորել և ավարտել է Սիսիանի պետական տնտեսագիտական քոլեջը և Հայաստանի ագրարային համալսարանը: Գյուղի բնակիչները հաճախ են պատմում նրա մասին: Ասում են.

-Իրա հումորը անսպառ է:

Քայլում ես գյուղում, մայթեզրին՝ նստարանների նստած մարդկանց խումբը աղմկալից ձայնով քննարկում է անցող դարձողին: Հաճախ եմ լսել գովեստի խոսքեր Վրեժի մասին: Տատիկները ասում են.

-Մալադեց, հալալ ա իրան: Մըծացավ, ախպերներին ինքը պահավ, մեծ մարդիկ տառան, մհեկ մեծ մարդ ա, մեծին հարգող, փոքրերին սիրող: Հենց տեսնմ ա՝ բարևմ ա անպայման:

Սիրում է տխուր մարդկանց ուրախություն պարգևել իր հումորներով: Մի անգամ հումոր արեց, ու բոլորս ծիծաղեցինք, հետո հարցրեցի.

-Իսկ դու ուրա՞խ ես հիմա:

-Ես ուղղակի ուզում եմ բոլորիդ ուրախ տեսնել:

Ասում են նա, ով մշտապես ժպտում է, հենց նրա հոգին է, որ անվերջ արտասվում է:

Մեր ազգին պետք են հենց Վրեժի պես զավակներ, ովքեր չնայած կյանքի դժվարություններին, պայքարում են և իրենց պայքարով ոգեշնչում նաև շրջապատի մարդկանց: