Սիլվի Գրիգորյանի բոլոր հրապարակումները

Silvi

Մեր խաղերը

Ուրեմն, «Ռենջերները» նոր էր սկսվել, դեռ չէին հասցրել անհամացնեին, մենք ողջ դասարանով նայում էինք, ու քանի որ մենք էլ քննական դասարան էինք, գնում էինք կոնսուլտացիաների, հենց վերջացնում էինք, մենք մեր տեղը ունեինք` գնում էինք: Փոսի մեջ ապրում էին ռենջերները, իսկ մի քիչ հեռու բլուրի վրա «չարերի» տունն էր: Առաջին օրը որոշեցինք, թե ով որ ռենջերը պետք է լինի: Ես ու մեր դասարանի Նաիրան վիճեցինք, թե ով պետք է լինի կապույտ ռենջերը: Դե, քանի որ ես շատ համառ եմ, ես էլ եղա: Երբ դուրս եկանք կռվի, սկզբում իսկապես իրար ծեծում էինք, հետո խոսեցինք ու որոշեցինք ձևականորեն խփել:

Ու մենք այսօր էլ, որ անցնում ենք այդ տեղով, միշտ հիշում ենք մեր ռենջերական խաղերի շրջանը: Տեսնում ենք մեր` քարերով միմյանցից առանձնացված ննջասենյակները, հյուրասենյակը, խոհանոցը: Այնպես ենք հիշում դրվագներ, ծիծաղում, որ չենք էլ նկատում, թե ոնց ենք տուն հասնում:

Ես ինչ որ չափով կարող եմ ասել, որ ունեցել եմ մանկություն առանց ինտերնետի: Այսօրվա երեխաները համակարգչային խաղերից բացի այլ զբաղմունք չունեն: Իսկ մենք խաղում էինք «կարմիր կոճակ», «էշ միլիցա», «հալամուլա», «հավալա», «կլաս» ու նման հավես խաղեր:

Հիմա կմտածես, թե մեծ եմ, բայց չէ, ընդամենը 16 տարեկան եմ: Խորհուրդ եմ տալիս հիմա նյութս կարդաս, վերջացնես ու գնաս դուրս, ընկերներիդ հավաքես ու պահմտոցի խաղաս:

Եթե որոշես իմ խորհրդին հետևել, հոդվածի տակ մեկնաբանություն թող, տեսնեմ` գրածս գոնե մի արդյունք տվե՞ց:

Silvi

Ամառ էր…

Ես 7-ամյա աղջնակ էի, երբ ընտանիքով տեղափոխվեցինք գյուղ ապրելու: Վաճառեցինք մեր Երևանի տունը, որոշ խնդիրների  պատճառով, ու չգիտեմ ինչու, տեղափոխվեցինք հենց Սասունիկ: Շատ տխուր էի, չէի հաշտվում այն մտքի հետ, որ էլ չեմ տեսնելու ընկերներիս, դասարանցիներիս, ուսուցչիս, դպրոցս, որ էլ չէի վազվզելու մեր բակում ու մեծ ծիրանի ծառը մագլցելու:

Մինչև տեղափոխվելը ՝ գյուղում չէի եղել, պատկերացումներս գյուղի վերաբերյալ սարսափելի էր` «խփող և կծող» կովեր, լիքը գազազած շներ, մեծ խոզեր, և գյուղի ժողովուրդը պետք է այնպիսի լեզվով  խոսեր, որ ես չհասկանայի: Չնայած նրան, որ էստեղ շատ ընկերներ ունեմ, չեմ համակերպվում, սիրում եմ քաղաքի կյանքը:

Ոչ ոքի  չէի  ճանաչում: Մի օր դուրս եկա պատշգամբ, և մեր պատշգամբին անմիջապես կից մի պատշկամբ կար, որտեղ խաղում էր իմ տարիքի մի աղջիկ: Նա ինձ բարևեց և սկսեց հարցեր տալ: Ես ժպտալով պատասխանում էի, որովհետև միակ մարդն էր, ում հետ այդ գյուղում խոսեցի առաջին անգամ: Զարմացած էի… Մենք  ծանոթացանք, մտերմացանք, և նա ինձ առաջարկեց  իջնել բակ` խաղալու և ծանոթանալու մեր բակի երեխաների  հետ: Գնացի…

Գյուղում բակից դուրս ոչ մի տեղ չէի գնացել, սակայն մայրս մի անգամ ասաց.

-Գնա Լիլիթին խնդրի` միասին գնացեք  խանութ:

-Լավ:

Լիլիթը երկու աղջկա հետ նստած միրգ էր ուտում:

-Լիլ, կգա՞ս գնանք  խանութ, տեղը չգիտեմ:

-Ես կգամ,-ասաց այդ աղջիկներից  մեկը:

Լիլիթը մեզ ծանոթացրեց, նրա անունը Լիանա Էր: Պուճուր-մուճուր աղջիկ էր, աշխույժ, ժպտերես:

Գնացինք միասին խանութ, ծանոթացանք հարցերի միջոցով: Իսկ արդեն հետ վերադառնալիս կանգնեցինք մուտքի առաջ, խոսեցինք  մի քիչ, պատմեցինք իրար մասին և նկատեցինք , որ նույն զգեստից ենք հագել, ուղղակի տարբեր գույների: Երբ իմացա, որ նա էլ է պարի գնացել, որոշեցինք պարել: Սկզբում նա էր շարժումներ անում՝ ես կրկնում, հետո հակառակը (շատ է տպավորվել այդ պարը, մինչև հիմա էլ հիշում ու պարում ենք:

Դա եղավ  «մեր առաջին և վերջին տեսությունը»:

Եկավ սեպտեմբերի մեկը: Ես գնացի դպրոց, շատ էի ամաչում: Գնացի մայրիկիս հետ դասարան և հանկարծ տեսա, որ Լիանան մի տղայի էր ծեծում: Նստեցի ուսուցչի դիմաց, և ուսուցչուհին սկսեց ինձ ծանոթացնել մնացածի հետ և հարցեր տալ:

Ես ու Լիանան ավելի մտերմացանք: Որոշ ժամանակ անց մենք դարձանք մտերիմ ընկերուհիներ, ովքեր միշտ միասին էին խաղում, դաս անում և մեր դասարանի տղաներին ծեծում: Ժամանկի ընթացքում նա դարձավ իմ կյանքի կարևոր մարդկանցից մեկը, իմ ընտանիքի անդամը, իմ քույրը: Արդեն ինը տարի է, ինչ մենք միասին ենք, և դեռ հարյուր ինը տարի էլ միասին կլինենք:

«Իսկ ես ասում եմ` բարությունը կփրկի աշխարհը»

Հարցազրույց տատիկիս՝ Լուիզա Գալուստյանի հետ

Տատիկս թիֆլիսահայ է: Փոքր տարիքում ընտանիքով տեղափոխվել են Հայաստան։ Բախտս անչափ բերել է, որ նրա նման բարի, կամեցող ու մոդայիկ տատիկ ունեմ։ Նա ամեն հարցում ինձ աջակցում է, և իմ երկրորդ մայրիկն է։ Նա միշտ ինձ ու եղբորս ասում է. «Սկզբում դարձեք լավ մարդ, հետո` լավ մասնագետ»: Ես միշտ կառաջնորդվեմ նրա այս և մյուս խորհուրդներով:

-Տատ, ինչքա՞ն ժամանակ ես Թբիլիսիում ապրել և ի՞նչ լեզվով ես խոսել:

-Այնտեղ ապրել եմ հինգ տարի: Թբիլիսիում խոսում էինք վրացերեն, ռուսերեն և հայերեն: 1960 թվականին տեղափոխվել ենք Հայաստան, ապրել ենք Երևանում, Պռոշյան փողոցում:

-Որտե՞ղ ես սովորել:

-Սովորել եմ Երևանի համար 78 դպրոցում:

-Ինչպե՞ս ես սովորել:

-Եղել եմ հարվածային սովորող, առարկաներից սիրել եմ ռուսերենը, անգլերենը և պատմությունը:

-Ունեցե՞լ ես ընկերներ, ինչո՞վ էիք զբաղվում ազատ ժամանակ:

-Իհարկե, ունեցել եմ: Մեր բակի երեխաները շատ լավն էին, իմ ամենամոտ ընկերուհին՝ Անահիտ Առաքելյանը, ում հետ մինչև հիմա դեռ կապի մեջ եմ, վաստակավոր տիկնիկագործ է: Մենք հանդեսներ էինք կազմակերպում փոքրերի հետ, հրավիրում էինք ծնողներին (որպես հանդիսատես), ճամբար էինք կազմակերպում: Ծննդյան տոների ժամանակ, գնում էինք Անահիտի հայրիկի՝ Ժորա քեռու մոտ, նա կտորի վրա ծաղիկներ էր նկարում, և մենք մեր ընկերներին էինք նվիրում:

-Փոքր տարիքում ի՞նչ էիր ցանկանում դառնալ:

-Փոքր ժամանակ ուզում էի դառնալ անգլերեն լեզվի թարգմանչուհի, դերասանուհի, բայց ցավոք ոչ մի մասնագիտություն չունեցա: Ես մայրիկիցս սովորել եմ կարուձեւ անել, նա դերձակ էր: Մայրս համեստ էր, խելոք, բարի: Նա եւ’ լավ մայր էր, եւ’ լավ կին:

-Ո՞մ հետ էիր ապրում:

-Ընտանիքում հինգ հոգի էինք՝ հայրս, մայրս, եղբայրս, քույրս և ես: Մենք շատ համերաշխ էինք, երբեք չէինք վիճում: Բայց երբ մեծացանք, քույրս և եղբայրս սկսեցին անընդհատ վիճել, իսկ ես միշտ հանգիստ բնավորություն եմ ունեցել:

-Մանկությունից ի՞նչ պատմություն է տպավորվել:

-Փոքր ժամանակ խաղում էինք «Բանիս-փլավ»: Տարաները շարում էինք ու քարերով խփում, գցում: Մի անգամ էլ պատահմամբ մեր հարևան Միսակի գլխին խփեցի և վիրավորեցի: Մայրը եկավ մերոնց վրա կռիվ, շատ ղըժղըժ կին էր: Ես վախից մտել էի մահճակալի տակ, բայց հաջորդ օրն ամեն ինչ մոռացած Միսակի հետ այդ խաղն էինք խաղում: Այն ժամանակ շատ տարածված խաղ էր:

-Ինչպե՞ս ես ծանոթացել պապիկի հետ:

-Գնում էի ընկերուհուս տուն: Վերելակով բարձրանալիս այն փչացավ, և նա եկավ դռները բացեց, որ ես դուրս գամ, այդպես էլ ծանոթացանք: Պապիկդ մի ռադիոհաղորդավար ընկերուհի ուներ: Հարսանիքի օրը նա ռադիոյով պատմում էր մեր այդ պատմությունը. «Վերելակի դռները բացվեցին, և դուրս եկավ մի վախեցած աղջնակ, նա Լուիզան էր»…

-Ըստ քեզ, ի՞նչ խնդիրներ ունեն այսօր երիտասարդները:

-Հիմա բոլորը սովորում են, բայց չեն կարողանում իրենց մասնագիտությամբ աշխատանք գտնել: Հարգանք չկա մեծերի նկատմամբ և հետո, նրանց խոսելաձևը՝ ժարգոնով…

-Ի՞նչ խորհուրդ կտայիր երիտասարդությանը:

-Ազնիվ լինեն, շատ գրքեր կարդան, քաղաքը կամ իրենց բնակավայրը մաքուր պահեն և սիրեն, կիրթ ու բարի լինեն, ներողամիտ… Նախ, լինեն լավ մարդ, հետո` լավ մասնագետ: Ասում են՝ գեղեցկությունը կփրկի աշխարհը, իսկ ես ասում եմ՝ բարությունը: Սիրեն և պահպանեն մեր հայրենիքը թշնամուց:

Աստված օրհնի մեր զինվորներին: