Սերյոժա Առաքելյանի բոլոր հրապարակումները

Բաղանիս

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լսել եք, չէ՞, Տավուշի մարզի Բաղանիս գյուղի մասին: Ես այնտեղ եմ ապրում, այնտեղ եմ մեծացել: Բաղանիսը Հայաստանի սահմանամերձ գյուղերից է: Չգիտեմ՝ մարդիկ ինչպես կպատկերացնեն գյուղը, կամ էլ կասեն՝ վտանգավոր է այնտեղ ապրելը: Ուզում եմ համառոտ նկարագրել Բաղանիսը:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Դե քանի որ սահմանամերձ է, բնականաբար ունի իր, էսպես ասած, լարված սահմանային իրավիճակը: Դիրքերը գյուղից հեռու են մի քանի հարյուր մետր, անգամ 1կմ չի հասնում այն: Երբ տրանսպորտը չի աշխատում առավոտյան, և շարժը շատ քիչ է՝  գյուղի ծայրամասում գտնվող այգիներում կարող ես անգամ լսել դիրքից դիրք իրար հետ բարձրաձայն զրուցող ադրբեջանցիների ձայներ կամ էլ դիրքերի շան հաչոցները:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Չնայած այս ամենին, գյուղում մարդիկ ժպտում են, աշխատում, արարում, լքելու փոխարեն տները, ավելի բարեկարգում, նորը կառուցում և առավոտյան ժամերին պատշգամբի մաքուր օդին սուրճ խմում և պլանավորում առօրյա գործերը:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Քանի որ գյուղատնտեսական գործերը դեռ չէին սկսել, և ես չկարողացա աշխատող մարդկանց նկարել այգիներում գործ անելուց, դրա փոխարեն նկարեցի մեր գյուղի հետաքրքիր հատվածները, հնությունները և գեղեցիկ գյուղական տեսարանները: Բնությունից մինչև լքված տրակտոր, հին պատուհան և այլն:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

 

Seroj araqelyan

Եթե ունես նպատակ

Ոչ մի դաշտ, նստի՝ դաս արա

Գիտե՞ք՝ փոքր ժամանակ էս արտահայտությունը լսելիս ինչքան եմ լացել: Շատ-շատ: Այսօրվա նման հիշում եմ: Փոքր ժամանակ դասից գալիս էի ու պայուսակս՝ կիսագցել, նստում հեռուստացույցի առաջ: Երևի կհիշեք «Հզոր ռենջերներ» արկածային մուլտֆիլմը: Դա նայում էի և գնում հաց ուտելու, չնայած նրան, որ միայնակ պետք է հաց ուտեի. տնեցիները չէին սպասում, թե երբ պիտի ավարտվի մուլտֆիլմս: Դե ինչ, դասից եկել եմ, հացս կերել եմ, իսկ հիմա գնամ դաշտ:

-Մամա, «բոցիներս» որտե՞ղ ա։

-Ո՞ւր ես գնում։

-Դաշտ, մեր դասարանի Արմանն ասաց՝ էսօր մեծերի հետ ենք ֆուտբոլ խաղալու, ու գնում եմ, քանի չեն սկսել:

-Ոչ մի դաշտ, նստի, դաս ես անելու ու մինչև չվերջացես՝ մոռացի դաշտը:

Փոքրիկ դպրոցականի անմեղ դեմքով ու խուճուճ մազերով կերպարով էլ չկարողացա համոզել և լացելով նստեցի դաս անելու: Հիշում եմ՝ «Լ» տառն էի անցնում: Կարդում էի բառերը, բառերը վանկերի բաժանում և կարդում այբբենարանի տակ գրված շատ փոքրիկ մի քանի տողանոց տեքստը:

-Մամա, կարդացի, կլինի՞ գնամ։

- Չէ, չես գնում: Պիտի ջրի նման վարժ պատասխանես՝ առանց կմկմալու։

Արդեն տասնհինգերորդ անգամ էի կարդում, բայց միևնույնն է, դեմքս դեպի գիրքն էր, իսկ միտքս՝ դեպի դաշտը, ականջներիս մեջ էլ՝ գնդակի ձայն: Այս մտքերի մեջ ես չէի կարողանում կարդալ և ինչքան կարդում էի, այդքան ավելի վատ էր ստացվում: Ամենից լավ եմ հիշում, երբ արցունքներս մաքրելով ասում էի՝ «լո-լիկ» ու անցնում հաջորդ բառին: Այդ ժամանակ ինձ օգնության եկավ տատիկս։

-Տատիկ, դասս շատ կարդացել եմ, կլինի՞ դաշտ գնամ:

-Հաստատ գիտե՞ս։

-Հա։

-Դե գնա։

Առիթից օգտվեցի և վազեցի դաշտ: Իսկ մայրիկս այդ ժամանակ բնականաբար կողքիս չէր: Դե ինչ, գնացի, անգամ չխաղացի, ուղղակի պետք էր դասերից փախչել ու գնալ ընկերներիս մոտ: Բայց, դե երեկոյան տուն գալուց հետո պատասխան տվեցի խաբելու ու դասս կիսատ թողնելու համար: Մինչև կեսգիշեր բոլոր տնայիններս գրեցի և խիստ նկատողություն ստացա:

Շատ ժամանակ, երբ դասից գալիս էի, ինձ չմատնելու համար էլ չէի հարցնում, թե որտեղ են Մեսսիի կամ Ռոնալդուի «բոցիներս», թե չէ էլի կասեին՝ ոչ մի «բոցի», նստի՝ դաս արա:
Չնայած, դա էլ չէր աննկատ մնում, երբ տեսնում էին՝ պայուսակս կա, իսկ ես չկամ, դպրոցի կոշիկներիցս էլ մեկը դռան մոտ է, իսկ մյուսը՝ խոհանոցի շեմին: Իսկ կոշկամանից պակասում էր մեկ զույգ բոթաս, որոնց մասին հարցնելիս ես միշտ մատնվում էի:

Անընդհատ լսում էի «Սովորի, գնա լավ մարդ դառի» արտահայտությունը: Ես էլ համառի նման ասում էի՝ ես առանց սովորելու էլ լավ մարդ եմ: Անցան այդ տարիները, և այբբենարանս դարձավ պարապմունք՝ նկարչություն, գույներ, ներկեր, և մի ուրիշ ստեղծագործական աշխարհ մտա ես: Էլ չէի ասում՝ կլինի՞ դաշտ գնամ: Արդեն իմ կամքով էի նստում սովորելու, հետո էլ՝ կատարում պարապմունքի հանձնարարություններս: Ճիշտ է, շատ ժամանակ նեղվում էի ընկերներիս առաջ արդարանալուց, որ դասի պատճառով չեմ եկել խաղալու կամ սահնակ քշելու, բայց այսօր ես շնորհակալ եմ ծնողներիս, որ ինձ հետ խիստ են եղել և կամքիս հակառակ՝ նստեցրել և դաս անել են տվել: Եթե թողնեին, որ ես ամբողջ օրը դաշտում անցկացնեի, դասերիս ուշադրություն չէի դարձնի։

Շատ ժամանակ, երբ համալսարանից գնում եմ տուն՝ մեկ մետր տրամագծով տախտակը ուսիցս կախած, տեսնում եմ շենքի տարածքում նստած իմ հասակակիցներին, ովքեր ամբողջ օրը ծխախոտը ձեռքներին կանգնած՝ հեռախոսով հարցեր են քննարկում, կամ ամբողջ օրը այդտեղ նստած են անցկացնում: Մեկ-մեկ ասում եմ՝ երանի իրենց, ինձ նման ամբողջ գիշեր չեն նստում գծում, ջնջում կամ ինձ նման նստած քնում: Հետո էլ ասում եմ՝ չէ, չէ, էս ինչ եմ մտածում, բա ո՞ւր մնացին նպատակներս ու դրանց հասնելու համար դժվարություններ հաղթահարելը, չէ՞ որ ես տարիներով եմ նկարչություն սովորել, ու հաստատ տարիների աշխատանքը չարժի փոխարինել պարապ, անգործ և անիմաստ ապրելու հետ:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Երևանյան էսքիզներ

Շենգավիթից սահման

Վերնագիրը կարդալուց երևի մտածեցիք ես փշալարեր եմ կտրել և եսիմ ուր գնացել: Չէ, չէ, նման բան չկա՝ գնացել եմ սովորական սահման, որտեղ միշտ կրակոցներ կան, ավելի ճիշտ՝ Տավուշ, իսկ եթե ավելի խորանանք՝ Բաղանիս: Երբ իրերս տեղավորում էր վարորդը տաքսու մեջ, ես օգնելու փոխարեն նայում էի շենքին, շրջակա տարածքին և սպասում, որ շենքի հետևով մետրոն կանցնի՝ մի հատ էլ ձայնը կլսեմ, նոր կգնամ տուն: Բայց ստիպված նստեցի մեքենան: Եթե դա վարորդին ասեի, կասեր՝ տղա ջան, էդտեղ ի՞նչ կա լսելու, որ լսես: Բայց գնացքը ոչ եկավ, ոչ էլ լսեցի, ոչ էլ հավես ունեի բացատրելու, որ կարող է գնամ բանակ ու 2 տարի չլսեմ նրա ձայնը: Թաղամասից դուրս գալիս նայեցի խանութին, որտեղից միշտ հաց եմ առնում, հարակից սուպերմարկետին, որտեղից մեկ-մեկ շոկոլադ էի գնում: Մի քիչ անցանք, տեսա մետրոյի աստիճանները: Վա՜յ, քանի անգամ եմ էստեղով անցել ու սայթաքել շտապելու պատճառով, որ դասից չուշանամ: Լավ դե, ձեր տուն ես գնում: Ժպտա՝ ասացի ինքս ինձ  ու ժպտալով գնացի Բաղանիս:
Շարժվեցինք դեպի գյուղ: Սպասում եմ րոպե առաջ մտնել իմ գյուղ: Չմտածեք, որ ասում եմ գյուղ, ուրեմն կտրված մի տեղ է՝ ոչ, հենց մեր գյուղով է անցնում Երևան-Թբիլիսի ավտոճանապարհը: Ահա և հասանք գյուղ: Էլի վրացական պետհամարանիշներով ավտոմեքենաներ են կանգնել ու չեն կողմնորոշվում, թե որ ճանապահով գնան, որ ապահով լինի, բայց ինչպես մեր գյուղացիք են կատակով ասում.

-Էս մինը վտանգավոր ա, էն մինն էլ «ապասնի», դվորը ուզըմ ես՝ գնա, քու ղսմաթը քու հետ ա:

Երբ հասնում էի գյուղ, արդեն զանգեցի մայրիկիս, որ համով բան պատրաստի՝ գալիս եմ: Էլ չի հարցնում՝ ինչ սարքեմ: Ինքը գիտի արդեն՝ տապակած կարտոֆիլ հավով: Դե, արդեն եկա տուն, տեղավորվեցի, հերթը եկավ դուրս գալուն:

-Պապ, ավտոն կտա՞ս:

-Չէ, տեղ պետք ա գնամ:

-Լավ

Ես դուրս եկա տանից ու սկսեցի ամեն ինչին ուրիշ աչքով նայել, կամ ավելի ճիշտ, երևանցու աչքով: Փաստորեն լիքը հետաքրքիր բան կար մեր գյուղում: Դե, եթե կա հետաքրքիր բան, ապա բացում ենք հեռախոսի խցիկը: Բացում ենք, նկարում և ուղարկում հենց այստեղ, այս կայք, որտեղ կարդում ես նյութս: Ուրախ քայլում էի գյուղով: Հանդիպեցի նրանց, ում երկար ժամանակ չէի տեսել, չտեսա նրանց, ովքեր արդեն գնացել էին արտագնա աշխատանքի: Անցավ մի քանի օր, և էլի ամեն ինչն նույնն է. էլ երևանցու աչքով չեմ նայումգյուղիս: Չգիտեմ ինչու, բայց չէի ուզում վերադառնալ Երևան: Տնից լավ տեղ չկա, ուր ուզում ես՝ գնա: Անգամ եթե գիշերով տանից դուրս գալ չես կարող, որովհետև կրակոցներ կլինեն, վտանգավոր է: Բայց քանի որ ուսանողական արձակուրդներս վերջանում են, պիտի վերադառնամ Երևան:
Կեսօրին տաքսին սպասում էր, և էլի իրերը դասավորելիս մեր տանն էի նայում, բայց չէի սպասում մետրոյի ձայնին: Այ հիմա կարող ես ֆոտոներս նայել: Խոստանում եմ մյուս անգամ ավելի շատ նկարել, որ ավելի լավ պատկերացնես Տավուշի գեղեցկությունը: Ի տարբերություն Երևանի, Բաղանիսում ցուրտ էր, սար ու հանդը՝ ցեխ: Մյուս անգամ:

Երևանի ճարտարապետության նրբերանգները

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Քննություններ են. Ճարտարապետություն և դիզայն

seroj araqelyan1

Զգացե՞լ եք

Զգացե՞լ եք, որ ամեն ինչ նույնն է: Երբ 2017-ին հրաժեշտ էինք տալիս դեկտեմբերի 31-ի գիշերը, մեզ թվում էր՝ վերջ, 2017-ի հետ կապված ամեն ինչ մոռացվեց, բայց չէ, կա հիշողություն ասածը: Մեզ օգնում է մի պահ կտրվել հիշողությունից երկնքում տիրող հրավառությունը, բայց մի պահ: Մի պահ էլ մեկ բաժակ շամպայնը և հյուրերի ելումուտը: Եկեք մի քիչ խորանանք շրջակա միջավայրի մեջ: Էլի նույն մարդիկ և նույն շենքերը՝ նույն բնավորությամբ և ոչ ավել կամ պակաս քանակով:

Օրինակ, ես 2018-ը սկսել եմ քննական շրջանով. ամեն օր դաս, պարապմունք, ստուգարքային գրքույկ և գնահատական: Ունեմ ընդամենը մի քանի ժամ: Դա առավոտյան հանգիստ քունն է: Միակ բանը, որ ուզում ես վայելել, բայց էլի ամեն ինչ նույնն է: Մեր 6-րդ հարկի հարևանուհին այդպես էլ ինձ չհասկացավ և ամեն անգամ իմ հանգիստ քունն ընդհատում է հատակ մաքրելու աղմուկով: Բայց հետո, էսպես ասած, մեղքերը քավում է իր աղջիկը: Ես քնում եմ դաշնամուրի նվագի տակ: Մանավանդ, երբ նվագում է Ed Sheeran – Shape Of You երգը: Դաշնամուր չեմ սիրում, բայց այդ երգը դաշնամուրով հաճելի է լսել:

Ահա և իմ առօրյան: Ամեն ինչ նույնն է, բայց կա մի փոփոխություն: Մեջս կա, էսպես ասած, սպասողական վիճակ, որի անունն է՝ զորահավաք: Երբ դու, ինչքան ել չուզես, բայց մեկ է, ժամանակը մեջքիցդ հրելով տանում է առաջ: Ինչքան էլ հետ նայես, մեկ է, ինքը քեզ հրելով առաջ է տանում:

Հիմա ասում եմ՝ ինչո՞ւ է արագ անցնում, բայց երբ գնամ, ասելու եմ՝ ինչո՞ւ է դանդաղ անցնում: Հա, մեկ էլ մի փոփոխություն կա: Այո, այո, նյութ գրելու մեջ: Զգացե՞լ եք՝ ինչ թե ինչքան բառ ենք գրում մենք ֆեյսբուքում, վայբերում մարդկանց հետ շփվելուց: Մի՞թե չարժի այդ բառերի քանակը հավաքել Word-ում և ուղարկել 17-ին: Անկախ մեզնից մենք նյութ ենք գրում ու չենք ուղարկում: Այ, հիմա ես թողել եմ շփումս ֆեյսբուքով և նամակի փոխարեն նյութ եմ գրում: Մեկ է՝ զրուցելը կա ու կա: Իսկ դու փորձե՞լ ես այդպես անել:

Փորձիր. հանգիստ խղճով կպառկես կքնես, որովհետև նյութ գրելու ժամանակ հավաքել և արտահայտել ես բոլոր քեզ հուզող մտքերը՝ այդ ընթացքում նաև վերլուծելով, խաղաղվելով, մի հարց, մի խնդիր էլ  առաջարկել քո հասակակից ընթերցողներին:

Հաստատ արդեն ոչ մի բան նույնը չէ, ու օրերն էլ նման չեն մեկը մյուսին:

Seroj araqelyan

Իմ 2017-ը

Գիտեմ, որ նյութերս հաճույքով ես կարդում: Դրա համար էլ գրել եմ ու շարունակում եմ գրել: Այս անգամ չեմ գրելու պատմություն, կամ դեպք, կամ չգիտեմ մի փոքր նյութ՝ գրելու եմ մի ամբողջ տարվա մասին: Եթե չես կարդալու մինչև վերջ, ապա հենց հիմա էլ կարող ես փակել և շարունակել քո գործը: Դե, քանի որ տարին ամբողջությամբ պատմելու եմ, բնականաբար սկսեմ այս հունվարից:

Ամանոր է: Հրավառություն: Ձմեռ պապ տեսած փոքրերի ճիչեր, նվերների բաժանում և էլի հրավառություն: Ահա և եկավ կեսգիշերը: Մինչ ես մի կերպ փոքր եղբորս համոզում էի, որ հյուրասենյակը լքի՝ այդ ժամանակ մայրիկս նախապատրաստում էր ննջասենյակներից մեկի պահարանից հանել նվերը և գաղտնի դնել տոնածառի տակ, որպեսզի եղբայրս գա և ժպտա. «Վայ, Ձմեռ պապիկը ինձ նվեր ա բերել»: Քիչ անց եղբայրս ասաց սա և արագ վազեց նվերների մոտ:

Գիշերը անցավ: Հունվարի 1-ի առավոտն է: Արթնանում եմ սեղանին շարվող ափսեների ձայներից: Վայ, ճիշտ ա՝ մտել ենք 2017: Էսօր գոնե շուտ արթնանամ: Այդ օրը առանձնահատուկ է նաև նրանով, որ ընտանիքի անդամներին համբուրելով ես բարևում:

Առավոտյան ընթրիքից հետո սկսեց օրվա գրաֆիկի կազմումը: Դուրս ես գալիս, մարդ չկա, բոլորը տանն են: Գալիս ես տուն, էլի նույնը: Սպասում ես մեկը պիտի գա, էն էլ եկող չկա: Դու մի ասա՝ էդ եկողն էլ մեզ է սպասում, որ գնանք, բայց ոչ մեկը տեղից չի շարժվում: Ստանում ես զանգ, որ երեկոյան ուզում են գան հարազատներդ: Դե, մինչ գա երեկոն, ես կամ կզբաղվեմ համացանցով, կամ արդեն անբաժան դարձած հեռուստաալիքներից կնայեմ Ամանորյա հիթ դարձած Հարրի Փոթերի ֆիլմըեր, որը ինձ միշտ մանկությունս է հիշեցնում: Կամ էլ, ինչպես բոլոր Նոր տարին տոնողները, կենտրոնացած մոտենում եմ սեղանին այնպես, որ կողքից նայողները մտածում են՝ էսա ամբողջությամբ կոչնչացնի: Բայց ինչպես բոլորը, նայում եմ սեղանին, ամեն ինչից հրաժարվում և վերցնում ընդամենը մեկ հատ չամիչ և էլի նստում բազմոցին, շարունակում կամ երգ լսել կամ կինո դիտել:

Ահա և եկավ երեկոն ու հարազատները: Հետո եկավ մյուս երեկոն: Մենք գնացինք հարազատներին հյուր: Եվ այսպես մի քանի օր, և շարունակվեց էլի նույն առօրյան: Նույն հոգսերով մարդիկ, նույն դեմքերով… Սկսեցի սպասել համալսարանական ընդունելության քննություններին: Կենտրոնացա պարապմունքների վրա: Եթե նկարչությունը ու սպորտը հավասար էին, ապա սպորտը մղվեց երկրորդ պլան: Չէ որ ես սպորտով չեմ ճարտարապետական ընդունվելու:

Եկավ հայտ լրացնելու օրը, տեսա ընդունելության քննությունների օրինակները: Հույսերս մարեցին, թե կընդունվեմ: Արդեն սովորական էր դարձել գիշերվա 04:00-ին քնելը: Չէ որ ես լուրջ տեղ եմ ընդունվելու, պիտի պայքարեմ: Արդեն Գծանկարին ու Կոմպոզիցիային տիրապետում էի: Բայց գծագրությունից միայն գծագրություն բառը գիտեի: Իմացա համալսարանի կողմից անցկացվող դասընթացների մասին: Ընտրեցի գծագրությունը և մեկ շաբաթ կաշվիցս դուրս գալով աշխատեցի: Աշխատեցի անգամ օրը 24 ժամ: Անգամ դասընթացի գնալուց մետրոյի մեջ էի ասում՝ սա լծորդելու համար պետք է սա, իսկ սա ստանալու համար անհրաժեշտ է թեքել այսքան աստիճան: Գումարած հեռախոսիս մեջ ներբեռնված գծագրական ծրագրերը: Ընդամենը մեկ շաբաթ: Ես անտեղյակ մտա համալսարան և մեկ շաբաթ հետո դուրս եկա բավարար գիտելիքներով, որպեսզի ընդունվեմ: Բայց որպես խորհուրդ միայն համալսարանում չպիտի խորանալ: Ես ընդունվեցի՝ ընդունվեցի իմ ուժերով: Ասե՞մ՝ ինչը ինձ օգնեց՝ լավատեսությունը: Ես գիտեի, որ դժվար է լինելու, բայց ժպտալով մտա քննասենյակ, որ չասեն՝ ոչինչ չգիտի: Ես չէի հասկանում իմ դիմաց դրված խճճված բանաձևերը: Մատներիս արանքում դրված մատիտը արդեն ամուր սեղմելուց կոտրվում էր, բայց ես էլի ասում էի, որ չպետք է հանձնվել: Լավ է նման մի բան հորինել, քան թե դատարկ թուղթ հանձնել և ասել՝ ոչինչ չգիտեմ: Եվ ստացվեց: Անգամ գտել էի ձևը, բայց ժամանակը չհերիքեց: Էլ չասեմ, թե ինչպիսի վիճակ էր, երբ գիշերը թելերով քանոն էի ձգել, որպեսզի պատրաստ լինի: Բայց արի ու տես՝ քննասենյակում պայուսակը բացելուց հետո տեսնում եմ՝ թելերը քանդվել են: Ու չգիտեմ ոնց, բայց արագ հավաքեցի ու անցա քննությանս: Ես ընդունվեցի: Ընդունվեցի և սպասեցի սեպտեմբերին: Իմ նոր կյանքին: Ուսանող Առաքելյան Սերյոժայի, կամ ինչպես բոլորը կասեն՝ Սերոժի նոր կյանքին:

Մինչ Երևան գալս էլի լավ ու վատ պահեր եղան: Ես միանգամից ձեռք բերեցի մեծ թվով ընկերներ: Հուսամ, կարդացել եք «Հաղարծնի շաբաթ» նյութս: Օգոստոսի 7-13-ը իրականացվող կամավորական շաբաթի մասին: Որպես լրագրող-լուսանկարիչ ես հնարավորություն ունեցա շփվել մի շարք հայտնի մարդկանց հետ:

Հենց այստեղ ես ստացա մի վատ լուր. իմացա պապիկիս անբուժելի հիվանդության մասին: Դժվար էր տեսնել օր օրի վատացող նրա վիճակը: Դժվար էր իրեն այդ վիճակում լքել և Երևան գալ: Չգիտեի անգամ, թե ինչ անեմ. մնա՞մ, թե՞ գամ, որովհետև ջանք ու եռանդ չեմ խնայել ընդունվելու համար: Մի կողմից էլ լավ հասկանում էի, որ հետո շատ եմ զղջալու կողքին չլինելու համար:

Եկա Երևան: Արդեն ուսանող եմ: Սեպտեմբերի 1-ն է: Արդեն ես չափահաս եմ: Բնականաբար սեպտեմբերի 1-ին ծնունդս է, դարձա 18 տարեկան: Սեպտեմբերը, կարելի էր ասել, ծանոթության ամիս էր. թե քաղաքի, թե որպես ուսանող ընկերների առումով: Ինչու չէ, նաև իմ անբաժան մասնիկ դարձած «Մանանա» կենտրոնի մյուս անդամների հետ ծանոթանալու առումով: Չնայած քաղաքին շուտ եմ հարմարվել, դե կարդացած կլինեք, որ մանկությունս Մոսկվայում է անցել: Ավելի ճիշտ կլինի ասել Երևան քաղաքի հետ: Ամենօրյա կատարվող առաջադրանքներ: Բարդացող հանձնարարություններ, և ինչու չէ, նաև սպասված ուրբաթ: Թեյի ակումբ: Եթե տեղյակ չեք, ասեմ, որ ամեն ուրբաթ «Մանանա» կենտրոնի սաները հավաքվում են «Մանանա» կենտրոնում և թեյի սեղանի շուրջ ավելի մտերմանում, նոր գաղափարներից խոսում, մրցույթներ ու ինտելեկտուալ խաղեր կազմակերպում և ավելի ամրապնդում ընկերական այդ մեծ կապը: Արդեն կար գրաֆիկ, կար նաև շաբաթ-կիրակի օրերի համար նախատեսված պլաններ: Անցավ որոշ ժամանակ, և լավ չեմ կարող սա չասել, որովհետև խոստացել եմ ամբողջությամբ տարին ամփոփել: Այո, ես սիրահարվեցի: Ես էլ զգացի լավ ու վատ կողմերը: Բայց ավելի շատ վատ: Մեկ շաբաթ հույսով ու հավատով ապրելուց հետո, ես մերժվեցի: Ինձ թվում է, էս հատվածը բավական է, չարժե խորանալ:

Անցավ էլի որոշ ժամանակ: Զանգեցի տուն, բայց լսեցի մի բան, որ իրոք մինչև հիմա չեմ հավատում: Իմացա պապիկիս մահվան մասին: Ճիշտ է, մինչև հիմա չեմ համակերպվում, բայց ոչինչ փոխել չեմ կարող: Պապիկիս մասին նյութ գրեցի: Ես իրեն հավերժացրեցի իր նկարով ու նյութով: Ու ամենատխուր, բայց ինձ համար չփոխարինվող նյութն է դա:

Արդեն կամաց-կամաց հունի մեջ էի ընկնում: Էլի դաս, առօրյա ու ինձ լավ տրամադրություն պարգևող ուրբաթ: Ծանոթացա մի մարդու հետ, ում հետ մեկ տարի է՝ շփվում եմ ֆեյսբուքով: Եկավ օրը, և ես հանդիպեցի իրեն: Այո, ինքը Լիանան է: Քիչ ժամանակ է, որ շփվում ենք, բայց արդեն վաղեմի ընկերոջ տպավորություն է թողել: Լիանան հնարավորություն է տվել շփվել քաղաքական գործիչների հետ: Ներկա գտնվել լուրջ ու կարևոր հարցերի քննարկմանը: Մասնակցել բարեգործական ծրագրերի, ինչի համար ևս մեկ անգամ շնորհակալ եմ:

Կարելի է ասել, վատ հիշողություններից քիչ բան է մնացել: Բայց էն, որ ես տեսնում եմ իմ առջև դրված նպատակները, թե ինչպես եմ առաջ գնալու, արդեն ինձ տալիս է ժպտալու առիթ, որոնցից մեկը իմ 17-ն է: Ինձ անգամ դեմքով ճանաչում են փողոցում, ինչի համար ես դարձյալ «Մանանա» կենտրոնին եմ շնորհակալ՝ մեր Բաղանիսի դպրոց այցելելու և ծրագիրը ներկայացնելու համար, դասընթացների, ճամբարի, իմ առաջին քայլերին որպես թղթակից աջակցելու համար: Հիմա ինձ համար ուղղակի մեծ պատիվ է լինել 17.am-ի լրագրող-լուսանկարիչ: Ինչու չէ, նաև այն գովեստի խոսքերը, թե ինչպես եմ կարողանում հասարակ հեռախոսով նկարել այնպիսի ֆոտոներ, որ ոմանք չեն հավատում, որ հեռախոսով է արված: Այսպես մտածում էի իմ հաստատուն քայլերով առաջընթացի մասին, երբ ստացա մի զանգ.

-Առաքելյան, բարև, վայենկոմատից ա, ներկայացիր ծառայողական հետազոտությունների:

…Ինչպիսի պահի, երբ մտածում էի հետագա պլանների մասին: Դեռ չեմ ավարտել հետազոտությունները, բայց այս հունվարին ես նույնպես կկրեմ այն կոչումը, որի մասին խոսում էի՝ կդառնամ Հայոց բանակի զինվոր:

Համարյա հասա այն հունվարին, որից սկսել էի: Դե, մի անգամ էլ բանակ գնալուց առաջ նյութ կգրեմ: Չնայած չէ, ինչի՞ մի անգամ: Կփորձեմ շատ գրել: Բայց էն, որ գնալուց առաջ գրելու եմ, դա հաստատ:

Ահա և իմ 2017-ը:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Տարբերվող ձմեռ

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Եկավ առաջին ձյունը: Եթե կատակով, ապա դեռ ձյունը չեկած, մարդիկ արդեն սահնակ էին քշում: Տեսնում էին մի քանի փաթիլ ու ասում՝ վերջ, ձմեռ է, բայց կես ժամ տևած ձյունը արեգակը երկու րոպեում հալեցնում էր՝ դեռ ձմեռ չէ:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Օրը չորեքշաբթի էր, և մեծ մասը սպասողական վիճակում էր: Չէ որ Գագիկ Սուրենյանը ասել էր՝ ձյուն է գալու, և երիտասարդության մեծ մասը իրենց հեռախոսների մարտկոցները լիցքավորել էին և սպասում էին ձյան գալուն, որպեսզի ուղիղ եթեր մտնեն և կիսեն բնության երևույթի ուրախությունը ընկերների, բարեկամների, երկրորդ կեսի, կուրսեցիների և շատ մարդկանց հետ: Դրանից հետո կանեին ֆոտոներ և կտեղադրեին կայքերում:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Անկեղծ ասած, անգամ չեմ մոտեցել լուսամուտին, տեսնեմ՝ ինչքան է եկել կամ չի եկել: Եթե ինստագրամյան իմ էջում չմտնեի ընկերներիցս մեկի ուղիղ եթեր և չտեսնեի ձյան հաստությունը, այդպես էլ այնտեղյակ կքնեի՝ չիմանալով ճերմակ չորեքշաբթիի մասին: Առավոտյան տանից դուրս գալուն պես աչքերս մի պահ ճերմակությունից փակվեցին, հետո բացվեցին: Հանեցի հեռախոսս և միլիվայրկյաններ անց մի մեծ կաթիլ՝ ճլըպ, էկրանին: Արագ-արագ մաքրեցի և սկսեցի ֆոտո անել: Սկսեցի մեր շենքի խաղահրապարակի կարուսելից մինչև համալսարանի կտուրը, մետրոյի միջից՝ գնալու ժամանակ, այգիների մանր-մունր սառած գեղեցկությունը, հին մեքենաների գեղեցիկ սառած կադրերը և այլն:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Մարդիկ կան, չէ՞, որոնց թվում է, թե հենց ձյուն գա, ամեն ինչ կփոխվի: Ես էդպես չեմ մտածում: Եթե կար կասկած, դա էլ հիմա չկա, այսօր համոզվեցի: Հիմա կպատմեմ ամեն ինչ:

Այսօր քայլում էի Հյուսիսային պողոտայով: Արդեն սկսել են զարդարելը և շուտով կավարտեն: Բայց ո՞նց են սկսել: Ասե՞մ:

-Արա, խի՞ խճճեցիր լույսը…

-Արա Գագո, մարդ չդառար, էլի:

-Ապեր, հել, հա, պետք չի քո օգնելը…

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Ափսոս, չեմ կարող նաև դեմքի էմոցիաները ցույց տալ, բայց արդեն երևի պարզ է: Նույնը Հանրապետության հրապարակում՝ տոնածառը զարդարելուց:

-Քեզ չասացի՞՝ էդ ճյուղը չբերես: Չես լսում, էլի, հո զոռով չի:

Ահա և մեր գեղեցիկ Երևանը: Շատ բան չի փոխվել, անգամ սուպերմարկետի մոտ կանգնող երիտասարդն է տեղում, ով ամեն առավոտ դասի գնալիս կանչում է.  «Թարմը սիգա~», կարծես հավատում է, որ պիտի մոտենամ, մի երկուսն առնեմ ու հետս համալսարան տանեմ: Ինքը նույնպես չի փոխվել՝ միայն գլխարկ էր դրել, բայց մեքենան նույնն էր, իսկ ձուկը էլի նույն սիգան: Հա, ձայնը նույնպես:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Երևի ձյունը մեկ ուրիշ կերպ է անդրադառնում սիրահարների վրա, որոնց համար կապ չունի՝ ցուրտ է թե տաք, սիրելիի հետ նստած են նստարանին և գնալու մտադրություն չունեն: Մեկ է՝ միասին ջերմ է:

Իսկ աղքատնե՞րը՝ աղքատները ի՞նչ անեն, որ ձյուն է գալիս: Ի՞նչ անեն, եթե չունեն անգամ տաք հագուստ: Ժպտա՞ն, որպեսզի չտարբերվեն և ցույց տան, թե ամեն ինչ նորմա՞լ է, ասեն. «Վայ~, ձյուն է, ինչ լավ է, վերջապես»… Ցրտին ժպտա՞ն, թե՞ սառած դեմքով մտածեն, թե ինչով և ինչպես են տունը տաքացնելու…

Բա, բա որ ասում եմ՝ ամեն ինչ նույնն է, ինչ անենք, որ սպիտակ է ամեն ինչ և գեղեցիկ: Շուտով սպիտակը կհալվի և կբացվի այն ամենը, ինչ եղել է միշտ:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Ու այդպես էլ եղավ՝ համեմատեցի սրճարանի ցանկապատը գալուց և գնալուց ու տեսա, որ սպիտակ ցանկապատը դարձել էր դարչնագույն: Այս ամենից ամենաանկեղծ ուրախացողները երեխաներն են, հա, անկեղծ: Դասի էի գնում և բնականաբար մենակ ես չեմ քաղաքում: Հետևիցս գալիս են մայր ու տղա: Տղան կլինի երևի վեց տարեկան: Անցանք մոտ հիսուն մետր, բայց երեխան խոսում էր դեռ ձյան մասին: Չկարողացա ծիծաղս զսպել, երբ ասաց.

-Մամ, մամ, նայիր, մեքենայի վրա էլ ձյուն կա:

Մի քանի օր առաջ տեղեկացրեցին, որ համալսարանական քննություններից հետո ներկայանամ զինկոմինսարիատ և ճշտեմ բանակ գնալուս օրը: Հետո սկսեցի հասկանալ, որ երկու ձմեռ էսպես ֆոտո չեմ անի և չեմ քայլի այս հատվածով: Ու այս տարբերվող ձմռան մասին գրելուց հետո, եթե ստացվի, կգրեմ նաև այն մյուս տարբերվող ձմռան մասին, որտեղ ձմեռը դիմավորում են զենքով, հայրենիքը պահելու պատվով և ինչու չէ, նաև հայ սահմանապահ զինվորի հպարտ հայացքով:

seroj araqelyan1

Բաղնիքը վառեք, գալիս ենք

Բարև ձեզ: Երկարատև բացակայությունից հետո՝ ես վերջապես եկա: Չէ, չեմ զլացել գրել, ուղղակի ուսանող եմ, քիչ է՝ դրան էլ գումարած ուզում են բանակ տանել: Դե, բնականաբար, զինկոմիսարիատ, հիվանդանոց, ստուգումներ և վերջնական նշանակված օր: Վերջին ստուգումների օրն էլ անցա: Մտա գեներալի մոտ, դեռ չէի հասցրել բարևել, երբ նա ասաց.

-Առաքելյան, բարի ծառայություն, տղա ջան, անփորձանք:

Ասաց և ձեռքը պարզեց: Ես էլ, բնականաբար, սեղմեցի և ասացի.

-Շնորհակալություն, պարոն գեներալ:

Դուրս գալուն պես ինչ նպատակներ ունեի՝ թողեցի բանակից հետո, իսկ ինչը կհասցնեմ անել, սկսեցի երկու ամսվա մեջ տեղավորել: Հասցնելու գործերից մեկն էլ էս պահն է՝ նյութ գրելը: Չնայած ծանրաբեռնված դասերիս ու գերհոգնած աչքերիս՝ ինքս ինձ ասացի.
-Այ մարդ, քնելը կա ու կա: Մի քիչ ուշ կքնեմ: Փոխարենը՝ նյութ կգրեմ:
Լավ գիտակցում եմ, որ գալու է պահ, երբ ասելու եմ՝ բա սենյակումս չլինեի՞, մի հատ նյութ գրեի:
Վերջը գցեցի, բռնեցի, հետաքրքիր ու մի քիչ դժվար պատմության մասին սկսեցի գրել՝ գյուղի լոգարանների կամ «բաղնիք վառելու» օրվա մասին:
…Գիտե՞ք, որ Հայաստանի գյուղերում լոգարանները խիստ տարբերվում են քաղաքի լոգարաններից: Ասեմ՝ ինչի: Դե, քաղաքում, բնականաբար, մարդիկ բնակվում են շենքերում, իրենց բնակարաններում ունեն սեփական լոգարանը: Բայց գյուղերում մարդկանց 80 տոկոսը լոգանք է ընդունում տնից որոշակի հեռավորության վրա գտնվող, առանձին մի փոքրիկ շինությունում: Ներսից այն չի տարբերվում քաղաքի լոգարաններից, ուղղակի հին նախագիծ է: Լավ, գնալով զարգացան, նոր տներ սարքեցին, նախօրոք մտածեցին և լոգարանը կառուցեցին այնպես, որ մուտքը տան միջից լինի: Բայց, կա մի «բայց»: Գյուղի տներում ջեռուցման համակարգեր կան միայն հաշված տներում: «Բաղնիք վառելու օր» լինում է այն տներում, որտեղ ջեռուցման համակարգ չկա: Եթե չկա էլեկտրական տարբերակ՝ տաք ջուր օգտագործելու, ապա դիմում են այս քայլին: Պատրաստում են հատուկ վառարաններ: Վառարան, որի շնորհիվ ջուրը սկսում է մոտ մեկ ժամ հետո եռալ: Ահա և վերջ. բաղնիքը վառված է: Բայց միայն հո վառելով չի, վառելուց հետո պետք է այնպես անել, որ ջուրը պահպանի իր նորմալ ջերմաստիճանը, որպեսզի լողանալու ընթացքում չսառի: Հետաքրքիր է, անգամ, երբ ասում են. «Հազիվ գնում ես, էս երկու փետը հետդ տար, ձեռի հետ կգցես, որ ջուրը չսառի»: Ամեն օր չէ, որ այսպես է: Դժվար է ամեն օր վառարանի չափսերով փայտ կոտրել, ժամերով տանջվել, վառել, և անուշադրության պատճառով մեկ էլ տեսնում ես՝ կրակը հանգել է: Դե, արի ու նորից վառի բաղնիքը: Մի քիչ անսովոր է, բայց կա էսպիսի մի բան. մարդիկ հիմնականում լողանում են կիրակի օրերը: Չզարմանաք, բայց հատուկ ընտրում են կիրակին, որ շաբաթվա գործերն ավարտեն ու կիրակի բաղնիքը վառեն: Հարմար պահ է՝ երեխաները կլողանան, կգնան դպրոց երկուշաբթի: Մարդիկ երբեմն նաև լոգանք են ընդունում բարեկամների լոգարաններում: Պատճառը երևի պարզ է. չկա մշտական տաք ջուր: Քաղաքներում լողանալը ընդամենը մեկ գործողություն է՝ պտուտակը՝ աջ, պտուտակը՝ ձախ: Ձմռանը գյուղում ավելի է դժվարանում բաղնիքի գործը: Քաղաքներում, լոգանքից հետո, մարդիկ լոգարանից քայլում են դեպի իրենց սենյակ, իսկ գյուղերում սառը եղանակին սրբիչի մեջ փաթաթված վազում են դեպի տուն և մոտենում վառարանին, որ տաքանան: Դե, հիմա էլ գնա՝ վառարանի համար փայտ բեր, որ նոր եկողները չմրսեն հանկարծ: Հուսանք՝ այս տարբերակով տաք ջուր ստանալու երևույթը շուտով կվերանա, և լոգանքը այդքան թանկ չի նստի գյուղացիների վրա: