Շուշան Ստեփանյանի բոլոր հրապարակումները

Սևան մեդիա ճամբար. Այցելություն զոհված ազատամարտիկ՝ Տիգրան Աբրահամյանի տուն

Լուսանկարը՝ Նարե Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Նարե Հարությունյանի

Նկարահանումների ուղևորվող մեր միկրոավտոբուսը հասավ  Մարտունի քաղաք: Բաժանվելով  խմբերի՝ մեր խումբը շարժվեց  զոհված ազատամարտիկ Տիգրան  Աբրահամյանի ծնողների տուն: Երբ մտանք տուն, միանգամից զգացվեց, որ ազատամարտիկի տուն է, որովհետև սենյակի մի անկյունում  տեղադրված էր  Տիգրան Աբրահամյանի նկարը, լուսանկարների  ֆոտոալբոմը, իրեն պատկանող ծաղկամանը, որդու լուսանկարը:

-Իմ Տիգրանը, չեմ չափազանցում, շատ խելացի էր: Մի ամսվա ընթացքում կարող էր յուրացնել մեկ լեզու, գաղափար ուներ ամեն ինչից: Գիտեր նվագել ակորդեոն, դաշնամուր, կիթառ,- պատմում  էր մայրը:

Այնուհետև մենք իմացանք, որ զավակի մահից  22 տարի հետո  ակորդեոնի տուփը չէր բացվել, բայց այսօր բացվեց: Մայրը նաև ասաց.

-Ես չեմ իմացել, որ իմ որդին  կամավոր էր գրվել և գնացել պատերազմ: Ուշացումով իմանալով, հարցրեցի  «Ա՜յ, տղա՛, ո՞ւր ես գնում»: «Ես չգնամ, դու չգնաս, նա չգնա, բա ո՞վ գնա»,- պատասխանեց որդիս:

Մենք հետաքրքրվեցինք նաև որդու ընտանիքից։

-Տղաս, որ գնաց պատերազմ, կինը 6 ամսական հղի էր: Թոռս չի տեսել իր հորը և իսկական հոր կտորն է՝  հայրենասեր, խելացի, մասնագիտությամբ էլ  բժիշկ:

Երբ մայրը չցանկացավ այլևս  խոսել և  դուրս եկավ, հայրը մեզ թաքուն պատմեց.

-Ես իմ որդուս որոշմանը միշտ համաձայն եմ եղել, թոռս էլ  լցված է վրեժխնդրությամբ, և եթե նորից պատերազմ լինի, և թոռս՝ Գոռը, ցանկանա գնալ՝  ես կթողնեմ:

Մենք շատ էինք հուզվել:

Աբրահամյանների ընտանիքի յուրաքանչյուր անդամ յուրովի էր հայրենասեր: Վերադարձանք ճամբար` իմաստուն մայրիկի խելացի խոսքերը մեր սրտում պահած:

Նարե Հարությունյան

***

Արդեն երրորդ օրն էր ճամբարում: Պիտի գնայինք նկարահանումների: Մի քանի ֆիլմի առաջարկներ կային: Ուզում էի քարաքոսներով աշխատող նկարչի մասին պատմող ֆիլմի նկարահանումներին լինել, բայց այնպես ստացվեց, որ հայրենասիրության ու հայրենիքին ինքնազոհ եղած Տիգրան Աբրահամյանի մասին պատմող ֆիլմի նկարահանումներին գնացի: Գնացել էինք Մարտունի՝ նրա ծնողների տուն: Չգիտեմ էլ անգամ ինչպես սկսել այս տխուր-ուրախ հանդիպման պատմությունը: Հիմա ուզում եմ այնպես շարել հույզերս այս պատմության շղթայի վրա, որ այն կարդացողներն էլ գոնե ինչ-որ չափով զգացածս զգան: 

Երբ հարցեր էինք կազմում, այնքան դժվար էր. պիտի փորձեինք հնարավորինս չհուզել նրանց մեր հարցերով: Երբ հասանք նրանց թաղամաս ու դռան զանգը տվեցինք, ինձ թվում էր, թե դուռը կբացեն շատ ծեր ու կյանքի հանդեպ վրեժխնդիր դարձած տատիկ-պապիկ: Մի վայրկյան հետո երկու բարի դեմք մեզ ներս հրավիրեցին: Ու ինչքան լավն էին…

Աստվա՜ծ իմ, ինչքան սեր, կուռ նվիրվածություն ու հայրենասիրություն կար իրենց փոքրիկ տան մեջ, իրենց կարոտի ու կորուստի, իրենց ափսոսանքի ու ինչ-որ տեղ հպարտության աշխարհում: Ինձ համակել է մի այնպիսի զգացում, որ գնացի, զրուցեցի ու ապրեցի այդ մի քանի ժամը նրանց հետ:

Սկսվեցին մեր հարցերը: Երբ առաջին հարցը պիտի տայի, ձայնս խզվել էր, դողում էի այն մեծ գիտակցումից, որ պատասխանատու եմ նաև պատասխանի ու արթնացող որդեկորույս վշտի համար: Դե, հա, մեր զրույցը ծանր էր: Ամեն անգամ, երբ մի նոր հարց էի տալիս, խորը շունչ էի քաշում, որ ոչ մի բառ բաց չթողնեմ, որ չսկսեմ…

Տիկին Անահիտը՝ Տիգրան Աբրահամյանի մայրը, ուժեղ, կիրթ ու հարուստ ներաշխարհի տեր այդ կինը, անընդհատ հուզվում էր, ու մեզ մեղավոր էինք զգում նրա աչքերում թախիծ արթնացնելու համար: Ինքն ու իր ամուսինը սրտիս են կապվել ամուր թելերով ու երեկվանից մտքումս են այդ ուժեղ, բայց, միաժամանակ, չափազանց փխրուն ու դյուրազգաց կերպարները: Ամբողջ ժամանակ փորձում էի ինձ պինդ պահել, բայց տիկին Անահիտի` «Սա էլ մենք ենք ամուսիններով, որ ոչինչ չմնաց մեզանից» նախադասությունը, միանգամից սիրտս լցվեց ու չդիմացա: Սենյակում անարև լռություն տիրեց, ու արցունքի կարոտով լցված կաթիլները տիկին Անահիտի քնքուշ այտերը գրկեցին: Հիմա գրում ու մտածում եմ, որ ապրումներ կան, որ մեզ հաղթում են ու մեզնից ուժեղ են, որ մեզ կիսում ու թևատում են: Երբ տիկին Անահիտն ասաց. «է՜հ, էրեխեք ջան, մենք ապրում ենք վիշտ»,-մնում էր միայն ասել. «Կյանքը թող շարունակվի»:

Եվ, իրոք, կյանքը թող շարունակվի՝ կենդանի պահելով սրտի բոլոր սերերը, կորցրած երազները՝ մեղմացնելով կորստի բոլոր ցավերը…

Շուշան Ստեփանյան

Shushan stepanyan

Ուղղակի հանդուրժել

Այնքան բանի պակաս կա հիմա՝ ազնվության, անկեղծության, սրտացավության, հանդուրժողականության: Եվ ամենից շատ, երևի, հանդուրժողականության պակաս է զգալի:

Մի անգամ տրանսպորտի մեջ ընդհարում եղավ մի կնոջ պատճառով, ով շատ բորբոքված ու կոպիտ կերպով սկսեց կռիվ անել վարորդի հետ: Ու գիտե՞ք՝ ինչու. վարորդը լսում էր այնպիսի երաժշտություն, որը բնավ այդ կնոջ ճաշակով չէր: Հստակ չեմ էլ հիշում, թե ինչ երգ էր, բայց ասեմ, որ այնպես չէր, որ իմ կամ մնացած ուղևորների սրտով ու ճաշակով էր, բայց մենք լուռ լսում էինք. մի քանի րոպե, և ամենքս կիջնեինք մեր կանգառում, ու վերջ:

Այդ կինը հավանաբար ուսուցչուհի էր՝ խիստ հայացքով, չափազանց պաշտոնական հայերենով ու գրքերի մի մեծ կապոց ձեռքին: Դե, հա, ճաշակին ընկեր չկա, ամենքս մեր հոգուն, գաղափարներին մոտ երգեր ենք նախընտրում: Ինձ թվում է՝ այդ կինը կլսեր Չայկովսկի կամ Վիվալդի, բայց դժվար թե ավտոբուսում հաճելի լիներ նմանատիպ երաժշտությունը: Գուցե այդ կինն իրո՞ք չէր կարողանում դիմանալ, լսել այդ երգը, բայց, լավ, ասելուն էլ ձև կա, խոսելուն էլ: Գոնե հարգանք պիտի լինի այն մարդու նկատմամբ, ով քեզ տուն է հասցնում ապահով: Հեչ պարտադիր չէր ավտոբուսով մեկ կռիվ անել մի երգի համար: Մի քանի րոպե է էլի, դիմացեք, գնացեք տուն ու վայելեք ձերը:

Այնքան բան կա կյանքում ոչ հաճելի, ոչ մեր սրտով: Եթե ամեն անգամ կռիվ անենք, կորցնենք հանդուրժելու ու դիմացինի ճաշակն ընկալելու, նրան հարգելու կարողությունը, շատ բան մենք կկարցնենք՝ երջանկության մի պահ, ժպտալու մի առիթ…

Ես անգամ հաճույք եմ ստանում տրանսպորտով երթևեկելիս, հատկապես երկարատև. այնքան բան եմ տեսնում, վերլուծում, այնքան հայացք եմ ապրում ու այնքան բան սովորում:

Հանդուրժենք միմյանք հանուն նրա, որ մարդ ենք:

Shushan stepanyan

Երազած ծերություն

Այն, որ աննկատ մնացած մի բան եմ նկատում, դրանից երբեմն հուզվում ու մի քանի օր մտորումների մեջ եմ ընկնում, դարձել է առօրյայիս մի մաս: Ու ամեն օր հուզմունքի մի առիթ, մի նոր մտորում. վերջ չկա:

Մի քանի օրվա (գուցե, վաղուցվա) մտորումներիս առարկան կյանքն արդեն ապրած, բայց դեռ ապրել ցանկացող տատիկ-պապիկներն են: Հերիք է մի պապիկ տեսնեմ՝ հազիվ քայլող կամ մի տատիկ՝ դողդոջուն, ճաքճքած ձեռքերով, փոխում է մոլորակիս իր պտույտն արեգակնաձև, ու անասելի տխրում եմ: Միշտ վախեցել եմ ծերանալուց, ու այդ վախն ավելի շատ կորցնելու վախ է: Երբ նայում ես իրենց աչքերին, Աստվա՜ծ իմ, ամեն հայացքը բարության մի երանգ է, էլ չեմ ասում իրենց ժպիտները ջահել: Հերիք է օգնես` փողոցն անցնել կամ տրանսպորտում տեղդ զիջես, շնորհակալության նման խոսքեր ես լսում. «Վա՜յ, շատ ապրես, բալիկ ջան» ,«Կյանքդ երկարի, աղջիկ ջան», «Գործերիդ հաջողություն, բալես»: Այդ բառերը ոնց որ գրկեն հոգիդ, ու քեզ թվում է, թե մեծ բան ես արել: Ու ինքնագոհ զգացումով լի օր ես ունենում:

Ես ուրիշ կերպ եմ պատկերացնում ծերությունը: Գրեմ, միասին պատկերացնենք: Միշտ պատկերացրել եմ, որ ծերերին լիքը-լիքը արտոնություններ պիտի տրվեն, որ իրենք իրենց ուրախ, ապահով, առողջ ու ջահել զգան: Նախ, թոշակները պիտի տրվեն ոչ թե միայն շաքարավազ ու ալյուր առնելու և թոռնիկների կոնֆետի համար, այլև իրենց անձնական ծախսերի համար, ասենք, օրինակ, տատիկ-պապիկ հանգստի գնան, խանութներ ու միասին հագուստ ընտրեն, սրճարանում սրճեն, հիշեն ջահել օրերի հանդիպումները: Հիվանդանոցները հատուկ հոգածություն ցուցաբերեն նրանց նկատմամբ, օրինակ, երկու-երեք ամիսը մեկ անվճար այցեր կազմակերպեն, բժշկական զննում անցկացնեն ու ողջ-առողջ նրանց տուն ճամփեն: Պատկերացրել եմ նաև, որ հասարակական կազմակերպություններն իրենց կամավոր աշխատակիցներով հաճախակի այցեր կազմակերպեն նրանց տներ՝ ծաղիկներով, փուչիկներով ու մեծ հավատով: Պատկերացրել եմ նաև, որ ծերանոցները վերածվեն ծերերի ժամանցի վայրերի, որտեղ նրանք կհավաքվեն, իրենց «թվերի» ֆիլմեր կդիտեն, երաժշտություն կլսեն, անցած-գնացած օրերն ու սերերը կհիշեն: Այնքան կուզեի նաև, որ հարգանք լիներ նրանց հանդեպ, համբերատարություն, նրանց կրկնվող հարցերին տրվող մեղմ պատասխաններ, նրանց, գուցե, ոչ ճիշտ հանդիմանություններին՝ ընկալում:

Մի բան էլ կուզեի: Կուզեի, որ նրանց համար հատուկ ցածր տրանսպորտ լիներ, այն էլ անվճար, ախր, այնքան դժվար են ավտոբուս բարձրանում, իջնում, որ նեղվում ես: Չգիտեմ, երևի նման ցանկալի պայմանների դեպքում ծերության տխուր իմաստը փոխվեր «երազած ծերության»:

Այնքան կուզեի…

Shushan stepanyan

Ու ինչ-որ մեկին մենք կարոտում ենք

Ինչ-որ մի պահ, ինչ-որ մի տեղ, ինչ-որ մի բան ու ինչ-որ մեկին մենք կարոտում ենք: Ես էլ եմ կարոտում: Հաճախ ինձ թվում է, թե իմ կարոտն ուրիշ է, ուրիշ գույնի է, ուրիշ են ապրումները նրա: Ես կարոտել եմ, ու այնքան բան կա կարոտիս գրկում՝ սրտիս մեջ պահված:

Երբ ցերեկ է, կարոտում եմ մայրամուտի կարմիրն ու դեղինը, գիշերվա սև ու մութ ամպերը, կապույտում լողացող աստղերը քնքուշ, իսկ երբ գիշեր է, արևն եմ կարոտում, ցերեկվա լույսը, դեռ նոր բացված օրը: Ամռանը ես ձմռան սպիտակն եմ կարոտում, ձյան ձայնը, սառույցի հետ իմ պարը, օդի մաքուր սառնությունը, ձմռանը ամառն եմ կարոտում, արևի ժպիտն ու աչքերս ծակող տաք ջերմությունը:

Ես կարոտում եմ աշնան գույները՝ մայթերին քնած, քամու ձայնն ու անորոշ տխրությունը: Ես կարոտում եմ ասված-խոսված բառերը, լսված ձայներն ու տեսնված հայացքները, ամեն մի անցած պահը, մի վայրկյան առաջն ու հենց այս պահը:

Ես կարոտում եմ օտարացած ծանոթ հայացքները, գիշերային փողոցի տխուր լուսավորությունն ու մարդաշատ քաղաքի դատարկ անկյունը:

Երբեմն էլ ինքս ինձ եմ կարոտում, երբ երկար ժամանակ սրտիս ձայնը լսած, նրա  հետ զրույց արած չեմ լինում:

Ես դպրոցս ու պարապմունքներս եմ կարոտում, աղմկոտ դասամիջոցներն ու դասի ժամին կողքիս նստողի հետ մեր զրույցները: Ես մեր բակի խաղերն եմ կարոտում՝ «ռեզին», «հալամուլա», «տուն-տունիկ», «խանութ-խանութ», «պատի հիսուն»…

Կարոտում եմ նրանց, ովքեր հիմա երկնքում են, մեզ են նայում վերևից:

Ինչ-որ մի պահ, ինչ-որ մի տեղ, ինչ-որ մի բան ու ինչ-որ մեկը մեր կարոտի կանչն են կարծես:

Մենք կարոտում ենք…

Shushan stepanyan

Բանն ասելով կլինի

Միշտ հավատացել եմ, որ բառերն ուժ ունեն, որ սրտում պահված մեծ ցանկությունները հոգու բառերով տիեզերք են հասնում ու քեզ ուրախացնելու, սրտիդ զարկերի բաբախն արագացնելու չափ իրական են դառնում: Պիտի միշտ մտքումդ, սրտումդ պահես քո երազանքները, անընդհատ մտածես ու ասես. «Հաստատ կկատարվեն», որ հենց այդպես էլ լինի: Եղբորս՝ համալսարան անվճար ընդունվելն ինձ ապացուցեց, որ, իրոք, բանն ասելով կլինի:

Երկուսիս՝ պարապմունքներով տարված շրջանն էր. իմ վերջին տարին էր, հոգով-սրտով տրվել էի պարապմունքներիս: Մտնում էի սենյակ ու մինչև ուշ գիշեր պարապում: Եղբայրս ուշ էր տուն գալիս, մի կես ժամ դաս անում, հետո պարապմունքներն էր շատ արագ վերջացնում ու շուտ քնում: Ես մտածում էի. «Այ, Աստված ջան, էս էրեխեն գոնե մի տեղ ընդունվի: Ախր, հեչ լավ չի պարապում: Կարող ա գա, կտրվի, խայտառակ լինենք»: Ու անընդհատ մտածում էի, որ գոնե անցողիկ բալեր հավաքի: Անընդհատ եղբորս ասում էի. «Դա՛վ, լավ պարապի, էլի, որ դու էլ լավ տեղ ընդունվես, լավ սովորես ու կարգին մարդ դառնաս»: Ու իր պատասխանը միշտ հետևյալ կերպ էր լինում. «Այ, Շուշան, դու քո մասին, հա, մտածի: Ես գալու եմ անվճար ընդունվեմ: Դու մտածի, որ բանավոր քննություն ունես, նենց արա, բարձր ստանաս: Իմ հետ գործ չունես: Ես անվճար եմ անցնելու, որովհետև տենց եմ ուզում»: «Հա, է, հա, քեզ թվաց: Դու հլը տես` ընդունվում ես, թե չէ»:

Ես, իրոք, լավ էի պարապում: Ծնողներս մտածում էին, որ անվճար կանցնեմ, իրենց հույսը ես էի: Իսկ իմ մտքով չէր էլ անցնում անվճար ընդունվելը. ասում էի, որ ինձնից շատ ավելի ուժեղները կան, ես չեմ կարողանա անվճար ընդունվել: Ու հենց այդպես էլ եղավ. ես վճարովի ընդունվեցի՝ չնայած շատ աշխատելուս: Ես վճարովի ընդունվեցի, որովհետև հավատ չկար իմ մեջ, որովհետև, ինչպես միշտ, թերագնահատում էի կարողություններս:

Մի տարի հետո, երբ արդեն եղբորս քննությունների շրջանն էր, ամեն օր աղոթելով սպասում էի, թե երբ պիտի բարեհաջող քննությունները հանձնի, որ սիրտս հանգստանա: Խոսում էի մայրիկիս հետ, ասում էր, որ եղբայրս սկսել է լավ աշխատել, միշտ պատրաստ է գնում պարապմունքներին: Չնայած չէի էլ կասկածում, որ մայրիկիս հսկողության տակ հնարավոր լիներ մի վարժություն անգամ բաց թողնել: Քննություններից հետո զանգում էի ու հարցնում. «Հը՞ն, մա՛մ, դո՞ւրս ա եկել»: «Հը՞ն, մա՛մ, ստուգե՞լ եք»:

Հանձնեց բոլոր քննությունները ու հավաքեց իմ սպասածից բարձր միավորներ: «Դե, ուրեմն, ընդունվել ա: Շատ լավ ա»:

Մի ամիս անց, երբ ցուցակներն արդեն կախված էին, իմացանք, որ եղբայրս ընդունվել է ու, ի զարմանս և ի ուրախություն ինձ՝ անվճար: Երջանիկ էինք, շատ ուրախ: Երջանկության մի ուժեղ տեսակ էլ անվճար համալսարան ընդունվելն է: Գրկեցինք իրար, ու եղբայրս ասաց.

-Բա, Շուշ, որ ասում էի` չէիր հավատում: Պիտի հավատաս ուժերիդ ու ասես, որ կստացվի: Բանն ասելով կլինի:

Ինչ ասեմ, բանն ասելով կլինի:

Shushan stepanyan

Մի ծաղկի պատմություն

Մարտի ութն էր: Կանգառում կանգնած սպասում էի: Օրը սովորականից մարդաշատ էր. դե, տոն էր: Ինչպես ամեն տարի, այդ օրը նույնպես ծաղիկներ էին բաժանում կանանց և աղջիկներին: Մի կին իր տղայի հետ եկավ, կանգնեց կողքիս: Այդ կնոջ ձեռքին մի ծաղիկ կար, իրեն էլ էին նվիրել: Ասեմ, որ չափազանց շատ եմ սիրում նայել մարդկանց աչքերին, փորձել կարդալ ամենքի հայացքը, տեսնել էությունը: Հիմա նայում եմ այդ կնոջը, հետո իր տղային. մոտ տասը տարեկան կլիներ, մեծ, շատ սիրուն աչքեր ուներ, երկար թարթիչներ, բարի հայացք, թուշիկներին էլ պեպեններ կային: Մայրը ծաղիկը տվեց որդուն, ու սկսեցին զրուցել:

-Մա՜մ, ա՜յ մամ, կլինի՞ դասատուիս տամ էս ծաղիկը: Իրան շատ եմ սիրում:

-Չէ, կտանենք, կտանք քույրիկին, ա՜յ տղա:

-Մա՜մ, բայց ես դասատուիս եմ ուզում նվիրել:

-Ա՜յ տղա, սիրուն բռնի ծաղիկը, տուն պիտի տանենք: Լավ, է, որ ուզում ես, դասատուիդ կնվիրենք: Տանը քուրիկին կասենք` կզարդարի, դասի գնալուց կտանես:

-Հա, մամ ջա՜ն:

-Տղե՛ս, կարո՞ղ ա տատիկին նվիրենք էս ծաղիկը: Ուզում ես, արի իրան նվիրենք, հա՞:

Ամբողջ ժամանակ լսում եմ ուշադիր, այդ տղային եմ նայում, որ զգույշ ծաղիկը բռնած՝ համ մայրիկի հետ է զրուցում, համ էլ անընդհատ մի քայլ առաջ է գալիս, տեսնի՝ չեկա՞վ ավտոբուսը: Նայում եմ ու ժպտում իրեն: Մեկ էլ ինքն ինձ ժպտաց ու ասաց.

-Մա՛մ, վերջ, ծաղիկը էս քույրիկին եմ նվիրում:

-Նվիրի, բալե՛ս, լավ քույրիկ ա:

Սիրտս լցվեց. իրենց ունեցածը ընդամենը մի ծաղիկ էր, բայց բոլորին նվիրեցին: Գուցե Աստված իրենց բարեկեցիկ կյանքով չէր ապահովել, բայց շատ մեծ սիրտ էր նվիրել…

Ծաղիկը չվերցրի ու ասացի, որ դա հենց այդ կնոջ նվերն է ու թող իրենն էլ լինի: Ո՛չ իմ ավտոբուսն էր գալիս, ո՛չ իրենց, ինչ լավ էր. սկսեցինք զրուցել: Պահը չկորցրի ու ասացի.

-Ինչքան սիրուն ու լավ տղա ունեք:

-Հա՞:

-Շա՜տ:

Իրենց ավտոբուսն եկավ, ու նստելիս այդ տղան ինձ ժպտալով ասաց.

-Հաջող, քույրիկ ջա՛ն:

Ամբողջ օրը աչքերիս առաջ այդ հայացքն էր. ծաղիկ նվիրող այդ բարի հայացքը: Այնքան կուզեի նորից տեսնել այդ տղային, մի բարի ժպիտ նվեր ստանայի նրանից ու պարզեի, թե ի վերջո, ո՞ւմ նվեր հասավ բարի հոտով այդ ծաղիկը:

Shushan stepanyan

Ուժեղ մարդու արցունքները կամ` վաղը գնում եմ Երևան

Գրում եմ, որ պատմեմ ձեզ՝ մի կտոր թղթի ու մի կապույտ գրչի հույսին ապավինած: Գրում եմ, ինչքան էլ դժվար լինի փոխանցել այսօրվա իմ ապրումները:

Դե, գնում եմ Երևան. սկսվում են դասերս: Հրաժեշտի թելերը կապվել են վզիցս և այնպես են խեղդում, չեք պատկերացնի: Վերջին օրս է Սիսիանում, մեր տան մեջ՝ իմ կապույտ սենյակում, ուր իմ աշխարհն է՝ լիքը հուշերով ու երազանքներով:

Երգ էի լսում, մեկ էլ հայրիկս եկավ ու ասաց.

-Շո՛ւշ, գնում ենք գյուղ՝ տատիկենց հաջող անես:

Նստեցի մեքենան ու գնացինք: Այնքան հարազատ է մեր գյուղի ճամփան՝ կանաչ, կապույտ, բարի գույներով, խաղաղությամբ: Ամբողջ ճանապարհին ինքս ինձ համոզում էի. «Վերջ, Շուշա՛ն, գոնե այս անգամ քեզ տղամարդավարի կպահես ու չլացես, այդ մարդկանց էլ չլացացնես»:

Տեղ հասանք, սովորականի պես նստեցինք, զրուցեցինք, տատիկս, ինչպես միշտ, չգիտեր էլ, թե ինչ դներ սեղանին, որ ուտեի:

-Դե հերիք է, էլի, ա՛յ տատ ջան, սոված չեմ:

Ամբողջ ժամանակ վախով սպասում էի բաժանման այդ պահին (տանել չեմ կարողանում բաժանումները) ու ինձ համոզում, որ լաց չլինեմ, բայց, չէ՚, սկսվե՚ց: Հիմա պիտի նստեմ մեքենան, գրկել եմ տատիկիս, համբուրում եմ, ուզում եմ ինձ հավաքել, միևնույն է, չեմ կարողանում: Պապիկիս եմ գրկել ու շա՜տ ուժեղ: Զգում եմ՝ չի խոսում, ինձ ամուր գրկել է ու լաց է լինում:

-Ի, պապի՞, մի լացի, պապի ջա՛ն:

Հիմա էլ, որ գրում եմ, աչքերիս առաջ պապիկիս արցունքոտ հայացքն է: Ես զարմացած եմ. այն մարդը, ով միշտ-միշտ չափազանց լուրջ է, չափազանց փակ իր աշխարհով ու հույզերով, զգացմունքներով, այսօր լաց եղավ, լաց եղավ այդ ուժեղ մարդը՝ պապիկս:

Հիմա միայն Աստծուն խնդրում եմ, որ պապիկիս ու տատիկիս շատ լավ պահի, երկնքից պահապան լինի, մինչև որ ես նորից կգամ…