Արդեն վերջացել են գեղեցիկ բանաստեղծական տողերը, կարուսելը պտտվում է նույն ուղղությամբ ու անհետաքրքիր նմանությամբ: Էլի նույն գնացքը շարժվեց, ու մեջը էլի նույն ուղևորները, որոնք անցնում են նույն ճանապարհը: Ճիշտ է, նստած են տարբեր տեղերում` մեկը` վերև, մեկը` ներքև, բայց էլի նույն տեղն են հասնելու ու իջնելու: Էլի վերադարձ, ու էլի մեկնում: Հավաքած շատ բացականեր, ու ներկա ես գտնվում այն պահին, երբ որ թվարկվում են բացականերդ: Էլի ափսոսանք եղած բացակաների կամ չեղած ներկաների համար: Երբեմն բացակայում ենք ուրախությունից` ուրախ լինելու համար: Նույն ամառը սովորական, բայց ձմռանը կարոտում եմ էլի այդ նույն ու սովորական ամառը: Ամեն ինչ ունի շարունակություն, բայց այդ շարունակությունը նույնն է. ծառի շարունակությունը ծառ է, մարդունը` մարդ: Նույնը, նույնը, նույնը… Տողերը նույնության մասին են, բայց արդյո՞ք այդ տողերը նույնը չեն:

Ինձ անհանգստացնում է անտարբերությունը սահմանում ապրող բնակչի ու սահմանը պահող մեր զինվորների նկատմամբ: Քաղաքում ապրող մարդիկ երբեք չեն հասկանա մեզ, թե ինչ պայմաններում ենք ապրում` ամեն վայրկյան վախի, սարսափի, կյանքդ կորցնելու վտանգի տակ: Ես չեմ մեղադրում այն մարդկանց, որոնք մեզ չեն հասկանում, բայց կցանկանայի, որ անտարբեր չլինեին, հոգեպես ուժ տային: Մենք ունենք, իհարկե, շատ խնդիրներ, բայց երբ հասկանում ես, որ միայնակ չես, դա ուրիշ զգացում է: Օրինակ` շատ էի վիրավորվել, երբ երեխաների պաշտպանության օրը ոչ մի կազմակերպություն կամ անհատ անձ չեկավ մեզ շնորհավորելու: Շատ վիրավորական էր: Կուզենայի, որ գնահատենք սահմանում ապրող կամ սահման պահող մարդկանց: Եկեք գնահատենք…

Մերի Ավագյան


Ես սիրում եմ զբաղվել արվեստով և ֆուտբոլով, բայց ռմբակոծությունները մեզ չեն թողնում զբաղվել սիրած գործով, խաղալ: Թշնամին նույնիսկ չի թողնում այգեգործությամբ զբաղվել: Մեր դասարանում սկզբում տասնմեկ հոգի էինք, որից երեքը ռմբակոծության պատճառով հեռացել ենք գյուղից:
Թեև մենք ապրում ենք սահմանամերձ գյուղում, բայց չենք ցանկանում հեռանալ մեր գյուղից: Այս վերջերս մեր գյուղում շատ վատ դեպք է տեղի ունեցել. կրակոցից զոհվել է խաղաղ բնակիչը:

Էրիկ Վարդանյան

Ես ապրում եմ Տավուշի մարզի սահմանամերձ Ներքին Կարմիրաղբյուր գյուղում: Ինձ մտահոգում են կրակոցները: Մարդիկ ամեն րոպե սպասում են, որ պիտի կրակոց լինի: Ուրիշները կրակոց բառը չեն հասկանում: Տարբեր տեղերից մարդիկ գալիս ասում են, որ չվախենանք, ամեն ինչ լավ կլինի: Մարդիկ մտածում են, թե գյուղերից մարդիկ փախնում են, բայց չեն հասկանում, որ գյուղացիները իրենց կյանքի մասին են մտածում: Նույնիսկ վախենում են իրենց տանը գիշերել:

Գագիկ Աբազյան


Մեր գյուղում յուրաքանչյուր տարի դպրոցի երեխաները պակասում են, աշխատատեղեր չկան: Եթե առաջ այլ երկիր աշխատելու միայն տղամարդիկ էին գնում, հիմա ընտանիքներով են գնում: Բայց այս դժվար իրավիճակի մեջ կան նաև լավ կողմեր: Մեր գյուղին օգնում են մի շարք կազմակերպություններ: Վերջերս դպրոցը վերանորոգել են, մանկապարտեզի մոտ պաշտպանիչ պատ են սարքել: Հուսով եմ նաև ձեզ մոտիկից կճանաչեմ և կհարստացնեմ իմ գիտելիքները:

Հայկ Առաքելյան

Գյուղում լինում են կրակոցներ, երբ մարդիկ դրսում են, աշխատանքի վայրում: Սեպտեմբերի երկուսին կրակոցների հետևանքով ականներից մեկը ընկել է մեր տուն, դրա անունը «ականանետ» է, դա շատ մեծ զենք է: Տան մեջ պայթել է ականը: Վնաս շատ է եղել, բայց լավ է, որ այդ սենյակում ոչ ոք չի եղել:
Գյուղում կյանքը շատ հետաքրքիր է, բայց եթե կրակոցներ չլինեն, շատ լավ կլինի: Դպրոց գնալիս մենք վախենում ենք, որովհետև կարծում ենք, թե կրակոց կլինի: Դասի ժամանակ էլ ենք վախենում: Սահմանը շատ մոտ է թուրքերի դիրքին: Կրակոցների հետևանքով մահացել է 61-ամյա մի տղամարդ: Ականի բեկորը հարվածել է նրա սրտին, նրան տեղափոխել են հիվանդանոց, բայց նա մահացել է:

Անի Լալայան

Այստեղ շատ են լինում կրակոցներ, բայց մենք շատ հաճույքով ենք գալիս դպրոց:: Կրակոցների ժամանակ նաև զոհվել են խաղաղ բնակիչներ Պառավաքար և Բերդավան գյուղերում: Մեր գյուղում էլ է խաղաղ բնակիչ զոհվել: Հակառակորդը այնպիսի դիրքում է գտնվում, որ կրակում է մի քանի գյուղերի վրա` Ներքին Կարմիրաղբյուր, Չինարի, Պառավաքար, Մովսես և մի քանի այլ գյուղեր: Ես ամեն օր քնելուց աղոթում եմ, որ ավարտվի այս պատերազմը և խաղաղություն տիրի ամբողջ աշխարհում: Կրակոցների ժամանակ նաև մեր տունն է վնասվել: Այդ կրակոցների հետևանքով մենք գնում ենք ուրիշ գյուղ, բայց էլի հետ ենք գալիս: Ես երբեք չեմ հեռանա իմ հայրենի գյուղից: Հույս ունեմ ամեն ինչ շուտով կավարտվի:

Մանե Չոբանյան

Ինձ մտահոգում, հետաքրքրում է ամեն ինչ, ինչը կատարվում է իմ շրջապատում` թե լավը, և թե նույնիսկ վատը: Բայց հիմնականում ինձ մտահոգում է վատը, որովհետև ամեն օր հակառակորդի կրակոցների ձայնից ականջներս ցավում են: Երևի արդեն պարզ է. ես սահմանամերձ գոտուց եմ` Ներքին Կարմիրաղբյուրից: Մեր գյուղը գտնվում է հակառակորդի դիրքերից 400 մետր հեռավորության վրա: Քաղաքում ապրող մարդկանց համար այդ 400 մետրը բավական մեծ հեռավորություն է, բայց ավելի պարզ դարձնելու համար ասեմ, որ մեր տունը դպրոցից գտնվում է նույնպես 400 մետր հեռավորության վրա: Ինձ համար արդեն սովորական է, որ թշնամին այդքան մոտ է, բայց վախը միշտ իրեն զգացնել է տալիս:

Հիշում եմ, մի անգամ դասի ժամանակ սկսեցին կրակել դասասենյակի ուղղությամբ: Մենք դասարանից դուրս փախանք: Ու դրանից հետո ես ամեն անգամ նստելով այդ նույն դասասենյակում, չեմ կարողանում կենտրոնանալ դասերի վրա, որովհետև գրատախտակի փոխարեն նայում եմ դիրքերին:

Ամեն անգամ քնելուց առաջ աղոթում եմ ազգիս պաշտպանների համար: Ամեն առավոտ արթնանում եմ էլի աղոթքով, որ վատ լուր չստանամ: Ուզում եմ, որ բոլորը իմանան և գիտակցեն, որ հայրենիքն սկսում է սահմանից, և մենք ոչ թե սահմանում ապրող մարդիկ ենք, այլ սահմանապահներ:

Ընդամենը 400 մետր…

 

Տավուշի մարզ, Ներքին Կարմիրաղբյուր

Մի անգամ  տանը ինձ համար նստած ականջակալներով երաժշտություն եմ լսում ու ինտերնետով ընկերներիս հետ  խոսում: Համարյա գիշեր էր: Մայրս և հայրս աշխատանքից հոգնած եկել ու արդեն քնել էին: Տան դուռը բաց էր: Հանկարծ միջանցքում շարժում նկատեցի, բայց մտածեցի, որ  թվացել է: Մի քանի վայրկյան հետո նորից: Ականջակալները հանեցի  ու հետ նայեցի՝ տեսնեմ մեկը լրիվ սև հագած ինձ է նայում, վախեցա ու տեղիցս վեր կացա: Այդ մարդը դուրս վազեց, ես՝ նրա հետևից ու ճանապարհին էլ վերցրեցի առաջինը, ինչ ընկավ ձեռքս՝ հայրիկիս կոշիկը: Մտածեցի գող է, բայց  հետո էլ  մտածեցի, թե հայրիկիս ընկերոջ տղաներից մեկն է ու կատակ է անում: Բայց գողի վարկածը ավելի հավանական էր ու ես վախեցած սենյակ վերադառնալով արթնացրեցի ծնողներիս՝ ասելով, որ տունը գող է մտել: Նրանք ինձ չհավատացին՝ մտածելով, որ ռոք լսելուց խելքս գցել եմ և արդեն հնարում եմ, և որ ոչ մի գող էլ չի մտել տուն: Տան դուռը փակեցինք ու արդեն պատրաստվում էինք քնելու, բայց պատահմամբ մեր հարևանուհին եկավ ու մեր դռան դիմաց մի բան տեսավ գետնին գցած, կռացավ վերցրեց՝ պարզվեց պայուսակս էր:  Վերցրեցինք ու տուն գնացինք:  Արդեն տնեցիները սկսեցին ինձ հավատալ: 

Մյուս օրն առավոտյան մայրս աշխատանքի գնալուց տան կողքից գտել էր իմ մյուս պայուսակները, որոնք գողը գցել էր, որովհետև ոչ մի արժեքավոր բան չէր գտել: Անցավ մի  քանի օր, ու արդեն բոլոր հարևաններին տեղեկացրել էինք, որ զգույշ լինեն:  Հանկարծ լսում ենք մեր հարևանուհու ձայնը, որը բարձր գոռալով հորս անունն էր տալիս: Վազեցինք դուրս, բայց արդեն ուշ էր՝ գողը  նորից փախել էր: Ու հիմա մեր հարևանուհին պատմում է, թե ինչ է պատահել: Տանը մենակ նստած վերմակ է կարելիս եղել, հանկարծ պատուհանից մի ձեռք է  ներս մտել ու պատուհանի տակ դրած սեղանը շոշափել, որ մի բան գտնի: Մեր հարևանուհին իրեն չի կորցրել ու ձեռքի մեծ ասեղը խրել է նրա ձեռքը, իսկ մյուս ձեռքով էլ բռնել է, որ չփախչի, բայց փախել է:

Այլևս մենք չլսեցինք այդ չստացված գողի մասին, բայց այս դեպքը հիշելիս  ամեն անգամ դեմքիս մի մեծ ժպիտ է հայտնվում:
Ինչ եմ ուզում ասել, հավատացեք երեխաներին ու թողեք, որ լսեն  այն երաժշտությունը, որը իրենց դուր է գալիս:

Ես հիմա կպատմեմ մի պատմություն, որն ամենից շատն է հուզում ինձ: Մեր տանից ոչ հեռու ապրում էր մի ընտանիք: Մենք ընտանիքներով շատ մոտ էինք միմյանց հետ: Նրանք գալիս էին մեր տուն, մենք` նրանց, և այդպես շարունակ: Մեր հարևաններն ունեին մի կատու: Կատվի անունը Վասյա էր : Ես շատ էի սիրում կատվին: Վասյան մի քանի ամսական էր, երբ հայտնվեց մեր հարևան ընտանիքում, և մի տեսակ բոլորի համար հարազատ էր դարձել: Սակայն մի օր, երբ մեր հարևանուհին մեր տուն էր եկել, լսեցի, որ արդեն պետք է տեղափոխվեն տնակից իրենց նոր բնակարան: Մենք շատ ուրախացանք, որ նրանք նոր տուն պետք է ունենան, բայց հարևանուհին ասաց, որ նոր բնակարանում Վասյայի համար տեղ չկա: Նրանք կատվին իրենց հետ չէին կարող վերցնել: Եվ անօգնական Վասյան մնալու էր այդ անբնակ տան բակում:

Եվ նրանք տեղափոխվեցին, իսկ կատուն մնաց մենակ: Ես ամեն օր առավոտյան և երեկոյան գնում էի նրան կերակրելու: Վասյան շատ տխուր էր, երևի շատ էր կարոտում իր ընտանիքին: Քանի գնում էր, ես ավելի ու ավելի էի մտերմանում նրա հետ: Շուտով կատուն էլ ինձ ընտելացավ: Սպասում էր ինձ, և տեսնելով, վազելով գալիս էր ինձ մոտ: Մենք շատ էինք մտերմացել: Եվ այդպես կշարունակվեր, եթե…

Մի օր, սովորականի նման գնացի նրան տեսնելու, կերակրելու և հետը խաղալու: Բայց  ոչ մի տեղ չգտա կատվին: Ես սարսափած վազում էի այս ու այն կողմ, որ գտնեի նրան, բայց նա չկար ու չկար: Մի պահ քարացա` մտածելով,  որ կարող է ինչ որ վատ բան պատահած լիներ կատվի հետ, և վազեցի փողոց: Տեսարանը, որ բացվեց իմ առաջ, երևի կյանքումս չմոռանամ: Իմ սիրելի կատուն դարձել էր ինչ-որ սառնասիրտ վարորդի անիվի զոհը: Ես շտապ մոտեցա, բայց իզուր, իմ անօգնական կատուն էլ չէր շնչում:  Ով գիտի, գուցե Վասյան կարոտից դուրս էր եկել, որ փնտրի իր ընտանիքը, գուցե ուզում էր ինձ հյուր գալ…

Ես շատ, շատ տխուր էի. Չգիտեի ում դիմել, ինչ ասել: Գթասիրտ եղեք, մարդիկ, կենդանիներն էլ իրավունք ունեն ապրելու, խելամիտ եղեք և մի լքեք նրանց, եթե արդեն վարժեցրել եք ձեզ, ու նրանք ձեզ իրենց ընտանիքին են համարում և ձեր կարիքն են ունենում…

Շիրակի մարզի մեր պատանի թղթակիցները խոսում են իրենց հուզող էկոլոգիական խնդիրների մասին

Մեր գյուղին մոտ ձորով հոսում է Ախուրյան գետը: Նկարագրելով գետը՝ կասեմ, որ այն շրջապատված էր ծառերով: Չնայած գետի ջուրը վճիտ չէր, բայց հիանալի տպավորություն էր թողնում: Գետի ջրից օգտվում էին ցանքատարածություններ և այգիներ ունեցողները: Այսօր չկան այդ գեղեցիկ այգիներն ու նույնիսկ պղտոր գետը: Վերացել են ջրում ապրող ձկները: Թափանցելով կենդանիների ներշխարհ՝ երևի ոչ մի կենդանի չի էլ ուզում մնալ այդ սակավ ջրերում: Ախ, այս մարդիկ նույնիսկ չգիտեն, թե ոնց օգտագործեն ջուրը: Բազմաթիվ հիդրոէլեկտրակայաններ, ու մի պուտ ջուր: Սրանից մի քանի տարի առաջ առավոտ շուտ կամ երեկոյան, եթե լինեիր գետի կողքին, կշնչեիր գետից փչող այդ սառը օդը: Այնքան ուրախ էր. հաշվի չառնելով նույնիսկ պղտորությունը, երեխաները լողում էին:

Հիմա ի՞նչ են արել գետի հետ: Ամբողջը ցամաքել է: Հոսում է ընդամենը մի փոքրիկ առու, որը նույնիսկ գեղագիտական հաճույք չի պատճառում:

Կուզենայի փոխել այս մարդկանց մտածելակերպը, որ  ճիշտ շահագործեին իրենց ստեղծած հէկերը, ու երևի ամեն ինչ առաջվանը կլինի: Չէ՞ որ ամեն բան ունի սկիզբ և վերջ: Դե ուրեմն եկեք թողնենք, որ այս գետը իր վերջին հասնի ոչ թե իբրև առվակ, այլ իբրև գետ:

Աստղիկ Ավետիսյան

 

Նայելով ինձ շրջապատող աշխարհին ես գրեթե միշտ տեսնում եմ աղտոտված միջավայր, թափոններ, որոնք փչացնում են բնությունը և նույնիսկ առողջական վնասներ հասցնում շրջապատող մարդկանց: Հենց այդ մարդիկ իրենց ձեռքով փչացնում են բնությունը: Օրինակ` ինչ որ ընտանիք գնում է բնության գրկում հանգստանալու, իսկ հետ վերադառնալուց աղտոտում են միջավայրը, պետք չեղած բաները թողնում են այնտեղ և հեռանում: Եթե ինձ հնարավորություն տրվեր փոխել աշխարհը, ես կփոխեի մարդկանց վերաբերմունքը շրջապատի հանդեպ:

Մարիա Ակոպովա

 
Ես կուզենայի, որ մարդիկ որսորդություն չանեին: Մեր անտառներում այլևս կենդանիներ չեն մնացել դրա պատճառով: Օրինակ, մի գայլի կամ արջի ոտնահետք են տեսնում, իսկույն բարձրանում են անտառ. «Վայ, ո՞ւր ա, ո՞ւր ա էդ արջը: Էն ա, տղերք, կրակեք…»

Իմա՞ստը… Թող ապրեն, էլի, էդ կենդանիները: Ձեզ ի՞նչ ցավ են պատճառել: Հենց դրա համար էլ մենք առանց վախենալու բարձրանում ենք անտառ, որովհետև գիտենք, որ այնտեղ կենդանի չկա և արդեն չի լինի:

Հրաչ Չոփիկյան

 
Երբ մենք գնում ենք Հայաստանի տարբեր վայրերում, բնության գրկում հանգստանալու, չենք կարողանում մի մաքուր տեղ գտնել հանգստանալու, որովհետև շատ կեղտոտված են:  Ես, եթե ես հնարավորություն ունենայի, կստեղծեի այնպիսի սարք, որը կմաքրի բնության մեջ թափված աղբը: Ես նաև կպահպանեի իմ քաղաքի մաքրությունը:

Լենա Խաչատրյան

 
Ես ապրում եմ Գյումրիում և հաճախ գյումրեցիներից լսում եմ. «Մեր քաղաքը կեղտոտ է»: Սակայն ոչ մի գյումրեցի քայլեր չի ձեռնարկում, որպեսզի այն մաքուր պահի: Հաճախ, երբ քայլում եմ փողոցներով, տեսնում եմ, թե ինչպես են մարդիկ հյութ խմում և շիշը գցում գետնին կամ ուտում են արևածաղիկ և կեղևը թափում գետնին: Հետո այդ նույն մարդիկ են ասում, որ մեր քաղաքը կեղտոտ է: Ես կփորձեի հսկողություն սահմանել, որպեսզի թույլ չտայի աղբը թափել, և այդ ժամանակ ոչ մի մարդ չէր կարող ասել, որ մեր քաղաքը կեղտոտ է:

Նունե Կարապետյան

 

Մի անգամ ես մայրիկիս ու տատիկիս հետ գնում էի տուն: Մի թափառական շուն ընկավ իմ հետևից և եկավ մեր բակ: Նրա անունը Ցոլակ դրեցինք, և նրան շատ էինք սիրում: Մի անգամ մենք արթնացանք և տեսանք, որ Ցոլակին, անտեր շան տեղ դնելով, երշիկի մեջ դեղ ներարկելով, սատկացրել էին:

Ես թափառական շների ու կատուների համար օթևան կբացեի, որպեսզի նրանց չսատկացնեին, այլ պահեին: Ես թույլ չէի տա, որ որևէ կենդանու կրակեին կամ այլ ձևով զրկեին կյանքից: Մենք չենք նրանց կյանք տվել  և  կյանքից զրկելու իրավունք չունենք:

Մարիամ Պողոսյան

Ես և ընկերուհիս ունենք մի սովորություն. ամեն շաբաթ և կիրակի օրերին գնում ենք մեր տան մոտ գտնվող այգին՝ հեծանիվ քշելու։ Ինքս շատ եմ սիրում այդ զբաղմունքը։ Մաքուր օդ, սպորտ, ընկերուհուս հետ հետաքրքիր զրույցներ և լավ ժամանակ։ 

Մի օր, մեր սովորության համաձայն, միասին շրջում էինք հեծանիվներով։
-Մերի, պատկերացրու ինչ լավ կլիներ, եթե լիներ հեծանիվների միջազգային օր։
-Բայց իմ իմանալով այդպիսի օր կարծես թե կա, – պատասխանեցի ես։
-Դե հա, կա, բայց ոչ այնպես, ինչպես ես եմ այն պատկերացնում։
-Իսկ ո՞նց ես դու պատկերացնում,- շարունակեցի։
-Դե՜, օրինակ, այդ օրը ոչ մի մեքենա չերթևեկի, միայն հեծանիվներ վարեին բոլորը, պատկերացրու, ի՜նչ հավես կլիներ։
-Հա՜, իրոք։
Այսպես երազելով վարում էինք հեծանիվները մեր փոքրիկ քաղաքում, որտեղ չկա հեծանիվների համար նախատեսված ոչ մի հարմարություն։

-Սոն, բա պատկերացրու, ինչ լավ կլիներ, եթե Թալինում լինեին հեծանիվների համար կայանատեղիներ ու ճանապարհներ, այդ ժամանակ կկարողանայինք հանգիստ վարել դրանք, առանց վախենալու, որ շուրջը մեքենաներ են ու փոքր երեխաներ, որոնք յուրաքանչյուր պահի կարող են դուրս գալ քո առաջ։
-Երանի էս մեր ասածները մի օր իրականություն դառնան,- շարունակեց Սոնան տխուր տոնով,- տեսնեսէ կիրականանա՞ն, թե ոչ։
-Հուսանք՝ այո՛։

Շիրակի մարզի մեր պատանի թղթակիցները խոսում են իրենց հուզող սոցիալական խնդիրների մասին։

Ապրելով Հայաստանում՝ ոչ թե ապրում ենք, այլ գոյատևում: Ու դա գիտենք բոլորս: Մեծ թե փոքր  ցանկություն ունեն երկիրը լքելու: Ունեն շատ պատճառներ, ու դրանցից է  արտագնա աշխատանքը, որը վատ է անդրադառնում իմ ու  մնացած երեխաների  և ինչու չէ, ընտանիքի բոլոր անդամների վրա: Առաջին հերթին երկար ամիսների բացակայության կարոտը, քանի որ այստեղ  չկան նորմալ վարձատրությամբ աշխատատեղեր: Այս թեմայով շատ կարելի է մանրանալ, սակայն մի բուռ Հայաստան ու լիքը հուզող հարցեր: Երեխաներ` երազանքներով լի, որոնք չեն իրականանում հենց փողի պատճառով:

Հաջորդ հուզող հարցը անբարենպաստ ճանապարհներն են ու հին երթուղայինները։ Ապրում ենք քսանմեկերորդ դարում, բայց նախորդ դարի մեքենաներով ենք երթևեկում:

Անընդհատ լուրեր կան լույսի թանկացման վերաբերյալ. «Ի՞նչ, բոլորս լքե՞նք մեր երկիրը: Այսպես ու՞ր ենք հասնելու…»

Նաև հուզում է այն, որ կան շատ դպրոցներ, որոնք սոլյարայուղով են տաքացվում, բայց մեկ է, չեն տաքանում:

Մտքումս շատ հուզող հարցեր ունեմ, սակայն մի բան եմ երազում՝ բարեկեցիկ երկիր և բարեկեցիկ կյանք: Այստեղ մնալու ցանկություն և ոչ թե` փախչելու:

Անժելիկա Մուրադյան
գ. Վահրամաբերդ

 

Մարդիկ Հայաստանում մոտավորապես 70 տոկոսը մեկնում են երկրից դուրս աշխատելու նպատակով: Իսկ տուն են վերադառնում Ամանորին, համարյա բոլորի մոտ այդպես է: Լինում են դեպքեր, երբ անգամ այդ տարում տանը չեն էլ լինում: Կպատմեմ մի դեպք, երբ հայրը աշխատելու նպատակով հեռացել է երկրից` չկարողանալով տուն վերադառնալ երկու տարի: Այդ ընթացքում կինը հոգնել և հեռացել է տանից երեխայի հետ: Լինում են նաև դեպքեր, երբ դրսում գտնվելով  չեն կարողանում ամենակարևոր և անփոխարինելի պահերին գտնվել իրենց ընտանիքների անդամների կողքին: Ծնողները թանկ են իրենց երեխաների համար, իսկ երեխաները ծնողների, բայց աչքիս տեսածով եմ ասում, շատ ժամանակ տանը չգտնվելով նրանք չեն կարողանում սգալ իրենց հարազատների մահը: Եթե հնարավորություն ունենայի, կփորձեի ու կցանկանայի, որ մարդիկ մնային և աշխատեին իրենց հարազատների կողքին: Կուզենայի Հայաստանում աշխատատեղեր լինեին և երիտասարդ մասնագետները կարողանային աշխատել Հայաստանում, այլ ոչ իրենց թե ֆիզիկական, թե մտավոր կարողությունները ծառայեցնեին ուրիշ երկրների:

Մարիամ Վարժապետյան
գ. Ազատան

 

Եթե ես ունենայի հնարավորություն, առաջին հերթին կփոխեի մարդատար տրանսպորտը: Գյուղերի ավտոբուսները հին են ու քիչ, ստիպված ենք լեփ-լեցուն տրանսպորտի մեջ խցկված երթևեկել: Գյուղերում երիտասարդական ժամանցի վայրեր կստեղծեի կամ ինտելեկտուալ խաղային կենտրոններ: Գյուղերում կանցկացնեի փողոցային լուսավորում: Երեկոները գյուղի երիտասարդությունը հիմնականում տանն է, քանի որ գնալու տեղ չկա, դրա համար էլ շատերը երազում են քաղաք տեղափոխվել:

Կիմա Ենգոյան
գ. Ազատան

 

Իմ հայրիկը աշխատում է Ռուսաստանի Դաշնությունում, և ես շատ եմ կարոտել նրան: Ու ինչպես յուրաքանչյուր ծնող, այնպես էլ իմ հայրիկը, մեզ բարեկեցիկ կյանքով ապահովելու համար գնացել է աշխատելու: Ես այս պատմությունը պատմեցի այն պատճառով, որ առաջ բերեմ այս խնդիրը. մարդիկ ստիպված են լինում լքել իրենց ընտանիքները, որպեսզի ապահովեն իրենց ընտանիքներին: Ես կփորձեի բացել աշխատատեղեր, որպեսզի ոչ ոք չլքի իր ընտանիքը:

Սյուզի Մանուկյան
ք. Գյումրի

 

Ինձ հուզում է այն հարցը, թե ինչպես կարող եմ ընտրել լավ ընկերներ, որոնք իմ կողքին լինեն թե տխրության պահին, թե ուրախության: Ես ունեմ լավ ընկերներ, բայց չեմ կարող ասել` նրանք մինչև վերջ իմ կողքին կլինե՞ն, թե` ոչ: Կուզենայի, որ մարդիկ ճիշտ գնահատեին ընկերության արժեքը:

Գևորգ Վարդիկյան
ք. Գյումրի

 

Երկրաշարժից անցել է արդեն 27 տարի, սակայն Գյումրիում դեռ շատերը ապրում են ժամանակավոր տնակներում: Մարդկանց մեծ մասը հիվանդանում ու մահանում է, քանի որ տնակներում ձմռանը շատ ցուրտ է, խոնավ, շատերը ջուր և էլեկտրաաէներգիա չունեն, հին կացարաններում հաճախ փլուզումներ են լինում:

Եթե ես հնարավորություն ունենայի, ապա անպայման կվերացնեի այդ տնակները և մարդկանց համար տներ կկառուցեի: Ու ամենակարևորը` աշխատատեղեր կբացեի:

Լիլիթ Խառատյան
ք. Գյումրի

Հիմա այս դարում տարածված է մարդկային անհավասարություն, այսինքն՝ մարդկանց խմբեր՝ հարուստներ, աղքատներ, միջին խավ և այլն: Գիտենք արդեն, որ հարուստները ճնշում են աղքատներին: Վերջիններս չեն կարողանում պաշտպանվել և ճնշվում են մեր շրջապատում: Գյուղերում, դպրոցներում կան այնպիսի երեխաներ, որոնց, այսպես ասած, հարուստները ճնշում են: Նրանք էլ ճնշվում են և չեն կարողանում արտահայտվել: Եվ այդպիսի սոցիալական խնդիրներով մարդիկ ոչ կարողանում են նորմալ հագնվել, ոչ նորմալ սնունդ օգտագործել, ոչ էլ նույնիսկ անձնական հիգիենային հետևել: Եվ դա էլ է հարուստների ծաղրանքի առարկան  դառնում:

Եթե ես հնարավորություն ունենայի, այդպիսի անապահով երեխաների ընտանիքներին կտրամադրեի սնունդ, հագուստ և այլ անհրաժեշտ պարագաներ, կամ էլ կստեղծեի աշխատատեղեր՝ նրանց ծնողներին ապահովելով աշխատանքով, նրանց տալով այնքան գումար, որպեսզի կարողանային բավարարել իրենց պահանջները:

Տիրուն Սարգսյան
գ.Վահրամաբերդ

 

Մի քանի տարի առաջ Ստեփանավան քաղաքում հորեղբորս աղջկա հետ  քայլում էի քաղաքային այգում: Նստեցինք մի նստարանի վրա ու հեռվում ձայներ լսեցինք: Մի երիտասարդ վիրավորում էր մի տարիքով մարդու: Խոսակցություններից հասկացանք, որ այդ մարդը անտուն է: Ապրում է, եթե կարելի է այդպես ասել, դրսում  ու իր օրվա ապրուստը վաստակում է մուրալով: Իսկ երիտասարդը վիրավորում էր միայն նրա համար, որ նրանից գումար էր խնդրում: Եթե ես հնարավորություն ունենայի, կօգնեի բոլոր անտուններին, և անպայման, մարդկանց մտածելակերպը և վերաբերմունքը չքավորների նկատմամբ:

Շուշան Վահանյան
գ. Բանդիվան

 

Ես մի անգամ գնում էի մեքենայով բարեկամիս տուն: Դրանից մի օր առաջ երեկոյան հորդառատ անձրև էր եկել: Ճանապարհին մենք ընկանք ջրափոսի մեջ: Երբ հասանք, հայրիկս տեսավ, որ մեքենայի պետհամարանիշները չկան: Դրանից հետո ճանապարհային ոստիկանները տուգանեցին հայրիկիս: Եթե ես հնարավորություն ունենայի, կասֆալտեի ճանապարհները:

Անի Առաքելյան
ք. Գյումրի

 

Մի օր շրջում էի ընկերոջս հետ մեր թաղամասում: Շենքերից մեկի բակում երեխաները խաղում էին: Նրանք ոգևորությունից աղմկում էին, այդ իսկ պատճառով տարեց մարդկանցից մեկը դուրս եկավ և բարկացավ նրանց վրա: Երեխաները փախան ամեն մեկը իր տուն: Ես կուզենայի, որ մեր քաղաքում ավելանան խաղահրապարակները, որ թե երեխաները լիաթոք խաղան, և թե բնակիչները հանգիստ լինեն:

Հովհաննես Գրիգորյան
ք. Գյումրի