Իմ գյուղը խորագրի արխիվներ

nina arustamyan

Գորայք

Քարտեզի վրա հազիվ երևացոզ վայրը Սյունիքի մարզում իմ գյուղն է՝ Գորայքը: ՀՀ ամենացուրտ երկրորդ բնակավայրն է, որտեղ հենց գրանցվել է – 43°C: Գյուղիս պատմությունը շա՜տ-շա՜տ երկար է: Եթե սկսենք սկզբից, ապա իմ համագյուղացիները փոխել են իրենց բնակավայրը: Հաստատ լսած կլինեք Սպանդարյանի ջրամբարի մասին: Հենց այդ ջրի տակ են մեծացել իմ՝ պապիկները, տատիկները, հայրս: Նախկինում գյուղն այնտեղ էր, և կոչվում էր Բազարչայ: Գյուղը բաժանված է եղել երկու մասի: Մի մասում ապրում էին մոլոկաններ (ովքեր Ցարական Ռուսաստանից աքսորվել էին այստեղ, իբրև ցուրտ բնակատեղի), մի մասում` բազարչայցիները: Գյուղում եղել է երկու դպրոց` հայկական և ռուսական: Իմ հին Բազարչայի տներում ջուր չի եղել: 10-15 տարեկան աղջիկները իրենց ուսերին գցում էին մեծ փայտ:

Փայտի երկու ծայրից կախում էին ջրի համար նախատեսված դույլերը և գնում էին գյուղամեջ: Ինչքան հաճելի է՜: Տատիկս պատմում է, որ գյուղից մոտ 450մ հեռավորության վրա եղել է «գազով» ջուր, բայց այդ ջուրը յուրահատուկ է եղել՝ դուրս է եկել հողի խորքից: Պատմում է, որ շշերի մեջ լցնում էին այդ ջուրը, բայց չէին կարողանում հասցնել մինչև տուն՝ պայթում էր: Պստկերացնո՞ւմ եք: Հրաշք գյուղը հիմա անցել է ջրի տակ: Երբ տատիկիցս կամ հարազատներիցս հարցնում եմ գյուղի մասին, ակամա աչքերը արցունքով են պատվում: Իսկ այդ արցունքները կարոտի նշան է: Հա՜, իսկապես կարոտում են: Կարոտում են իրենց մանկությունը, պատանեկությունը: Կարոտում են իրենց տունը, քարը, լեռը, թուփը:

Տարիները անցնում են, դատարկվում է գյուղս, իսկ հին Բազարչայում բնակիչները շատ էին:

Ani asryan

Ժանգոտ կողպեքների ժամանակներում

Տխրություն, հույս, որը կարծես մարում էր դարերի հետ: Գյուղ, շատերի կողմից մոռացված: Գյուղ, որը դարերի պատմություն ունի:

Կործանված վա՞յր, չէ, սա հաստատ տեղին չի լինի այս գյուղի համար: Մի ճրագ, որը պահում է այստեղի շունչը: Վառվող մոմերի ծուխ, որ պատուհանից դուրս գալուն պես առավոտ ծեգին թակում է գյուղացիների դուռը և նրանց կանչում եկեղեցի:

Այո՛, ճիշտ նկատեցիք, մեր միակ հույսը Սուրբ Ստեփանոսն է: Միայն եկեղեցու կառուցումը գյուղին զարթոնք պարգևեց: Արտագաղթը գյուղում հասել է գագաթնակետին: Տներ, որոնց դռների վրա ժանգոտ կողպեքներ են ամրացված:

Ա՜խ, այս կյանքը, որ ստիպում է մարդկանց հեռանալ իրենց ծննդավայրից: Իսկ գիտե՞ք ինչու իմ և մյուսների ընտանիքները մնացին: Հայրենասիրությո՞ւն, ոչ դա չէ պատճառը: Պատճառն այն է, ինչպես ասում է տատս. «Մենք կարալ չենք էսքան տիժարությամբ ստեղծած ապրուստը թողանք ու քինանք»: «Ապրուստ», որը վաստակել են 4 կմ ոտքով անցնելով, հող մշակելով և ստացված բերքը սպասվածից ցածր գնով վաճառելով:

Այս ամենի միջով 10 տարի անցնում եմ ես: 7 տարեկանից ոտքով, ավտոբուսով, կամ էլ «պատահականով» ծնողներիս հետ գնում եմ դաշտ՝ Ունքնուկալեր: Հետաքրքիր է, չէ՞, անվանումը: Սա ժառանգություն է և այն էլ արյան գնով վաստակած: Ըղուվերձ, նաև դաշտերին են անուններ դրել՝ Ունքնուկալեր, Ուշտափա, Բհառու քոլ, Անի տափ, Մարահունջ, Տերտերի արտ, Լղատափ, Փահուրվանց, Գյոլկապ, Մեյդաններ, Դուզեր, Քիրատաշտ, Իրիմիս, Ճաճնի ալի սըռ: Բայց պապերը գյուղի անունըԴարբաս են կնքել: Դարբասը Օրբելյանների բնօրանն է: Պատմություն, որը այժմյան սերունդը պահպանում և սերտում է:

Այս տարի հայրիկիս հետ դաշտից ոտքով քայլում էինք գյուղ տանող ճանապարհով: Տեսանք զբոսաշրջիկներով լի ավտոբուս, նրանք կանգնեցին ու հարցրեցին.

-Բարև Ձեզ, որ խնդրենք, կասե՞ք ինչքան է այստեղից Սահյանի տուն-թանգարան տանող ճանապարհի հեռավորությունը:

-Մոտ 9կմ, բայց մինչև Լոր հասնելը երկու գյուղ կա,- ասացի ես:

-Երկու գյու՞ղ, իսկ ո՞ր գյուղերն են:

-Դարբասը և Գետաթաղը:

-Ինչ հպարտությամբ ես ասում Դարբաս,- նկատեց նրանցից մեկը:

-Իսկապես հպարտություն է, իսկ կա՞ էնպիսի մեկը, ով իր ծննդավայրով չի հպարտանում:

Նրանք իմ այս խոսքից հետո ժպտացին և առաջարկեցին ինձ ու հայրիկիս հասցնել գյուղ: Ճանապարհին ես ներկայացրեցի մեր գյուղի պատմությունը, և դա հետաքրքիր էր նրանց: Հետո առաջարկեցի շրջել գյուղով և տեսնել տեսարժան վայրերը: Նրանք չմերժեցին, ավելին, շատ ուրախացան իմ առաջարկից:

Ես շատ եմ սիրում իմ գյուղը, նրա պատմությունը: Մեր գյուղ ոտք է դրել անգամ Նժդեհը Զանգեզուրի պաշտպանության ժամանակ:

Ես ու գյուղս

Նայում եմ գյուղիս: Ինչ գեղեցիկ է այն: Աշուն է, գունավոր աշուն: Այն աշուններից, որոնք միայն իմ գյուղին են հատուկ: Քայլում եմ աշնան շնչով լցված նեղլիկ փողոցներով և նայում աշնան մեջ սքողված գյուղիս: Քամին սուրալով մոտենում է ինձ, հասնում մինչև ոսկորներս: Իմ առանց այդ էլ բարակ հագնված մարմինը սարսռում է ու ակամա հիշում եմ , որ մայրս ինձ խնդրեց մի տաք բան հագնել, բայց ես չլսեցի: Քամու պատճառած այդ սարսուռը երբեմն այնքա~ն հաճելի է: Գիտե՞ք ինչու: Որովհետև գյուղիս քամին է: Ոչինչ, թող սարսռամ, միայն թե գյուղիս քամին սարսռացնի իմ բարակ հագնված մարմինը:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Քայլում եմ գյուղով ու նայում եմ տերևներին, տներին, քարերին: Այնքա~ն կարոտ կա այդ գույնզգույն փոքրիկ տերևների մեջ և այնքան սեր:

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Ահա մոտեցա մի տան: Դուռը կողպված է: Ինչքա~ն դատարկություն կա այդ տան մեջ, որը տարիներով սպասում է ինչ-որ մեկին, ով կմաքրի իր մոռացված կահույքի փոշին: Այդ նույն տնից մի ժամանակ լսվում էր երեխաների անհոգ ծիծաղը, այնտեղից միշտ բուրում էր համեղ կերակուրների հոտը, և այդ տունը միշտ պատրաստ էր ընդունելու անձրևից թրջված անցորդին` մի բաժակ թեյ խմելու…

Ինչքա~ն քար կա, ու երևի այնքա~ն պատմություններ ու հիշողություններ այդ քարերի հետ կապված: Ա’յ, այս քարին ժամանակին հովիվն է նստել, որ մի փոքր շունչ առնի և վայելի իր մի կտոր հաց ու պանիրը: Մյուս քարին երևի մի տղա է նստել ու նայել հեռուն, մտածելով իր սիրելի աղջկա մասին: Այս մեկին մի երեխա է բարձրացել և փորձել ապացուցել իր ընկերներին, որ կարող է թռչել քարից: Իսկ ահա այս մեկին կնստեմ ես և կպարուրվեմ աշնան մեջ թաթախված գյուղիս: Կնայեմ լեռներին, կփորձեմ լեռների հետ զրուցել, զրուցել նրանց անցած ճանապարհի մասին…

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Զաքարյանի

Ես տարվել եմ լեռների հետ զրույցով և չեմ նկատում, թե ինչպես է մառախուղը հետզհետե ծածկում նրանց վեհ գագաթները: Անձրևի երկու խոշոր կաթիլ ընկան կոպերիս, և ես սթափվեցի: Անձրևը սաստկացա~վ:

Այո’, ես ուզում եմ թրջվել, ուզում եմ թրջվել մինչև ոսկորներս, միայն թե գյուղիս անձրևը թրջի ինձ…

Գնացին, հետ չեկան

Ինչպես Խորհրդային Միության մյուս համայնքները, այնպես էլ իմ գյուղը` Դսեղը, իր մասնակցությունն է ունեցել Հայրենական մեծ պատերազմին:
Յուրաքանչյուր պատերազմ իր հետ վիշտ է բերում, զոհեր ու հերոսներ: 1941-1945 թվականների պատերազմին գյուղից մասնակցել է 19-48 տարեկան 763 տղամարդ, որոնցից 252-ը չի վերադարձել (ըստ Ս. Քոչարյանի «Դսեղ» գրքի տվյալների): Այդ 763 քաջերն էլ հավասարապես հերոսացվել են դսեղցիների կողմից:
Մեր դպրոցի ամենաերևացող ու լուսավոր պատին փակցված են այդ 252 հերոսների լուսանկարներն ու անունները, որպեսզի գալիք սերունդները միշտ հիշեն և առաջնորդվեն իրենց նախնիների սխրանքով:
Պատերազմին մասնակցած հայորդիներից այսօր գյուղում ողջ են միայն երկուսը: Յուրաքանչյուր մայիսի 9-ի մենք նրանց պատվին միջոցառում ենք կազմակերպում, ուշադիր զննում հագուստից կախված շքանշանները ու լսում մոտ 70 տարվա վաղեմության պատմությունները:
Պատերազմի այս երկու ականատեսների ծերացած աչքերում նշմարվում է պատերազմի դառը կնիքը, որը մեզ հավասարապես և ցավ, և երջանկություն է պարգևում:
Զոհվածների տապանաքարերի վրա գյուղացիք հաճախ գրել են ոչ թե մահվան, այլ պատերազմի տարեթվերը`«1941-1945»:
Մեր մոտ ընդունված չէ օգտագործել «զոհվել» բառը, դրա փոխարեն աշխարհամարտի զոհերին հիշատակելիս ասում են` «գնացել ա, հետ չի եկել»:

Եվ երևի սա հույս է,որ գուցե ինչ-որ մեկը դեռ կգա…

Մեր գյուղի նստարանները

Լուսանկարը՝ Լուսինե Աթանեսյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Աթանեսյանի

Այս նստարանները կառուցվել են իմ գյուղում` Անգեղակոթում: Մենք ողջ համայքով շատ էինք սպասում այդ օրվան: Գյուղում նման հաճելի անկյուններ չկային, սակայն մեր գյուղապետի շնորհիվ դա ևս կառուցվեց: Մեծ և ճոխ բացում չեղավ, առաջինը շնորհավորել են մեր գյուղի պապիկները (նկատի ունեմ, որ գյուղապետը փոքրիկ ճաշկերույթ էր կազմակերպել,  որին մեր գյուղի պապիկներն են մասնակցել):

Կառուցման աշխատանքները շատ ձգձգվեցին, քանի որ մեր գյուղում ընդամենը մեկ վարպետ կա, և բացի նտարաններից ցանկապատվում էր նաև գյուղի մանկապարտեզը: Երբ ցանկապատման համար ինչ որ շինանյութ էր պահանջվում, վարպետը տեղափոխվում էր երկրորդ աշխատավայր մինչև շինանյութի բերելը, և հակառակը:

Եկավ սեպտեմբերի 29-ը, և թե մանկապարտեզի ցանկապատի, թե նստարանների կառուցումն ավարտվեց:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Աթանեսյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Աթանեսյանի

Հիմա բոլորս սպասում ենք մեկ այլ նորության. Իսրայել Օրու արձանի տեղադրումն է: Ուզում եմ նշել, որ հենց Անգեղակոթում է տեղի ունեցել Իսրայել Օրու կազմակերպած գաղտնի ժողովը: Ես կուղարկեմ նյութ կապված արձանի հետ, և բոլորդ այն կտեսնեք անկախ գտնվելու վայրից:

Նստարանները թողած արձանից եմ պատմում: Նստարանները կառուցվել են գյուղի մեջտեղում, որը մենք համարում ենք ոչ թե գյուղամեջ, այլ գյուղի հրապարակ: Նստարանների շնորհիվ հրապարակում էլ արդեն լույս կա, որը մինչ այդ չկար: ժամանակի հետ փոխվում է նաև մեր գյուղը, իհարկե, դեպի լավը, և դրա վառ ապացույցը մեր նստարաններն են:

Լուսանկարը՝ Լուսինե Աթանեսյանի

Լուսանկարը՝ Լուսինե Աթանեսյանի

albina hovsepyan

Ես և Համո Սահյանը Լոր գյուղից ենք

Նոր ծանոթյունների ժամանակ հաճախ են ինձ հարցնում, թե որտեղից եմ, և ես պատասխանում եմ ` Լորից:

Գրեթե միշտ հասկանում կամ լսում են Լոռիից: Հպարտությամբ ուղղում եմ նրանց` նշելով, որ ես մեծ բանաստեղծ Համո Սահյանի Լոր գյուղից եմ: Սահյանական ոգին և շունչը տիրում է ողջ գյուղում: Չկա այնպիսի մի գյուղացի, որ չիմանա Սահյանի բանաստեղծություններից: Տարիներ առաջ վերակառուցվեց Համո Սահյանի տուն-թանգարանը, որը դարձավ Լոր գյուղի խորհրդանիշը: Ասելով` Լոր, բոլորը հիշում են Սահյանին:

Մեծ հպարտություն է ապրել այնտեղ, որտեղ ծնվել և մեծացել է Սահյանը, շնչել այն օդը, որը նա է շնչել: Տուն-թանգարանի վերակառուցումից մեկ տարի անց բանաստեղծի գյուղում շատ մեծ շուքով նշվեց նրա 100-ամյակը: Բազմաթիվ գրողներ, ճանաչված մարդիկ, մշակութային, գիտական և ամենատարբեր ոլորտներից ունեցանք շատ հյուրեր:

Այդ օրը թանգարան էին այցելել նույնիսկ այն մարդիկ, ովքեր նախկինում երբեք չէին եղել թանգարանում, հեռու էին ստեղծագործելուց, կարդալով նրա որոշ ստեղծագործություններից, արբելով սահյանական ոգով, այցելել էին թանգարան:

Յուրաքանչյուր լորեցու բարևը սկսվում է Սահյանով, օրը շարունակվում նրանով և անգամ բարի գիշեր ասելուց հիշում են մեծն լորեցուն:

Թումանյանական օր Դսեղում

Հոկտեմբերի 9-ին, ինչպես ամեն տարվա աշնանը, Դսեղում անցկացվեց արդեն ավանդույթ դարձած «Թումանյանական օրը»: Այս օրը Հայաստանի տարբեր մարզերից ժամանած հյուրերի և դսեղցիների առաջ բեմադրվում, երգվում կամ արտասանվում են Թումանյանի ստեղծագործություններից հատվածներ: Նախկինում միջոցառումն ավելի մարդաշատ էր, և´ հյուրերն էին շատ, և´ գյուղացիները: Այսօր գյուղում քիչ մարդ է մնացել, մնացածների մի մասն էլ կարևոր չի համարում միջոցառմանը նեկա գտնվելը:
Այս տարին յուրահատուկ էր նրանով, որ առաջին անգամ գյուղ էր գալու Մշակույթի նորանշանակ նախարարը` Արմեն Ամիրյանը: Հյուրերի թվում էին նաև Լոռու մարզպետ Արթուր Նալբանդյանը,Սերգո Երիցյանը, Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանը, Հովհաննես Թումանյանի թոռնուհի Իրմա Թումանյանը,  Գրողների միության Լոռու մարզային բաժանմունքի նախագահ Մանվել Միկոյանը և այլոք:
Հյուրերը ծաղիկներ դրեցին հուշաքարին, որտեղ թաղված է բանաստեղծի սիրտը:
Երեք տարի անց մենք տոնելու ենք բանաստեղծի 150-ամյակը, որը ըստ հյուրերի, անց է կացվելու ավելի մեծ շուքով: Ցանկանում եմ հուսալ, որ մի օր, թեկուզ հենց 150-ամյակի միջոցառումների ժամանակ, տուն-թանգարանի բակում, և մարդկանց մեջ կզգացվի Թումանյանական շունչը, որը արդեն քանի տարի է, մարած է, և որ Թումանյանական օրը չլինի միայն միջոցառում, որը մի քանի օր անց պետք է մոռացվի, այլ տոն, որը ընդարձակվելով իր մեջ կներգրավի բոլոր մասնակիցներին, նրանց հոգիներում դնելով սերը, հարգանքը ու երախտագիտության զգացումը Թումանյանի նկատմամբ: Մենք ենք Թումանյանի ժառանգները, համագյուղացիները և մենք ենք պարտավոր միշտ վառ պահել ամենայն հայոց բանաստեղծի հիշատակը: Նա մերն է, մեր հոգու մի մասնիկը, շատ բաներով ենք պարտական, և ամենաքիչը, որ կարող ենք անել նրա համար, մի փոքր ուշադրություն ցուցաբերելն է:

Բերքի տոն և հին ու բարի հիշողություններ

Հոկտեմբերի 9-ին Դարբասում բերքի տոն էր: Ահել-ջահել հավաքվել էին եկեղեցու բակում: Օրը սկսվեց Սուրբ Պատարագով: Աշնանային հիանալի տրամադրություն էր: Անընդհատ հանդիպում էի բոլորի ուրախ ու զվարթ դեմքերին: Մեկը սեղանն էր ձևավորում, մյուսը` պար փորձում, մի քանիսն էլ երգում էին: Նկարչության և ուլունքագործության խմբակի երեխաները ցուցադրեցին իրենց կատարած գեղեցիկ աշխատանքները: Կիրակնօրյա դպրոցի աղջիկները հետաքրքիր միջոցառում էին կազմակերպել համեմված երգով, պարով և ասմունքով: Այսօր առաջին անգամն էր, որ չէի մասնակցում կիրակնօրյա դպրոցի միջոցառմանը: Առաջին անգամն էր, որ իմ այդքան սիրելի տարազը չէի հագել: Դե, ես էլ մեծացա, դասերը, պարապմունքները սկսեցին, ու որոշեցի այլևս չհաճախել: Բայց դա չէր նշանակում, որ բաժանվում եմ իմ սիրելի ուսուցիչներից, երեխաներից: Նրանց շա~տ-շա~տ եմ սիրում: Ու ամեն անգամ այնքան մեծ ուրախություն եմ զգում, երբ ինձ ջերմորեն ընդունում են: Հանդիպեցի երգի ուսուցչուհուն, ինձ ամուր-ամուր գրկել էր ու ասում էր.

-Սոնա, խի՞ չես մեկ-մեկ գալիս, քեզ կարոտում ենք:

Ակամա հիշում եմ, թե ինչ ուրախ, նաև տխուր և անմոռաց պահեր եմ անցկացրել կիրակնօրյա դպրոցի երեխեքի ու իմ շատ սիրելի ուսուցիչների հետ և քիչ էր մնում լաց լինեմ: Հիշում եմ այն օրը, որ խոսեցի ուսուցիչներիս հետ և ասացի, որ էլ չեմ կարող հաճախել պարապմունքների, ինչքան էի հուզվել ու ինչքան լաց եղա: Երեխեքը անգամ կատակում էին, որ ինձ ուրախացնեն.

-Սոնա, կարո՞ղ ա ուսուցիչները քեզ մի լավ ծեծել են, դրա համար ես լացում:

Իսկ ես արցունքների միջից ծիծաղում էի: Ու այսօր ամեն ինչ այսքան փոխվել է: Ու չեմ կարող բացատրել, թե ինչ էի զգում: Կողքիս Հերմինեն ու Սոսեն էին: Նրանք էլ ինձ հետ հին ու բարի հիշողությունների գրկում էին: Դե, այնպես ստացվեց, որ Զաքարյաններով լքեցինք կիրակնօրյա դպրոցը, բայց հոգով մնացինք այնտեղ: Է~, մեծանալն էլ մի բան չի: Բայց դե ի՞նչ կարող ենք անել…

Այդ օրը տարբեր հեռախոսներ էին ձեռքումս, անգամ չգիտեի` ումը որն է: Դե մի բան պիտի անեի, չէ՞: Ես էլ որոշեցի նկարահանումը ինձ վրա վերցնել: Այնքան նկարեցի, որ այսպես ասած, մեջքս ծռվեց: Դե, ոչինչ, կարևորը, որ լավ կադրեր ստացված լինեն: Հենց այդ օրն էլ հասկացա, թե ինչ բարդ ու պատասխանատու գործ է լրագրողի աշխատանքը: Իսկ միջոցառումը ուղղակի հիանալի էր: Թող Դարբասում բերքը միշտ առատ լինի, և մարդիկ հպարտանան իրենց կատարած աշխատանքով:

Բերքի տոն էր…

Խաղողագործությունը Վերին Արտաշատում

Դե, ինչպես բոլոր վերինարտաշատցիները, այդպես էլ իմ ընտանիքը սկսել է խաղողաքաղը:

Բոլորին հայտնի է որ ՀՀ  մարզերից  խաղողագործությունը լավ զարգացած ճյուղ է համարվում  միայն Արարատի մարզում: Իսկ խաղողագործությամբ զբաղվող գլխավոր տարածքը  Վերին Արտաշատ գյուղն է: Այս գյուղում մարդկանց մեծամասնությունն ունի սեփական հողատարածք ՝սկսած 1000մ 2 –ուց մինչև անգամ 10000մ2: Ինչպես երևաց հողատարածքների մեծությունից, այստեղ լայն տարածում ունի գյուղատնտեսության այս ճյուղը: Սեպտեմբերի 10-ից սկսած մարդիկ արդեն շտապում  են իրենց բերքը քաղել և պահել  սառնարաններում:

Լուսանկարը` Վարդուհի Վարդանյանի

Լուսանկարը` Վարդուհի Վարդանյանի

Ոմանք ավելի շուտ են սկսում իրենց բերքահավաքը՝  եղանակից ելնելով: Դե քանի որ այս ամսվա ընթացքում շատ են տեղումները, և քանի դեռ եղանակը արևային է՝ մարդիկ սկսում են իրենց քրտնաջան աշխատանքը: Իսկ թե ինչն է տքնաջան աշխատանքի պատճառը, արդեն ձմռանն ենք հասկանում: Ձմռանը` դեկտեմբեր, հունվար ամիսներին մարդիկ սկսում են իրենց խաղողի վաճառքը: Ոմանք վաճառում են օտարերկրացիներին ( մեր դեպքում նրանք վրացիներն են), իսկ ոմանք էլ իրենց բերքը վաճառում են շուկաներում:

Դե, վերինարտաշատցու գործն էլ գործ չի։ Ամբողջ տարին աշխատում ես և միայն տարվա վերջում աշխատանքիդ արդյունքը ստանում:

Աստված մեկը հազար անի

Արագածոտն մարզի գ.Եղիպատրուշում տեղի ունեցավ հուշասյան բացում: Հուշասյունը իր մեջ ամփոփում է տարբեր ժամանակներում,սակայն միևնույն պատճառով զոհված հայերի հիշատակը հավերժացնող հուշաքարեր: Հուշասյան հեղինակը և նախաձեռնողը Վալերի Հովհաննիսյանն է: Վ.Հովհաննիսյանը՝ գյուղի նախկին բնակիչներից է: Հուշասյան շինարարական աշխատանքները սկսվել էին մայիսից, հատկանշական և գովելի է այն փաստը, որ հեղինակ-նախաձեռնող պարոն Հովհաննիսյանը և նրա որդիները շինարարության ամբողջ ընթացքում մասնակցել են տարվող բոլոր աշխատանքներին: Նախ, կատարվել էր ծառատունկ, որի ժամանակ հայոց Ցեղասպանության 101-րդ տարելիցին նվիրված՝ տնկվել էր նույնքան եղևնի, և ահա այսօր էլ կատարվեց հուշասյան բացումը, բացման արարողությունը սկսվեց գյուղապետի շնորհակալական խոսքով, որին հաջորդեց հուշասյան օծումը: Հուշասյունը գյուղացիները կոչում են «Խաչ », իսկ տեղանքը «Խաչի մոտ », պատճառը այն է, որ հուշասյունը ամփոփվում է խաչով: Հուշասյան տեղանքը այնպես է ընտրված, որ այն նայի գյուղի երկու եկեղեցիներին, դամբարանադաշտին և գերեզմանատանը: Վ. Հովհաննիսյանը իր խոսքում նշեց, որ յուրաքանչյուր հայ պարտավոր է իր հայրենիքին , երկրին կամ ծննդավայրին աջակցել՝ թեկուզ չնչին գործով: Բացման արարողությունից հետո ավանդական ծեսով կատարվեց մատաղ, որը տեղում հյուրասիրեցին հյուրերին և գյուղացիներին: Նշեմ, որ 700 տարուց ավել գյուղում ոչ մի հուշակոթող չէր բացվել: Այս օրը յուրահատուկ էր յուրաքանչյուր եղիպատրուշեցու համար, Աստված մեկը հազար անի…