Հայաստանի գյուղերը խորագրի արխիվներ

Լուսանկարը՝ Ռոզա Թարվերդյանի

Հայաստանի գյուղերը. Շաքի, Սյունիքի մարզ

Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի

Հայաստանի գյուղերը. Սեմյոնովկա, Գեղարքունիքի մարզ

 

Հայաստանի գյուղերը. Կարմիրգյուղ, Գեղարքունիքի մարզ

Լուսանկարը՝ Գայանե Ավագյանի

Հայաստանի գյուղերը. Բջնի, Կոտայքի մարզ

Արարատի մարզ, գ. Լուսառատ
Ֆոտո՝ Աստղիկ Քեշիշյանի

Հայաստանի մեկ րոպեն

Օգոստոսի 17-ին, ժամը 17:17 Հայաստանի տարբեր մարզերում գտնվող մեր թղթակիցները զինվել էին տեսախցիկներով եւ լուսանկարել այն, ինչ կատարվում է իրենց շուրջը։ Հյուսիսային Ամասիայից մինչեւ Սյունյաց Դարբասը, Մալիշկայից մինչեւ Ստեփանավան, Աբովյանից մինչեւ Լուսառատ. տասնյակ գյուղերի ու քաղաքների կյանքը նույն օրվա նույն րոպեին մի ֆոտոշարքում։

Վարդենիս. Ապարանի սարահարթի ու մարդագող ձորերի միջև

Գյուղը, որի մասին պատմելու եմ, և որի ծնունդն է նաև մայրս` Անուշ Համբարձումյանը, դեռ շատ վաղուց է ապաստանել Ապարանի սարահարթի ու մարդագող ձորերի միջև: Խոսքը Վարդենիս գյուղի մասին է: Հին անվանումն է` Գյուլուջա կամ Քյուլուջա, ինչպես ասում են տեղացիները:

Գտնվում է Ապարանից 5 կիլոմետր հարավ-արևելք, Քասաղ գետի միջին հոսանքի շրջանում, գետի աջ և ձախ ափերին։ 19-րդ դարավերջին և 20-րդ դարասկզբին բնակիչները տներ են կառուցել ներկայիս բնակավայրի հյուսիս-արևելյան, արևելյան հարթություններում և կամաց-կամաց անցել են գյուղամիջյան առուն ու մոտեցել Քասաղ գետին, անցել գետի ձախ ափը։
Ի դեպ, իմ հեքիաթ պապը այս գետում սիրում է ձկնորսությամբ զբաղվել, երբ մենք` թոռներս, հյուընկալվում ենք նրա տանը:
Վարդենիսի կլիման ցամաքային է՝ ցուրտ ձմեռներով ու զով ամառներով։ Բայց դե մեզ ինչ. միշտ այնտեղ ենք` լինի ամառ, թե` ձմեռ: Նամանավանդ, երբ զմրուխտյա թփերի միջից աչքով են տալիս ազնվամորին ու հաղարջը:

Գյուղն ունի դպրոց, մշակույթի տուն։ Ցավոք, դպրոցը անմխիթար վիճակում է: Ամռանը, պարզ է, աշակերտները հանգիստն են վայելում, իսկ այ ձմռանը դժվար է: Երեխաները ստիպված են վերարկուներով նստել դասարանում, որովհետև հերիք չէ` ցուրտ է, հետն էլ պատուհաններն են կոտրված (ես կասեի`ընդհանրապես չկան): Ջեռուցման վերաբերյալ խոսք անգամ չի կարող լինել:
Ինչևէ, անցնեմ առաջ ու ասեմ, որ գյուղի` քարով և կրով առաջին տունը կառուցել է Ջանիբեկ Պետրոսյանը, առաջին երկթեք շիֆերածածկ կտուրը՝ Մնացական Պետրոսյանը, առաջին խնձորի այգին տնկել է Պողոս Հովհաննիսյանը, առաջին հեռուստացույցը միացրել է Մնացական Հայրապետյանը, առաջին սառնարանը ունեցել է Մնացական Պետրոսյանը, առաջին երկհարկանի տունը կառուցել է Կարապետ Ղազարյանը…

1930-2000-ական թվականներին ավելի քան 700 վարդենիսցիներ Հայաստանի և արտասահմանի ուսումնական հաստատություններում ստացել են բարձրագույն և մասնագիտական կրթություն։ Նրանցից Տիգրան Թորոսյանն ստացել է տեխնիկական գիտությունների թեկնածուի և քաղաքագիտության դոկտորի, իսկ Վարդգես Հայրապետյանը, Յուրի Մարգարյանը, Հասմիկ Պետրոսյանը, Սոս Պետրոսյանը, Սիմոն Թորոսյանը, Գոհար Ավագյանը գիտության թեկնածուի աստիճան, Մանուկ Պետրոսյանը ՝ դոցենտի գիտական աստիճան։ Վարդենիսցիներ Կառլեն Աղաբաբյանը, Սերգեյ Պետրոսյանը, Օֆելյա Պետրոսյանը, Էթերի Պետրոսյանը, Լյովա Եղիազարյանը (իմիջիայլոց նրա եղբայրը պապիս ու տատիս հարևանն է), Ռուզաննա Ազիզյանը ղեկավարել ու ղեկավարում են Երևան քաղաքի տարբեր դպրոցներ, Ռաֆիկ Աղաբաբյանը, Կարինե Ավետիսյանը դպրոցներ են ղեկավարել Էջմիածնի շրջանում, Ռաֆիկ Ներսիսյանը՝ Աշտարակ քաղաքում, Սամվել Սեդրակյանը՝ Քաշաթաղում, իսկ Կարինե Մանուկյան-Զոհրաբյանը՝ Թբիլիսի քաղաքում։

Ինչպես հարակից գյուղերը, այնպես էլ Վարդենիսը ունի տեղեկատվություն ստանալու իր միջոցները: Դե երևի հասկացաք` բամբասկոտ կանայք ամենուր են, բամբասանքն էլ հաճախ է գյուղի մի փողոցից մյուսը գլորվում… Մեկի թոռանն են նշանում, մյուսի աղջկան` փախցնում…

Պատմություններն ու հետաքրքիր մարդկանց անունները կարելի է անվերջ թվարկել, սակայն կբավարարվեմ այսքանով ու կհուսամ, որ այս Վարդենիսը այլևս չեն շփոթի Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս գյուղի հետ, քանզի այն ևս ունի իրեն բնորոշ առանձնահատկությունները, բնակեցված է անչափ հետաքրքիր ու բարի մարդկանցով և իր ուրույն տեղն ունի Հայաստանում ու հատկապես ` Արագածոտնի մարզում:

Հայաստանի գյուղերը. Ալաշկերտ, Արմավիրի մարզ

Հայաստանի գյուղերը. Ագարակ, Արագածոտնի մարզ