Սոնա Զաքարյանի բոլոր հրապարակումները

Գյուղը ծաղկում է

Բարևներ Սյունիքից` համեմատաբար զով, բայց միևնույն է, շոգ Դարբասից:

Քանի որ համարյա մեկ տարի է՝ գյուղում չէի եղել, որոշեցի շրջել և իհարկե, նկատեցի զգալի փոփոխություններ: Կարոտել էի գյուղս, մարդկանց իրենց ժպիտներով և զվարճալի կատակներով, լեռները, և իհարկե, հայրիկիս պատրաստած գառան խորովածը:

Ամենաոգևորիչ և զգալի փոփոխություններից մեկը դա ճանապարհների վերանորոգման աշխատանքների ընթացքն է: Ամենուրեք փոշի է, քարեր և տարբեր շինարարական աշխատանքներ, մարդիկ մեծ ոգևորությամբ և սիրով են աշխատում:

-Բարև ձեզ, կարո ՞ղ եմ ձեզ նկարել:

-Հա, եկ, եկ նկարի:

-Էդ ուղարկելու ես Ամերիկա ՞:

Տարիներ առաջ վերանորոգվել էր Սիսիան-Շամբ ավտոճանապարհը, որը փոքր ինչ թեթևացրել էր իրավիճակը, բայց Շամբից Շենաթաղ տանող ճանապարհը, որը անցնում է երեք գյուղերով` Դարբասով, Գետաթաղով և Լորով, այդպես էլ անմխիթար էր մնացել:

Ակամայից հիշեցի, թե ինչպես էին շատերը բողոքում ճանապարհներից և դրանց վիճակից, շատերն էլ ասում էին.

-Ո ՞նց գանք-գնանք էս ճանապարհներով, բա մեքենա կդիմանա ՞:

Շատ մեծ ուրախությամբ եմ ասում, որ շուտով այլևս այսպիսի խնդիրների առջև չենք կանգնի:

Հաջորդ ոգևորիչ հանգամանքը գյուղում նոր շինության կառուցումն է, որի աշխատանքները դեռևս սկսել էին այն ժամանակ, երբ ես մեկնեցի ԱՄՆ: Այն կառուցվում է բարերարներ Արամ և Արմեն Ստեփանյանների հովանավորությամբ, և համարյա իր ավարտին է մոտենում: Իսկ ի ՞նչ շինության մասին է խոսքը:

Շինությունը գյուղին կծառայի որպես սուպերմարկետ, վարսավիրանոց, դեղատուն, բանկոմատ և հանդիսությունների սրահ: Սրանք այնպիսի կարևոր բաներ են, որոնց կարիքը գյուղը միշտ ունեցել է: Այս ամենը շատ կօգնի գյուղի բնակիչներին, քանի որ նրանք այլևս ստիպված չեն լինի ամեն փոքր բանի համար գնալ Սիսիան քաղաք, որը գտնվում է Դարբասից 25կմ հեռավորության վրա: Բացի այդ, կստեղծվեն նոր աշխատատեղեր:

Այցելեցի մեր Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին: Հեռվից ինձ տեսնելով Միշա պապիկի դեմքին լայն ժպիտ հայտնվեց.

-Այ ամերիկացի, էդ եկա ՞լ ես:

Պապի արձանը իր թոռնուհու հետ ինչպես միշտ հպարտ կանգնած է ու իր բարի ու գյուղական աշխատանքներից տանջված հայացքով օրհնում էր գյուղին ու նրա զավակներին: Եկեղեցու այգու վարդերը մի այլ տեսակի գեղեցիկ էին այդ օրը: Մի շարք հիշողություններ այցելեցին ինձ: Չէ ՞ որ մանկությանս ու պատենակությանս մեծ մասը հենց այստեղ եմ անցկացրել, այս դրախտավայրում:

Լեռները առաջվա պես խրոխտ են և միշտ խրոխտ են լինելու, նրանք դեռ իմ զինվորներն են:

Եղիակ լեռը վերևից հսկում է ամբողջ գյուղը և իր օրհնությունը տարածում:

Խոտի սեզոնը սկսվել է, ինչպես նաև կոմպոտների, ջեմերի և թթուներինը: Մայրիկս պատրաստվում է ճախաթթու դնել (այսպես ենք անվանում բազուկի թթվին), այն իմ ամենասիրելի թթուներից մեկն է:

Գյուղը նույն գյուղն է իր բարքերով, սովորույթներով, առօրյայով ու աշխատասեր մարդկանցով, միայն թե հիմա սկսել է էլ ավելի ծաղկել, և համոզված եմ դեռ շատ է ծաղկելու:

sona zakaryan

11 ամիս և մի ամբողջ կյանք

Ինչպես գիտեք՝ արդեն 11 ամիս է, ինչ գտնվում էի ԱՄՆ-ում, վերջերս վերադարձա Հայաստան։ Գիտե՞ք՝ զգացողություններս փոքր-ինչ դժվար է նկարագրել։ Ընդհանրապես, փոխանակման ծրագրի աշակերտ լինելը դժվար է, քանի որ պետք է հզոր կամքի ուժ ունենաս շատ բաներ հաղթահարելու համար։ Մի քիչ պատմեմ այդ շատ բաների մասին։

Երբ պատրաստվում էի մեկնելու, ունեի տարբեր պատկերացումներ ու ակնկալիքներ։ Աշխատում էի շատ չակնկալել, քանի որ ակնկալիքներ ունենալով՝ ամեն ինչ ավելի է բարդանում, չէ՞ որ ակնկալիքները հիմնականում իրականությանը չեն համապատասխանում։ Շատերը, այդ թվում և ես, փոխանակման ծրագրի աշակերտ ընտրվելով՝ ունենում են իրենց ակնկալիքները ու պատկերացումները։ Օրինակ՝ շատերը ԱՄՆ ասելիս ակամա պատկերացնում են Նյու Յորքը, Լոս Անջելեսը և մի շարք այլ մեծ ու շքեղ քաղաքներ։ Շատերիս պատկերացումներն ու ակնկալիքները, այդ թվում նաև իմը, երևի հենց այդպիսին են եղել մինչև ԱՄՆ գնալը։ Միշտ ԱՄՆ-ը պատկերացրել ենք շքեղությամբ, բրենդային խանութներով, երկնաքերերով։

Բայց հետաքրքիրը այն է, որ ամենևին էլ այդպես չէ։ Երբ արդեն ընտրվել էի որպես Ֆլեքս ծրագրի հաղթող, անհամբեր սպասում էի, թե երբ կուղարկեն հյուրընկալ ընտանիքիս վերաբերող ինֆորմացիան։ Երբ բացեցի այն ու կարդացի, թե որ նահանգում ու այսպես ասած՝ քաղաքում եմ լինելու, ընդհանրապես պատկերացում չունեի դրանց մասին։ Սկսեցի փորփրել, որպեսզի ինչքան հնարավոր է շատ ինֆորմացիա գտնեմ, և պարզվեց, որ ապրելու եմ մի շատ փոքրիկ քաղաքում, որն ընդամենը 2000 բնակիչ ունի։ Շոկի մեջ չէի, ուղղակի ուրիշ պատկերացումներ ունեի։ Ու դրանից հետո էլ, քաղաքիս մասին, մարդկանց մասին տարբեր պատկերացումներ ունեի։

Երբ ասում են՝ մինչև չգնաս և չապրես, չես հասկանա, շատ ճիշտ են ասում։ Ապրելով այդ փոքրիկ քաղաքում, շփվելով տարբեր մարդկանց հետ, ունենալով ամերիկյան դեռահասի առօրյա՝ հասկացա, որ ԱՄՆ-ը ամենևին այն չէ, ինչը շատերս պատկերացնում ենք։ ԱՄՆ-ը ոչ մեծ քաղաքներն են, ոչ շքեղությունները, ոչ հայտնի ու տեսարժան վայրերը ու ոչ էլ Թրամփը կամ կառավարության մեկ այլ դեմք։ ԱՄՆ-ը մարդիկ են՝ իրենց տարբերություններով, բայց մեծ հանդուրժողականությամբ, բարությամբ, ժպիտներով ու ջերմությամբ։ ԱՄՆ-ը գնալով այնքան չես կապվում նյութականին, որքան հոգևորին։

Իհարկե, բոլորիս համար շատ դժվարություններ կային, որոնք մենք պատվով հաղթահարեցինք ու ձևավորեցինք մեր մարդ տեսակը, որը մեր կյանքի ու կայացրած որոշումների վրա մեծ ազդեցություն է ունենալու։ Իսկ բաժանումը իրոք ծանր էր, որովհետև գտել էի իմ երկրորդ ընտանիքը ու երկրորդ տունը՝ օվկիանոսից այն կողմ։ Յուրաքանչյուր մարդ, ում հանդիպել եմ ԱՄՆ-ում, մեծ ազդեցություն են ունեցել իմ կյանքում և դարձրել են ինձ ավելի ուժեղ, պայքարող ու համառ։

Շատ ուրախ էի, որ հետ եմ գալիս Հայաստան, բայց նաև տխուր, որ թողնում եմ իմ մեկ տարվա ստեղծած կյանքն ու բոլոր այն մարդկանց, ովքեր հարազատ էին ինձ դարձել։

Երբ ինքնաթիռը վայրէջք կատարեց Հայաստանում, աննկարագրելի զգացողություն ունեի ու կարծում եմ՝ ամեն դրսից եկող հայի մոտ էլ կա այդ զգացողությունը, երբ ինքնաթիռը վայրէջք է կատարում։

Մոտ մեկ շաբաթ է, ինչ վերադարձել եմ և փորձում եմ հարմարվել Հայաստանին։ Այո՛, ճիշտ հասկացաք՝ հարմարվել, որովհետև ԱՄՆ-ում այդքան ժամանակ մնալուց հետո Հայաստանում մի տեսակ տարօրինակ է։ Բայց վստահ եմ՝ շուտով ամբողջովին կհարմարվեմ։

Կարոտում եմ ԱՄՆ-ը, կարոտում եմ բոլորին, բայց Հայաստանը իմ հայրենիքն է, և ես շատ եմ սիրում այն։ Վստահ եմ՝ շատ դրական փոփոխություններ են լինելու, իսկ մենք էլ մեր մասնագիտական ուժը ներդնելու ենք մեր հայրենիքը ավելի լավը դարձնելու համար։

Իմ տասը ամիսները

Վերջին անգամ, բարև, օվկիանոսի այն կողմից։ Արդեն տասը ամիս է, ինչ գտնվում եմ ԱՄՆ-ում։ Փոխանակման ծրագիրը մոտենում է ավարտին, և շուտով հետ եմ գալու Հայաստան։ Շատ ուրախ եմ ու ոգևորված, որ վերադառնում եմ տուն, բայց միևնույն ժամանակ, տխուր, որովհետև լքում եմ իմ երկրորդ տունը։ Այս զգացողությունը իրոք տարօրինակ է և անբացատրելի։ Այս տասը ամիսները կարծես երազ լինեին, որից պետք է կամաց-կամաց սկսեմ արթնանալ։

Իրոք, շատ դժվար է հրաժեշտ տալ այն բոլոր մարդկանց, ովքեր կարճ ժամանակում քեզ համար ընկերներ ու ընտանիք են դարձել։ Բայց ասում են, որ կյանքում ամեն լավ բանի ավարտ մեկ այլ լավ բանի սկիզբ է: Այնպես որ, պետք է առաջ նայել և միշտ ամեն ինչի դրական կողմը գտնել։

Հունիսի 2-ին տեղի ունեցավ ամերիկյան «Վերջին զանգս»: Ավարտեցի ամերիկյան դպրոցս։ Շատ հետաքրքիր փորձառություն էր ինձ համար ամերիկյան ավագ դպրոցում սովորելը ու ամերիկյան թինեյջերի (դեռահասի) կյանքով ապրելը։ Ֆրանսիացի ընկերուհուս հետ, ով նույնպես փոխանակման ծրագրի աշակերտ է, հաճախ ենք խոսում նրանից, թե ինչ պատճառներ կան, որոնց համար կուզենանք հետ գնալ մեր երկրներ և ինչ պատճառներ, որոնց համար չէինք ուզի։ Ընկերուհիս կարծում է, որ դեռահասների կյանքը այստեղ՝ ԱՄՆ-ում ավելի հետաքրքիր է, և նրանք ավելի շատ հնարավորություններ ունեն տարբեր բաներով զբաղվելու։ Այ, օրինակ, բոլոր դպրոցներում աշակերտների մեծամասնությունը զբաղվում է սպորտով, և բոլոր դպրոցները թիմեր ունեն ու մասնակցում են տարբեր սպորտային միջոցառումների, իսկ եվրոպական և ասիական մի շարք երկրներում այդպես չէ։ Եթե ուզում ես սպորտով զբաղվել, ապա պետք է հատուկ սպորտային դպրոցներ հաճախես: Դպրոցում տարբեր սպորտային թիմեր ունենալը դպրոցական առօրյան ավելի կարևոր և հիշարժան է դարձնում:

Եթե իմ տեսանկյունից նայենք, ես կասեմ, որ ուզում եմ հետ գնալ Հայաստան, քանի որ հայկական «ջանն ու ջիգյարը» ԱՄՆ-ում պակասում է:

Ինչևիցե։ Ես շատ ուրախ եմ, որ հնարավորություն ունեցա սովորելու ամերիկյան դպրոցում, ձեռք բերեցի այսքան փորձ, ընկերներ ու հանդիպեցի հիանալի մարդկանց։ Բոլոր հիշողությունները ամերիկյան դպրոցիս հետ կապված միշտ ինձ հետ կլինեն։ Կկարոտեմ բոլոր ուսուցիչներիս, ընկերներիս, հյուրընկալ ընտանիքիս։ Նրանց բոլորի շնորհիվ իմ փոխանակման ծրագիրը հետաքրքիր ու հիշարժան դարձավ։ Ավարտելով ամերիկյան դպրոցս կյանքիս մի նոր էջ նույնպես ավարտվեց, և համոզված եմ, հաճախ եմ կարդալու այն, բայց թերթելու ժամանակն արդեն եկել է:

Հ. Գ. 20 օրից գալիս եմ, Հայաստանս…

sona zakaryan

Սկսենք մեզանից

Թավշյա հեղափոխություն։ Այս արտահայտությունը չնայած նրան, որ սովորական է թվում, այդքան էլ սովորական չէ։

Դուք էլ եք չէ՞ զգում այն սերն ու ջերմությունը, որը միանգամից տարածվում է այս արտահայտությունը արտաբերելուց հետո։ Այս արտահայտությունը վերջին ժամանակներում դարձել է առօրյայումս ամենաշատ օգտագործվող արտահայտությունը։ Ժպիտը դեմքիս քայլում եմ իմ ամերիկյան դպրոցում, գրկում ընկերներիս, «անտեղի» ծիծաղում։ Շատերը մտածում են, որ տարօրինակ եմ դարձել։

Վերջին ժամանակահատվածում ընկերներս բողոքում էին, որ անընդհատ սոցիալական ցանցերում եմ ու հեռախոսը ձեռքիցս վայր չեմ դնում։ Դասի ժամանակ փորձում եմ ուղիղ եթերները նայել, չվախենալով, որ կարող եմ նկատողություն ստանալ։

Մարդկանց ոգևորված պատմում եմ ամեն ինչի մասին, ինչ կատարվում է Հայաստանում։ Շատերը հետաքրքրված են, ոմանք՝ ոչ այնքան, մի մասն էլ գաղափար անգամ չունեն այդպիսի բաներից։ Այսպիսի պահերին հայի կարիք ես զգում, գոնե մի հայի, ով լիովին կհասկանա քեզ, քանի որ օտարերկրացիներին ինչքան էլ բացատրես՝ նրանք միևնույն է, չեն հասկանա այնպես, ինչպես հայը։

Շատ դժվար էր այս ժամանակահատվածը իմ և իմ ՖԼԵՔՍ ծրագրի հաղթող մյուս ընկերների, ինչպես նաև բոլոր նրանց համար, ովքեր այս պահին հեռու են գտնվում հայրենիքից։

Բոլորիս ամենամեծ ցանկությունը հայրենիքում լինելն էր, մեր ընտանիքներին ու ընկերներին աջակցելը, ողջ ազգին աջակցելը։

Չեմ ուզում երկար-բարակ խոսել հեղափոխության մասին, քանի որ ինքս ցույցերին չեմ եղել ու երևի չեմ զգացել ու հասկացել այն ամենը, ինչը որ զգացել են հազարավոր մարդիկ, ովքեր օրեր շարունակ մասնակցել են ցույցերին ու պայքարել մեր բոլորի ապագայի համար։ Միայն կասեմ, որ ճիշտ է, ֆիզիկապես ձեզ հետ չէի, բայց հոգեպես ամբողջովին Հայաստանում էի։ Այս օրերի ընթացքում շատ բաներ եմ վերլուծել, ինքս ինձ հետ քննարկել ու հասկացել։ Միշտ հավատացել եմ, որ մենք կարող ենք փոխել Հայաստանը, մենք կարող ենք ստեղծել վառ ապագա ու միշտ մի թաքուն երազանք եմ ունեցել, որ բոլորը այդպես մտածեն։ Ամեն անգամ այս ամենի մասին խոսելիս շատերը քմծիծաղ են տվել, ասելով, որ երեխայի նման եմ մտածում ու վարդագույն ակնոցները պետք է աչքերիցս վերջապես հանեմ։ Այսօր այդ նույն քմծիծաղ տվողները երևի ցուցարարների շարքերում էին։

Այն մարդը, ով նրանց հույս ու հավատ է ներշնչել ու այդքան մեծ սեր դեպի հայրենիքը, արժանի է լինել ՀՀ վարչապետ։ Այդ խիզախ մարդը, որին շատերը անգամ չէին ճանաչում ու երբեք չէին հետաքրքրվել նրա գործունեությամբ, դարձավ այն ճրագը, ով միավորեց բոլորին՝ ստեղծելով լուսավոր ապագայի հույսեր։ Հույսերը դարձան գործողություններ, իսկ գործողությունները տվեցին իրենց արդյունքը։

Շա՜տ-շա՜տ դժվար էր ինձ համար այս օրերին հայրենիքում չլինելը։ Ինչպես ընկերներիցս շատերն են ասում՝ պատմական պահեր եմ կորցրել։ Բայց գիտե՞ք, այսպիսի իրավիճակները միշտ օգնում են, որ ավելի արժևորես այն ամենը, ինչ ունես ու ավելի արժևորես հայրենիքդ։ Համենայնդեպս, իմ դեպքում այդպես է։

Պետք չէ մտածել, որ մեկ կամ երկու ամսից Հայաստանը կփոխվի կամ արագ կզարգանա։ Առաջին հերթին պետք է մտածենք ինքներս մեզ փոխելու, մեր քաղաքակրթությունը կոփելու մասին։ Հենց սրանից էլ կսկսվեն զգալի փոփոխությունները։ Հիմա ավելի ոգևորված եմ, որ շուտով հետ եմ գալու Հայաստան, ու այն ամենը, ինչը որ ինձ տվել է Միացյալ Նահանգները, ներդնեմ հայրենիքիս զարգացման գործում։ Ինչպես տեսաք, փոքր ճրագը խավարը վերածեց լուսաբացի։

Հայաստանը ես եմ, Հայաստանը դու ես ու յուրաքանչյուր հայ Հայաստանն է, այնպես որ, եկեք սկսենք ինքներս մեզնից։

Հ. Գ. Շատ շնորհակալ եմ «Ազատություն» ռադիոկայանին, ինչպես նաև 17-ին՝ այս ամբողջ ընթացքում իմ ինֆորմացիայի գլխավոր աղբյուրները լինելու համար։

sona zakaryan

Հարգել առանց հիշեցման

Հայաստանում ապրելով ու մեծանալով աչքիս առջև միշտ հայ կնոջ կերպարն է եղել՝ խոնարհ, հեզ, օր ու գիշեր մեղվի պես աշխատող, բոլորի հոգսը իր վրա վերցնող կնոջ կերպարը։

Մենք՝ հայերս այսպես ենք չէ՞մտածում. «Կինը պետք է ունենա իրեն սազող աշխատանք, պետք է լինի ուսուցիչ, բժշկուհի, դայակ և այլն։ Կինը պետք է տան բոլոր հոգսերը իր վրա վերցնի։ Կինը պետք է ենթարկվի իր ամուսնուն ու նրա ծնողներին և շարժվի նրանց կամքով ու կարծիքով, և մի շարք այլ «Կինը պետք է» արտահայտությամբ սկսվող նախադասություններ։

Ասում են, որ տղամարդը տան սյունն է, համաձայն եմ, բայց գիտե՞ք ով է ամենագլխավոր պատճառը այդ սյան չքանդվելու, դե իհարկե, կինը։ Մենք միշտ սովոր ենք մտածել, որ կինը պարտավոր է այս կամ այն բաները անելու կամ չանելու, որովհետև կին է։Կանանց կարելի է չհասկանալ, որովհետև նրանք կին են, բայց տղամարդկանց միշտ պետք է հասկանալ, ուղղակի պետք է ու վերջ։

Շատ ընթերցողներ գուցե համաձայն չեն ինձ հետ ու մտքում ասում են. «Կանայք միշտ էլ մեծարվում են»։ Այո, մեծարվում են, բայց ի՞նչ է նշանակում «մեծարել» բառը տարբեր մարդկանց համար, սա մեկ այլ հարց է։

Ինձ համար մեծարանքը չի նշանակում սեղանի շուրջ կնոջ կենացը խմելը, նրան գովաբանելը կամ նվերներ ընծայելը, դա ես երբեք չեմ համարի մեծարանք։ Կամ ինչո՞ւ պետք է միայն առիթ լինի, որ կնոջը ձեր մտածած ձևով մեծարեք։ Քեֆերի, ուրախ ու տխուր առիթների, հա, ու մեկ էլ կանանց միամսյակի ժամանակ։ Կնոջ սիրելու, հարգելու ու նրան գնահատելու համար երբեք առիթ պետք չէ։

Քանի որ հիմա գտնվում եմ ԱՄՆ-ում, ամեն ինչի հետ կապված փորձում եմ համեմատություններ անել, և այս հարցն էլ բացառություն չէ։  Կանայք ու տղամարդիկ այստեղ ունեն հավասար իրավունքներ, ու եթե դու կին ես, չի նշանանկում, որ չես կարող այս կամ այն բանը չանել։ Հասարակ օրինակ։ Կնոջ մեքենա վարելը Հայաստանում շատերի համար տարօրինակ է, քանի որ շատերը մտածում են, որ դա տղամարդը պետք է անի, իսկ երբևէ ձեզ հարց տվել եք, թե ինչո՞ւ, ինչո՞ւ է մեքենա, ավտոբուս, երթուղային վարելը տղամարդկանց հատուկ։ Եվ հակառակը։ Խոհանոցում միշտ պետք է կինը լինի, ինչ խայտառակություն կլինի, եթե տղամարդը խոհանոցում ափսեներ լվանա։ ԱՄՆ-ում այդպիսի բաները երբեք հաշվի չեն առնվում, ոչ մի սարսափելի բան չկա կանանց մեքենա վարելու կամ տղամարդկանց  ափսեները լվանալու մեջ։

Երբ վազքով սկսեցի զբաղվել, մտածում էի, որ եթե տղամարդիկ վազում են 5 կմ, ուրեմն կանայք պետք է 4 կամ առնվազն 3 կմ վազեն, բայց արի ու տես, որ ոչ։

Այս հավասարությունը կարծում եմ շատ կարևոր է, քանի որ այն օգնում է ստեղծել ամուր ու հուսալի հարաբերություններ։

Ես չեմ խոսում չափն անցնելու կամ չափից դուրս ազատ լինելու մասին, ամեն ինչ իր սահմանն ունի, իսկ սահմանն անցնելը դա մեկ այլ հարց է։

Մի քանի օր առաջ պարզեցի, որ շատ ամերիկացիներ նույնիսկ չգիտեն մարտի 8-ի մասին։ Իսկ մարտի 8 այստեղ առհասարակ չեն նշում։ Հետաքրքիր է, չէ՞։ Եթե նրանք մարտի 8 չեն նշում, դա չի նշանակում, որ կանանց չեն մեծարում։ Միգուցե այլևս չեն նշում, որովհետև կանանց իրավունքների համար պայքարելու այլևս կարիք չկա՞: Կարծում եմ, որ մարտի 8-ը և առհասարակ կանանց միամսյակը շատ դեպքերում ձևական բնույթ են կրում։

ԱՄՆ-ում կանանց դերը շատ կարևոր է, ու նրանք մեծ դեր ունեն իրենց երկրի զարգացման ու բարգավաճման գործում։ Հուսով եմ, որ մի օր Հայաստանում էլ կինը կգնահատվի այնպես, ինչպես պետք է, և այդ ժամանակ վստահ կարող եմ ասել, որ շատ բաներ կփոխվեն, և անկասկած, դեպի լավը։

sona zakaryan

Իմ տարբերվող կես տարին

Արդեն 6 ամիս է, ինչ գտնվում եմ ԱՄՆ-ում։ Կարծես երեկ լիներ, երբ ստացա այդքան սպասված հեռախոսազանգը և իմացա, որ դարձել եմ հազարավոր դիմորդներից մեկը, ում հնարավորություն կընձեռվի ապրել ու սովորել ԱՄՆ-ում։ 6 ամիսներ, որոնք երբեմն թվում են տարիներ, երբեմն էլ՝ ուղղակի օրեր։ Փոխանակման ծրագրի աշակերտ լինելը, բացի ոգևորիչ լինելուց, նաև շատ դժվար ու մեծ պատասխանատվություն պահանջող առաքելություն է։ Ասում են, որ ամեն բան ունի իր դրական և բացասական կողմերը, և փոխանակման ծրագրի աշակերտ լինելն էլ բացառություն չէ։ Միայն բացասական կողմերը կարող են միանգամից դառնալ դրական, երբ դու փոխանակման ծրագրի աշակերտ ես։ Հիշում եմ՝ երկու տարի առաջ երկմտում էի՝ արդյո՞ք պետք է անեմ այս քայլը, արդյո՞ք կարող եմ հաղթահարել ամեն ինչ։ Պահեր կային, երբ մտածում էի. «Չէ՛, հաստատ սա ինձ համար չէ, հաստատ չեմ կարող, կհիասթափվեմ հետո»։

Այդ վախն ամեն ինչի նկատմամբ՝ հիասթափություն ապրելու, դժվարությունները հաղթահարել չկարողանալու, սայթաքելու, միշտ բոլորիս այցելում է, մենք բոլորս էլ վախենում ենք ու այդ վախն ու անինքնավստահությունը հաճախ արգելք են հանդիսանում շատերիս համար՝ իրագործելու մեր նպատակներն ու առաջ գնալու։ Եվ այդ վախը ինձ էլ էր այցելել։ Բայց կամքի ուժն ու նպատակասլացությունը հաղթեցին այդ վախը: Եվ ահա արդյունքը՝ ես այստեղ եմ ու երբեք չեմ զղջա, որ կայացրել եմ այս որոշումը։

Այս ամիսները փոխել են ինձ ու իմ կյանքը, շատ բաներ եմ վերլուծել ու հասկացել։ Առաջինը՝ հասկանում ես, որ արել ես այնպիսի բան, ինչը միշտ մտածում էիր, որ չես կարող։ Այն ամենը, ինչը քեզ թվացել է անհնարին, միայն երազանք, հանկարծ դառնում է հնարավոր։

Կարծում եմ, որ կյանքի ամենամեծ ձեռքբերումներից մեկը անհնարինը հնարավոր դարձնելն է։ Հասկանում ես նաև, որ տարբեր լինելը երբեք չի նշանակում լինել չսիրված ու տարօրինակ։ Մենք բոլորս էլ նույն բանն ենք, չէ՞, ուզում՝ ապրել ազատ, խաղաղ ու երջանիկ։ Իսկ տարբեր լինել, բոլորովին չի նշանակում չունենալ այդ բոլոր իրավունքները։ ԱՄՆ-ում մարդիկ շատ տարբեր են, բայց այդ տարբերությունը երբեք չի խանգարում մարդկանց փոխհարաբերություններին։ Ապրելով կողք կողքի, հարգելով միմյանց և լինելով դրական՝ մենք մեր կյանքը միայն հեշտացնում ու ավելի ուրախ ենք դարձնում, այնպես որ, երբեք չմտածեք, որ տարբերությունը կարող է ազդել ձեզ վրա։ Ուղղակի պետք է լինեք այնպիսին, ինչպին կաք և երբեք չմտածեք, որ պետք է փոխեք ձեզ ու այն արժեքները, որոնցով առաջնորդվում եք։

Ինչքա՜ն հետաքրքիր է այն փաստը, որ կարող ես ունենալ երկու ընտանիք միաժամանակ։ Վեց ամիս առաջ ինձ օտար մարդիկ հիմա ընտանիք են դարձել։ Երբ պատրաստվում էի գալ ԱՄՆ, ոչինչ չգիտեի, չգիտեի՝ ինձ ինչ է սպասվում, ինչ կլինի, ուր եմ գնում։ Հայաստանից ու ընտանիքիցս առաջին անգամ հեռանալը ամենադժվար բաներից մեկն էր իմ կյանքում, բայց շատ ուրախ եմ, որ պատվով հաղթահարեցի այդ ամենը։

Հետո կարողացա հարմարվել ուրիշ միջավայրի, սովորույթների ու մարդկանց ու հաղթահարել բոլոր խոչընդոտները։ Փոխանակման ծրագրի աշակերտ լինելն օգնում է դառնալ ավելի հասուն, կենտրոնացած և ուժեղ։

Չորս ամսից էլ քիչ մնաց իմ փոխանակման տարվա ավարտին: Չեմ կարող բացատրել այն ամենը, ինչ զգում եմ։ Փորձում եմ շատ չտխրել, քանի որ ամեն ինչի ավարտ մի նոր ու հետաքրքիր բանի սկիզբ է։

Հ.Գ. Ամենակարևոր դասը, որ սովորել եմ այստեղ, ժպտալն է, միշտ ժպտալը, այնպես որ, Հայաստան վերադառնալիս ակնկալում եմ տեսնել միայն ժպտացող դեմքեր։ Հա, ու մեկ էլ, անծանո՛թ հայեր, խնդրում եմ՝ ինձ տարօրինակ չհամարեք, եթե ժպտամ ձեզ։

Ուսուցչի օգնականը

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Բարև բոլորին։ Այսօր ցանկանում եմ ձեզ պատմել մի շատ հետաքրքիր փորձի մասին, որը ԱՄՆ-ում եմ ձեռք բերել։ Երբ սկսեցինք պատրաստվել դպրոց գնալուն, առարկաներ էինք ընտրում, ու ինձ առաջարկեցին լինել ուսուցչի օգնական, օգնել ուսուցչին նախադպրոցական տարիքի երեխաներին սովորեցնելու հարցում։ Քանի որ շատ եմ սիրում երեխաներին, որոշեցի փորձել։

Սկզբում շատ անսովոր էր, քանի որ երեխաներին, այն էլ՝ ամերիկացի, հասկանալու համար մեծ ջանքեր են անհրաժեշտ։ Իհարկե, խոսքը միայն լեզվին չի վերաբերում։ Բայց հետո սկսեցի հարմարվել, ու ամեն ինչ շատ հետաքրքիր էր ու ոգևորիչ։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Այդ տարիքի երեխաների հետ շփվելը մի քիչ բարդ է, քանի որ նրանք մեծ դժվարությամբ են հարմարվում ինչ-որ բաներ սովորելուն, դեռ ցանկանում են խաղալ։ Կան երեխաներ, որ իսկակապես ուզում են սովորել և պատրաստակամ են, կան նաև երեխաներ, որ սովորելու մասին լսել անգամ չեն ցանկանում և անընդհատ պատճառներ են գտնում ուրիշ բաներով զբաղվելու համար, միայն թե չսովորեն։ Այս ամենը իրականում շատ խառն է, աշխատատար և միևնույն ժամանակ՝ հետաքրքիր։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Բայց գիտե՞ք՝ նրանք իմ անունը ավելի լավ ու ճիշտ են արտասանում, քան շատ ամերիկացի մեծահասակներ։ Երբ մտնում եմ դասարան, Սոյերը բացականչում է.

-Ուսուցի՜չ, Սոնան եկավ։

Քայլին և Ռայլան վազում են ընդառաջ ու գրկում։ Նրանք միշտ բարձրացնում են տրամադրությունս։ Սա ինձ համար շատ կարևոր է և ուրախալի, քանի որ կարծում եմ, որ եթե երեխաները ինձ չսիրեն, ապա չեն լսի ինձ։ Իսկ իմ առաքելությունը նրանում է, որ նրանք հասկանան ինձ, լսեն և սխալ բաներ չանեն։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Մի օր, երբ հերթական դասի ժամն էր, երեխաներից մեկը, որի անունը Լոգան է, անմիջապես նկատեց իմ գիրք-կախազարդն ու հարցրեց․

-Ի՞նչ է սա։

-Գիրք-կախազարդ է, Լոգան։

-Ինչ-որ բան կա՞ մեջը գրված։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Այո, ընկերներս են գրել, որ իրենց չմոռանամ։

-Կարո՞ղ եմ ես էլ իմ անունը գրել, որ ինձ երբեք չմոռանաս։

-Հա, կարող ես գրել։

Հետո հարցրի.

-Իսկ ես ի՞նչ պետք է անեմ, որ դու էլ ինձ չմոռանաս։

-Ինձ համար բացիկ պատրաստիր։

Շատ երեխաներ հարցնում են.

-Ամերիկացի՞ ես։

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

-Չէ, ես շատ հեռվից եմ եկել ու շուտով գնալու եմ։

Այս խոսքերը, ինքս էլ չգիտեմ՝ ցավոտ են, ուրախալի, թե ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը։

Երեխաներին շատ եմ սիրում ու ցանկանում եմ շարունակել այս ամենը։ Ո՞վ գիտի՝ ինչ հետաքրքիր արկածներ են սպասվում։

sona zaqaryan

Սերը և բարությունը ամենուր նույնն են

Ջերմ բարևներ օվկիանոսի այն կողմից։ Իսկ ձեզ հետաքրքի՞ր է՝ արդյոք ինչպես եմ, դասերս ինչպես են, հարմարվե՞լ եմ, թե՞ ոչ։ Դե, հետաքրքրվողների համար պատասխանեմ.

-Լավ եմ, դասերս լավ են, հարմարվել եմ, ամեն ինչ կարգին է։

Այս խոսակցությունը շատ հաճախ եմ ունենում ընկերներիս ու հարազատներիս հետ։

Շատերը ուղղակի հարցնում են.

-Լա՞վ է ԱՄՆ-ում ապրելը։

Իսկ իմ պատասխանը.

-Ուղղակի տարբեր է։

Փոխանակման ծրագրի աշակերտ լինելը ինձ հնարավորություն է տվել ուսումնասիրել տարբեր մշակույթներ և զուգահեռներ տանել ու համեմատել դրանք հայկականի հետ։

Այսօր ուզում եմ մի քիչ պատմել կրոնի ու եկեղեցու մասին։ Երբ այստեղ առաջին անգամ եկեղեցի այցելեցի, շոկի մեջ էի։ Դե, միանգամից պատկերացրի հայկական եկեղեցին և սկսկեցի համեմատություններ անել։

Երբ մենք եկեղեցի ենք ասում, առաջինը մեր մտքում պատկերացնում ենք հայկական եկեղեցին։

Այստեղ եկեղեցին կարող է ուղղակի տան նման մի կառույց լինել։ Եկեղեցիները հիմնականում այնպիսի շքեղություն չունեն, որը մենք սովոր ենք տեսնել։ Ամեն ինչ շատ պարզ է ու հասարակ։ Չկա խունկ, չկան եկեղեցական արարողություններ։ Բեմում խոսափողն է դրված, որպեսզի քահանան խոսի, դե իհարկե, քահանան նույնպես մեր պատկերացրած քահանան չէ։ Քահանան չունի որևէ հոգևորական հանդերձանք, ներկայանում է սովորական հագուստով, ինչպես մնացած բոլոր մարդիկ։

Ամեն կիրակի հյուրընկալ ընտանիքիս հետ գնում եմ եկեղեցի։ Ամեն ինչ սկսվում է երգով, բոլորը կանգնում են և սկսում երգել տարբեր երգեր։ Այս երգերը նույնպես մեր իմացած երգերը չեն, որոնք սովոր ենք պատարագներին ունկնդրել։ Այս երգերը կարող են լինել տարբեր ժանրերի։ Երգելուց հետո գալիս է քահանան, և բոլորը աղոթում են, դրանից հետո փոքր երեխաները գնում են առանձին սենյակ, որտեղ նրանց տարիքին համապատասխան կրոնական դասեր են անցկացվում։ Մնացածը մնում են հիմնական սրահում, և քահանան սկսում է օրվա քարոզը։ Այնուհետև բոլորը ճաշակում են Քրիստոսի մարմինն ու արյունը հացի և խաղողի հյութի տեսքով։ Վերջում բոլորը երգում են, և սա էլ համարվում է ավարտը։ Այս ամենը կարելի է ասել, որ տևում է ընդամենը մեկ ժամ։ Այնուհետև մարդիկ սկսում են զրուցել ծանոթների ու անծանոթների հետ և տարբեր թեմաներ քննարկել։

Թեև այսքան տարբերություններին, մի բան   նույնն է՝ գաղափարախոսությունը։ Այն ամենը, ինչը մեզ քարոզվում է հայկական եկեղեցում, քարոզվում է նաև այստեղ։ Թեև այստեղ ապաշխարության կարգ չի կատարվում, բայց մարդիկ, մտածում են, զղջում իրենց մեղքերի համար և ճաշակում Քրիստոսի մարմինն ու արյունը։ Երբ մտնում եմ եկեղեցի, միշտ տրամադրությունս բարձրանում է, որովհետև մարդիկ շատ դրական են, բարի և ժպտերես։ Իսկ մի փոքրիկ ժպիտը կարող է փոխել մարդու տրամադրությունը։

Այս ամենից մի պարզ բան կարելի է եզրակացնել։ Կապ չունի, թե ինչ տարբերություններ կան եկեղեցու շինության, արարողակարգի, աղոթքի մեջ, կարևորը հավատն է, բարությունը և միմյանց սիրելու ու հարգելու կարողությունը։

sona zaqaryan

Ոչ ավելի լավ, ոչ ավելի վատ, ուղղակի՝ տարբեր

Երբ իմացա, որ հնարավորություն եմ ունենալու ԱՄՆ-ում սովորելու, առաջին բառը, որը մտքիս եկավ, դա դպրոցն էր։ Անընդհատ հարցեր էի տալիս նախորդ տարիների Ֆլեքս շրջանավարտներին, որպեսզի ինչքան հնարավոր է՝ շատ բան իմանամ դպրոցի ու կրթական համակարգի վերաբերյալ։ Ամեն ինչ շատ հետաքրքիր, հեշտ և միևնույն ժամանակ, շատ բարդ էր թվում։ Բայց դե, ինչպես ասում են, լավ է մեկ անգամ տեսնել, քան հազար անգամ լսել։

Սկզբում, երբ սկսեցի այստեղ դպրոց հաճախել, շոկի մեջ էի, որովհետև ամեն ինչ իրոք շատ տարբեր էր, բայց քիչ-քիչ հարմարվեցի, և հիմա ամեն ինչ լրիվ սովորական է դարձել։

Ամերիկյան դպրոցն ու կրթական համակարգը իրոք շատ տարբեր են ու հետաքրքիր։

Օրինակ, ամերիկյան դպրոցում կա մի բան, որը Հայաստանում շատ աշակերտներ են ցանկանում ունենալ։ Գուշակեցի՞ք՝ ինչի մասին է խոսքը։ Եթե ոչ, ապա ասեմ, որ խոսքը կողպվող պահարանի, այսպես ասած լոքերի (locker) մասին է։ Լոքերը իրոք շատ պետքական բան է, չնայած շատ աշակերտներ անգամ այն չեն օգտագործում։ Ես անձամբ օգտագործում եմ, քանի որ այնպիսի ծանր գրքեր ունեմ, որ պետք է առնվազն ծանրամարտ պարապեմ դրանք դասարանից դասարան անընդհատ տանել-բերելու համար։ Բայց դա սկզբում էր, հիմա էլ արդեն չեմ զգում դրանց ծանրությունը, բավականին լավ ծանրամարտիկ եմ դարձել։ Ծանր գրքե՞ր։ Այո՛, ծանր գրքեր, բայց բնականաբար ոչ տասնհինգից ավելի առարկաների համար, քանի որ աշակերտները այստեղ սովորում են ընդամենը 7-8 առարկա։ Եվ իհարկե, ամեն օր նույն դասացուցակով։ Կարծում եմ այստեղից եզրակացրեցիք, որ բոլոր առարկաները այստեղ պարտադիր չեն։ Պարտադիր կարող են լինել ամենաշատը չորս առարկա, որոնց մեծ մասը հիմնականում նույնպես ընտրությամբ են։ Օրինակ, պետք է պարտադիր սովորել կա՛մ Միացյալ Նահանգների պատմության, կա՛մ Միացյալ Նահանգների կառավարման համակարգի մասին։

Հնարավոր է ընտրել ոչ միայն առարկաները, այլև որոշ դեպքերում դրանց մակարդակները։ Օրինակ, Իսպաներեն 1-ը սկսնակների համար է, իսկ Իսպաներեն 2-ը` ավելի լավ իսպաներեն իմացողների և այլն։

Ի դեպ, օտար լեզվի մասին։ Շատ ամերիկացի աշակերտների համար երկրորդ լեզու սովորելը (որը սովորաբար իսպաներենն է լինում) իրոք շատ բարդ է։ Շատերը անգամ զարմանում են, երբ իմանում են, որ շատ փոխանակման ծրագրի աշակերտներ երեքից ավելի լեզուների են տիրապետում։

Հայաստանում սովոր ենք, որ ամեն դասարան իրար հետ դաս անի, բայց այստեղ այդպես չէ։ Քանի որ առարկաները ընտրովի են և մակարդակներով, ապա ամեն մի դասաժամի կարող ես լինել տարբեր տարիքի ու դասարանների աշակերտների հետ։

9-12-րդ դասարանները համարվում են ավագ դպրոց։  9-րդ դասարանի աշակերտները կոչվում են freshman, 10-րդ դասարանցիները՝ sophomore, 11-երը՝ junior և վերջապես 12-ները՝ senior։

Դասաժամերի տևողությունները տարբեր են լինում, իսկ դասամիջոցները հիմնականում կարճ, այնքան կարճ, որ հազիվ ես հասցնում մի դասարանից մյուսը գնալ։ Իսկ կարո՞ղ եք ասել, թե ո՞րն է դպրոցում ամենասպասված և սիրելի ժամը։ Դե իհարկե, լանչի (ճաշի) ժամը։ Չնայած շատ աղմուկին և երկար հերթերին, սա դպրոցում ամենասպասված ժամն է։

Մի քիչ էլ գնահատման համակարգից խոսեմ։ Թվերի փոխարեն գնահատումը այստեղ տառերով է ու տոկոսներով։ Գնահատում են՝ A, B, C, D, F։ A-ը համարվում է ամենաբարձր գնահատականը, իսկ F-ը՝ ամենացածրը։ Տոկոսային հարաբերությամբ որոշվում է, թե որ տառն է քո գնահատականը։ Իսկ տոկոսները կազմվում են թեստերի և տնայինների հավաքած միավորների արդյունքում։ Իմ դպրոցում 90%-ից բարձրը համարվում է A։ Ինչու եմ կոնկրետ իմ դպրոցը նշում, քանի որ տարբեր դպրոցներում գնահատման համակարգը կարող է տաբեր լինել։

Չնայած այսքան տարբերությունների պատճառով կարող ենք շատ համեմամատություններ անել, բայց չեմ ուզում ասել, որ Հայաստանի կրթական համակարգը լավն է ԱՄՆ-ի կրթական համակարգից, կամ հակառակը, քանի որ յուրաքանչյուրն էլ ունի իր թերություններն ու առավելությունները։ Եվ ինչպես մենք՝ փոխանակման ծրագրի աշակերտներս ենք սովոր ասել. «Ոչ ավելի լավ է, ոչ ավելի վատ, ուղղակի տարբեր է»։

«Երկու հակադիր կարծիք օրվա թեմայով»

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

Երեկ մեր կայքում այս վերտառությամբ հրապարակված բանավեճին արձագանքում են նաև փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում սովորող 17-ի թղթակիցները: Նրանք մասնակցել են տոնակատարությանը և, կարելի է ասել, Հելոուինի տոնի մասին պատմում են ականատեսի աչքերով

Տոնի քաղցրահամ հուշերը

Երեկ ամբողջ Հայաստանում (ինչու չէ նաև ամբողջ աշխարհում) քննարկվում էր Հելոուինի հարցը: Նայում էի ֆեյսբուքում ծավալված գաղափարական պատերազմին ու մտածում՝ «Ախր, որ ասեմ իմաստ կա, չէ, էլի: Երկու սահմանափակ ծայրահեղականների բախում ա ընդամենը»:

Սկզբից բացատրեմ Հելոուինի բուն նպատակն ու խորհուրդը: «Հելոուին» բառն առաջին անգամ հիշատակվում է 16-րդ դարում ու թարգմանաբար նշանակում է՝ «բոլոր սրբերի երեկո»: Տոնի ամենակարևոր դետալները քաղցրավենիքներն ու դդումներն են: Լուսատու դդումների պատրաստման ավանդույթն ունի  կելտական ծագում: Ըստ կելտերի՝ լուսավորված լապտերների միջոցով հոգիները գտնում էին մաքրագործման ուղին: Երեկ ազգակիցներիս շրջանում նկատեցի Հելոուինի վերաբերյալ տարբեր սխալ կարծիքներ ու մեկնաբանություններ: Խոսեմ նրանց մասին, որոնք տպավորվել են:

1.«Հելոուին» նշանակում է՝ «բարև, ձյուն»: Էդ տոնի մեջ ոչ մի վատ բան չկա, մարդիկ հագնում են սպիտակ հագուստ և ուրախանում ձյան առթիվ (Հը, ժպտո՞ւմ եք: Ես էլ եմ ժպտում):

2. Հելոուինը խաղ է, որի ժամանակ մարդիկ հագնում են սարսափելի հանդերձանքներ, որ վախեցնեն չար հոգիներին: (Ավելի զվարճալի՞ է, համաձայն եմ):

3. Բոլոր Հելոուին նշողները ջհուդ վհուկներ են: Վառել ա պետք էդ սատանիստներին: (Ըհ…էս մեկն էդքան էլ ծիծաղելի չէր…)

Ասելիքս այն էր, որ տոնին կողմ կամ դեմ արտահայտվողների մեծամասնությունը գաղափար չունի բուն տոնից:

Իսկ հիմա ձեզ կտանեմ Ուիլլոուբենդ փողոց, ու միասին կքայլենք Հելոուինյան շնչով լցված թաղամասով:

Նախ, Հելոուինն ունի չգրված օրենքներ: Առաջին՝ թակել միայն այն տների դուռը, որոնց շքամուտքի լույսը վառ է: Վառ լույսը նշանակում է, որ տվյալ տան բնակիչները նշում են Հելոուին ու ձեզ տալու կոնֆետ ունեն: Երկրորդ՝ կոնֆետի կարող են գնալ մինչև 15 տարեկանները: Կոնֆետ հավաքելու ավանդույթը երեխաների համար է:

Մութն ընկնելուն պես վառում ենք դդումների մոմերը, միացնում շքամուտքի լույսը, կոնֆետներով լցված թասը դնում դռան մոտ ու պատրաստվում անվերջ զանգերին: Լսվում է դռան առաջին զանգը: Բացում ենք դուռը, արքայադստեր հագուստով, խուճուճ մազերով մի աղջնակ կանգնած է դռան առաջ: Մի բուռ կոնֆետ եմ հանում, տալիս աղջնակին, գրկում ու ճանապարհում: Երկրորդ զանգի ժամանակ դռան առաջ հավաքվում են մի խումբ երեխեք: Առաջին աղջիկը, համեմատաբար ավելի մեծ, մոտենում է կոնֆետ վերցնելու: Մազերի մեջ մազերի փաթաթաններ (բիգուձիներ), դեմքին դիմակ, հագին՝ խալաթ ու հողաթափեր: Աղջիկն արագ վերցնում է կոնֆետներն ու առաջնորդում իր շքախումբը դեպի հաջորդ տուն: Շարքի վերջինը պիցայի հագուստով, կոնֆետներից փայլող մեծ բարի աչուկներով, բարակ ձայնով տղա է:

-Բարև Ձեզ, քանի՞ հատ վերցնեմ:

-Լրիվ, ջան, լրիվ վերցրու:

Տղան կոնֆետները լցնում է տոպրակն ու հետևում խալաթով տանտիրուհու դերի մեջ մտած առաջնորդին:

Որոշ ժամանակ անց որոշում ենք ինքներս գնալ “trick or treating”-ի: Քայլում ենք փողոցով: Մոտենում ենք առաջին տանը: Տան դիմաց նստած է հաշմանդամի սայլակով մի տարեց տղամարդ: Երևում է, որ դժվարությամբ է շարժվում, բայց ամեն մոտեցող երեխայի համար իր ձեռքով մի լավ բուռ կոնֆետ է հանում ու լցնում տոպրակի մեջ: Եո մոտենում եմ նրան: Գրպանիցս մի հայկական կոպեկ եմ հանում:

-Որ ինձ հիշեք,- ասում եմ ես ու կոպեկը դնում նրա ձեռքերի մեջ:

Շարունակում ենք քայլել: Մոտենում ենք հաջորդ տանը:

-Թույլ տվեք հարցնել, օրիորդ: Էս ձեր ո՞ր տարիքն ա կոնֆետի գնալու:

Ու ինչպես միշտ, ես իմ լավագույն արդարացումով եմ պատասխանում:

-Ես փոխանակման աշակերտ եմ, առաջին անգամ եմ էստեղ:

-Էդ ուրիշ բա՜ն,- ծիծաղելով ասում է տղամարդն ու երկրորդ անգամ մի մեծ բուռ կոնֆետ լցնում տոպրակս:

Որոշ ընտանիքներ հավաքվում են բակում իրենց հարևանությամբ ապրողների հետ, խարույկ վառում, ու շուրջը նստած բաժանում կոնֆետները:

Մեկ ժամ հետո մի մեծ տոպրակ կոնֆետներով հետ ենք գալիս:

Գիշերվա 10-ին անջատվում են լույսերը: Բոլորը վերադառնում են տուն:

Եվա Խեչոյան

***

Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն 

Հայաստանում ապրելով ու մեծանալով երբեք հնարավորություն չեմ ունեցել Հելոուին տոնը նշելու, իսկ ինչ կարծիքներ էլ որ լսել եմ տոնի մասին շատ բացասական են եղել։ Կարծիքները հիմնականում այսպիսինն են եղել, որ Հելոուինը սատանայական տոն է, և այն նշելը հարիր չէ քրիստոնյաներին։

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

ԱՄՆ-ում առնչվելով այս տոնի հետ և նշելով այն, միայն դրական տպավորություն ու լիցքեր եմ ստացել։ Այնքան ջերմություն, ժպիտներ, ուրախ ու հաճելի պահեր կան այս տոնի հետ կապված, որոնք միշտ իմ հիշողության մեջ կմնան։  Այն մարդիկ, ովքեր թյուր կարծիք են կազմել այս տոնի մասին, նախ, կխնդրեի, որ մի քանի րոպե տրամադրեն իրենց ժամանակից և կարդան, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Հելոուինը։

Իսկ հիմա ուզում եմ մի քիչ պատմել Հելոուինի ամենահետաքրքիր անվանդույթներից մեկի՝ Trick or treat-ի մասին։ Trick or treat թարգմանաբար նշանակում է՝ խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։ Զգեստավորված երեխաները այցելում են տնից տուն և կոնֆետներ խնդրում, հարցնելով.

-Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։

Ես էլ որոշեցի փորձել, չէ՞ որ դժվար էլ այդպիսի հնարավորություն ունենայի։ Հավատացեք, որ սա իսկապես շատ հետաքրքիր, ուրախ ու հաճելի սովորություն է, մանավանդ, երբ դա փոքրերի հետ ես անում։

-Թըխկ, թըխկ։

-Օ՜, ինչպիսի գեղեցիկ հանդերձանք։

-Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։

Քաղցրավենիքը արդեն պայուսակի մեջ է, իսկ լայն ժպիտը բոլորիս դեմքին։

-Շնորհակալությու՜ն։ Ուրախ Հելոուին։

-Ուրախ Հելոուին։ Հաջորդ տարի կտեսնվենք։

-Ափսո՜ս, հաջորդ տարի էլ այստեղ չեմ լինի։ Սա իմ առաջին ու վերջին trick or treat -ն էր։

Հ. Գ. Կարևորը հիմա շա՜տ քաղցրավենիք ունեմ։

Սոնա Զաքարյան

***

Թե ինչպես ես դու այն ընդունում

Հելոուինը շատ սպասված տոն է այստեղ, հատկապես երեխաների համար։ Նրանք անհամբերությամբ սպասում են այս տոնին։ Տոնից դեռ շաբաթներ առաջ բոլոր խանութներում կարող ես տեսնել տարատեսակ իրեր Հելոուինի հետ կապված։ Ամեն տեղ սկսում են զարդարել տոնին համահունչ դեկորատիվ իրերով։ Հա, մոռացա ասել, որ Հելոուինից առաջ բոլորը դդումներ են փորագրում ու դնում տան դիմաց։

Շատերը կազմակերպում են խնջույք տոնին նախորդող հանգստյան օրերին և ընդունում տարբեր կերպարներ։ Իսկ Հելոուինին նախորդող երեկոյան բոլոր երեխաները տարբեր կերպարների պես հագնված գնում են տնից տուն, ինչ որ կատակ ասում և ստանում են իրենց կոնֆետը։ Այն ընտանիքները, որոնք Հելոուինին կոնֆետներ են տալու երեխաներին, վառում են բակի լույսերը, որպեսզի երեխաները իմանան, թե ուր գնան։ Տոնը հարուստ է շոկոլադով ու բոլոր տեսակի այլ կոնֆետներով։

Այնպես որ Հելոուինը, որ այդքան բանավեճերի առիթ է տալիս, իրանակում ուրախ տոն է։ Դա կախված է նրանից, թե ինչպես ես այն ընդունում։

Աննա Անդրեասյան