Էմիլի (Էմանինա) Մանուկյանի բոլոր հրապարակումները

emanina manukyan

Ամենակարևորը

Երկար ժամանակ փնտրում էի մեկին, ում մասին կարելի էր հետաքրքիր նյութ գրել, չնկատել, որ այդ անձը այս ամբողջ ընթացքում հենց իմ կողքին է:

Ներկայացնում եմ ձեզ հարցազրույցը Էմմա տատիկիս հետ: 

-Տատ, պետք է հետաքրքիր մեկից հարցազրույց վերցնեմ ու ընտրել եմ քեզ: Ուզում եմ մի քանի հարցիս պատասխանես: Մի հարց տամ, որին գիտեմ, ամեն անգամ սիրով պատասխանում ես: Կհիշեցնե՞ս նորից, որտե՞ղ ես ծնվել:

-Ծնվել և ապրել եմ  Երևանում՝ Թումանյան թանգարանի, Սարյան թանգարանի ու Կոմպոզիտորների տան մեջտեղում: 63 տարեկան եմ արդեն՝ էս տարի թոշակի եմ անցել:

Դե հա, հասկացաք՝ էս նախադասությունը տատիս շատ է սիրում կրկնել:

-Ես գիտեմ, որ դու հետաքրքիր դպրոցական կյանք ես ունեցել, կպատմե՞ս մի քիչ:

-Դպրոցում շատ լավ սովորել եմ: Բասկետբոլի խմբակի եմ հաճախել ու շատ լավ բասկետբոլ եմ խաղացել: Նկարչության եմ գնացել:

-Տատ, ես հիշում եմ, որ դու բալետի պարուհի ես եղել նաև: Կպատմե՞ս մի փոքր՝ ո՞նց ստացվեց էդպես:

-Չորրորդ դասարանում Սայաթ-Նովայի բալետի դպրոցից եկան մեր դպրոց, ստուգեցին դպրոցի երեխաներին ու երկու հոգու ընտրեցին, մեկը՝ ինձ, մեկն էլ՝ Հասմիկին: Մոտ երեք տարի բալետի գնացի, մինչև յոթերորդ դասարան: Հետո փորձերի ժամանակ ոտքս ցավեցրեցի՝ վնասվածք ստացա, ու դրա պատճառով էլ, էլ չշարունակեցի:

-Իսկ երաժշտական գործիքներից ինչ-որ մեկին տիրապետե՞լ ես:

-Չէ, դե, երաժշտական գործիք պետք է ունենայի, որ սովորեի: Բայց հետաքրքիրն այն է, որ քրոջս ամեն ինչի տարել են, բայց ինքը ոչ մի ձգտում չի ունեցել ու ոչինչ իր մոտ չի ստացվել, իսկ ինձ էդքան էլ հնարավորություն չեն տվել, բայց միշտ ձգտել եմ ավելին անել:

-Իսկ դպրոցից հետո, որտե՞ղ ընդունվեցիր:

-Ընդունվեցի, էն ժամանակ պոլիտեխնիկ էր կոչվում, չգիտեմ հիմա ինչ անուն ունի: Ու էներգետիկայի ֆակուլտետի ատոմայինի բաժնի առաջին խումբն էր, որ բացվել էր: Սովորեցի էդտեղ մինչև երրորդ կուրս: Երրորդ կուրսում եկան ասացին, որ աղջիկների համար լավ չի էդ ճառագայթումները, որ կանանց վրա ավելի ուժեղ ա ազդում ու, դրա պատճառով էլ տեղափոխվեցի ուրիշ բաժին:

-Ո՞ր բաժին:

-Արդյունաբերական էներգետիկա:

-Իսկ ինստիտուտից հետո ի՞նչ արեցիր:

-Դե, երկրորդ կուրսում ընկերություն էի անում, երրորդում ամուսնացա, չորրորդում Լիլիթին ունեցա: Հետո հինգերորդ կուրսը ավարտեցի՝ Լիլիթն էլ արդեն մի տարեկան ու երկու ամսեկան էր:

-Լավ, իսկ առաջին աշխատանքի տեղը, որ ընդունվել ես, որտե՞ղ է եղել:

-Խանջյան փողոցի վրա գունավոր մետալուրգիայի ինստիտուտ կա՝ այդտեղ: Աշխատել եմ, որպես ինժեներ:

-Հա, ճիշտ ա, ասում էիր՝ կան գործարաններ, որ քո գծագրածով էր կառուցած:

-Էդ բոլորը գունավոր մետալուրգիայի գործարաններ են: Ասենք՝ Ալավերդին, Երևանում՝ ալյումինիտի գործարանը: Մի խոսքով, գծագրեր ենք արել: Քսան տարի էդ գործն եմ արել: Իսկ հետո, երբ արդեն ամեն ինչ փլուզվեց՝ 1995 թվականից դուրս եմ եկել:

Ի՞նչ պիտի անեի, ուրիշ հնարավորություն չկար: Մատնահարդարություն սկսեցի սովորել: Հետագայում արդեն աշխատում էի որպես մատնահարդար:

-Իսկ որպես մատնահարդար ինչքա՞ն ժամանակ ես աշխատել:

-Մինչև այսօր:

Դե հա, ինչպես ամեն տատիկ՝ իմ Էմմա տատն էլ էս ընթացքում ինձ իր համեղ թխվածքով էր կերակրում:

-Լավ, մի բան էլ հարցնեմ, որ սենց համով-համով պատրաստում ես էսքանը, էս բոլորը քո բաղադրատոմսերո՞վ են, թե՞ հնուց եկած գաղտնիքներ են: 

-Մեր աշխատանքի տեղում՝ կոլեկտիվում, հազար հոգի էին աշխատում ու հիմնականում կանայք, մեկը մյուսին հաղորդում էին, երբ ինչ-որ նոր բան էին սովորում կամ իմանում պատրաստել: Չնայած շատը մամայից էլ ա եկել, ինչ խոսք, նաև սկեսուր-մայրիկիցս:

-Իսկ ի՞նչ հետաքրքիր բան կուզեիր ավելացնել:

-Ինչ պետք ա ասեմ՝ պայծառ կյանք եմ ունեցել, չնայած շատ ու շատ դժվարություններ եմ տեսել, բայց մեկ ա, էդ ամեն ինչը հաղթահարել ենք: Ամուսնացել եմ, լավ ընտանիք եմ կազմել: Բուռն կյանք եմ ապրել՝ արտասահման եմ գնացել շատ անգամներ, ման եմ եկել տարբեր երկրներում: Հիմա էլ թոռնիկներովս ու երեխեքովս եմ ապրում: Ու մի զբաղմունք էլ ունեմ, որ շատ հաճույքով եմ անում: Տաքերն ընկնելուն պես սիրում եմ հողամաս գնալ՝ այնտեղ ծառեր ու ծաղիկներ խնամել: Դրա մեջ հանգստություն եմ գտնում:

Ես միշտ հիանում եմ իմ տատիկով: Կյանքի ամեն դժվարություն նա կարողացել է հաղթահարել, անգամ հասուն տարիքում նոր մասնագիտություն է սովորել և անցել այլ աշխատանքի: Համաձայնվեք, բոլորը չէ, որ նման համարձակություն, կամք ու վճռականություն կունենային:

Լվացքների մայրաքաղաք

emanina manukyan

Գիշերային ընթերցանություն

Ու էլի մայրիկի ձայնը խանգարեց ինձ, արթնացրեց ու արդեն իր` «Եկ այստեղ, հերի՜ք է քնես» խոսքերը ինքնաբերաբար տարան ինձ խոհանոց։ Ես ուղղակի կմահանամ, եթե նորից ինքն ինձ գործի դնի։

Ախր, աչքերս չեն բացվում, միտքս իր տեղը չի ընկնում, ու իրոք չեմ կարող նրան բացատրել, որ անցած ամբողջ գիշեր աչքս մեկ վայրկյան չեմ փակել, թե չէ կմատնվեմ։ Հա, մինչև լուսաբաց: Բայց մեկ է, ես արդեն հասել եմ իմ նպատակին, ու հետագա իրադարձությունները արդեն էլ կարևոր չեն։ Էհ՜, մայրիկ, դու չես իմանա, թե ինչ է եղել երեկ…

Երեկ՝ անժամկետ երկարացված, անհիշելի թվերով կազմված այն օրերից մեկն էր, երբ առավոտյան զարթնում ես, ու չնայելով քո անձի թողնել-չթողնելուն, սիրտդ ինքնին թելադրում է քեզ, թե ինչ պետք է անես այդ ամբողջ օրը: Ես վեր եմ կենում մի ահռելի մեծ ցանկությամբ։ Ցանկությամբ, ոչ թե պարզապես լցնել սիրտս, այլ այնքան լցնել, որ չտեղավորվի, թափվի, քաոս առաջացնի, և ի վերջո, մի բան փոփոխի․․․ Ու իմ սիրտը լցրեց այն՝ ինձ վաղուց դեպի իրեն ձգող, հիսուն գլուխ ունեցող, հոգիս արդեն շատ անգամ գերած կազմով այ, էն գիրքը։ Բայց ամենամեծ հիասթափությունն այն էր, որ ոչ մի կերպ, ոչ մի տեղից այդ գիրքը գտնել հնարավոր չէր։

-Էմ, էս ինչո՞ւ է աչքերդ արյուն լցված, բա աչքերիդ տակի սև շրջաննե՞րը։ Դու քեզ հայելու մեջ տեսե՞լ ես։

-Հա, մամ, երևի ալերգիա է, չգիտեմ։

Դե հա, Շերլոկ մայրիկին խաբել հնարավոր չէր, բայց մի ձև պլստացի, որովհետև ուղղակի այս անգամ նա շատ զբաղված էր ապուր պատրաստելով։

Իսկ իմ մեջ դեռ էդ գրքի ազդեցությունն էր։ Հիշողությունը կարդացածիս մասին։ Կարդացածս` անկոտրուն կամքի, ազատության տենչանքի ու երազանքների մասին։ Կարդացի ու հասկացա, ու անգամ մի պահ  չմտածեցի, որ այդ «պատմությունը գրվել էր, որպեսզի ցույց տար, որ բոլոր պրոբլեմների լուծումը, դա չքվելն է։ Կորելը, կորչելը, ինքդ քո մեջ, քեզնից դուրս»։

Լուծումները շատ են, բազմաթիվ, ուղղակի պետք է չմոռանալ օգտագործել «պլյուսները» ու առավել ևս «մինուսները»։

Ու, քանի որ երեկ նպատակ էի դրել ամեն կերպ լցվել հենց դրանով՝ էդ գրքով, անգամ դեմ ելնելով իմ սկզբունքներին, ես վերցրեցի հեռախոսս ու սկսեցի կարդալ։ Մոռացության տալով մայրիկի ասածը, որ հեռախոսը վնասակար է աչքերի համար, ես կարդում էի: Ու կարդացի. «Մի մտածեք, որ այս պատմությունը գրելով ցանկացել եմ ցույց տալ, որ»… Ու  մայրիկս անսպասելի ձայն է տալիս ինձ՝ իրեն օգնելու։ Միշտ, միշտ մայրիկը խանգարում է։ Ու ամենադաժանը այստեղ այն էր, որ մայրիկի հանձնարարած ոչ մի աշխատանք լիարժեք չէի կատարում, քանի որ մտքերս ամբողջովին գրքի մասին էին։ Ու ամեն վայրկյան գործից կտրվելով ու հեռախոսս ձեռքս վերցնելով ավելի ու ավելի էի զայրացնում նրան, մինչև ի վերջո իմ ձեռքից չխլեց իմ վերջին հույսը։ Փորձելով մի կերպ, բայց ոչ մի կերպ չկարողանալով կետրոնանալ գործի վրա, իմ մտքում միշտ այդ գիրքն էր։ Այն աղջկա մասին, ով պետք է օգներ ինձ, ում օրագիրը հնարավորություն կտար զուգահեռներ անցկացնելու իմ կյանքի հետ։

Ինչպես գիտեք, սրտին ոչ մի ձև չես զսպի ու, ոչ մի ձև չես շեղի իր ցանկություններից։ Ու էդ գիրքը ամբողջ ընթացքում հեռախոսիս միջից ինձ ձգում էր մինչև որ եկավ գիշերը։ Ու ծնողներիցս թաքուն ամբողջ գիշեր կարդացի սրտի թրթիռը մեջս։ Ապրեցի այդ աղջկա հետ, ուրախացա, տխրեցի, հուզվեցի, զարմացա, լցվեցի…

emanina manukyan

Շենգավիթ

Ես ապրում եմ Շենգավիթում: Միանշանակ լսած կլինեք իր մասին՝ դեռ պահպանողական ոճով ապրողների, բակային կռիվների, անիմաստ ծեծկռտուքների ու այլ շատ բացասական իրադարձությունների մասին: Սակայն ի՞նչ է, մտածում եք, որ դա իրոք այդպե՞ս է:

Բոլորին թվում է, որ Շենգավիթում ապրող յուրաքանչյուրն ունի բառապաշարի մի ձև, որ կոչվում է «ժարգոն»: Գիտեն, թե «քուչում» նստած տղամարդիկ, բացի բլոտից ուրիշ ոչինչ չգիտեն, ու ամենազարմանալին՝ մտածում են, թե ամեն քայլափոխի անպայման մի սև-սև հագած «թզբեհը» ձեռքին մեկին կգտնեն: Ու երբ, հանկարծակի, մի շրջապատում հպարտ-հպարտ ասում եմ, որ ես Շենգավիթից եմ, ապշած հայացքներ են նետում իմ կողմը: Բայց ախր, իրոք, էդ այդպես չի, է: Եկեք` ձեզ բացեմ մեր տարածաշրջանի փոքրիկ գաղտնիքը:

Այդ «քյարթուները» իրականում մի այլ կարգի գժվելու ընկերներ են: Միշտ նեղին հասնող ու օգնող, ընկերոջը երբեք հուսախաբ չանող, ու անգամ, եթե գիշերվա ժամը երեքին զանգես կանչես, երկու րոպե հետո կողքիդ են՝ մեջքիդ հետևում կանգնած: Ու էս ձեր ասած «քյարթուները» «ինտիլիգենտ» էն կենտրոնցի՝ մենակ լավ օրվա ընկերներից հազար անգամ շնորհալի են: Ու իրենք այսպիսի մի առանձնահատկություն ունեն՝ գիտեն, որ կողքի բակից ես, թե նույն շենքից, մեկ է, անվանում են քեզ ՝ «ախպերս», «ընգերս», «խարեբս»: Իսկ էս վերջինը մենակ յուրահատուկներին են ասում՝ էն «ամենաընկերներին»: Չէ, բայց ասենք, ուշադրություն դարձրե՞լ եք միշտ իրենց կողքին խաղացող կլոր բակի Գևորիկին ու Վոլոդիկին, քառակուսի «հայաթի» Գոռին ու Վազգենին:

Ու ամեն էս բակերում պարտադիր ապրում է մի մարդ՝ կլինի կին, թե տղամարդ, եթե ունենա տարօրինակ տեսք, կամ ոչ սովորական հագուկապ, վերջ, ինքն է, էս բակի հայտնիներից է: Օրինակ՝ միշտ գույնզգույն հագնվող այ էն կինը գիժ Լյուբան է, իսկ այ էն ճաղատը, ինքն իրականում կին է, հա՛, անխելք Վարսիկն է: Էն ծեր պապիները, որ նարդի են խաղում, բակի ճանաչված Սողոմոն ու Մամիկոն եղբայրներն են՝ ասում են իրենք դեռ ամուսնացած չեն: Իսկ էդ «ասում են»-ից էլ էնքան շատ է: Մեկն անցնում է, ու կողքինդ նրա մասին էնքան բան կասի, որ կավարտի նրա տան իտալական կախովի առաստաղից:

Ու այսպես, բոլորն իրար գիտեն՝ մեկը մեկին չի սիրում, մյուսը սիրում է: Էդ կապ չունի, քանի դեռ բակերի «ճժերի» խաղի վրա չի ազդում:

Մեկ-մեկ էսպես նստում եմ մեր այգիներից մեկում (հա, մի զարմացեք, էստեղ շատ գեղեցիկ այգիներ կան) ու մտածում սրա մասին: Հա, ախպերս, էս Շենգավիթն է:

emanina

Կյանքը` վերքոտ ծնկների ցավ

Երբ մանուկ էի, մտածում էի, որ կյանքը արդեն դասավորված մի ծրագրերի գիծ է, որ ինչ էլ անես, մեկ է, կանցնես քո ուղին, ամեն ինչ հարթ կլինի, կմեծանաս, աշխատանք կունենաս, և վերջ: Ու այդպես բոլոր մարդկանց կյանքերը նույն ծրագրով պլանավորված են, և միայն սպասում են մարդկանց իրենց ապրելուն: Բոլոր այդ կյանքերը ունեն հետաքրքիր ընթացք և երջանիկ ավարտ: 

Կվազես քամու հետ հավասար, քեզ կորցնելով, և առանց վախի: Անգամ երբ կընկնես և կվնասես ծնկներդ, միշտ մայրիկդ կողքիդ կգտնվի և կտա քեզ դեղը` ծնկներիդ վերքերի դեմ:

Սակայն փոքր ժամանակ ինձ իրոք միայն ու միայն հուզում էին ծնկներիս վերքերը, և մայրիկի համբույրները, որպեսզի ցավն անցնի: Հետագայում մեծանալով ես հասկացա, որ կյանքը միշտ չէ, որ դասավորված է հեշտ, գեղեցիկ և ուրախ ավարտով: Որոշ Ժամանակ այն «վերքոտ ծնկներ» են` առանց համբույրների: Դժվար անցանելի ճանապարհներ: Ցեխոտ ոտքեր` մաշված կոշիկների մեջ: Անքուն գլուխներ: Կոտրված սրտեր առանց բացատրությունների: Այդ հին և շատ ծանոթ փայտե դուռն է` փոխված կողպեքով և քո անհամապատասխան բանալիով:

Ճիշտ է, կան անհոգ ապրողներ, որոնց համար կյանքը ուղղակի թեթև քայլվածք է բեմի վրա, բայց և կան երեխաներ, որոնք դեռ մանկություն չունենալով, ծանր աշխատանքներ են կատարում: Մարդիկ, ովքեր օրվա հացի գումար վաստակելուց հետո անգամ ուժ չեն ունենում այդ  վաստակած հացն ուտելու:

Կյանքը իրականում շատ դժվար է: Ավելի ճիշտ ամենադժվար բանն է: Իսկ դու դրա հենց գլխավոր հերոսն ես, ով պետք է պատվով անցնի այդ ամեն փորձությունների միջով և վերջում հաղթական դրոշակը թափահարի:

Երևի հենց ցավը և տխրությունն են կյանքը դարձնում իրական: Իրական, այլ ոչ թե երևակայական մի երազ: Չէ՞ որ երազներից արթնանալու համար մենք միշտ կսմթում ենք մեզ: Երևի…

Հենց «երևին» է, որ ստիպում է շարունակել հուսալ: Կյանքը միշտ չէ, որ գեղեցիկ է լինում, ինչպես գովազդների գեղեցիկ և երջանիկ դեմքերը, ես դա արդեն հասկանում եմ:

Դիլիջան մեդիա ճամբար. էդ լացո՞ւմ ես

Վայ, նկար, որտեղ խարույկի մոտ նստած են մարդիկ: Վայ, ճոճանակներ…

Ու այսպես շարունակ, ամեն ինչ, ամեն նկար, ամեն միտք, ամեն բառ հիշեցնում է ինձ ճամբարի մասին ու այդ ընթացքում այնտեղ անցկացրած անմոռանալի օրերի մասին: Ու մի զգացողություն միջիցդ քեզ խեղդում է, թվում է, թե հոգիդ հազար մասի է բաժանվել ու ամեն մասը հարազատներիդ հետ գնացել է Հայաստանի բոլոր մարզերը:Անմոռանալի վերջին օրը, երբ անտառ էինք գնացել բոլորս, էն կասկածներով, որ տանում են մեզ կորցնեն… Բայց ի վերջո հասկացանք, որ ոչ, գնում ենք խարույկ վառելու: Նստեցինք խարույկի շուրջը, խոսեցինք, ծիծաղեցինք ու երգեցինք: Հենց այդ ժամանակ էր, որ կյանքումս առաջին անգամ ընկնող աստղեր տեսա: Ու դա էլ մի այլ կարգի հրաշք էր:

Հրաժեշտ ես տալիս, հասկանում ես, որ չէ, թե ինչպես էիր սխալվել էդ ասելով: Հասկանում ես, որ երկար ու ամուր թելերով կապվել ես բոլորի հետ, ու թողնելը երևի ամենադժվար բանը կլինի: Բայց դե ուրիշ տարբերակ չես ունենում ու ստիպված հաշտվում ես:
Ամենադժվարը դրան հաջորդող մի շաբաթն էր, երբ ամեն բան հիշելիս աչքերդ լցվում են: Ու հաստատ երբեք չի մոռացվի այդ ընթացքում մեր` իրենց գործում մասնագետներից ստացված գիտելիքները: Չեն մոռացվի ֆոտոարշավները և մեր նկարահանած ֆիլմերը: Չի մոռացվի ծանոթության ճոճանակը, որն իր մեջ պահում է շատերիս գաղտնի խոսակցություններն ու երգերը:

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը` Միլենա Խաչիկյանի

Էհ, դե տեսեք, նորից հիշեցի, ասում են` մի տխրիր, որ ավարտվել է, այլ ուրախացիր, որ դա տեղի է ունեցել: Ափսոս, այսպիսի պահերին ուղղակի ուրախանալ չեմ կարող: Չնայած լավ էլ կարող եմ, բայց դե, թաց աչքերի միջից:

-Էմ էդ լացո՞ւմ ես:
-Չէ, ճամբարի օրերն են ընկել աչքիս մեջ:

emanina

Կների՞ ինձ

-Էմ, արագ արի՜ այստեղ:

Մայրիկի այս խոսքերից հետո շտապ իմ սենյակից վազեցի խոհանոց, «Չլինի՞ ինչ-որ վատ դեպք է պատահել»: Միջանցքով անցա և արդեն պետք է մտնեի խոհանոց, երբ մայրիկը շրջվեց և նկատեց ինձ: Ջղային հայացք գցեց ինձ վրա ու ասաց.

-Ինչ անփույթ ես, հիմա ծաղիկը կնեղանա:

Սկզբում ես չհասկացա նրա այդ բառերի իմաստը, բայց մի քիչ հետո նկատեցի, որ միջանցքով անցնելուց կպել էի այնտեղ դրված մայրիկի ամենասիրելի բույսին: Բայց դե այնպես, մեկ է` ծաղիկի նեղանալը, ո՞րն է: Կնեղանա ինձանից և էլ չի՞ աճի: Հա, ինչ աբսուրդ բաներ ես ասում, մամ: Այդ խոսքերից հետո նա մոտեցավ բույսին ու դրա տերևները ուղղեց, հետո անգամ շոյեց: Ասում եմ՝ ինչ զարմանալի է, մի բանը այնքան սիրել, որ անձնավորել ամեն աստիճանի: Տալ զգացմունքներ, զգայարաններ…

Արդեն այդ խոսքերից հետո, ես ինքս ինձ վատ զգացի: Չլինի՞ ցավեցրեցի տերևները, հիմա կնեղանա ինձանից ու էլ չի աճի: Մայրիկս էլ կտխրի, որ սիրած բույսը էլ չաճի: Ախր, ես մեղավոր չեմ, է: Միամիտ ստացվեց, ես չէի ուզում, չէի նկատել, որ այն արդեն այնքան էր մեծացել, որ տերևները հասնում էին միջանցքի դռանը: Ասում եմ էլի՝ անուշադիր եմ շատ: Ու անհասկանալի հայացքով դեռ երկար նայեցի մայրիկին ու փորձեցի հասկանալ:

Ինձ մեղավոր զգալով մոտեցա ծորակին, բաժակի մեջ մի քիչ ջուր լցրեցի ու խմեցրեցի նրան: Ասում եմ՝ երևի թե կների ինձ  չէ՞:

Էսպիսի դեպքեր, երևի շատերիս տներում է եղել: Երբ ծաղիկը նեղացել է մեկից` իրեն անփույթ դիպչելու կամ տերևները վնասելու ժամանակ: Հա գիտեմ, շատ տարօրինակ բան է, որոշ պայմաններում, բայց դե, պետք է ընդունել այնպես, ինչպես կա:

-Հա, մամ, ի՞նչ էիր ուզում ասել ինձ, դե որ ձայն տվեցիր:

-Ոչինչ, արդեն մոռացա:

Մենք կարիք ունենք…

Մենք ծախսում ենք այնքան շատ ժամանակ ուրիշների կարծիքը հաշվի առնելով, որ մոռանում ենք մեր սեփական զգացմունքների մասին: Մարդիկ կարիք ունեն ավելի հաճախ սիրահարվելու:

Սիրահարվել արվեստին. երբ լուսանկարիչը գտնում է պահը և հավերժացնում փոքրիկ լույսերը այն մարդու աչքերի միջի, ով լիաթոք ծիծաղում է: Թե ինչպես է նա քորում իր այտը և ձեռքը վերադարձնում ոսպնյակի վրա և այն շարժում՝ փորձելով գտնել իդեալական չափը:

Սիրահարվել այդ բանին, թե ինչպես դու կարող ես նկատել նկարչի վրձնի շարժումները, երբ նայես նրա յուղանկարին քիչ երկար: Թե ինչպես էր արվեստագետը մտածում, որ ինքը սխալ է, երբ իրականում նկարն անչափ գեղեցիկ էր:

Սիրահարվել երաժշտությանը. թե ինչպես երգչի ձայնը սկսում է դողալ հուզիչ երգի ժամանակ: Թե ինչպես է նրա շունչը կտրվում վերջում: Թե ինչպես է հարվածային գործիքի ձայնը համապատասխանում քո սրտի խփոցներին, որը հանգստացնում է քեզ: Թե ինչպես է երաժիշտը քմծիծաղ տալիս, երբ հանկարծ սխալվում է…

Սիրահարվել ձայնին. թե ինչպես է այդ ձայնի սովորական տատանումները թվում հաճելի մի երգ: Թե ինչպես է միևնույն անունը այդ նույն ձայնով հնչում հազար տարբեր տոնայնություններով, և թե ինչպես են սովորական բառերը թվում այդքան գեղեցիկ:

Սիրահարվել մարդկանց. թե ինչպես է անծանոթը դանդաղ ուսումնասիրում իր չորս կողմը մինչև այդ մի կոպեկը գետնից վերցնելը: Թե ինչպես են նրանք արագ գլուխը թեքում այն պաստառի կողմը, որի մոտով դու անցել ես հազար անգամ, երբ դու նայում ես դրանց: Թե ինչպես են մարդիկ այնքան հարմարավետ զգում, որ գլուխը դնում են ոտքերիդ ու փակում աչքերը: Թե ինչպես է քո լավագույն ընկերը պատմում իր նախասիրությունների ու հետաքրքրությունների մասին՝ այն հազվադեպ փայլը աչքերին:

Մենք պետք է մի պահ կանգնենք և գնահատենք այն բոլոր պահերը, որոնց մասին մոռացել էինք: Հոգ տանենք բոլոր մանրուքների մասին և ուշադրություն չդարձնենք մնացածի կարծիքներին:

Մենք կարիք ունենք ավելի հաճախ հրաշքներ նկատելու և դրանց սիրահարվելու:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Հայաստանի պատանիները միասին

Ֆոտոարշավներով հագեցած երրորդ օրվանից հետո պարզ դարձավ, որ հաջորդիվ մեզ սպասվում են ավելի ծանր աշխատանքներ: Արթնանալուց հետո արդեն անում եմ ինձ համար ռեֆլեքս դարձած գործողությունը` նայում եմ օրակարգին և միաժամանակ վերհիշում երեկվա մեր կատարած հիմարությունները: Երբ Միլենան մատուցողին մաղթում էր մեր իմպուլսային թեյի պես երկար կյանք, և թե ինչպես էր նրա հետ լուսանկարվում:

Դիլիջանում առավոտները բավականին սառն են, իսկակապես թվում է, թե օդը ստեղծվում է բոլոր այն ծառերի արտաշնչանքից, որոնք ապրում են այստեղ: Մեծ ուրախություն էր ինձ համար այստեղ գտնվելը, քանի որ Հայաստանի տարածքում բացի իմ Երևանից ուրիշ ոչ մի տեղ չէի եղել և անգամ պատկերացում չունեի, որ այսպիսի հրաշքներ էլ են լինում: Եվ այնքան հետաքրքիր է անցնում մեր օրը, լի վարպետության դասերով, այդքան գիտելիքներով, որ փոխանցվում է մեզ:

Այստեղի միջավայրը էլ ավելի հիանալի են դարձնում բոլոր այն մասնակիցները, ովքեր հավաքվել են այստեղ: Որոնցից ամեն մեկը մի մեծ աշխարհ է պարունակում իր մեջ: Մի առանձին գժվելու բան: Ու այստեղ չեմ կարող չնշել Անահիտի անունը: Ում արևն ամեն անգամ տեսնելուց շոյում է, ու մի փոքրիկ արև գոյացնում իր մազերի մեջ: Երևի իր երկինք աչքերը համարելով իր բնակության վայրը: Թեև այդ լույսին երկար նայելուց աչքերդ կուրանում են, մեկ է, այդ գանգրահեր աղջիկը կմնա արևի տեղում` տիեզերքի կենտրոնում, իր մտքերով, իր ժպիտով և իր արևից կարմրած այտերով: Էլ չեմ խոսում մնացածի` Միլենայի, Լիդուշի, Հռիփսիմեի, Մարիամի, բոլոր-բոլորի, և իջևանցի մեր ընկերների մասին, և ամենատարբեր մարզերից եկածների:  Այսպես երկար կարելի է խոսել, քանզի ամեն մեկը իր մեջ մի ամբողջ տիեզերք է պարունակում:

«Մանանայի» շնորհիվ Դիլիջանում համախմբվեցին տարբեր մարզերից պատանիներ և անգամ այս չորս օրվա ընթացքում դարձան լավ ընկերներ:

emanina

Մեկ մեծ կոլա, համբուրգեր ու միջին ֆրի…

Միշտ ինչ-որ նույն բանը շատ անելը, դրա մեջ հմտանալը, ու նույն բանը անընդհատ կրկնելը ոչ մի լավ արդյունքի չեն հանգեցնում։ Երբ շատ ես անում ինչ որ մի բան, սովորում ես դրան, կորցնում ես արածիդ մանրուքներով հիանալու ցանկությունը։ Քեզ սկսում է հետաքրքրել միայն ստացված արդյունքը, իսկ ընթացքը ուղղակի դառնում է սովորական և ձանձրալի շարժումներ, որոնք անդադար կատարելով հասնում ես նպատակիդ:

Օրինակ, «Մաքդոնալդսում» աշխատող մեկը չի էլ նկատում թե ինչպես է կարտոֆիլները տեղավորում թղթե ամանի մեջ:  Նրա համար մեկ է դառնում այդ գործընթացը, և մեկ է դառնում անգամ այն մեկ հատիկ ֆրին, որ ամանից ընկավ: Նրան միայն հուզում է կտրոնը տպելու գործընթացը։ Այդպես էլ մենք. շատ սիրելուց հետո դադարում ենք զգալ մանրուքները: Սովորում ենք սիրելու բոլոր օրենքները, ու արդեն իներցիայով շարժվում ենք առաջ, կետ առ կետ, ժամադրություն առ ժամադրություն։

Քեզ արդեն մեկ է դառնում նրա հայացքը, որով նա քեզ է նայում, երբ դու փռշտում ես, մեկ է դառնում, նա քեզ ծաղիկներ նվիրո՞ւմ է, թե` ոչ:  Ձեռքեր բռնելը դառնում է սովորական, որոշ պայմաններում, անգամ պարտավորված երևույթ։ Այստեղ գալիս է տխմար հայացքով մեկը ու ասում, որ խնդիրը նրա մեջ չէ, խնդիրը միայն ու միայն քո մեջ է։ Նա մեղավոր չէ, որ դու շահագործել ես սիրելիքը, ու սիրահարվելու կոճակը շատ անգամ սեղմելուց անդառնալի կոտրվել է։

Ու արդեն մի տեսակ այնքան միևնույն է դառնում ապագան, այնքան մեկ է դառնում այն ու նրա ամեն մի փոքր դետալը։ Սկսում ենք ֆրին կիսատ-պռատ դնել թղթե տուփի մեջ ու շտապում ենք կտրոնը տպել. ուղղակի այս գործընթացը արագացնելու և շուտ արդյունքին հասցնելու համար: Արդեն չենք էլ հաշվում. Արդյո՞ք այդ մի ամանի մեջ քսան հատ ֆրի է, թե մնացել է միայն երկուսը: Կտրոնը… Կարևորը ՝ կտրոնը տպվի, մուծես նրանում նշված գումարը և հեռանաս:

Ինչի՞ց է տեսնես, որ ասում են` առաջին սերը ամենախենթն ու ամենատպավորիչն է…

Որովհետև դրանից հետո հոգնում ես արդեն, կորցնելով արածիդ մանրուքներով հիանալու ցանկությունը:

-Մեկ մեծ կոլա, համբուրգեր ու միջին ֆրի, մոտեցեք։