2017 թվականը ավարտելով՝ ես դիմավորում եմ իմ 17-րդ Ամանորը, ու հենց 2017 թվականին ես դարձա 17.am-ի թղթակից: Ցավոք, սա իմ 17-րդ նյութը չէ, այլապես կատարյալ կլիներ: Որոշեցի նամակ գրել Ձմեռ պապիկին, բայց, անկեղծ ասած, չգիտեի, թե որտեղից սկսեմ: Բայց, ի վերջո, գրում եմ:

Բարև, Ձմեռ պապիկ: Քեզ հիմա գրում է մի աղջիկ, ում գրելը գուցե ծիծաղելի կթվա, քեզ գրում է մի մե՜ծ աղջիկ, ով կներես, բայց վաղուց այլևս չի գրում նամակներ քեզ: Հիշո՞ւմ ես, մի ժամանակ ամառվանից սկսած քեզ նամակ էի գրում, ավելի ճիշտ՝ նամակներ, քանի որ դրանք քեզ «ուղարկելուց» հետո միշտ մտափոխվում էի ցանկությանս հարցում (գիտեմ, որ չես հիշի): Գրում էի երկա՜ր էջերով ու խնդրում շա՜տ-շա՜տ խաղալիքներ, նվերներ: Ու կարծում էի, որ դու իմ նամակը միշտ ավելի սիրով ես կարդում, քան մյուսներինը, որովհետև իմ նամակը ավելի լավն էր, բայց սա ամենևին եսասեր երեխայի արարք չէր: Ես քեզ էի նկարում նամակիս մեջ, ավելի ճիշտ՝ փորձում էի նկարել: Հիմա մեծ եմ, բայց ինձ միշտ ուղեկցում է քո բարի ու լուսավոր կերպարը: Հիմա երկար որևէ բան չեմ գրելու, ավելի ճիշտ՝ քեզնից նյութական ոչինչ չեմ խնդրելու: Ես քեզնից խաղաղություն եմ ուզում, խնդրում եմ, որ մեր այս պայծառ երկիրը՝ լցված ապագայի մեծ սպասումով, երբեք այլևս թշնամուց հարված չստանա: Քեզնից առողջություն ու երջանկություն եմ ուզում, ոչ միայն ինձ համար, հարազատներիս ու ընկերներիս, այլ մի ամբողջ հայ ազգի համար: Մանկական անհոգ ժպիտին կարոտ երեխաներին ժպի՛տ պարգևիր, օգնի՛ր, որ գտնեն իրենց կորցրած ժպիտները: Գիտե՞ս՝ էլ ինչ եմ ուզում՝ ծերանոցների ու մանկատների փակումն եմ ուզում, զինվորների անփորձանք ծառայությունն ու բարի վերադարձն եմ ուզում, երջանկություն ու սեր եմ ուզում հայ ժողովրդի համար: Ու վերջապես՝ կայացած հայրենիք եմ ուզում:

Հ. Գ. Նյութս այդքան էլ լրագրողական ոճի չէ, բայց 17-ում երազանքները իրականություն են դառնում:

-Վա՜յ, մամ, ձյուն ա եկել:

Ժամը 6-ն էր, առավոտ:

Ինչպես կասեին մեծերը՝ աքլորականչը չէր եղել, բայց, դե, աքլորականչին եղբայրս չէր կարող սպասել: Արթնացավ ու սկսեց աղմկել: Նա սովորաբար արթնանում է 8 անց կեսին, բայց այս անգամ ձյունը շուտ էր արթնացրել: Ես էլ արթնացա նրա ձայնից, նստեցի պատուհանի մոտ և սկսեցի նայել երկնքից թափվող անհամար փաթիլներին: Նայում էի և մտածում, թե ինչքան սպիտակ են և ինչ տարօրինակ կառուցվածք ունեն: Երբևէ մտածե՞լ եք, թե քանի փաթիլ պետք է միացնենք, որ ստացվի ձնագունդ: Երևի 1000-ից ավելի փաթիլների ոչնչացումից ստացվում է այդ սառը գնդիկը: Մի սառնագունդ, որի հարվածը կարող է քեզ տապալել գետնին:

Արդեն ձմեռ է:

Ցրտաշունչ եղանակը կայցելի մեզ իր սառնությամբ և գեղեցկությամբ: Նորից սկսվելու է՝ վայ, ընկա, ոտքս սահեց, ինչ սառն է օդը և նման այլ դժգոհություններ: Առաջին ձյան փաթիլն ազդարարեց տոների գալը: Տոներն են մոտենում, և արդեն ժամանակն է մտածելու Ձմեռ պապիկի նամակի մասին: Դու հավատո՞ւմ ես հրաշքներին, չէ՞ որ հրաշքներն ամենուր են: Դե ինչ, եկեք բոլորս այս մեկ ամսում հիշենք այն, ինչ կորցրել ենք այս տարի և այն, ինչ գտել ենք: Մտածենք, թե ինչ կարող ենք գտնել 2018 թվականին: Հուսանք, որ այս տարի բոլորիս երազանքները որոշ չափով կկատարվեն, և ամեն երազանք կգտնի իր տիրոջը:

Ես Ձմեռ պապիկից մեծ, շատ մեծ արջուկ եմ ուզելու: Ի դեպ, եթե արդեն տեղյակ ես իմ երազանքին, դու էլ կարող ես դրանից ուզել:

Շուտով Ամանոր է: Մի բան այն չէ: Ինչ-որ բան մոռացել եմ անել, բայց ի՞նչ:

Ախ, հա՜, Ձմեռ պապին եմ մոռացել նամակ գրել, իսկ եղբայրս արդեն նամակը փոստ է ուղարկել: Բայց երբ հարցնում եմ, թե արդյոք հավատո՞ւմ է Ձմեռ պապի գոյությանը, սկսում է ծիծաղել ու խուսափել պատասխանից, դե, իր շահերից չի բխում, չկա հավատ՝ չկա նվեր:

Ի պատասխան այն հարցիս, թե արդյոք հավատո՞ւմ են Ձմեռ պապի գոյությանը, չորրորդ դասարանի աշակերտների մեծամասնությունը, ծաղրեց ինձ, այնինչ ես իրենց տարիքում անհամբեր սպասում էի Ձմեռ պապիկին: Աշակերտներից մեկը, թե բա.

-Ես գիշերը չէի քնել, որ բարևեմ Ձմեռ պապիկին, բայց ձմեռ պապիկի փոխարեն իմ հայրիկն էր, ու ես իմացա, որ Ձմեռ պապիկ չկա:

-Հնարավոր է Ձմեռ պապիկը նվերը տվել է հայրիկիդ, որովհետև չի հասցրել գալ,- փոքրիկ Վարդանի աչքերի մեջ նայելով՝ փորձում եմ արդարացնել Ձմեռ պապին ու համոզել Վարդանին հավատալ նրա գոյությանը:

-Դե, որ տենց ա, թող էս տարի ինձ տանձիկ բերի, ամեն տարի հրացան ա բերում: Հոգնել եմ հրացանով կրակելուց:

Դե, Ձմեռ պապիկ, եթե կարդում ես սա, ապա Վարդանին հրացան չբերես:

Դասարանում միայն աղջիկներն էին հավատում Ձմեռ Պապի գոյությանը, նամակներն էլ ուղարկել էին և ուզում էին, որ Ձմեռ պապը անձամբ նվերները հանձնի, խնդրում էին, որ հանկարծ չտա իրենց ծնողներին:

Ձմեռ պապիկ, Սամվելի նվերը հարմար տեղ կդնես, որ անցած անգամվա նման չընկնի մահճակալի վրայից:

Միշային կարմիր մեքենա կբերես, կարմիր գույնը շատ է սիրում: Անցած տարվա իր կարմիր մեքենան վթարի է ենթարկվել եղբոր մեքենայի հետ: Եղբորը ոչ մի բան էլ չբերես, որովհետև խելոք չի մնում:

Դե՛, պատրաստվիր, Ձմե՛ռ պապ, քեզ սպասում են:

Հ.Գ. Որպես խորհուրդ՝ մորուքդ լավ կամրացնես: Վարուժանը անցած տարի քեզ բացահայտել է, այս տարի էլ նման մտադրություն ունի: Կամ մորուքդ լավ ամրացրու, կամ Վարուժանի աչքին աշխատիր չերևալ:

Այն, ինչի մասին ուզում եմ խոսել այսօր, իմ ամենամտերիմ ընկերն է ու ինձ ոգեշնչողը: Մի առիթով հարևաններից մեկն ասաց. «Դու կիմանաս՝ մոտիվացիան ո՞րն ա, հայերեն ո՞նց ա թարգմանվում»: Այդ ժամանակ փոքր էի՝ տասներկու տարեկան: Լսել էի՝ մոտիվացիա բառն օգտագործում էին դրական իմաստով, բայց որ ասեմ՝ կոնկրետ իմաստը գիտեի, սուտ կլինի: Ինձ հետաքրքրեց՝ ինչ է նշանակում այդ բառը, ինչ իմաստով է գործածվում, բայց մի քանի րոպե անց ընկա դասերովս ու մոռացա անգամ բառարանս բացել ու նայել: Բառը թռավ մտքիցս, ու մի ահագին ժամանակ էլ չհիշեցի դրա մասին:

Երկու գիրք կա, որ ինձ ստիպում է գնահատել ունեցածս ու պայքարել՝ ավելին նվաճելու համար: Մեկը Հեկտոր Մալոյի «Առանց ընտանիքի»-ն է, իսկ մյուսն իմ ամենասիրելի գիրքն է՝ «Ալքիմիկոսը»: Թեմայից չշեղվեմ: Ժամանակ անցավ: Ես մեծացա ոչ միայն տարիքով, այլ նաև հոգով ու սրտով, իսկ որ ամենակարևորն է՝ մտքով: Ու հիմա, երբ հետ եմ նայում, տեսնում եմ, որ արդեն երկար տարիներ ես պայքարում եմ: Ես մի երազանք ունեմ: Մի անասելի մեծ ու սիրուն երազանք, որն ինձ ուժ է տալիս անգամ այն պահերին, երբ ես թևաթափ եմ լինում: Երազանք, որն իմ փոքր ընկերն է, իմ մտերիմը: Տարիների ընթացքում փոխվել են արտաքինս, բնավորությանս որոշ գծեր, մտածելակերպս, աշխարհայացքս, դպրոցս, բնակությանս վայրն ու անգամ շրջապատս: Փոխվել է ավելին, քան ես կարող էի նույնիսկ պատկերացնել: Փոխվել եմ ես՝ ոտքից գլուխ: Բայց այդ երազանքս տարիների հետ չի փոխվել, չի վերացել, չի արժեզրկվել ու մնացել է նույնքան թանկ ու կարևոր, որքան եղել է միշտ: Ես շատ բաներից եմ հետ կանգնել, հիասթափվել, բայց ոչ երբեք իմ երազանքից: Իմ առաջ շատ դռներ են բացվել ու փակվել, բայց ես երբեք չեմ դադարել հավատալ իմ երազանքին:

Մի տարի առաջ ես սկսեցի քայլեր անել երազանքիս հասնելու համար: Ժամանակն էր գիշերները քնելուց առաջ երազելուց բացի նաև կոնկրետ ու հստակ քայլեր անելու՝ երազանքը նվաճելու համար: Այո՛, դրա ժամանակն էր, այդ պահն արդեն հասունացել էր: Ես փորձեցի, արեցի առաջին քայլս ու երազանքիս ճամփան այնքա՜ն գունեղ ու գեղեցիկ թվաց: Ես, չնչին տարակուսանքով, բայց հույսերով լցված՝ առաջ էի շարժվում: Ու փոքր-փոքր քայլերս ինձ ակամա բերեցին ու կանգնեցրին երազանքիս առաջ: Ես այնքան մոտ էի կանգնած նրան՝ մի քայլ հեռավորության վրա: Թվում էր՝ այն արդեն նվաճված էր: Բայց, ա՜խ, այդ մի քայլը: Միայն թե պատկերացնեք՝ ինչքան դժվար է: Ամենադժվարը հենց այդ վերջին՝ կարևորագույն քայլն անելն է: Ամենադժվարը հենց այն պահն է, երբ գիտակցում ես, որ հասել ես անհավատալիին ու շա՜տ մոտ ես երազանքիդ իրականացմանը: Ու ամենադժվարը հենց այն է, որ ստիպված ես լինում հետ գնալ ու ամեն ինչ սկսել նորից, որովհետև այդ վերջին քայլը, ավաղ, ձախողվել է:

Երբ հետ ես գնում՝ ամեն բան նորից սկսելու, արդեն ավելի վստահ ես քայլում ու համարձակ: Ինչո՞ւ, որովհետև ծանոթ ես այդ ճանապարհին ու լավ գիտես՝ որտեղ են խորդուբորդ ու հարթ հատվածները: Հիմա էլ տարակուսանք չկա, անգամ մի փոքր: Չնայած՝ կա: Բայց այդ տարակուսանքը միայն մի հարցի շուրջ է՝ կկարողանա՞մ այս անգամ կատարել վերջին քայլն ու նվաճել երազանքս: Հիմա դու չես դողում քո ամեն քայլի վրա ու չես վախենում ոտքդ գետնին դնելիս: Հիմա դու ուղղակի վազում ես այդ ճանապարհով՝ մտքումդ միայն մի հարց տալով. «Կկարողանա՞մ անել դա այս անգամ»: Բայց մի րոպե. կանգ առ, սիրելի՜ս: Քեզ նայիր: Տես՝ որքան համարձակ ես հիմա, զգա՝ ինչքան ես փոխվել: Դու քաջ ես, քաջ աղջիկ, դու էլ չես վախենում ոտքդ ոտքիդ առաջ դնելուց: Դու էլ այդ ճանապարհը ցույց տվողների կարիքը չունես, դու այն արդեն գիտես, դու դա սովորել ես ինքդ՝ սեփական մաշկիդ վրա կրելով այդ ճանապարհի վթարներն ու պատասխանատվությունը կատարածդ խախտումների: Դու անգամ գիտես՝ որ հատվածում է այդ ճանապարհը մարդաշատ ու որտեղ՝ ավելի լուռ ու հանդարտ: Ճանապարհի լուսակիրները քեզ այլևս պետք չեն, դու անգիր գիտես բոլոր անցումներն ու մայթերը: Դու գիտես՝ ճանապարհի որ կետում ով է կանգնած, ում պիտի բարևես ու ում՝ ուղղակի արհամարհես ու անցնես: Դու սովորել ես այս ամենը: Հիմա մի բան ականջիդ օղ արա. անկախ նրանից՝ կանես վերջին քայլն այս անգամ, թե ոչ, դու այնքան ես կոփվե՜լ… Դու այնքան ուժեղ ես դարձել: Կոտրվելու փոխարեն դու ավելի ես ամրացել: Երազանքիդ ճանապարհով քայլելու համար հիմա քեզ միայն դու ես պետք, դու՝ ամբողջ քո «ես»-ով: Հաշվե՞նք՝ ինչքան բան ես սովորել դեպի երազանք տանող ճանապարհին: Գնացինք: Սովորել ես քայլ անելուց առաջ երկար մտածել, սովորել ես ճանաչել դեպքերն ու դեմքերը, սովորել ես քայլել «առանց կոշիկների»՝ հույսդ միայն քեզ վրա դնելով ու երբեմն ասֆալտի քարերը տրորելով, սովորել ես արհամարհել քարերի առաջացրած վերքերն ու շարունակել ճամփան: Սովորել ես լուսավորել քեզ՝ լույսի բացակայության դեպքում ու հեռու մնալ ուրիշ լապտերներից. դրանք մեկ է՝ շուտ հանգչելու էին: Սովորել ես ճամփա գնալուց առաջ հստակ նպատակ դնել ու քայլել դեպի նպատակակետդ: Սովորել ես ճանաչել քեզ՝ թույլ ու ուժեղ բոլոր կողմերովդ ու մարտահրավեր նետել քո մեջ եղած այն մեկին, ով իր թուլություններով խանգարում է այն ուժեղ ու համարձակ «ես»-ին:

Այ, այսքան բան եմ ես սովորել: Ու այսքանն այն դեպքում, երբ ես դեռ չեմ արել այն վերջին ու վճռորոշ քայլը, որից այն կողմ իմ երազանքն է: Հա, հիմա երևի դու էլ ես մտածում, որ եթե ես էլի վրիպեմ, հետ գնամ ու նորից սկսեմ ճամփաս, էլի ահագին բան կսովորեմ: Ո՞վ իմանա: Կոելյոն ասում էր՝ վախենում եմ՝ երազանքս կատարվի, ու ես էլ ապրելու նպատակ չունենամ: Տեսնո՞ւմ ես՝ ինչքան բան եմ սովորել: Տեսնո՞ւմ ես՝ ոնց եմ հանգիստ խոսում իմ՝ վերջին քայլս այդպես էլ արած չլինելու մասին… Իսկ դու գիտե՞ս՝ ես ինչ եմ զգացել, երբ այդ քայլս չեմ կարողացել անել: Ինձ համար հեշտ չի եղել հետ գնալ ու ճամփաս նորից սկսել: Ես հո քարից չե՞մ: Բոլորն ու ամեն ինչն ինձ օգնել են: Ինձ օգնել է այն, որ ես սկսել եմ գնահատել իմ՝ առավոտյան ողջ ու առողջ արթնանալու փաստը, ինձ օգնել է այն, որ ես սիրում եմ իմ արած ամեն բանը, որովհետև ուրախ եմ, որ կարողանում եմ մի փոքր բան անգամ անել ճիշտ ու գեղեցիկ ձևով, ինձ օգնել են այն մարդիկ, որոնց իմ կողքին լինելը ինձ համար թանկ է աշխարհում ամեն ինչից, և օգնել են նրանք, ովքեր իրենց ներկայությամբ ինձ ապացուցել են, որ աշխարհը լիքն է կեղծավորներով, ու իրենք ամենուր են, ինձ օգնել է իմ տեսած ու չտեսած ամեն ինչը: Ինձ օգնել են առավոտյան արևն ու երեկոյան լուսինը: Հիմա ես ժպտում եմ ամեն փոքր բանից, որ կարող է ուրախություն տալ մարդուն: Ես աննկարագրելի անկեղծությամբ ժպտում եմ, երբ պատուհանից տեսնում եմ ձյունը, երբ հանում եմ գլուխս պատուհանից, փաթիլները թափվում են մազերիս, հետո մտնում եմ տուն, արագ նայում հայելու մեջ ու կարողանում եմ տեսնել դեռ չհալված փաթիլները մազերիս վրա: Հա, ես ժպտում եմ դրանից, ուրախանում: Ես փորձությունների հանդեպ այնքան ուժեղ եմ դարձել: Ինձ էդպես է թվում: Ես անգամ կարողանում եմ խոսել սեփական արցունքներիս հետ ու հասկացնել նրանց, որ ես ավելի ուժեղ եմ, քան իրենք: Ես կարող եմ ու ես պիտի…

Հիմա, երբ ես այ այսքան բանը գիտակցում ու հասկանում եմ, ես զգում եմ, որ պատրաստ եմ այդ վերջին քայլին: Իսկ վերջին քայլը բնավ էլ ծանր բան չէ: Վերջին քայլն իրականում այն է, երբ պիտի ինքդ քեզ պատրաստես նվիրական երազանքիդ իրականացմանը: Բա գիտես՝ հե՞շտ է լինելու հետո, երբ այն կատարվի: Բա էլ ի՞նչն է քեզ ոգեշնչելու ու առաջ տանելու, էլ ինչի՞ շնորհիվ ես կոփվելու ու ամրանալու: Հենց սա է վերջին քայլը: Սա այն պահն է, երբ պիտի համոզես ինքդ քեզ, որ դու հրաժեշտ ես տալիս երազանքիդ՝ այն դարձնելով ներկա, իսկ հետո՝ անցյալի սիրունագույն հուշ: Հիմա ես շնորհակալ եմ երազանքիս, որ այն ինձ այսքան բան է տվել: Հա, ու մեկ էլ… Շնորհակալ եմ երազանքիս, որ տարիներ անց ինձ հիշեցրեց մոտիվացիա բառի՝ ինձ հետաքրքրելու մասին, ու այնպես արեց, որ առանց բառարան բացելու կարողացա իմանալ, թե ինչ է այն նշանակում: Մոտիվացիա նշանակում է ուժ, որը ներսից քեզ տանում է դեպի երազանքդ ու այնպես անում, որ դու ավելի ուժեղ գտնվես, քան հանգամանքները, մարդիկ ու «մարդիկ»:

Հունիսի 13-ն էր՝ ճամբար գնալու երկար սպասված օրը: Նախորդ երեկո արդեն հավաքել էի իրերս, ֆեյսբուքում ճամբար գնացող երեխաներով զրուցարան էինք ստեղծել և քննարկում էինք դեռ չեկած, սպասումներով լի վաղվա օրը։ Բոլոր այն երեխաները, ովքեր պետք է գնային վիքիճամբար, հավաքվելու էին Երևանում, իսկ այնտեղից մեկ ընդհանուր ավտոբուսով գնալու էինք Աղվերան։ Ավտոբուսի մեջ բոլորը ժպտերես, մի քիչ զննող հայացքներով նայում էին իրար։ Մեքենայում մի աղջկա նկատեցի՝ փոքրիկ, գեղեցիկ Սյուզիին: Ճամբարում իմ հարևան սենյակում էր մնում, իրար տեսնելիս գոչում էինք «Հարևա ՜ն», իմ ջոկատից էր՝ ամենափոքրիկն ու ամենաաշխույժը։ Եվ ահա, վերջապես հասանք Աղվերան՝ «Ոսկե Գետակ» հյուրանոց։ Շուտով բարձրացանք մեր սենյակները, տեղավորվեցինք, այնուհետև կրկին հավաքվեցինք նախասրահում։ Ծանոթացա երեխաների հետ, զրուցեցինք մեր ջոկատավարի՝ ընկեր Աշխենի հետ։ Այնուհետև դուրս եկանք զբոսնելու և որոշեցինք, թե մեր ջոկատում ով ինչ «պաշտոն» է զբաղեցնելու։ Ես ընկեր Աշխենի օգնականն էի, բայց հենց առաջին օրն ուշացել էի։ Ճամբարում ձեռք բերեցի նոր ընկերներ, ովքեր կարճ ժամանակում դարձան ինձ հարազատ մարդիկ։ Մեր ջոկատն ունի անվանում և կարգախոս՝ «Վիքի առաջնորդներ», որը Աննայի առաջարկած տարբերակն է: Հիշում եմ՝ այնքան մեծ սիրով և բարձր ձայնով էինք արտասանում այս խոսքերը։

Ճամբարում իմ ամենասիրելի պահը խմբագրելու ժամերն էին։ Խմբագրում էի մեծ հաճույքով։ Յուրաքանչյուր ջոկատ ուներ իր վիքիօգնականը, որը մեզ օգնում էին ամեն հարցում՝ կապված խմբագրելու հետ։ Ինձ ամենաշատը ճամբարում դուր են գալիս վիքիօգնականները, շատ մեծ ցանկություն ունեմ ինքս վիքիօգնական դառնալու, բայց, ցավոք, դեռ տարիքով փոքր եմ։ Իմ ջոկատի վիքիօգնականը ընկեր Նարեկն էր, որը կարճ ժամանակում դարձավ ինձ հարազատ մարդ։

Անմոռանալի են այն պահերը, երբ ընկերներով հավաքվում էինք մի սենյակում, զրուցում, ֆլեշմոբի փորձեր անում: Յուրաքանչյուր օր անցնում էր նորովի: Նախավերջին օրը տեղի ունեցավ ճամբարի փակման արարողությունը, որից հետո դրսում խարույկ վառեցինք։ Դժվար էր հրաժեշտ տալը, միմյանցից բաժանվելը:

Մեկ տարի առաջ ստեղծվեց Կոթիի կիրակնօրյա դպրոցը: Կիրակնօրյա դպրոցում ստանում ենք հոգևոր կրթություն, սովորում ենք երգ և պար: Արդեն մեկ տարի է՝ սովորում ենք այս դպրոցում՝ շնորհիվ ընկեր Քրիստինայի, ընկեր Մերիի և ընկեր Նարեի: Ընկեր Քրիստինան և ընկեր Մերին, կիլոմետրեր անցնելով, թեկուզ՝ ցրտաշունչ ձմռանը, գալիս են, որպեսզի մեզ հաղորդեն գիտելիքներ: Հաջողությունները նույնպես չուշացան:

Մենք՝ Կոթիի, Բերդի և Իջևանի երգչախմբի սաներով գնացինք Հաղարծին՝ նկարահանելու տեսահոլովակ, որից անմիջապես հետո տեղի ունեցավ ձայնագրումը: Ձայնագրվելուց հետո նկարահանումները շարունակվում էին նաև սահմանում, քանի որ մեր երգը խաղաղության մասին էր: Կար ևս մեկ հրաշալի փաստ. և՛ երգի մեջ, և՛ տեսահոլովակում իր մասնակցությունն ուներ Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ Սրբազանը: Այդ երգը և տեսահոլովակը մեզ համար շատ մեծ նշանակություն ունեն: Երգը կոչվեց «Երգ խաղաղության, սահմանից աշխարհին»:

Անուշն այն մարդկանցից է, ում առաջին հայացքից ես սիրում: Նա գերող ժպիտ ունի ու նույնպիսի աչքեր:
Առաջին անգամ Անուշին ճամբարում եմ տեսել: Միջահասակ, կոկիկ հագնված, պոչիկ արած աղջիկ էր, ով անմիջապես գրավեց ուշադրությունս, հետո նույն սենյակ ընկանք, իսկ հետո պարզվեց մեզ շատ թելեր են իրար կապելու: Դա իմ առաջին ճամբարն էր, ու ես հիացած նայում էի շուրջս հավաքված դեմքերին, հարմարվում էի նոր միջավայրին, իսկ Անուշը, որ ինձնից փորձառու էր` օգնում էր: Հենց նրանից իմացա 17-ի մասին: Առաջին ճամբարից հետո մոտ մեկ տարի նորմալ չէինք շփվում, հետո իրար հետ մի ուրիշ ճամբար էլ գնացինք, ու էդտեղից այն ամենն, ինչ կար, ավելի ամրապնդվեց:
Իմ կենտրոնացած դեմքին նայելով հաստատ ոչ մեկի մեջ ցանկություն չի առաջանա ծանոթանալ ինձ հետ, եթե ես դա առաջինը չանեմ: Անուշը այլ դեպք է, բոլորի հետ բարի, բոլորի հետ ժպտերես, ասող-խոսող: Մենք իրար շատ բաներով ենք նման, բայց ավելի շատ բաներով տարբեր ենք, ու էդպես տարանուն լիցքերի նման ձգում ենք իրար, ձգում ենք համակարգչի մոտ ու գրում, հեռախոսի մոտ ու ժամերով խոսում, այնքան մինչև մնալն այլևս անկարելի է դառնում: Անուշը ծնված օրվանից նախաձեռնող առաջնորդ է, անգամ իր ծննդյան օրը ինքը պիտի ասի` իրեն ինչ նվիրեն, ով ինչ անակնկալ անի: Ամեն ինչի կհավատամ, բայց որ ասեն մարդ կա, ով Անուշին չի սիրում, դրան աչքովս էլ տեսնեմ՝ չեմ հավատա: Դրա ապացույցն է այն, որ նշվածներից ում էլ խնդրեցի, որ իրենց կարծիքը հայտնեն, սիրով համաձայնեցին: Իսկ ի՞նչ եմ մաղթում Անուշին: Իրեն թաքուն կասեմ (ոնց որ միշտ):
Անուշիկ, Ծնունդդ շնորհավոր, այս ամենը քեզ համար է:

Անի Ղուլինյան

***

Ազատաության հրապարակում էինք, ու հիշում եմ, որ ես էդքան էլ լավ չգիտեի պարի շարժումները, բայց Անուշը ասում էր` ոչինչ, վստահ պարիր: Կարող եմ մատներիս վրա հաշվել, թե քանի անգամ ենք հանդիպել Անուշի հետ, բայց նույնիսկ էդ քիչ անգամների ժամանակ նա իմ մեջ տպավորվել է որպես վառ ու կրակոտ անձնավորություն…

Հովիկ Վանյան

***

Անուշ, երևի չկարողանամ լիարժեք արտահայտել այն զգացմունքները ու երջանկությունը, որը քեզ ճանաչելու օրվանից պահում եմ սրտումս, պինդ: Հետո էլ կասեն, թե իրարից այսքան հեռու գտնվելով, իրար չտեսնելով, իրար հետ չշփվելով, ինչպես կարելի է պահպանել լավ ընկերությունը: Հա, ես հիշում եմ ու երբեք չեմ մոռանա քո անսահման հոգատարությունը, քո նվիրվածությունը, ժպիտը: Ան, մենակ մի բան եմ ուզում ` որքան հնարավոր է շուտ քեզ պինդ գրկել ու ասել, որ ցանկանում եմ ամենանվիրականը, որ կա աշխարհում:

Գայանե Ավագյան

***

Անուշ ջան, հիշում եմ GLOW-ի առաջին օրը, երբ հավաքվել էինք հանդիպման վայրում` Գյումրիում, դու առաջինն էիր, ում ճանաչեցի: Ճանաչեցի, որովհետև մեկն ասաց. «Տեսնո՞ւմ ես էս աղջկան, իմ ճանաչած ամենախելացի ու հետաքրքիր աղջիկն է»: Ինձնից չափազանց քիչ ժամանակ պահանջվեց դրա մեջ համոզվելու համար:

Լիդա Պողոսյան

***

Անուշին առաջին անգամ հանդիպել եմ 2015 թ-ին ՍԵԿ-ի կողմից իրականացվող «ԱՐՔԱՆԵ» աղջիկների ամառային դպրոցի ընթացքում, ուր աշխատում էի որպես դասընթացավար: 2016-ին առիթ ունեցա նրան հանդիպել այս անգամ արդեն GLOW ճամբարի շրջանակներում: Անհնար էր չնկատել Անուշի առաջընթացն ինչպես անձնային, այնպես էլ գիտության ոլորտում: Իսկ ահա 2017 թ.-ին հանդիպեցի մեկ այլ դասընթացի ընթացքում, որտեղ այլևս դասընթացավար և դասընթացի մասնակից փոխահարաբերությունները չէին , այլ միևնույն դասընթացի 2 մասնակիցների: Անուշի դիպուկ հարցադրումները երբեմն իրարանցման մեջ էին գցում փորձառու դասընթացավարներին և մնացած մասնակիցներին: Այս ընթացքում ես անթաքույց հրճվում էի Անուշի մտքի սրությամբ և ճկունությամբ:
Իմ Անուշին կյանքը ստիպել է իր հասակակիցներից մի փոքր շուտ հասունանալ և ապրել մեծահասակների հոգսերով, բայց այս ընթացքում նա չի մոռանում վայելել իր դեռատի տարիների գեղեցկությունը:

Ալմիրա Նիկողոսյան

***

Ընկերներիցս մեկը ինձ առաջարկեց մասնակցել Քարակերտում կայանալիք մի միջոցառման, որի թեման գրքերն էին: Դժվար հաղթահարեցինք ճանապարհը, բայց երբեք չեմ ափսոսում դրա համար, որովհետև այդ օրը ծանոթացա իմ ամենախելացի, ամենաառույգ, ամենաժպտերես, կազմակերպված ու մարդամոտ ընկերոջս հետ: Միջոցառման ժամանակ բոլորս ներկայանում էինք, երբ եկավ Անուշի հերթը, նա առաջինն ասաց, որ Շենիկից է, հետո ուրախ-ուրախ սկսեց պատմել իր մասին, գրքերի քննարկումներին էլ խելացի ու կշռադատված մտքեր էր արտահայտում: Երբ հետ էինք վերադառնում ընկերներիցս մեկը ասաց. «Էդ Անուշն էլ ա շատ խելացի, ամեն ինչից գաղափար ուներ, ինչ ասես կարդացել էր»:
Անուշը այն մարդկանցից է, ով լի է նորանոր գաղափարներով ու նպատակներով: Հիմա շատ չենք հանդիպում, բայց ամեն հանդիպումը մի կարևոր ու նշանակալից օր է դառնում:

Միլենա Անտոնյան

***

Անուշը պարզվում է շատ լավ ազգային պարեր պարող ու քեֆ անող աղջիկ է: Դրա համար էլ, Անուշ ջան, քեզ մաղթում եմ, որ եռանդդ չպակասի, դրական գործերդ էլ տարածվեն աշխարհով մեկ:

Հասմիկ Գալեչյան