Հովհաննես Սարգսյանի բոլոր հրապարակումները

Լուսանկարը` Հեղինե Սարկիսյանի

Հիրուր խեդի ու մեր խմբի մասին

Ողջույն, սիրելի ընթերցողներ։ Այսօր ուզում եմ պատմել մի պարի խմբի մասին, որի անդամն եմ ես։ Արդեն մոտ երեք տարի է, ինչ «Հրայրք» ավանդական պարի խմբի անդամ եմ, ու այն ինձ համար ուղղակի պարի խումբ չէ՝ որտեղ հաճախում են պարել սովորել ցանկացողները։ Այն մի մեծ ընտանիք է, որտեղ հավաքվել են միմյանցից շատ տարբեր, սակայն միևնույն ժամանակ, շատ նման մարդիկ, ովքեր սիրում ու ցանկանում են ծանոթանալ ազգային մշակույթին։ Ավելի պարզ լինելու համար կասեմ, որ «Հրայրք»-ը «Կարին» ավանդական պարի խմբի շառավիղն է Շիրակի մարզում, ավելի կոնկրետ՝ Գյումրիում։ «Հրայրք»-ը իր վրա պարտականություն է վերցրել ավանդական պարերը, երգերը, մի խոսքով, մշակույթը վերադարձնել Շիրակի մարզի ազգաբնակչությանը։

Լուսանկարը` Մարիամ Գրիգորյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Գրիգորյանի

Միշտ մտածել եմ, թե ինչու հայերը իրենց հարսանիքներին վրացական են պարում, մի՞թե հայկական պարեր չկան, կամ այդքան վա՞տն են, որ չեն ցանկանում պարել, և հասկացել եմ, որ պարզապես հայերը հայկական պարեր չգիտեն։ Հաճախելով «Հրայրք», շատ բան եմ սովորել հայերի, հայկական մշակույթի, հայոց պատմության ու ընդհանրապես Հայաստանի մասի, ու համարում եմ, որ ամեն հայ մարդ պետք է ճանաչի իր հայրենիքը: Չէ՞ որ հայրենասիրությունը սկսվում է հայրենագիտությունից։ Չէ, ես չեմ ասել այս խոսքերը, Րաֆֆին է ասել, բայց համաձայնեք, որ շատ ճիշտ խոսքեր են։ Ու իմ կարծիքով ոչ միայն պետք է ճանաչի, այլ նաև իր մեջ կրի այդ արժեհամակարգը։

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

«Հրայրքը» ինձ շատ բան է տվել, ու ոչ միայն գիտելիքներ, այլ նաև շատ գաղափարակից ընկերներ, նոր ծանոթություններ ու շրջապատ։ Երեք տարի առաջ միացա «Հրայրքին», ու ես չգիտեմ, թե ինչպիսին կլինեի այսօր, եթե երեք տարի առաջ «Հրայրք» ոտք չդնեի։

Ընդամենը  չորս տարի է, ինչ «Հրայրք»-ը հիմնադրվել է ու արդեն մեծ ճանաչում ունի Շիրակի մարզում։ Այս տարի մեծ փառատոն կազմակերպեց Գյումրիում՝ մրցանակային տեղերով, որին մասնակցում էին մի շարք դպրոցներում պար առարկան անցնող երեխաները: Մրցույթին մասնակցում էին ոչ միայն Գյումրու, այլ նաև գյուղերի դպրոցների երեխաները։ Առաջին տեղ զբաղեցրեց Սառնաղբյուր գյուղի միջնակարգ դպրոցի թիմը, երկրորդ տեղ զբաղեցրեցին Աշոցք գյուղի միջնակարգ դպրոցի երեխաները, երրորդ տեղը` Նոր Կյանք գյուղի միջնակարգ դպրոցի երեխաները։

Լուսանկարը` Հեղինե Սարկիսյանի

Լուսանկարը` Հեղինե Սարկիսյանի

Մեր խումբը շատ միջոցառումներ ու համերգներ է անցկացրել այս ընթացքում, բայց դրա մասին չէ, որ ուզում եմ խոսել: Դուք դա կարող եք «Հրայրքի» ֆեյսբուքյան էջից էլ իմանալ: Ուզում եմ խոսել այն մասին, թե ինչպես երկու բառը կարող է իր շուրջ համախմբել հարյուրավոր և հազարավոր մարդկանց։ «ՀԻՐՈՒՐ ԽԵԴ». ահա այն, համոզված եմ շատերը չեն հասկանա այդ բառակապակցության իմաստը: Ես էլ, երբ առաջին անգամ լսեցի, չհասկացա ու հարցրեցի, թե ինչ է նշանակում: Իմացա, որ Կարինի բարբառից թարգմանաբար նշանակում է՝ Իրար հետ, որը  միասնականության խորհուրդը ունի իր մեջ, իսկապես կարողացել է իր շուրջ համախմբել շատ շատերին։

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Մեր խմբում էլ ամենատարբեր մարդիկ են հավաքվել, բայց բոլորն էլ մեկ գաղափարի շուրջ. հայրենասիրությունը սկսվում է հայրենագիտությունից, ու առանց մշակույթին, պատմությանը ծանոթ լինելու հնարավոր չէ պահպանել տեսակը:

Այսօր էլ Գյումրիում ողջ ազգով Հիրուր խեդ…

 

Երիտասարդ Գյումրի

Օգոստսի 11-ն էր՝ երևի սովորական մի օր, քայլում էի Գյումրու փողոցներով, մոռացած, որ այդ օրը մեր՝ երիտասարդների օրն էր: Ճանապարհին տեսնում եմ մարդկանց, ովքեր մի տեսակ տարօրինակ են, գունավոր էին նրանց դեմքերը, շորեը: Մի խոսքով, ամբողջովին գույների մեջ էին ընկղմված:

Ճիշտն ասած, մի փոքր զարմացա, հետո հիշեցի, որ այդ օրը ԵՆԿ-ն երիտասարդների օրվա առթիվ կազմակերպել է Color Fest: Շատ ուրախացա, արագ քայլելով հասա Թատերական հրապարակ ու տեսա մի մեծ գունային տոնախմբություն: Նախօրոք ճշտեցի, որ այդ գույները շորի վրա հետք չեն թողնում ու անցա գործի: Մի լավ ներկեցի ու ներկվեցի, ապա մասնակցեցի դրան հաջորդող համերգին, որի ընթացքում էլ մի լավ ներկվեցի ու արդեն երեկոյան վերադառձա տուն:

Հ.Գ. Ճանապարհին մտածում էի՝ տեսնես Գյումրին ըսպես խայտաբղետ էլ ե՞րբ կեղնի:

Իմ քայլի պատմությունը

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Սովորական օր էր բացվել Գյումրիում, ես էլ սովորականի նման առավոտյան արթնացել ու դասի էի գնում: Ճանապարհին մտքումս քննարկում էի Երևանում կատարվող իրադարձությունները, մտածում էի, որ հարկավոր է նմանատիպ ցույցեր կազմակերպել նաև Գյումրիում, չնայած՝ ցույցեր կազմակերպելու փորձ բացարձակ չունեի, ուստի եթե նման փորձ ունեցողները քայլ անեին, ես էլ կմիանայի նրանց, որպեսզի ցույց տամ, որ բողոք ունեմ իշխանության դեմ:

Քայլարշավը սկսվել էր Գյումրիից՝ քաղաքից, որտեղ ցանկացած ընտրության ժամանակ ինչքան էլ իշխանությունը խարդախություն էր փորձում անել ու կաշառք էր բաժանում, նույնիսկ ձայները կեղծելով՝ չէր հաղթում: Միգուցե դա էր պատճառը, որ միշտ ըմբոստ գյումրեցին հիասթափվել ու համակերպվել էր, որ ոչինչ չի փոխվի: Մտածում էի ու քայլում, հանկարծ ճանապարհին տեսա մի խումբ երիտասարդ ցուցարարների ու ինքս ինձ որոշեցի, որ եթե նույնիսկ մեծերը հիասթափված են, ուրեմն ես ու իմ հասակակիցները պիտի մեր բողոքը անհնազանդությամբ ցույց տանք: Ու ես հայտնվեցի բողոքող ցուցարարների մեջ: Մթնոլորտը շիկացած էր, ու ես էլ՝ դրա մեջ: Երբ տուն եկա, ձայնս էր կտրված, երկար քայլելուց փոշոտված էի ու արևահարված, բայց ուրախ էի, որ իմ մեջ կար հայրենիքումս քաղաքական փոփոխություն կատարելու մեծ ձգտում:

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Եղել են պահեր, երբ ինձ փորձում էին համոզել, որ ես ինչ-որ մի օր պիտի թողնեմ հայրենիքս, ու ընտանիքով գնանք Հայաստանից: Ես միշտ դեմ եմ եղել, միշտ մտածել եմ, որ ուր էլ որ կյանքը ինձ տանի, միևնույնն է, Գյումրիից չեմ կտրվի և վերջում անպայման հետ կվերադառնամ: Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հուսահատված ու հորս կարոտած եմ եղել: Մի խոսքով՝ շատ չխորանամ զգացմունքներիս մեջ ու ասեմ, որ երբ մտա տուն, մայրս անհանգիստ էր ու լարված, քանի որ գիտեր, թե քաղաքում ու հանրապետությունում ինչ է կատարվում: Ուստի անհանգիստ հայացքը ուղղեց ինձ ու զայրացած ասաց.

-Որտե՞ղ էիր, ի՞նչ էիր անում այսքան ժամանակ փողոցներում՝ սոված ու ծարավ:

Քանի որ շատ էր զայրացած, ձայն չհանեցի և լուռ անցա լվացվելու: Ուզում էի մորս բարկությունը անցնի, նոր խոսեմ և բացատրեմ: Մայրս հուզված խոսում էր ու խոսում, ինձ հասկացնում, որ գործ չունեմ այդ թոհուբոհի մեջ, քանի որ ոչինչ չեմ փոխի, այն, ինչ «վերևներից» են թելադրում, այդպես էլ կլինի: Ինքն էլ լինելով պայքարող մարդ՝ շատ անգամներ է տեսել, թե ոնց են խեղաթյուրել հասարակ ժողովրդի հաղթանակները: Լռեցի, լռեցի, բայց այլևս չկարողացա լռել ու պոռթկացի՝ ասելով.

-Մա, ձեր սերնդի պայքարողները մեզ համար են պայքարել, բայց չեն կարողացել հասնել նպատակին, ու մեզ թողել եք այնպիսի երկիր, որտեղ ես չեմ ուզում ապրել, և ամեն անգամ ինձ հիշեցնում եք, որ այստեղ ապրելու տեղ չէ, և հնարավոր է, որ մի օր ես էլ Հայաստանից հեռանամ ու ապրեմ դրսում։ Հասկացիր, ես դրսում ապրել չեմ ուզում: Մա, թող որ ես կերտեմ իմ ուզած Հայաստանը, իսկ եթե սխալվեմ, կիմանամ, որ դա իմ սխալն էր։ Եթե հիմա նստեմ տանը ու ընկերներիս մենակ թողնեմ, երբեք ինձ չեմ ների:

Մայրս լուռ լսեց ու ասաց.

-Դե, որ էդպես է, գնա, Աստված քեզ հետ, միայն խնդրում եմ՝ ինձնից գաղտնի մի պահիր քայլերդ, ինձ տեղյակ պահիր՝ որտեղ ես և ինչ ես անելու, որպեսզի իմանամ ու հարկ եղած դեպքում կողքիդ լինեմ:

Ու ընդամենը վեց օր հետո ուրախ-ուրախ տուն մտա ու ասացի.

-Ի՞նչ էիք ասում, որ չի ստացվի, տեսա՞ք, որ ազգովի, երբ բռունցք ենք դառնում, մեզ չեն կարող հաղթել:

Աստված տա դեպի լույս տանող այս քայլը ավարտվի լիարժեք հաղթանակով և Հայաստանում տիրի օրինականությունը, և երկրիս սահմանները լինեն անսասան, ու մենք հաղթենք թե՛ մեր մեջ եղած թշնամուն, և թե՛ արտաքին թշնամուն: Իսկ նրանց, ովքեր կփորձեն իրենց օգուտը քաղել իմ սերնդի տարած հաղթանակից, զգուշացնում եմ, որ նորից կբռունցքվենք ու այն ժամանակ ավելի շռնդալից կհաղթենք:

 

hovhannes sargsyan

Զանգ Հիշողության

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Հիշողություն, որը ներկայացնում է մի ողջ ազգի զավակների կորուստ ու կսկիծ:

Չեմ ուզում առանձնացնել մեկի պատմությունը, քանի որ յուրաքանչյուր՝ 1988թ դեկտեմբերի 7-ին զոհված, արժանի է հիշվելու և հիշատակվելու: Ըստ տվյալների, Սպիտակի երկրաշարժը ընդգրկել էր Հայաստանի միլիոնավոր բնակչություն ունեցող տարածքի 40%-ը: Հանրապետության 514 հազար քաղաքացի, 15-20 աստիճան սառնամանիքի պայմաններում, մնացել էր առանց տանիքի: Ամբողջությամբ կամ նշանակալի մասով ավերվել էր 21 քաղաք և շրջկենտրուն, 324 գյուղ: Խորհրդային Միությունում 1988թ դեկտեմբերի 10-ին հայտարարվեց սուգ: Զոհվածների թիվը անթիվ և անսահման կարելի էր համարել: Երկրաշարժը ամենից առաջ մեծ վիշտ է՝ երեխաներ կորցրած հայրերի  ու մայրերի, ծնողներ կորցրած երեխաների համար, անսահման տառապանք:

Ընդամենը մի քանի տարի էր անցել այդ օրերից, երբ լույս տեսավ «Հիշողություն» շաբաթաթերթը: Մայրս պատմում է, որ սուրբ մասունքի պես շատերն էին թերթը գնում: Թերթում անուն առ անուն ներկայացված է պատմություններ զոհվածների մասին. ով որտեղ է եղել և ինչպես է մահկանացուն կնքել: Այդ շաբաթաթերթը այսօր նույնիսկ թերթելուց կսկիծ ես ապրում, յուրաքանչյուր էջի տեսնելով նկարները նրանց, ովքեր կարող էին ապրել և արարել: Ցավալի երկրաշարժից հետո ապրող մարդկանց հիշողությունն է: Այսօր նույնիսկ արդեն գյումրեցի դարձած լենինականցին ժամանակի միավոր դարձրած ասում է. «երկրաշարժից առաջ» և «երկրաշարժից հետո»: Ճիշտ է, գյումրեցին իր տոկունությամբ հաղթահարեց ցավը՝ միգուցե, բայց միևնույն է, յուրաքանչյուր դեկտեմբերի 7 չի կարող առանց Պատարագի ու աղոթքի բացվել, քանի որ հարկավոր է հարգանքի տուրք մատուցել զոհվածներին և այն սերնդին, ով կարողացավ ցավը հաղթահարել և առաջ նայել: Ու այսօր թող մի նոր «Հիշողության» շաբաթաթերթ ստեղծվի, որում տեղ կգտնեն թասիբով Գյումրու թասիբով ու հյուրասեր բնակչության նկարները և քաղաքիս արդեն կառուցված շենքերն ու փողոցները:

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Այսօր ես ներկա էի «Գյումրին առանց տնակների» հիմնադրամի «հաշվետվությանը», որտեղ ներկայացված էր 2017թ.-ին կատարած իրենց աշխատանքը: Տեսա, որ 29 տարի է անցել, բայց դեռևս կան շատ անավարտ գործեր, ու թող այլևս չերկարի ու շուտափույթ լուծում ստանա անօթևան մնացած յուրաքանչյուր գյումրեցու երազանքը:

hovhannes sargsyan

Հիշարժան օրեր «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում

Վերջերս մասնակցեցի պատանեկան ազգագրական-հնագիտական միջազգային բաց ճամբարի, որը իրականացվում էր «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի կողմից: Մասնակացում էին տարբեր վայրերից ժամանած պատանիներ ու երիտասարդներ: Գյումրիից հրավիրված էր «Հրայրք» ազգագրական պարի խումբը, որի անդամ եմ նաև ես: Խմբի պարուսույց Դավիթը հայտարարություն էր դրել խմբի ֆեսբուքյան էջում, ու առաջին 10 արձագանքողներս հոկտեմբերի 31-ին գնացինք Երևան ու այնտեղ միացանք Ջավախքի, Բուլղարիաի և Երևանի երեխաներին,  ծանոթացանք, ազգային պարեր պարեցինք ու գնացինք «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր չորս օրով:

Այդ չորս օրը շատ հետաքրքիր և ուրախ անցավ, բացի դրանից ձեռք բերեցի նոր ծանոթություններ և ընկերներ:

Դպրոցը, որտեղ հյուրընկալվել էինք, շատ էր տարբերվում «ավանդական» դպրոցից: Երեխաները դպրոցի տանիքում կազմակերպել էին ներկայացում, շատ հետաքրքիր էր ու անսովոր, քանի որ սովորական հանրակրթական դպրոցներում այդպիսի բան պատկերացնելն անհնար է:

Ճամբարի ընթացքում ականատես եղանք հնագիտական պեղումների, եղանք Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, ինչպես նաև Սարդարապատի թանգարանում: Ճամբարի վերջին օրն էլ անցկացվեց Գյումրիում: Մենք հույս ունենք, որ հաջորդ տարի ճամբարի մեկնարկը կտրվի Գյումրիից:

Գյումրու օրը

Հոկտեմբերի 1-ը քաղաքիս օրն էր, ճիշտ է, ամեն տարի նույն օրն էլի է նշվում, բայց որ ղայդով կնշվի, ըդիկ փաստ է: Գյումրու հյուրընկալությունը բոլորին է հայտնի, ըմբես որ, դուք էլ մյուս տարի եկեք Գյումրի, որ ականատես եղնիք էդ ամեն ինչին:

Գյումրի՜ս, հրաշք քաղաք, մշակույթի քաղաք, վախտին զարգացած, պատվով ապրող, ղոնախ ընդունող ու տեղը տեղին ճամփու դնող քաղաք: Իսկ ժողովուրդդ՝ թասիբով ու նամուսով, լու՜ռ կսպասե, աշես՝ ինչի՞ կսպասե: Բայց զարմանալուն էն է, որ հույսով կսպասե՝ լավ ապագայի, կորցրածը հետ բերելու հույսով: Իսկ էդ լավ ապագան եթե մենք չկառուցենք, էլ ո՞վ բդի կառուցե՞: Արդեն մե պուճուր լույսիմ կետ կերևա, գուզեմ, որ էդ կետը մեծնա՜, մեծնա՜ ու ամբողջ քաղաքս ընդգրկե: Ու մե օրմ զարթնինք ու տեսնինք մաքուր, ուրախ ու առանց «դոմիկների» քաղաք: Ու ամեն տնից երգի ու ծիծաղի ձայներ լսենք ու լիաթոք ուրխնանք:

Ես շատ կսիրեմ Գյումրիս ու քաղաքիս օրվա կապակցությամբ դուրս էի եկել քաղաքով զբոսնելու ու շատ ուրախացա, երբ տեսա կազմակերպված միջոցառումները:

Օրվա խորագիրն էր՝ «Իմ Հին ու Նոր Գյումրի»: Միջոցառումներից ամենաշատը ինձ դուր եկավ վերջերս վերանորոգված Ալեքսանդրովսկի ճեմափողոցում բացված ցուցահանդեսը, որի ժամանակ քաղաքի արհեստավորները ու արվեստագետները ցույց էին տալիս իրենց կատարած աշխատանքները: Մյուսների նման ես էլ հետաքրքրությամբ կնայեի կատարած աշխատանքներին ու հանկարծ հանդիպեցի ավագ ընկերներիցս Արսենին ու Գագիկին, ովքեր «Իմ ֆռռիկը» նախաձեռնության հեղինակներն են, ինչի մասին նախորդ հոդվածներից մեկում արդեն պատմել եմ: Բարևեցի, հարցրեցի, թե գործերը ինչպես են առաջ գնում, ֆռռիկով հետաքրքրվողների թիվը շատացե՞լ է: Իրենք էլ թե. «Նայե էն երեխեքին»: Նայեցի ու տեսա, որ ֆռռիկ կխաղան, բայց չֆայմա երեխեքին նկարեմ:  Հաջողություն սեցի ու շարժվա ուրիշ հետաքրքիր աշխատանքներ դիտելու:

Տեսա մյուս ընկերներիս՝ Մամիկոնին ու Լևոնին: Իրանք էլ իրանց աշխատանքները ցույց կուտային: Ըսեմ, որ շատ հետաքրքիր տղեք են՝ մե օրմ իրանց մասին անպայման կգրեմ: Իրանց հետ կխոսայի, մեկ էլ տեսա, որ դարբինները իրանց արհեստը ցույց կուտային: Էս անգամ ֆայմա, հարմար տեղ գտա, որ նկարեմ ու ձեզ էլ ցույց տամ:

Դե, իրենք վերջացրեցին, ես էլ որոշեցի մի փոքր էլ քաղաքով շրջեմ ու վերադառնամ տուն:

Օրվա վերջում Վարդանանց հրապարակում տեղի ունեցավ համերգ, որին մասնակցում էին ինչպես Գյումրիից, այնպես էլ ուրիշ տեղերից հրավիրված երգիչներ:

Տան ճանապարհին մտքիս մեջ տվի ու առա, ու եկա էն եզրահանգմանը, որ ուրախությունը ուրախություն կբերե, իսկ քաղաքիս համար ուրախություն է պետք:

Կկարոտեմ այդ օրերը

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

20 օր առանց հեռուստացույցի, համակարգչի, հեռախոսի ու առավել ևս, համացանցի:

Հիմա երևի կասեք՝ էս երեխան ի՞նչ է արել, որ ծնողները նման պատիժ են տվել: Ասեմ, որ ամենևին էլ պատժված չեմ եղել, այլ ամառային հանգստիս մի մասը՝ 20 օր, անցկացրել եմ Հանքավանի «Արագած» ճամբարում ու ասեմ, որ օրը առանց թվարկածս սարքավորումների ավելի հետաքրքիր է անցնում: Ճամբարում կտրվում ես քաղաքի եռուզեռից, նոր ծանոթներ ու ընկերներ ես ձեռք բերում, որքան ամբողջ տարվա ընթացքում չէիր կարող ձեռք բերել:

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Այդ 20 օրվա  ընթացքում ճամբարակաները դառնում են ընտանիքի անդամներ որոնց հետ անցկացնում ես ամբողջ օրը՝ արթնանում ու քնում ես նույն սենյակում, ճաշում ես միևնույն սեղանի շուրջ: Այս օրերի ընթացքում ոմանք սիրահարվում են, ոմանք ընկերանում, ոմանք էլ իրենց չարաճճիություններով բարկացնում ջոկատավարներին:

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը՝ Հովհաննես Սարգսյանի

Այս 20 օրը կարծես 20 մասից բաղկացած 24 ժամյա ֆիլմ լինե, որից ես շատ բաներ սովորեցի, որոնք կօգտագործեմ կյանքիս ընթացքում:

Ճամբարում կատարվում էին մի շարք միջոցառումներ, որոնց ժամանակ մեր ջոկատը համարյա միշտ առաջին տեղն էր զբաղեցնում: Հաղթեցինք թենիսի, շաշկու ու վոլեյբոլի թիմային առաջնությունը և, որ ամենակարևորն էր, հաղթեցինք նաև գիտակների մրցույթը, որին մասնակցում էր 8 ջոկատ:

IMG_3611Լավ, մի քիչ էլ իմ կատարած գործերից  պատմեմ: Լինելով ճամբարում՝ չէի կարող այնտեղի երեխաներին չսովորեցնել ազգագրական պարեր: Դե, ինչպես արդեն ասել եմ, ես պարում եմ «Կարին» ավանդական երգի պարի խմբի շառավիղը հանդիսացող «Հրայրք» ավանդական պարի խմբում, որը գործում է Գյումրիում: Օգտվելով առիթից, ասեմ, որ «Հրայրք» ավանդական պարի խումբը սեպտեմբերի 21-ին կազմակերպում է ֆլեշմոբ, որի ժամանակ պարելու ենք ազգագրական պարեր, ու հիմա «Հրայրք»-ի յուրաքանչյուր անդամ տարբեր տեղերում սովորեցնում է այդ պարերը: Դե, ես էլ որոշեցի ճամբարում սովորեցնել ու ձեզ էլ հրավիրում եմ Գյումրի, որպեսզի դուք էլ մասնակցեք ֆլեշմոբին:

IMG_3536Լավ, ոնց որ շեղվեցինք: Վերադառնանք ճամբարին: Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել ճամբարի բոլոր աշխատակիցներին, բայց կուզեի առանձնացնել իմ սիրելի ջոկատավարներ ընկեր Քրիստինեին, ընկեր Լիաննային, ընկեր Գայանեին և հատկապես ընկեր Վիկտորին, ովքեր մի կերպ էին մեր ձեռքը դիմանում:

Ջոկատավարներս դարձան իմ ավագ ընկերները, ումից ես շատ բան սովորեցի: Բարևում ու ամուր գրկում եմ իմ բոլոր ճամբարական ընկերներին, ես ձեզ շատ եմ  կարոտում: Այն 20 օրերը, որ անցկացրեցի ձեզ հետ, երբեք չեմ մոռանա ու հույս ունեմ, որ դուք էլ ինձ չեք մոռանա:

Նրանց, ում գրիչ եմ նվիրել որպես հուշ, հանկարծ չկորցնեք, հույս ունեմ մի օր անպայման կհանդիպենք:

Եվրոպայի օրը Գյումրիում

Գյումրին մայիսի 12-ին տոնեց «Եվրոպայի օրը», որի առիթով Գյումրու Վ. Աճեմյանի անվան դրամատիկական թատրոնի հարևանությամբ իրենց գործունեությունն էին ներկայացնում Եվրոպական միության կողմից հովանավորվող մի շարք կազմակերպություններ:

Օրը իրենց ելույթներով գեղեցկացրեցին Երևանից ժամանած Հայկ Պետրոսյանը և  Մաշա Մնջոյանը: Ներկա էր նաև Գյումրու քաղաքապետ Սամվել Բալասանյանը:

Ես ու Արսենը պետք է հարցազրույց վերցնեինք  մի շարք կազմակերպություններից և ֆոտոներ անեինք: Առաջինը մոտեցանք ԿԱԶԱ Գյումրի հիմնադրամին: Այն շվեցարական հիմնադրամ է, որը կատարում է մի շարք ծրագրեր, որոնցից է՝ Եվրոպական կամավորական ծառայություն ծրագիրը՝ EVS-ը:

Հարցազրույցը վերցրեցինք Մարինա Մուրադյանից, ով ԿԱԶԱ  հիմնադրամում «Աշխատանքային հմտությունների զարգացում» ծրագրի ղեկավարն է:

-Ի՞նչ կասեք այսօրվա միջոցառման մասին։ 

-Իրականում շատ հաճելի միջոցառում է, քանի որ տարբեր կառույցներ փորձում են հնարավորինս  ներկայացնել իրենց ծրագրերը, որոնք կապ ունեն Եվրամիության ֆինանսավորման հետ: Այս միջոցառումը առիթ է, որ շատ երիտասարդներ տեղեկացված լինեն Եվրոպայի մասին,  որը պակասում է մեր քաղաքում, հատկապես Հայաստանի մարզերում գտնվող քաղաքների համար ինֆորմացիաի տեսանկյունից շատ օգտակար է:

-Ի՞նչ կերպ եք ներկայանում այս միջոցառմանը:

-Մենք ներկայանում ենք EVS ծրագրով, որի շրջանակներում հետաքրքիր խաղ ենք կազմակերպել մեր տաղավարի կողքին: EVS ճամփորդություն ենք վերնագրել, ճամպրուկի մեջ կան իրեր, որոնցից յուրաքանչյուրը կարող է վերցնել ամենաանհրաժեշտ ճամփորդական իրը, որի տակ կգտնի թիվ  և այդ թվի  ներքո կգտնի ինչ-որ հարցի պատասխան: Սա էլ մի միջոց է, որով ոչ ֆորմալ եղանակով երիտասարդներին տեղեկատվություն ենք տարածում:

Այսօրվա երիտասարդությունը բավականին ակտիվ է հատկապես ԿԱԶԱ կենտրոնում: Ամսվա մեջ մոտ 400 տարբեր երիտասարդներ են գալիս, ինֆորմացվում, մասնակցում տարբեր ծրագրերի, դասընթացների: Սակայն EVS ծրագրի շրջանակներում մի շատ լուրջ խնդիր կա Գյումրիում, այն է՝ ծնողները պատրաստ չեն իրենց 17, 18 կամ նույնիսկ 29 տարեկան երեխային թողնել Եվրոպայում ինչ-որ ծրագրի մասնակից լինել ու մեկ տարի միայնակ ապրել Եվրոպայում: Դրա համար կարիք կա այս ծրագրի շրջանակներում շատ ավելի մեծ ինֆորմացիա տրամադրել, ծնողներին հասկացնել, որ այստեղ ոչ մի թրաֆիքինգ չկա, և յուրաքանչյուր երիտասարդ կարող է լիարժեք մասնակցել և հսկայական փորձ ձեռք բերել, լինելով ուրիշ երկրում, ապրել, աշխատել և զգալ մշակութային փոփոխությունները և հետո վերադառնալ ավելի մեծ գիտելիքներով ու արժեքներով և այն տարածել Հայաստանում:
Ովքեր ցանկանում են ԿԱԶԱ-ում EVS-ի մասնակից լինել,  կարող են գալ, դիմել մեզ:

Մոտենալով հաջորդ տաղավարին, պարզեցինք, որ այն ներկայացնում էր Լեհական համայքը:

Հարցազրույց վերցրեցինք Լիանա Հարությունյանից` լեհական համայքի ղեկավարից:

-Խնդրում եմ ներկայացրեք, թե ի՞նչ գործունեություն եք ծավալում Հայաստանում և ինչ ծրագրեր եք իրագործում:

Մենք ներկայացնում ենք լեհական համայքը Գյումրիում: Փորձում ենք տարածել լեհական մշակույթը, ուտեստները: Կազմակերպում ենք  բարձրագույն ուսուցում Լեհաստանում, ունենք նաև լեհերենի անվճար դասընթացներ ամեն շաբաթ և կիրակի օրերին: Շատ երիտասարդներ են հաճախում մեր համայնք, ունենք երիտասարդներ, որոնց պապերը լեհ են, և նրանք նույնպես ցանկանում են սովորել իրենց նախնիների լեզուն: Շատ միջոցառումներ ենք կազմակերպում` լեհական և հայկական յուրաքանչյուր տոն նշում ենք ըստ արժանվույնս:

Այնուհետև մոտեցանք հաջորդ տաղավարին և հարցազրույց վերցրեցինք Իրինա Սաֆարյանից,  ով ներկայացնում է  Գյումրու Տեղեկատվական Տեխնոլոգիաների Կենտրոնը (GITC):  image3gyumrigitsc

-Ներկայացրեք ձեր կազմակերպությունը, ի՞նչ  ծրագիր եք իրականացնում:

-Մենք կատարում ենք «Մայքրոսոֆթ» ինովացիոն կենտրոն Հայաստան (Microsoft Innovation Center Armenia) կենտրոնի և GITC-ի կողմից համատեղ իրականացվող դասընթացներ ՏՏ ոլորտում, որը իրականանում է «Տեխնոլոգիական զարգացման խթանումը Շիրակի մարզում» ծրագրի շրջանակներում:  6 ամսյա դասընթացներ են 200 անձանց համար անվճար հիմունքներով, կարող են դիմել  17-35 տարեկան բոլոր անձիք, և պարտադիր պայմանն է, որ ունենան հիմնական կրթություն, որոշակի գիտելիքներ մաթեմատիկայից, ինչպես նաև տղաների պարագայում՝ զինգրքույկ և հանդիսանան Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի: Դասընթացը վարում են փորձառու մասնագետներ  և ապահովում են վեբ ծրագրավորման բարձր գիտելիքներ: Շատ լավ նախաձեռնություն է և խթանում է ՏՏ զարգացումը Շիրակի մարզում:

Հաջորդը մոտեցանք Շվեդիալի դեսպանության տաղավարին:

image4sweden-Ներկայացեք, խնդրեմ, ի՞նչ գործունեություն եք ծավալում:

-Մենք ներկայացնում ենք Շվեդիան, նրա մշակույթը` նրա խոհանոցը, ներկայացնում ենք նաև այն նորարարությունները, որոնք արվել են Շվեդիայում, ապրելակերպը սկանդինավյան երկրներում:

Շվեդիան Եվրոպական միությանը անդամակցող երկիր է, և դեսպանությունը Հայաստանում գործում է 2014 թվականից։ Այդ թվականից մենք միշտ մասնակցել ենք Եվրոպայի օրերին և Եվրոպային նվիրված միջոցառումներին: Վաղը գնալու ենք Վանաձոր, հետո՝ Դիլիջան: Շաբաթ և կիրակի ևս  լինելու են միջոցառումներ, որին անպայման մասնակցելու ենք:

Հերթական հարցազրույցը վերցրեցինք «Երիտասարդական նախաձեռնությունների Կենտրոն» հկ-ի հանրային կապերի պատասխանատու Լիլիթ Սարգսյանից:

image5yic-Ի՞նչ է գործունեություն է ծավալում  ձեր հկ-ն: 

-Ինչպես անունից արդեն պարզ դարձավ, երիտասարդական կազմակերպություն է, և իր ամենակարևոր նպատակը՝ ունենալ համայնքում զարգացած, կրթված և ակտիվ երիտասարդներ: Մենք խրախուսում ենք երիտասարդների ակտիվ մասնակցությունը և իհարկե մեծ տեղ ենք տալիս երիտասարական նախաձեռնություններին

Քանի որ կազմակերպությունը զբաղվում է նաև Եվրոպական ծրագրերով` շարժունակության ծրագրերով, այսինքն, այն կազմակերպություններից է, որը հնարավորություն է տալիս երիտասարդներին Եվրամիության անդամ երկրներում մի քանի օրով գնալ և մասնակցել միջազգային դասընթացների, փոխանակման ծրագրերի, սեմինարների և թրեյնինգների: Իմ կողքին կարող եք տեսնել Էլինային, ով «Եվրոպական կամավորական ծառայություն» ծրագրի շրջանակներում եկել է Գյումրի մի քանի ամսով և իր կամավորական աշխատանքն է կատարում Հայաստանում` դասավանդում է գերմաներեն, ինչպես նաև տեղական ծրագրեր է իրականացնում: Այս ծրագրերի շրջանակներում մենք ոչ միայն հրավիրում ենք կամավորներ Եվրոպայից, այլ նաև մենք ենք ուղարկում կամավորներ Եվրոպական միության երկրներ: Մենք  և մեր շահառուները անմիջականորեն կապ ունենք Եվրոպայի օրվա հետ:

Մոտեցանք նաև «Երիտասարդ Եվրոպական Դեսպանների» վրանին և հարցազրույց վերցրեցինք մեր ընկերներից մեկից` Աշոտ Թադևոսյանից:

-Սա մեր վրանն է` «Երիտասարդ Եվրոպական Դեսպանների» վրանը: Մեր հիմնական նպատակն է՝ մարդկանց իրազեկել եվրոպական ծրագրերի, Եվրամիության տված հնարավորությունների` երիտասարդներին ընձեռելով ճանապարհորդելու և Եվրոպայում կրթությունը շարունակելու հնարավորությունների մասին: Մենք այս պահին մի քանի ակցիաներ ենք կազմակերպում, որով  փորձում ենք ապահովել տեղեկատվությունը Facebook-ում:

Arevamanuk (1)«Հայկական Կարիտաս»-ի Էմիլի Արեգակ կենտրոնի սաների և կամավորների կողմից բեմադրվեց ներառական պար, որը նպատակն էր ընդգծել ներառական մշակույթի ձևավորման կարևորությունը։

Arevamanuk (4)Իսկ երեկոյան Գյումրիում Եվրոպայի օրվա շրջանակում տեղի ունեցավ բացօթյա համերգ, որին մեծ հաճույքով մենք էլ մասնակցեցինք:

Նյութը եւ լուսանկարները՝ Հովհաննես Սարգսյանի եւ Արսեն Վարդանյանի

Մեր և ձեր Ֆռռիկը

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Երբ Facebook-ում տեսա իմ ավագ ընկերներից մեկի` Արսեն Վարդանյանի (Շիրակի Բազե) գրառումներից մեկը, այն ինձ շատ հետաքրքրեց, որը վերնագրված էր՝ «Իմ Ֆռռիկը»: Պարզեցի, որ նա նախաձեռնության համահեղինակ է, և ցանկացա հարցազրույց վերցնել նրանից այդ նախաձեռնության մասին:

Հարցազրույց Արսեն Վարդանյանի և Գագիկ Մխիթարյանի հետ, ովքեր «Իմ Ֆռռիկը» նախաձեռնության համահեղինակներ են:

-Ի՞նչ է Ֆռռիկը (հոլը) և ղայթանը:

Գագիկ Մխիթարյան. –Ֆռռիկը ընդունված է որպես խաղ: Ֆռռիկը ժամանակին շատ տարածված է եղել, բայց վերջին տարիներին մոռացվել է: Ինչո՞ւ է մոռացվել. ժամանակի ու տեխնիկաի առաջընթացի պատճառով, ու այսպես ասած, քիչ-քիչ դուրս է մղվել շուկայից: Դրան փոխարինել են համակարգչային ու վիրտուալ խաղերը:

Հոլը փայտե տաշվածք է, որը կազմված է իրանից և նրա ծայրին ամրացված մեխից: Այն ունի իր հատուկ չափսերը, ունի իր թելը, որը կոչվում է ղայթան:

Արսեն Վարդանյան. –Ֆռռիկը բացի պարզապես խաղ լինելուց նաև օգտագործվել է որպես պարսատիկ, հովիվները այն պարբերաբար օգտագործել են վայրի կենդանիներին վախեցնելու համար: Մի խոսքով ժամանակակից «էլեկտրաշոկերների» դեր է տարել:

Մեր դպրոցական տարիներին դպրոց գնալուց, առաջինը ֆռռիկն էինք վերցնում՝ դպրոցի բակում խաղալու համար: Շատերը կատակում էին ասելով. «Գրիչով ըտքան չէինք գրե, ինչքան ֆռռիկի վրա կնգարեինք, որ լիներ գեղեցիկ և տարբերվեր մյուսներից»:

Լուսանկարը` Արսեն Վարդանյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

-Տարվա մեջ կա՞ որոշակի ժամանակահատված, երբ ավելի շատ են խաղում ֆռռիկով, ե՞րբ է բացվում ֆռռիկի «սեզոնը»:

Արսեն Վարդանյան. –Դա օրվա մեջ բացվող խաղ է:

Գագիկ Մխիթարյան. –Հա, այն միշտ արդիական խաղ է, հարկավոր է միայն գետինը չոր լինի: Մեր մանկության տարիներին, երբ գետինը մի քիչ ազատվում էր ձնից, արդեն ֆռռիկները պատրաստ էին խաղի, ու խաղում էինք մինչև նոր ուսումնական տարվա սկիզբը, նույնիսկ մինչև նոր ձյան գալը: Ամբողջ գարնան, աշնան, ամռան ընթացքում ֆռռիկը միշտ արդիական էր:

-Ներկայացրեք, թե ինչպես էին խաղում ֆռռիկով:

Գագիկ Մխիթարյան. –Ֆռռիկ խաղալու 2 ձև կա՝ «փոսը» և «պուտուկը»:

«Պուտուկը» խմբային խաղ է, որը խաղում են երկու և ավելի ընկերներով` հերթականությամբ: Վիճակահանությամբ որոշում են առաջին պտտեցնողին, հետո հերթականությամբ ուղղահայաց հարվածում են իրենցից առաջ պտտած մասնակցի պտտվող ֆռռիկին: Եթե դիպչում էր, ապա ֆռռիկի իրանի վրա առաջանում էր փոս, որը անվանում էին «պուտուկ»: Հաղթող էր համարվում նա, ով ավելի շատ «պուտուկ »էր հանում «հակառակորդի» ֆռռիկի վրա: Լինում էին դեպքեր, երբ հարվածից ֆռռիկը կոտրվում էր, ու կոտրողը համարվում էր լավագույն խաղացողը, և ամբողջ տարին երեխաները հիշում էին ու խոսում այդ մասին:

Արսեն Վարդանյան.  –Նշանակետին հարվածելու համար հարկավոր է դիպուկություն, ճարպկություն և հնարամտություն: «Աչքի չափ» ու «քթի ծակ» բդի ունենաս, որ կռնանաս «պուտուկը» հանես: Որովհետև պտտվող ֆռռիկը փոքր խաղալիք է ու քո մյուս խաղալիքով բդի զարգես էտ խաղալիքին, որը ըտքան էլ հեշտ չէ: Այն ազարտային խաղ է, բայց ագրեսիա չի քարոզե: Ֆռռիկի կոտրվելն ու վնասվելը չի նշանակում, որ վատություն ես անում մյուսին, այլ օգնում ես, որ նա ավելի լավ խաղա` ավելի հմտանա, դիպուկ ու ճարպիկ լինի:

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Ֆռռիկ խաղալու հաջորդ եղանակը` «փոսը», խաղում են երկու մետր տարածքում, որտեղ կա տասնհինգ սանտիմետր տրամագիծ ունեցող փոս: Բաժանվելով երկու խմբի, ամեն խմբում երեք մասնակից, փոսից դուրս դնում են մեկ ֆռռիկ ու իրենց ձեռքի ֆռռիկներով հարվածելով դրված ֆռռիկին, փորձում են այն մոտեցնել փոսին ու գցել այնտեղ: Ամեն մարդ կարող է հարվածել երկու անգամ, այսինքն, մեկ թիմը կարող է հարվածել վեց անգամ: Եթե հարվածելիս հոլը չի դիպչում դրվածին` հարվածողը իրավունք ունի իրֆռռիկը առանց կանգնեցնելու ձեռքով վերցնել ու կրկին հարվածել: Այս խաղն էլ շատ հետաքրքիր է և ունի իր կանոնները: Քչերն են հիշում «փոս» խաղալու կանոնը:

-Ի՞նչ նյութեր են հարկավոր ֆռռիկ պատրաստելու համար:

Արսեն Վարդանյան. –Հիմնականում հարկավոր է որակյալ չոր փայտ, որից պատրաստվում է ֆռռիկի իրանը: Քիթն ամրացվող մեխն է շատ կարևոր, որը երկաթից է և պետք է ֆռռիկի կենտրոնում լինի, որպեսզի այն պտտվող կենտրոնական հատվածից շեղումներ չտա, թե չէ ֆռռիկը կսկսե «մոզգդել»: Մեծ կարևորություն ունի ղայթանը` ֆռռիկը պտտող թելը: Այն երկտակ ոլորված թել է, որը հարկավոր է ճիշտ անկյան տակ պտտել:

-Ինչպե՞ս է պատրաստվում ֆռռիկը` նկարագրեք այդ գործընթացը:

Գագիկ Մխիթարյան. –Նախընտրելի է համապատասխան փայտը, ինչպես Արսենը ներկայացրեց` չոր ու առանց ոստ: Հետո ամրացվում է հաստոցի վրա և սկսվում է տաշման գործընթացը: Ֆռռիկը տաշվում է մեկ օրինակից, այսինքն, ունի իր հստակ չափերը ու ձևերը, (հնարավոր է մի փոքր շեղումով), ապա հղկաթղթով հարթեցվում է, հետո քթի մասում ծակ է բացվում` մեխի համար: Մեխը պատրաստելը առանձին գործընթաց է: Սա արհեստավորի գործ է, որը մենք մանրամասն չենք կարող իմանալ:

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

-Ինչպե՞ս ծնվեց «Իմ Ֆռռիկը» նախաձեռնության գաղափարը՝ ֆռռիկը գեղարվեստական զարդանախշերով զարդարելու ու այն խաղալիքից հուշանվեր դարձնելու:

Գագիկ Մխիթարյան. –Անցյալ տարիներին, երբ մենք ամբողջ ամառ խաղում էինք ֆռռիկներով, երեխաները շատ անտարբեր հայացքներով անցնում էին ու նույնիսկ ուշադրություն չէին դարձնում: Սակայն մեր հասակակիցները ու մեզանից ավագները, երբ տեսնում էին, ժպտալով մոտենում ու ասում էին. «Վայ, տղեք, ի՞նչ կեղնի՝ տվեք մե հադմ էլ մենք ֆռցնենք»: Տեսնելով, որ երեխաների մոտ հետաքրքրություն չկա, մեծահասակներն էլ շատ ժամանակ չունեն, որ կրկին դուրս գան ֆռռիկ խաղալու, մենք էլ որոշեցինք այն դարձնել ավելի գեղեցիկ և ներկայացնել հուշանվերի տեսքով, որպեսզի մարդիկ փորձեն ունենալ այդ գեղեցիկ հուշանվերը և հիշեն իրենց մանկությունը: Եվ այդպես իրենց երեխաներին, թոռներին սովորեցնեն ֆռռիկով խաղալ, ու դա առիթ դառնա, ոպեսզի չմոռացվի այս ավանդական խաղը:

Վերջերս, երբ խաղում էինք, դպրոցական երկու երեխա երրորդ դասարանցի աղջիկ և տղա անցան մեր կողքով: Նրանց մեջ հետաքրքրություն առաջացավ: Մենք բացատրեցինք, ու այնպես ստացվեց, որ աղջիկը ավելի լավ սկսեց պտտել, տղայի մեջ արթնացավ տղայական ինքնասիրությունը, թե ինչպես կարող է աղջիկը իրենից լավ պտտել: Երկու ժամից ավել խաղացին ու մոռացել էին տուն գնալու, համակարգչի, հեռախոսի ու հեռուստացույցի մասին: Վերջում խոստացան, որ անպայման ձեռք կբերեն ու կշարունակեն խաղալ:

Եթե մեկ անգամ խաղում ես ֆռռիկ, ապա այն շատ է դուր գալիս ու անընդհատ կցանկանաս խաղալ: Ինչպես ասացինք, այն ազարտային խաղ է:

Արսեն Վարդանյան. –Մոտավորապես «սեմուշկի» պես բան է:

Բացի դրանից, երբ ցանկացած արժեք ցանկանում ես վերաիմաստավորել ու կրկին մտցնել հասարակություն, սովորաբար հարկավոր է նրա տեսքը փոխել: Դե քանի որ կառուցվածքի մեջ մենք նրա տեսքը չէինք կարող փոխել, որոշեցինք գեղեցիկ զարդարել, որպեսզի այն ունենա ապրանքային տեսք ու աչքի համար գրավիչ լինի: Նաև մեկ ուրիշ հարց էինք ուզում լուծել: Կան խաղալիքներ, որոնք կարող են վատ անդրադառնալ երեխաների աշխարհայացքի վրա, իսկ ֆռռիկի զարդանախշերը երեխային հնարավորություն են տալիս զարգացնել ազգային և մշակութային գիտակցությունը:

-Արդյոք 21-րդ դարի երեխաները գիտե՞ն ֆռռիկով խաղալ, և այն օգնո՞ւմ է կտրվել համակարգչային խաղերից:

Արսեն Վարդանյան. –Այս գործընթացը դեռևս երկու ամիս է, ինչ սկսել ենք ու այն տարածել ենք համացանցով ու մեր հաշվարկներով որոշակի արդյունքների արդեն հասել ենք: Արդեն երեխաները մեկը մյուսից տեղեկանում են ու ցանկանում ունենալ ֆռռիկ: Սակայն այն դեռ մասսայականություն ձեռք չի բերել: Մենք փորձում ենք նոր շունչ տալ ֆռռիկին գեղարվեստական զարդանախշերով ու շեշտը դրեցինք հայկական զարդանախշերի վրա: Այնպես չէ, որ ֆռռիկների վրա առաջ չէին ներկում, բոլոր երեխաներն էլ նստել գրիչով, մատիտով ու այլ նյութերով նկարել են:

-Ովքե՞ր են հիմնականում գնում ֆռռիկ:

Գագիկ Մխիթարյան. –Հիմնականում մեծահասակներն են գնում իրենց որդիների, թոռների համար: Այն մարդիկ, ովքեր արդեն խաղացել են ֆռռիկով և ցանկանում են իրենց երեխաներին նույնպես ծանոթացել խաղին: Դեռ այդպիսի դեպք չի եղել, որ երեխաները գան ու հոլ գնեն: Միշտ մեծահասակներն են եկել երեխաների ձեռքը բռնած, շատ դեպքերում նաև ամբողջ ընտանիքով: Բոլոր գնողներից էլ ունենք տեղեկություններ` նրանք հավաստիացնում են, որ նպատակին ծառայում է իրենց գնած ֆռռիկը: Մարդիկ կան, որ արդեն առաջին ֆռռիկը վնասել են ու գալիս երկրորդն են տանում: Խաղի արդիականությունը կա, հարկավոր է մասսայականություն ստանա:

Արսեն Վարդանյան. –Մենք գնորդին հնարավորություն տվեցինք մեր ավանդական խաղը վերհիշելու: Պարտադիր չէ, որ միայն մեզանից գնեն հոլ, կարող են ձեռք բերել ցանկացած այլ վայրից, որը վարպետին կապահովի լրացուցիչ եկամուտով: Իսկ երեխայի մանկությունն էլ ավելի հետաքրքիր կանցնի ու կկտրի համակարգչից: Մենք կատարում ենք նաև ֆռռիկով խաղալուն ծանոթացնող ուսուցումներ, քանի որ շատ մարդիկ կան, ովքեր չգիտեն կամ մոռացել են, թե ինչպես են այն օգտագործում: Սովորեցնում ենք համացանցով տեսանյութերի օգնությամբ: Մենք հաճելի միջավայր ենք ստեղծել ու մարդկանց օգնում ենք վերհիշել մոռացված խաղը: Նախաձեռնող անձնակազմը մեծ բավականություն է ստանում այս նախաձեռնության ընթացքում: Նոր կյանք տալով ֆռռիկին, մենք ինքներս ենք ոգևորվել: 

-Ինչպե՞ս կարողացաք կյանքի կոչել այդ մտահղացումը:

Արսեն Վարդանյան. –Սկզբում դժվար էր, շատ դժվար էր: Քանի որ վարպետներ չկային, ովքեր կցանկանային ֆռռիկ պատրաստել, որովհետև այն մինիմալ արժեք ունի ու ցածր եկամուտ է բերում: Ժամանակի ընթացքում գտանք մարդկանց, ովքեր աջակցեցին մեզ և դարձան այս գործընթացը իրականացնողներից մեկը: Կար ևս մեկ խնդիր. այն է՝ միավորել արվեստագետներին ու վարպետներին, որտեղ կստեղծեինք մի միջավայր, ուր տարբեր մասնագիտություն ունեցեղ մարդիկ կհամախմբվեն մեկ նպատակի շուրջ և կաշխատեն: Ստեղծեցինք մի սոցիալական ձեռնարկություն, որտեղ միասին աշխատում են փայտ տաշողը, քիթ սարքողը, փայտ լաքողը, նկարիչը (արվեստագետը): Այն նաև հետաքրքիր պրակտիկա է արվեստագետների համար: Նրանք ֆռռիկի վրա առաջին անգամ էին հայկական զարդանախշեր նկարում:

-Իմ հարցերը այսքանն էին, ի՞նչ կցանկանայիք ավելացնել:

Գագիկ Մխիթարյան. –Ես քեզ հարց ունեմ: Մինչև իմանալը «Իմ Ֆռռիկի» մասին, ֆռռիկ խաղացե՞լ ես:

Հովհաննես Սարգսյան. –Դե, մեկ-երկու անգամ:

Գագիկ Մխիթարյան. –Ինչո՞ւ մեկ երկու անգամ, մի՞թե հետաքրքիր չի եղել:

Հովհաննես Սարգսյան. –Հետաքրքիր եղել է: Պարզապես ֆռռիկ խաղալու մշակույթը չի եղել:

Գագիկ Մխիթարյան.Մեր ավագ սերունդները մեզ միշտ սովորեցրել են, մենք նրանց տեսնելով սովորել ենք այդ խաղը, միշտ մեր աչքի առաջ է եղել: Դու չե՞ս տեսել այդ ամեն ինչը, թե քո մեջ հետաքրքրություն չի եղել, որ դու ելնես դուրս, ֆռռիկ խաղաս:
Հովհաննես Սարգսյան. –Տեսել եմ, ես ինքս չեմ խաղացել, քանի որ չեմ ունեցել ֆռռիկ, և այն տարածված չի եղել

Գագիկ Մխիթարյան.Հիմա ավելի կրտսեր սերունդը ընդհանրապես չի տեսել ու նրանց մեղադրել, թե ինչու դուք ֆռռիկ չեք խաղում, այլ համակարգչով եք խաղում, այնքան էլ ճիշտ չէ: Իմ խորհուրդն է քեզ՝ խաղը սովորել մեզանից և կարողանալ փոխանցել ավելի փոքր սերնդին: Մի սերունդը մյուսին չպետք է մեղադրի` դրանով հարց չի լուծվի: Հարկավոր է շահագրգռվածություն ցուցաբերել և հաջորդ սերնդին փոխանցել այս ազգային խաղը:

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Լուսանկարը` Հովհաննես Սարգսյանի

Արսեն Վարդանյան. –Մոտ 10-15 տարի է, ինչ ֆռռիկով չեն խաղում: Երբ մենք փոքր էինք, սովորաբար ամբողջ օրը բակում խաղում էինք: Մեր ծնողները բողոքում էին՝ ասելով. «Սաղ օրը դրսերն եք», ու դրսից մի կերպ էին տուն տանում: Իսկ երբ համակարգիչները եկան ասպարեզ, արդեն ծնողները հանգիստ էին. «Համակարգչով զբաղվին, աչքերիս դեմը կեղնին», հետո հասկացանք, որ այն չարիք է: Առաջ, երբ մի քիչ աղմուկ էինք բարձրացնում բակում, հարևանները դժգոհում էին ու վռնդում բակից. «Դուռ ունիք՝ գնացեք ձեր դուռը խաղցեք»:

Մենք կարևոր հարց ենք վերցրել. «դարի մարտահրավերը» գուզենք հետ մղել: Ըդիգ քիչմ դժվար է ըսել՝ կռնանք էնենք, թե չէ, բայց մենք կփորձենք մեր կարողությունների չափով իրականացնել դա: