Հարցազրույց խորագրի արխիվներ

violeta mkrtchyan

Ապրում ենք զինվորի շնչով

Քեռակինս՝ Արմինե Նորվարդյանը, մասնագիտությամբ մանկաբարձ-գինեկոլոգ է: Ունի ենթասպայի կոչում  և Աշտարակ քաղաքի  Մուղնի թաղամասում տեղակայված զորամասում  որպես դեղատան պետ-բուժակ  է աշխատում:   Վաառողջ զինվորին առաջինը  նա է բուժօգնություն   ցույց տալիս: Քեռակինս  իմ իդեալն է: Միշտ երազել եմ նրա պես ծառայել բանակում, հագնել համազգեստ, նրա նման ուղիղ կեցվածք ունենալ:Եվ  ոչ միայն դա: Այն, ինչ կապված է զինվորական առօրյայի հետ, ես սիրում եմ: Իսկ քեռակնոջս  սիրում և հարգում եմ նաև այն պատճառով, որ մանկուց,  իր ձեռքերի մեջ եմ մեծացել: Եվ այնքան է խնամել ինձ , որ կարծում եմ,  իրեն եմ «քաշել»:

-Մանկության տարիներին, ի՞նչ ես  երազել դառնալ և ինչո՞ւ:

-Հստակ չեմ հիշում, թե ինչ եմ երազել դառնալ, բայց դպրոցական տարիքից երազում էի ուսուցչուհի դառնալ, որովհետև սիրում էի  հսկել բոլորին:

- Իսկ չափահաս տարիքում փոխվե՞ց մտածելակերպդ:

-Երբ արդեն չափահաս դարձա, փոխեցի որոշումս, և ընտրեցի բժշկի մասնագիտությունը: Դա  ավելի հոգեհարազատ էր ինձ: Ընդունվեցի Երևանի պետական բազային բժշկական ուսումնարանը և ընտրեցի մանկաբարձ-գինեկոլոգի մասնագիտությունը: Սովորում էի գերազանց, ունեի լավ առաջադիմություն: Գնացի ուսումնարան, որովհետև բժշկական համալսարանի տարեկան վարձը շատ էր, իսկ իմ ծնողների հնարավորությունը` քիչ:

-Բժշկի մասնագիտության ո՞ր կողմն է քեզ դուր գալիս և հետաքրքրում:

-Նախնական  մասնագիտությունս`մանկաբարձ-գինեկոլոգ, ինձ շատ էր  դուր գալիս: Ես, գիտակցելով, որ միանգամից երկու մարդկային կյանքի հետ գործ ունեի՝ մոր և նորածին մանկան, սովորում էի գերազանց, փորձում էի մեծ գիտելիք ձեռք բերել: Ամեն անգամ մի նոր բան սովորելուց, ես մտնում էի ավելի նոր և հետաքրքիր աշխարհ:

-Իսկ առհասարակ դժվա՞ ր մասնագիտություն է, և  ի՞նչ գաղտնիքներ է պարունակում:

-Այո՛, իմ մասնագիտությունը շատ բարդ, դժվար ու գաղտնիքներով լի մասնագիտություն է: Ես միայն տեսականը  չէի սովորում: Մասնակցում էի նաև գործնական աշխատանքներին, հիվանդանոցների ծննդատներում մասնակցում էի տարբեր տեսակի մանկաբարձագինեկոլոգիական պրոցեդուրաների:

-Ավարտելուց հետո որտե՞ղ աշխատեցիր և ինչո՞ւ:

-Երբ կրթությունս ավարտեցի, ինձ Աշտարակ քաղաքի Մուղնի թաղամասում տեղակայված զորամասում բուժակի աշխատանք առաջարկեցին: Սկզբում, ճիշտն ասած, մի քիչ կաշկանդվեցի, բայց ընդունեցի առաջարկը:

-Ինչո՞ւ հիվանդանոցում աշխատանքի չանցար, այլ ընտրեցիր զորամասում ծառայելու և բուժակ աշխատելու գործը:

- Որովհետև հենց առաջին առաջարկը եղավ զորամասից: Իսկ առաջարկն ընդունեցի, որովհետև բացի բժշկի մասնագիտությունից, սիրում էի նաև զինվորականի համազգեստը, ճշտապահությունը և կարգ ու կանոնը: Արդեն 13 տարի է` աշխատում եմ այդ զորամասում որպես դեղատան պետ-բուժակ, և հպարտությամբ եմ կրում ենթասպայի կոչումը:

-  Աշխատանքը զինվոր տղաների հետ հե՞շտ է:

-Իմ աշխատանքային օրը շատ հագեցած է, բազմազբաղ, փորձություններով, դժվարություններով և նորություններով լի: Բացի իմ մասնագիտական հմտություններից,   անհրաժեշտ եղավ, որ զինվորական գաղտնիքներ  և հմտություններ  սովորեմ: Քանի որ  սիրում եմ իմ երկրորդ մասնագիտությունը՝ բուժակի և զինվորականի, ապա ինձ համար այն ինչ-որ առումով հեշտ է:

-Ենթադրում եմ, որ նաև սիրով ես կատարում այդ աշխատանքը:

-Սիրով եմ կատարում իմ գործը և ջանասիրաբար, որովհետև այն իմ հայրենիքի, իմ ապագայի, իմ որդիների համար է: Ամեն անգամ հիվանդ զինծառայողին տեսնելիս` սիրտս մայրական գորովանքով է լցվում, և ուզում եմ ամեն կերպ օգնել և բուժել իմ սիրելի զինվորներին: Ճիշտ է, ես զորամասում խիստ բուժաշխատող եմ, բայց հոգուս խորքում շատ նուրբ զգացմունք ունեմ, որովհետև մի քանի տարուց էլ իմ տղաներին եմ ճանապարհելու հայոց բանակ:

-Կարողանո՞ւմ  ես «լեզու գտնել» զինծառայողների հետ, երբ նրանք հիվանդ են:

-Ես միշտ էլ կարողանում եմ լեզու գտնել նրանց հետ, դա իմ բնավորության լավ գիծն է, և ասեմ ավելին, իմ զինվորները բացի իրենց առողջական խնդիրներից, ինձ դիմում են  նաև անձնական խնդիրներով:

-Քեզ ինչպիսի՞ բժիշկ ես համարում:

-Երկար տարիների աշխատանքային փորձով, մասնագիտական հմտություններով, զինվորական գիտելիքներն օգտագործելով հանդերձ,  ծառայության մեջ, ես չեմ կարող ինձ գնահատական տալ, բայց հաշվի առնելով  հրամանատարության կողմից ստացած խրախուսանքները, իմ կոլեգաների, զինծառայողների հարգանքը, կարծում եմ, որ ինձ  սիրում են, և ընդունված զինվորական բուժաշխատող եմ:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս ապագա բուժաշխատողներին:

-Մեր ապագա բժիշկներին մաղթում եմ խաղաղ և անփորձանք ծառայություն: Ուզում եմ, որ այս մասնագիտությունը ընտրելուց առաջ լավ մտածեն, նոր կայացնեն իրենց որոշումը, որովհետև բժիշկ կամ բուժաշխատող լինելը դա վեհ գաղափար է, և մեծ պատասխանատվություն` յուրաքանչյուրի կյանքի համար:

-Ի՞նչ սպասումներ ունես ապագայից:

-Իմ սպասելիքները դրական են, լավատեսական: Ամեն  դեպքում, ես այդպես եմ ուզում: Ուզում եմ, որ լինենք ազատ, անկախ և ապրենք խաղաղ պայմաններում: Թող ոչ մի զինվորի մայր իր զավակին արցունքներով չճանապարհի,  դիմավորելու՛ց էլ, միայն ուրախության արցունքներ  լինեն:

laura sekoyan

Պետք է մի քիչ համբերել

Այսօր ես հարցազրույց եմ վարելու մայրիկիս` Գոհար Ղազարյանի հետ: Ի դեպ, ասեմ, որ երկար ընդմիջումից հետո նա արդեն երկու տարի է, ինչ աշխատում է:

-Մա՛մ, դժվար չէ՞ր ութ տարի դադարից հետո նորից աշխատել:

-Իհարկե դժվար է, բայց արդեն ընտելացել եմ:

-Շաբաթվա ընթացքում ընդամենը երկու օր ես տուն գալիս,  աշխատում ես Երևանում, ու այդ երկու օրն ես տեսնում հարազատներիդ: Այդ ամենին է՞լ ես ընտելացել

-Աղջի՛կս, պարզ է, որ դժվար է, և դրան ընտելանալ հնարավոր չէ: Իսկ ինչ վերաբերվում է հարազատներին, ապա կասեմ, որ դա իմ աշխատանքից դժվար է: Մայրը, ինչքան էլ հեռու լինի իր զավակներից, միևնույն է,     հոգով, սրտով ու մտքով այնտեղ է, որտեղ իր ձագերն են: Գիտեմ, որքան ինձ համար է դժվար, այնքան էլ ձեր` քո  ու եղբորդ:

-Լավ, մա՛մ, հերիք է տխուր բաներից խոսենք, արդեն հարց տալս էլ չի գալիս: Ինչևէ, շարունակենք: Պատմիր մի քիչ քո աշխատավայրի մասին:

-Իմ աշխատավայրը գտնվում է Մալաթիա թաղամասում, մի գողտրիկ վայրում: Գործընկերներս հիմնականում աղջիկներ են, միայն մի երեք-չորս տղա կա: Աշխատակիցները բարեհամբույր են միմյանց նկատմամբ:

-Շատ լավ է, մա՛մ, որ  գոհ ես քո աշխատանքից: Իսկ այժմ պատմիր, թե ինչպիսի՞ն է քո աշխատանքի բնույթը և ի՞նչ եք անում այնտեղ:

-Աշխատանքը բարդ չէ: Ասեմ, որ  մենք պատրաստում ենք բրենդային խանութների տոպրակներ, կոնյակի կամ գինու տուփեր և այլն: Որպեսզի աշխատողը իր աշխատանքը լավ կատարի, պետք է պարզապես ընդունակ լինի, որ նախագծողի տված գծագիրը կարողանա վերածել տուփի կամ տոպրակի:

-Իսկ ի՞նչ կարծիքի ես տնօրինության մասին:

-Նախ ասեմ, որ բավականին պահանջկոտ մարդիկ են: Ընդանուր առմամբ, ընկերական են վերաբերվում աշխատողներին և ապահովում են ամենաանհրաժեշտ իրերով` գոգնոցով, ձեռնոցներով և այլ պարագաներով:

-Ուրախ եմ, որ այդպիսի մարդկանց հետ ես աշխատում: Իսկ այժմ մի հարց պիտի տամ քեզ և կխնդրեմ, որ անկեղծ պատասխանեսԿցանկանայի՞ր չաշխատել և մնալ տանը`մեր կողքին:

-Միանշանակ կցանկանայի, բայց մենք այնպիսի երկրում ենք ապրում, որն իր բնակիչներին չի ապահովում, և իմ նման շատ ու շատ մարդիկ տուն-ընտանիք թողած աշխատում են չնչին կոպեկների համար:Առաջին իսկ հնարավորության դեպքում դուրս կգամ այդ աշխատանքից ու կմնամ ձեր կողքին:Միայն թե` պետք է մի քիչ համբերել:

Ես ուզում էի գեղեցկացնել Իջևանը իմ քանդակներով

Զրույց հայրիկիս՝ Արմեն Դավթյանի հետ, ով արդեն քառասուն տարի է՝ քանդակագործ է

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Լավ, գնամ աշխատանքի,- ասաց հայրիկս,- արդեն ուշ է:

-Պապ ջան, կարա՞մ քեզ հետ գամ արվեստանոց:

-Ինչի՞ համար:

-Շատ եմ ուզում իմանալ, թե ոնց ես աշխատում: Եվ ընդհանրապես ուզում եմ իմանալ ավելին քո և քո աշխատանքների մասին:

-Գնանք, բայց ձանձրանալու ես:

-Չե, չեմ ձանձրանա:

Արվեստանոցում

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Ո՞ր տարիքից և ինչպե՞ս հասկացար, որ քանդակագործությունն է քո ապագա մասնագիտությունը:

-Դե, քո կարծիքով ո՞ր տարիքից եմ սկսել քանդակել:

-Երևի երեսուն կամ երեսունհինգ:

-Չէ, չէ: Ես արդեն յոթերորդ դասարանում դպրոցում կավիճի վրա Լենինի գլուխն էի քանդակում:

-Բայց փոքր կավիճների վրա ո՞նց ես կարողացել քանդակել Լենինի գլուխը:

-Մեր ժամանակ կավիճները մեծ էին: Ես դասարանի ամբողջ կավիճները սպառում էի, ու դասատուս միշտ բարկանում էր, որ դասարանում կավիճ չկա: Մի օր պարզվեց, որ դա իմ ձեռքի գործն է: Եվ հենց այդ ժամանակ դասատուս իմացավ արձանիկների մասին և հասկացավ, որ ես տաղանդավոր եմ, ու դրա մասին պատմեց հորս: Երբ պապաս իմացավ, ինձ տարավ Երևանում ապրող քանդակագործի մոտ, ու ես իր մոտ մի քանի ամիս պարապեցի քանդակագործություն: Հետո ընդունվեցի Թերլեմեզյանի անվան ուսումնարան, այնտեղ ծանոթացա երջանկահիշատակ Սարո Սարուխանյանի հետ, ով իմ դիպլոմային աշխատանքի պաշտպանության ժամանակ ընդդիմախոս էր: Հետո ուսումս շարունակեցի Գեղարվեստի պետական ակադեմիայում: Ավարտեցի: Սարոյի հետ կապը շարունակվում էր, ու մենք մի օր որոշեցինք գալ Իջևան ու կազմակերպել քանդակագործության սիմպոզիում: Եվ հենց այդ տարիներին Սարոյի ու Իջևանի շրջկոմի առաջին քարտուղար Ջեմմա Անանյանի  առաջարկով քաղաքապետարանը ինձ նվիրեց մի արվեստանոց:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Իսկ ո՞նց եղավ , որ չմնացիր Երևանում ու հետ եկար Իջևան:

-Դե Իջևանը ինձ շատ հարազատ էր, ու ես շատ էի ուզում գեղեցկացնել Իջևանը իմ գործերով: Ու հիմա, ոնց տեսնում ես, շատ գործեր ունեմ Իջևանում տեղադրած:

-Գնահատում եմ պապիկի արածը, ինքը կարող էր մտածել, որ քանդակագործ լինելով շատ փող չես աշխատի, ու քեզ ստիպեր սովորել, օրինակ՝ իրավաբանություն:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Ես չէի էլ սովորի ուրիշ ինչ-որ բան: Ես շատ համառ էի էն ժամանակ: Գոռը (եղբայրս) լավ էր քանդակում, բայց ավելի շատ էր սիրում խեցեգործություն և նկարչություն, ես իրեն չհամոզեցի դառնալ քանդակագործ, շատ լավ գիտակցելով, որ եթե ինքը դառնար քանդակագործ, շատ ավելի հեշտ կլիներ գումար վաստակել:

-Պապ, իսկ ո՞ր քարն ես ամենաշատը սիրում:

-Սպիտակ մարմարը, որի վրա աշխատելը շատ դժվար է, բայց աշխատանքները շատ գեղեցիկ են ստացվում:

-Իսկ Թերլեմեզյանի ու Գեղարվեստի պետական ակադեմիայի քո ծանոթներից շատե՞րն են, որ դարձել են քո նման քանդակագործ:

-Չե, մի քանի հոգի գիտեմ, ովքեր ունեն քարի արտադրամաս, բայց քանդակագործությամբ չեն զբաղվում:

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Անուշիկ Դավթյանի

-Հըմմմ, ի՞նչ ես երազում քանդակել:

-Շատ կուզեմ քանդակել մեր հայ թագավորներից մեկին, ինչ-որ մեծ ժայռի վրա:

-Երանի կատարվի երազանքդ…

hovhannes ghulijanyan

Վազաշենից Մեծամոր՝ անվտանգ կյանքի հույսով

2014 թվականին մեր դասարան նոր աշակերտ եկավ։ Ծանոթացանք նրա հետ: Պարզվեց, որ Մարիամ Թեմուրազյանը սահմանամերձ գոտում է ապրել։ Այժմ ցանկանում եմ նրա հետ հարցազրույցի միջոցով ավելի շատ մանրամասներ իմանալ։ Նաև նշեմ, որ հիմա Մարիամը 15 տարեկան է և այս երկու տարիների ընթացքում նա դասարանում աչքի է ընկել իր գերազանց առաջադիմությամբ։

-Մարիամ, որտե՞ղ էիր ապրում մինչև Մեծամոր տեղափոխվելը:

-Մինչև 2014 թվականը ապրել եմ Տավուշի մարզի սահմանապահ Վազաշեն գյուղում: Իսկ 2014 թվականից տեղափոխվել եմ ընտանիքիս հետ Արմավիրի մարզի Մեծամոր քաղաք:

-Ինչո՞ւ եք տեղափոխվել Մեծամոր:

-Գյուղը սահմանամերձ է, կրակոցներ շատ են լինում, բուն պատճառը դա է, իսկ բացի դրանից լավ ուսման համար:

-Կրթության որակը շա՞տ է տարբերվում:

-Այո, շատ: Դպրոցումշատ առարկաներ իրենց ուսուցիչները չեն դասավանդում, քանի որ գյուղում ուսուցիչ էլ չի մնացել:

-Այսինքն բացի ձեզնից շա՞տ հեռացողներ կային:

-Այո’, գյուղը գրեթե դատարկվում է: Այն մարդիկ, ովքեր հնարավորություն չունեն այլ տեղ տեղափոխվելու՝ կրակոցների ժամանակ գնում են իրենց բարեկամների տուն:

-Շատ ցավալի վիճակ է: Իսկ ծանոթներ ունե՞ք գյուղում, ումից տեղեկանում եք գյուղի ներկա վիճակի մասին:

-Այո’, ամեն օր խոսում ենք: Ներկա պահին կրակոցներ չկան, բայց երբ էլ որ լինում են, շատ ուժեղ են լինում:

-Իսկ հե՞շտ էր Մեծամորում հաստատվելը: Կցանկանայի՞ք վերադառնալ գյուղ:

-Մեծամորում հաստատվելը այդքան էլ հեշտ չստացվեց, կարոտում էի գյուղս: Կցանականայի վերադառնալ, բայց ինչպես ծնողներս են ասում. «Գյուղում ապագա չկա»:

-Կա՞ն խմբակներ, որոնց հաճախում ես Մեծամորում: Եվ արդյո՞ք ապագան ձեր տեսնում ես Մեծամորում:

-Այո’, հաճախում եմ տիկնիկային թատրոնի խմբակ: Դա իմ ապագայի մի մասն է կազմում:

Ամեն անգամ դասարանում Մարիամին տեսնելիս ակամա հիշում եմ մեր սահմանամերձ գյուղերը, որոնք կրակոցների պատճառով դատարկվում են: Երազում եմ, որ մի օր Մարիամի ծնողները հաստատ համոզված լինեն, որ գյուղում ապրելն անվտանգ է, և գյուղն ապագա ունի:

amalya harutyunyan

Գրասեղանիս ամենագաղտնապահ ընկերը

-Հիմա ինչ պատմեմ, ոչ ոք չի իմանա, այդպես չէ՞:

Երբ հերթական անգամ նստեցի գրասեղանիս առջև և փորձեցի գրել, թուղթս սովորականից ավելի կարևոր առարկա թվաց: Սկսեց մի տեսակ ժպտալ ինձ և վստահեցրեց:

-Ոչ ոք չի իմանա:

Երբևէ չէի մտածել, թե ինչու ենք գրում հենց թղթի վրա, ով է նա և արդյո՞ք պահում է մեր գաղտնիքները:
Հարցեր առաջացան, բազում հարցեր, և մեր զրույցը երկար շարունակվեց:

-Ո՞րն է ձեր մասնագիտությունը և ինչո՞վ եք զբաղվում:

-Երբ նոր էին ինձ ստեղծել, երկար եմ մտածել, թե ինչ մասնագիտություն կարելի է ընտրել: Սակայն այդպես էլ չկարողացա կողմնորոշվել և որոշեցի դառնալ պարզապես մարդու օգնականը: Ամեն վայրում ու պարագայում մարդուն օգնության եմ գալիս ես և հեշտացնում նրա գործը:

-Ո՞րն է ձեր դերը մարդու կյանքում:

-Ես այն մեկն եմ, ով իր վրա է կրում հազարավոր մարդկային զգացմունքներ: Երբ մարդիկ ցանկանում են կիսվել իրենց ուրախության, տխրության կամ զայրույթի մասին, ընդամենը իրենց նախադասությունները շպրտում են ինձ վրա, և ես լուռ տանում եմ մարդկանց զգացմունքները իրենց փոխարեն: Իմ միջոցով նաև հազարավոր մարդիկ իրար հետ են կապնվում և գրում նամակներ: Ես ինքս ինձ վրա եմ զգում մարդկանց կողմից ինձ վրա շարված կարոտի խոսքերը:
Մարդիկ ինձ վստահում են: Նրանք գիտեն, որ այն, ինչ ինձ պատմում են, երբեք ոչ-ոք չի իմանա: Այդ իսկ պատճառով ես և մարդը այդքան մոտ ընկերներ ենք:

-Ինչպիսի՞  դժվարություններ եք հաղթահարում ամեն օր:

-Ամեն օր ծառերը վիճում են ինձ հետ: Իմ պատճառով է, որ կտրում են նրանց և օգտագործում նրանց փայտը: Եվ ամեն օր օդի փնթփնթոցն եմ լսում, ում թթվածինը պակասում է: Ես ինձ մեղավոր եմ զգում: Դա մեծ դժվարություն է ինձ համար, որ հաղթահարում եմ ամեն օր:
Մյուս դժվարությունը, որ հաղթահարում եմ ամեն օր, դա անտարբեր մարդկանց վերաբերմունքն է իմ նկատմամբ: Երբ ինձ պատռում են, ճմրթում և գցում աղբարկղը: Երբ իմ ճակատագիրը նրանց ամենևին էլ հետաքրքիր չէ:

-Ի՞նչն է ձեզ տխրեցնում և ուրախություն պատճառում:

-Երբ հիշում եմ, թե մի քանի դար առաջ ինչպես էր, և հիմա ինչպես է, մի քիչ տխրում եմ: Երբ մարդիկ նոր էին ինձ հայտնաբերել, խնամքով էին վերաբերվում, սիրում էին ինձ: Հիմա մարդիկ ինձ փոխարինողներ են գտել` այդ հեռախոսները և համակարգիչները: Այն, որ հետզհետե մարդկանց համար անկարևոր եմ դառնում, տխրություն է ինձ պատճառում: Իսկ ուրախանում եմ, երբ մարդիկ կիսում են ինձ հետ իրենց մտքերն ու կարծիքները: Չափազանց շատ եմ սիրում լուռ լսել նրանց:

-Ինչի՞ց եք վախենում:

-Ինձ վախեցնում է մարդկանց ինձ նվիրած զայրույթի և տխրության խոսքերը: Երբ մարդիկ տխրում են, թախծով են լցնում ինձ, ես էլ վախենում եմ:
Բայց ամենից մեծ սարսափը մարդկային արցունքներն են, որոնք լցվում են ինձ վրա և քայքայում ինձ: Սարսափելի է տեսնել և զգալ աշխարհի վրա ամենակարող էակի` մարդու թուլությունը:

-Ո՞րն է ձեր յուրահատկությունը:

-Իմ յուրահատկությունը կայանում է նրանում, որ անցնեն էլ հազարավոր տարիներ, ես կմնամ բոլորի կողմից սիրված և վստահված թուղթը, ով պատրաստ է լսել աշխարհի 7 միլիարդ մարդկանց:
Վերցրեցի թուղթս ու շարունակեցի գրել: Իսկ նա նորից նշեց.
-Ոչ-ոք չի իմանա, խոստանում եմ:

Տեղ տվեք ձեր մտքին և ցանկություններին

Հարցազրույց նկարիչ Արսեն Պետրոսյանի հետ

-Արսեն, ախր, ո՞նց ա մոտդ էսքան նման ստացվում:

-Ասեմ, բայց խոստացիր, որ կհավատաս:

-Հա, ասա, իհարկե, կհավատամ:

-Որովհետև я гений…

Ծիծաղում ենք:

Դու, հավանաբար, մտածում ես, որ ես զրուցում գլուխգովան մեկի հետ, սխալվում ես, նայիր ներքև և համոզվիր ինքդ…

Հավանաբար քեզ հետաքրքրեց նկարելու այս ոճը:

Դե, ինչ անցնենք հարցազրույցին:

-Ե՞րբ ես սկսել նկարել այս ոճով, և ի՞նչ է իրենից ներկայացնում այն:

-Այս ոճով նկարում եմ գրեթե մի տարի: Ոճը համարձակորեն կարելի է անվանել փոփ արթ, որն իրենից ենթադրում է հայտնի մարդկանց դիմանկարներ՝ կատարված 2 և ավելի գույներով՝ ըստ ճաշակի: Նկարիր ինչպես ու ինչ գույնով ուզում ես… Թերևս այսպես կարելի է հակիրճ ներկայացնել փոփ արթը: Չնայած ես շատ գույներ չեմ օգտագործում. սև, սպիտակ, մոխրագույն: Ոճի առանձնահատկությունն ավելի շատ մարդկանց  ուշադրություն գրավելն է, քան կգրավի հասարակ նկարը: Բայց և այնպես, բոլորին հասու չէ, սեփական փորձիցս եմ ասում:

-Հիշո՞ւմ ես առաջին աշխատանքդ այս ոճի մեջ: Ինչպիսի՞ արձագանքներ եղան:

-Իհարկե, հիշում եմ… Առաջինը Նորմա Ջին Բեյքերն էր՝ Մերիլին Մոնրոն: Շատ հաջող դիմագծեր ունի, շատ հաջող: Ինչպես միշտ, ոչ ոք չէր հասկանում՝ ինչ եմ անում: Հարցերի էլ չէի պատասխանում, լուռ գործովս էի զբաղված: Լավագույն գնահատականն ինձ համար շրջապատի մարդկանց գնահատականն է: Այ, թե ինչ է նշանակում հոգեկան բավարարվածություն:

-Մի տարի առաջ սա քեզ համար հոբի էր, իսկ այսօր դու կարո՞ղ ես ասել, որ նաև աշխատանք է:

-Իհարկե, կարող եմ: Հոբին աշխատանքի վերածելու փորձ ես արդեն ունեցել եմ 5 տարի առաջ, այնպես որ գիտեի՝ ուր եմ գնում: Գումարը մի կողմ, բայց երբ տեսնում ես պատվիրատուի էմոցիաները, դեմքին կարդում ես այն ամենը, ինչ ինքն արտահայտում է աչքերով մի քանի վայրկյանում, ակամայից դու էլ ես ինքդ քեզ շնորհակալ լինում: Համարձակ կարող եմ ասել, որ իմ վարձատրությունը միայն նյութական չէ: Ամենալավ աշխատանքն էլ վարձատրվող հոբին է…

-Իսկ ո՞վ կամ ի՞նչն է եղել քո ոգեշնչման աղբյուրը:

-Սկսեմ նրանից, որ դեռ մանկուց ինձ ոգեշնչողները եղել են ծնողներս ու հարազատներս: Առավել օբյեկտիվ իմ աշխատանքները գնահատում է հայրս: Վերջին դիմանկարներից մեկի մասին նա ասաց, որ նմանությունը 99 % է… Ես հասկացա, որ թերություններ իմ մեջ արդեն  պետք է փնտրեմ ինքս: Ոգեշնչման աղբյուր է նաև ամերիկացի հանրահայտ ավտոդիզայներ Չիփ Ֆուզը, որի աշխատանքներն ինձ մղեցին ավտոնկարչությունը տեղափոխել ավելի լայն հարթություն. դա, կարելի է ասել, նոր շրջան է ինձ համար:

-Իսկ մոտավորապես ո՞ր տարիքում ես նկատել, որ ունես նկարելու ձիրք:

-Ասում են, որ մարդ հիշում է իր մանկությունը սկսած 4 տարեկանից… Կա չէ՞ այսպիսի բան: Ես չեմ հիշում, երբ եմ սկսել նկարել, հիշում եմ միայն առաջին նկարս, որը սեպի նման մխրճվել է հիշողությանս մեջ ու դուրս չի գալիս: Դեղին ճուտիկ էր, որը պահում էի իմ դարակում: Մինչև հիմա էլ, ամեն անգամ, երբ բացում եմ դարակը, հույս ունեմ, որ կգտնեմ այդ նկարը….

-Երբևէ ունեցե՞լ ես կտավ նկարելու ինքնուրույն գաղափարներ:

-Չգիտեմ ինչքանով զարմանալի կթվա, բայց կտավի վրա նկարել եմ մի անգամ, այն էլ բանակում: Հեռու եմ կտավի վրա բնություն, կենդանիներ կամ նմանատիպ բաներ նկարելուց: Չի ձգում ինձ այդ ամենը: Կտավի հետ կապված մի աշխատանք եմ պլանավորում, որը շուտով կփորձեմ անել: Մեքենա է լինելու, մոդելը չեմ որոշել… Մեքենաներն էլ, նկարչության նման, մանկուց կենցաղիս անբաժան մասն են: Չեք պատկերացնի, ախր, ինչ խանդավառություն եմ ապրում, երբ նայում եմ ավարտած աշխատանքիս, ու այն ինձ դուր է գալիս: Քիչ է մնում դուռը բացեմ, քշեմ-գնամ:

-Իսկ եղե՞լ են պահեր, որ մուսադ կորել է: Եթե այո, ապա ինչպե՞ս ես դա հաղթահարել:

-Մուսան ինձ համար, ինչպես թանաքը` գրիչի:  Լինում է, ամեն ինչ պատրաստում ես, նստում ես, որ պետք է նկարես, մուսադ լքում է քեզ: Նախանձելի զգացողություն չէ, ինչ խոսք, բայց մեծ աղետ էլ չէ: Այդ պահերին ուղղակի փոխվում են պլաններդ, ու դու չես նկարում: Իսկ ինչ վերաբերում է մուսայաբացակայությանը, այսպես ասեմ, հաղթահարման դեպքեր դեռևս չեն գրանցվել:

-Իսկ եղե՞լ է հակառակը, որ դու ցանկացել ես կտրվել աշխարհից և ներսումդ կուտակվածը հանձնել  թղթին:

-Գիտեք, ես թղթին չեմ հանձնում իմ զգացմունքները: Միակ բանը, որ կարող եմ անել վերոնշյալ դեպքում, նույն զգացմունքների ու էմոցիաների ազդեցության տակ իմ իսկ ընտրած մարդուն կամ առարկան թղթին ու շրջապատի դատին հանձնելն է: Նման դեպքերը, բարեբախտաբար, չեն գերակշռում իմ կյանքում:

-Իսկ ի՞նչ կցանկանաս սկսնակ նկարիչներին:

-Սկսնակ նկարիչներ ջան, տեղ տվեք ձեր մտքին ու ցանկություններին: Գլուխգործոց ստեղծելու համար պարտադիր չի կարմիր դիպոլմով ավարտել արվեստի դպրոցը: Ուզում եք հաճույք ստանալ ձեր աշխատանքներից` հաճույքով նկարեք, ազատություն տվեք վրձնին կամ մատիտին, ինքը կանի ամեն ինչ ձեր փոխարեն: Ձեզ մնում է շատ ուզել ու հոգի ներդնել: Կստացվի, կտեսնեք: Հաջողություն եմ մաղթում բոլորին, թող ռետինի կարիք չունենան:

Հարցազրույցը վարեց՝ Կարինե Նահապետյանը

Եթե միայն հավատաս` հրաշքներ վրանում էլ կլինեն

Արարատից՝ Լոռի, Վանաշենից՝ Լեռնավան ձգված ուղի: Ավերված տնից՝ մինչև մեռածի հարություն տեսած աչքեր: Ցավալի կորուստներից՝ մինչև դժվարությունների հաղթահարում ու ժպիտ…  49 տարվա խրթին ճանապարհ, որը լի է եղել ինչպես հետաքրքիր ու դրական, այնպես էլ հուզիչ, ծանր ու դժվարին իրադարձություններով ու պատմություններով:

Զրույց մորս՝ Ժաննա Այվազյանի հետ:

-Կխնդրեի՝ մի փոքր պատմեիր քո մասին:

-Ծնվել եմ 1966թ.-ին Արարատի շրջանի Վանաշեն գյուղում: 1974-1984 թթ. սովորել եմ գյուղի միջնակարգ դպրոցում, այնուհետև ընդունվել եմ ԵՊՀ Կիրառական մաթեմատիկայի ֆակուլտետ: Նախքան ավարտելս ամուսնացել և եկել եմ Լոռու մարզի Լեռնավան գյուղ: Ավարտել եմ 1989թ.-ին և նույն տարում էլ ընդունվել եմ Սպիտակի Ֆ. Նանսենի անվան հիվանդանոցում որպես ավագ տնտեսագետ: Այնտեղ աշխատել եմ 7 տարի: Մոտ 10 տարի ընդմիջումից հետո, որի ընթացքում մեծացրել եմ 3 երեխա, 2010թ.-ից աշխատանքի եմ անցել Լեռնավանի գյուղապետարանում, որպես՝ գյուղապետի օգնական:

-Ի՞նչ կպատմես ձեր հայրական գյուղից՝ Վանաշենից:

-Գյուղի բնակչության մի մասը գաղթել է Վանից, իսկ մյուս մասը հայրենադարձվել են Իրանից և Սիրիայից: Գյուղի նախկին անունը եղել է Թայթան, հետո, երբ Հովհաննես Շիրազը այցելել է գյուղ, իր առաջարկությամբ գյուղը անվանափոխվել է՝ Վանաշեն: Գյուղն ունի շատ գեղեցիկ դպրոց, մանկապարտեզ, մշակույթի տուն, իսկ վերջերս Եղեռնի հարյուրամյակի առթիվ գյուղում բացվել է հուշակոթող: Գյուղի բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է հողագործությամբ, այգեգործությամբ: Գյուղում հայերի հետ կողք-կողքի համերաշխ ապրում են նաև եզդիներ: Բավականին բարեկեցիկ գյուղ է:

- Ի՞նչ կասես Լեռնավանի մասին, որտեղ այժմ բնակվում ես:

-Լեռնավան համայնքը ոչ մեծ գյուղ է: Ունի 1600 բնակչություն: Այս գյուղի նախկին անունը եղել է ՝ Ղաչաղան: Տեղացիների մի մասը գաղթել է Արևմտյան Հայաստանի Բասեն գավառից, իսկ ավելի փոքրաթիվ մասը՝ Մշո Գոպալ գյուղից: Գյուղը  շատ է տուժել երկրաշարժից. երկրաշարժի ժամանակ քանդվել են բոլոր կարևոր նշանակության շինությունները: Նախկինում ունեցել է մշակույթի տուն, մանկապարտեզ, գրադարան, որոնք մինչև այժմ չեն վերականգնվել: Գյուղում կա 19-րդ դարի եկեղեցի, որը վերակառուցվել է բարերար Մանվել Կարապետյանի միջոցներով 1996 թ.-ին: Գյուղի աջաթևյան բարձունքում կա պուրակ, որտեղ տեղադրված են Հայրենական Մեծ պատերազմում զոհվածների անվանական  հուշաքար և հուշակոթող, դրանց հարակից՝ երկրաշարժի զոհերի հիշատակին՝ խաչքար, ինչպես նաև վերջերս՝ գյուղի ազատամարտիկներից՝ Վոլոդյա Հովհաննիսյանի (Քեռի) մահից հետո տեղադրվեց աղբյուր-հուշաքար: Գյուղը շրջապատող լեռներից մի քանիսում կան դեռևս չուսումնասիրված քարանձավներ, օրինակ՝ Արջի բուն, Թագավորի թախտ անունները ստացած քարանձավները: Գյուղում գործում է դպրոց և նախակրթարան՝ մեկ շենքում: Գյուղի տղամարդկանց մեծ մասը մեկնում է արտագնա աշխատանքի, իսկ բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է հողագործությամբ և անասնապահությամբ:

-Որո՞նք են Վանաշենի և Լեռնավանի գլխավոր տարբերությունները:

-Վանաշեն գյուղը ունենալով մշակույթի տուն, գրադարան, մարզասրահ, գյուղի երեխաներին, երիտասարդությանը լրացուցիչ կրթվելու և հագեցած առօրյա ունենալու հնարավորություն է տալիս: Իսկ Լեռնավանը չունի նմանատիպ կառույցներ: Վանաշենը, գտնվելով մայրաքաղաքին մոտ, ավելի լայն հնարավորություն է ստեղծում բնակչության համար: Շատ է նաև կլիմայական տարբերությունը, քանի որ Արարատյան դաշտավայրում ամռանը շատ շոգ է, իսկ Լեռնավանը գտնվելով լեռնային շրջանում, գտնվելով ծովի մակարդակից 1700մ բարձրության վրա ավելի զով է:

-Մեկում ծնվել, հասակ ես առել, իսկ մյուսում ապրում ես արդեն երկար տարիներ, այժմ ո՞ր գյուղն է քեզ ավելի հոգեհարազատ և ինչո՞ւ:

-Այս գյուղը, որովհետև այստեղ ես տուն եմ կառուցել, լավ այգի եմ հիմնել, իմ երեխաները այստեղ են ծնվել, մեծացել: Այստեղ աշխատում եմ և իմ աշխատանքով ինչ-որ չափով իմ ներդրումն ունեմ գյուղի զարգացման հարցում: Եվ հետո, ես Վանաշենում ապրել եմ ընդամենը 17 տարի, այսպես ասած, երեխա հասակում, և շատերին չեմ ճանաչել, այդ պատճառով շատ կապված չեմ այնտեղի բնակչության հետ: Իսկ Լեռնավանում ապրել եմ իմ գիտակից կյանքի տարիները և աշխատանքի բերումով արդեն կապվել եմ, կարելի է ասել, ամբողջ գյուղի բնակչության հետ:

-Դու նշեցիր, որ ԵՊՀ-ն ավարտել ես 1989թ.-ին, այսինքն՝ Սպիտակի երկրաշարժից մեկ տարի անց, բայց ամուսնացել և Լեռնավան ես տեղափոխվել ավելի վաղ: Երկրաշարժի ժամանակ դու գյուղո՞ւմ ես եղել, ի՞նչ հիշողություններ ունես կապված այդ չարաբաստիկ աղետի հետ:

-Ոչ, գյուղում չեմ եղել: Քանի որ դեռևս ուսանող էի, ամսի 6-ի երեկոյան Սպիտակից ամուսնուս հետ եկանք Երևան: Երկրաշարժի պահին գտնվել եմ հանրակացարանի իմ սենյակում: Շենքն ահավոր ցնցվեց, վազեցի միջանցք, բոլորը խառնվել էին իրար՝ չհասկանալով՝ ինչ է կատարվում: Երբ ցնցումն անցավ, մի քանի համակուրսեցիներով հավաքվեցինք մի սենյակում, քննարկում  և անգամ կատակում էինք՝ չիմանալով, թե ինչ է կատարվել այստեղ…

-Ինչպե՞ս իմացար, թե ինչ է եղել:

-Այն ժամանակ ամուսինս նույնպես ուսանող էր և այդ պահին դասի էր: Երբ վերադարձավ դասից, որոշեցինք գնալ Երևանում ապրող իր քրոջ տուն: Երբ գնացինք, քրոջ ամուսինն արդեն իմացել էր, և ամուսինս վերջինիս հետ եկան Սպիտակ, իսկ ինձ ասաց, որ առավոտյան գնամ Վանաշեն: Երբ ես առավոտյան գնացի Վանաշեն, պարզվեց՝ հայրս երեկոյան իմանալով դեպքի մասին, և չիմանալով, որ ես արդեն Երևանում եմ եղել այդ ժամանակ, մեքենայով անհապաղ մեկնել է Լեռնավան: Հեռվից քանդված տեսնելով ամուսնուս հայրական տունը, մեծ վախ է ապրել, հետո մոտենալով, դրսում տեսել է ամուսնուս հորն ու մորը: Բայց քանի որ մեզ չի տեսել, մտածել է, թե մենք մնացել ենք փլատակների տակ, և ընկել է ծանր հոգեկան վիճակի մեջ: Հետո է միայն իմացել, որ մենք դեռ ամսի 6-ին մեկնել էինք Երևան: Բայց դեռ չէր հավատում: Ինքը լինելով Լեռնավանի հարևանությամբ գտնվող՝ Ջրաշեն գյուղի ծնունդ, գնում է այնտեղ, տեսնելու իր հարազատների վիճակը: Դրսում՝ անօթևան մնացած  հարազատներից մի քանիսի երեխաներին իր եկած մեքենայով, իր հետ եկած մարդու հետ ուղարկում է Վանաշեն, և պատվիրում է այդ մարդուն, տեսնել՝ իրո՞ք ես այնտեղ եմ, թե ոչ, ու վերադառնա: Այդ մարդը գալ-գնալով հաստատում է իմ ողջ լինելը, բայց հայրս 40 օր մնաց Ջրաշենում՝ օգնելու ում ինչպես կարողանա…

-Ձեր ընտանիքը ինչպիսի՞ կորուստներ ունեցավ երկրաշարժի պատճառով:

-Ամենամեծ կորուստը մարդկային էր… Մահացան ամուսնուս քույրը և տղան… Քանդվեց տունը: Հայրդ, գիտես, մասնագիտությամբ նկարիչ էր, թեև երիտասարդ տարիքին, արդեն հասցրել էր ունենալ մի քանի ցուցահանդեսներ և բավականին ճանաչում: Պատրաստվում էր հերթական ցուցահանդեսին՝ Վանաձորում, և ներկայացվելիք նկարները թողել էր հայրական տանը: Երկրաշարժի հետևանքով նկարների մեծ մասը վնասվեցին… Փրկվեցին միայն մի քանիսը… Մեծ կորուստ էր նաև այն, որ Երկրաշարժից հետո հետո նա այլևս երբեք վրձին ձեռքը չառավ…

-Ի՞նչ ապրումներ ունեցար, երբ  եկար և ամեն ինչ տեսար ավերված:

-Երբ եկա ու տեսա, սարսափ ապրեցի… Ինձ թվում էր, որ էլ երբեք հնարավոր չի լինի վերականգնել այդ ավերածությունները: Շատ մեծ ցավ ապրեցի:
Հայրիկիդ պատմած մի դեպք եմ հիշում: Երբ գալիս հասնում են Սպիտակ, գիշեր է լինում: Դե, պարզ է, որ այն ժամանակ էլ լույսի հնարավորություն չկար: Երբ քայլերն ուղղում է քրոջ բնակարանի կողմը, ասում էր՝ զգացի, որ ոտքս մի կլոր բանի դիպավ, մտածեցի ինչ-որ առարկա է, բայց… Կրակայրիչի լույսը երբ գցում է ոտքի ճամփան տեսնելու համար, տեսնում է մահացած կնոջ գլուխ… Եվ այդ պահին ահավոր վախ է ապրում…
Երբ ավարտեցի՝ 1989թ.-ի ամռանը, վերադարձա Լեռնավան: Ապրում էինք վագոն-տնակում: Երբ աշխատանքի անցա Սպիտակի հիվանդանոցում, հիվանդանոցը գործում էր Սպիտակի ստադիոնում՝ վրանային պայմաններում, և մի քանի վագոն-տնակներում: Այդ ժամանակ հիմնականում Երևանից եկած բժիշկներ էին, մի տղայի՝ 17 տարեկան, հոսանքահարված վիճակում բերել էին մեզ մոտ: Ծնողները կարծում էին, թե այլևս հույս չկա: Մի երիտասարդ բժիշկ՝ Գուրգեն Հարությունյան էր անուն-ազգանունը՝ լավ եմ հիշում, արեց նույնիսկ անհնարինը, և շատ ջանք թափելուց հետո կարողացավ կյանք տալ գրեթե մահացած այդ պատանուն… Բոլորը ասում էին, թե մահացած է, իզուր մի տանջվիր, բայց փառք Աստծո, իր բարձր գիտելիքների, թե մեծ հավատի շնորհիվ՝ չգիտեմ,  չլսեց ոչ ոքի, և արդյունքում փրկվեց մի երիտասարդ կյանք… Բոլորը մտածում էին, որ դա հրաշք է… Դա տպավորվել է իմ մեջ, քանի որ այդ ժամանակ հասկացա, որ հրաշքներ լինում են, անգամ վրաններում…
Եվ հիմա զարմանում եմ նաև մի բանի վրա, թե ինչպե՞ս էի այն ժամանակ, երբ շատ բաների հետ մեկտեղ չկար նաև տրանսպորտ, ոտքով մոտ 10կմ անցնում՝ անգամ ձմռան ցրտին, որը այս շրջանում սարսափելի է լինում,  որպեսզի հասնեմ աշխատանքի, և նույն կերպ այդ նույն ճանապարհով վերադառնում…

Երևի մարդ արարածը պետք է համակերպվի նրան, ինչն իր համար բախտորոշված է: Գիտակցում էի, որ դա միայն իմ տառապանքը չէր, այլ շատ-շատերս էինք նույն օրի… Հասկանում էինք, որ երկիրն ավերվել էր, պատերազմ էր… Կարևորը մեզ համար այն էր, որ խաղաղություն հաստատվեր, քանի որ խաղաղ պայմաններում արդեն մարդն ամեն ինչ էլ կստեղծի…

-Իսկ Արցախյան պատերազմից ի՞նչ ես հիշում:

-Այն ժամանակ շատ երիտասարդ էինք: 1988-ին, երբ սկսվեց Արցախյան շարժումը, մենք նույնպես մասնակցել ենք: Քանի որ Ղարաբաղ կոմիտեի անդամ Վազգեն Մանուկյանը մեր ֆակուլտետում դասախոս էր, ինքն էր մեզ առաջնորդում ցույցերին: Դժվար տարիներ էին… Իմ երկու գյուղերից էլ եղան կամավորներ: Այստեղի՝ Լեռնավանի 6 կամավորները բոլորը, փառք Աստծո, վերադարձան, միայն Քեռին էր վիրավոր,  իսկ Վանաշենի մոտ 40 կամավորներից եղան զոհեր և անհետ կորածներ…

-Ես այդ տարիներից շատ հետո եմ ծնվել, և ուզում եմ իմանալ այդ դժվար տարիներին արդյոք չկա՞ր ինչ-որ լուսավոր կետ: Մի՞թե «մութ ու ցուրտ»  որակում ստացած տարիները իրոք ամբողջությամբ սև ու սպիտակ էին:

-Ինձ համար այդ լուսավոր կետը եղել է բարի մարդկանց գոյությունը: Շրջապատված եմ եղել բարի, լուսավոր մարդկանցով: Հենց այդ տարիներին եմ աշխատել այդպիսի մարդկանց՝ բժիշկների հետ, և այդ տեսանկյունից կարող եմ այդ տարիները համարել նաև՝ լավ: Ինչպես նաև, լավ՝ պատերազմի հաղթական ավարտի շնորհիվ…

-Ինչպե՞ս կարողացար դիմակայել այդ տարիներին, արդյոք չեկա՞վ մի պահ, որ ուզեցիր դուք էլ շատերի պես թողնել ու հեռանալ երկրից:

-Երբ մարդու մեջ կա մեծ սեր՝ իր ամուսնու, իր ընտանիքի, իր երկրի, աշխատանքի, իր երեխաների և շրջապատող ամեն ինչի հանդեպ, կարողանում է հաղթահարել ամեն դժվարություն… Մարդու համար ամենաթանկն իր հայրենիքն ա, իր հողն ա. Ուրիշ ոչ մի տեղ չես կարող քեզ ազատ զգալ ու երջանիկ…
Մենք ինքներս պիտի ստեղծենք թե լավ տունը, թե լավ ապրելակերպը, բայց հենց հայրենիքում: Եթե մարդը ունի ձգտում ու աշխատասեր է, իր հայրենիքում էլ կարող է լավ ապրի… Չէ՞ որ կան նյութականից ավելի վեհ արժեքներ… Մի բան էլ պատմեմ…
Էդ դժվար տարիների օրերից մեկն էր: Աշխատավարձը քիչ էր, հոգսերը գնալով շատանում էին: Ամուսինս որոշեց ու իր նկարած նկարներից երեք նկար տարավ, որ վաճառի… Շատերն էին հետաքրքրվել, որ գնեն՝ ընդ որում, շատ բարձր գնով, սակայն չէր վաճառել ու հետ էր բերել… Ասում էր՝ ինձ թվում էր, թե իմ էրեխուց պիտի բաժանվեի… Իմ ստեղծածն էր, չկարողացա տալ ոչ մեկին…

-Իսկ ի՞նչ հետաքրքիր պատմություններ կան հիշողությանդ գանձանակում՝ քո հայրենի երկու գյուղերի մասին:

-Այս գյուղի հետ կապված պատմություններին, անկեղծ ասած, լավ չեմ տիրապետում, դա ավելի լավ կարող են տեղացիները պատմել: Իսկ այ, Վանաշեն գյուղի հետ կապված փորձեմ հիշել մեկ-երկուսը:

Իմ մանկության տարիներին մեզ համար շատ հետաքրքիր էր եզդիների հարսանիքը: Երբ հարսին պետք է բերեին փեսայի տուն, փեսան բարձրանում էր կտուրը, ծառի ճյուղի վրա կապում էին կոնֆետներ, փող: Փեսան այդ ճյուղը թափ էր տալիս այնպես, որ վրայի եղածները թափվի հարսի գլխին, ու փեսան կտուրից խնձորով պետք է խփեր հարսի գլխին… Մենք էլ սրտի թրթիռով նայում էինք ՝ հո չի՞ դիպչի, վնասի… Բայց մարդիկ կողքից օդում բռնում էին խնձորը, որ չկպչի… Բացի դա հարսանիքների ժամանակ եզդիների աղջիկներն ու կանայք հագնում էին փայլփլուն, գույնզգույն տարազներ՝ ազգային, շրջան էին բռնում, պարում էին, և մեզ համար գեղեցիկ տեսարան էր դա…
Եվ նորից այդ գյուղի հետ կապված, մի զվարճալի պատմություն պատմեմ:
Քանի որ ասում են, թե վանեցիները ժլատ են, գյուղացիները պատմում են, որ գյուղացի մի վանեցի ծեր կին, տեսնում է, որ աղվեսը իր հավին բռնել, տանում է, վազում է հետևից ու կանչում. «Աղվե՜ս ջան, աղվե՜ս, էտի ածան խավ (հավ) ի, բեր՝ ես քզի հայլոր (աքլոր) կիտամ…»:
Երևի թե այսքանը…

Mane Minasyan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Տասը հաջողակ թիվ է

Իմ զրուցակիցը 7 –ամյա Վալերն է, ով ապրում է Իջևանի Գետահովիտ գյուղում: Սովորում է Իջևանի դպրոցում:

Լուսանկարը՝ Վանուհի Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Վանուհի Հարությունյանի

-Դպրոցում ի՞նչ եք սովորում:

-Մաթեմատիկա, չնայած մաթեմատիկա ես գիտեմ:

-Որտեղի՞ց գիտես:

-Դե, գիտեմ էլի, մենակով եմ սովորել: Բանաստեղծություններ էլ գիտեմ, էն էլ`անգլերենովլ 3 տարեկանում եմ սովորել:

-Բա քեզ ո՞վ էր օգնում, դու տառերը չգիտեիր:

-Ո՞վ ա ասում, ես գիտեի, ուղղակի ձեռագրերով գրելը չգիտեմ, ռուսերեն էլ գիտեմ, բայց էլի գրելը չգիտեմ, բայց որ կարդում եմ, հասկանում եմ:

-Բա ո՞նց ես սովորել:

-Ռուսերենը տառերով կարդացել եմ, սովորել, քիչ բառ կա, որ կարող ա` թարգմանեմ:

-Ուրիշ ինչո՞վ ես զբաղվում բացի սովորելուց:

-Ես դե ֆուտբոլ եմ խաղում:

-Բա ի՞նչ ես երազում դառնալ:

-Ֆուտբոլիստ, պարզ չի՞:

-Ֆուտբոլիստ որ դառնաս, ի՞նչ ես անելու, Հայաստանո՞ւմ ես մնալու խաղաս, թե՞ գնալու ես Հայաստանից:

-Դե առաջինը Հայաստանոմ կխաղամ, «Ալաշկերտ-մալաշկերտ», «Փյունիկ», հետո կգնամ Գերմանիա կամ Անգլիա, չէ, չէ կամ էլ` Իտալիա:

-Ո՞ր ակումբում կուզենաս խաղալ:

-Ամենաշատը` «Մանչեստեր Յունայթեդ»:

-Ո՞ր համարով կուզենաս խաղալ, բա:

-Տասը:

-Որովհետև Մեսսի՞ն ա տա՞սը:

-Չէ, ուղղակի տասը հաջողակ թիվ ա: Ով տասն ա լինում, անպայման գոլ ա խփում:

Հ.Գ. 7 –ամյա Վալերը բավականին զարգացած է, ու ողջունելին այն է, որ նա ինքնուս է:

Կյանքը` աշակերտական նստարանի և ուսուցչական սեղանի միջև

Հարցազրույց Մարգահովիտ  գյուղի  միջնակարգ դպրոցի  նախկին   ուսուցչուհի  Գայանե Կոծինյանի  հետ

-Տիկին Գայանե, քանի՞  տարի եք աշխատել դպրոցում:

-45 տարի աշխատել եմ՝ որպես հայոց լեզվի և  գրականության ուսուցչուհի:

-Յուրաքանչյուր երեխա  առանձին անհատականություն է. երբևէ  դժվարացե՞լ եք աշխատել:

-Դժվարը դժվար է, մանկավարժի մասնագիտությունը հեշտ գործ չէ, բայց երբ սիրում ես քո աշխատանքը, դժվարությունը հեշտ է հաղթահարվում:

-Եթե տարիքը չխանգարեր, կշարունակեի՞ք աշխատել:

-Սիրով կշարունակեի:

-Այսօր ուսուցիչների մեծ մասը  դպրոցից դուրս աշխատում է նաև  անհատական պարապմունքներով, հետաքրքիր է՝ ո՞րն եք Դուք ավելի նախընտրում՝ անհատական աշխատա՞նքը, թե՞ խմբակային:

-Կարևորը  ոչ թե  անհատական կամ խմբակային  աշխատանքն է, այլ  ստացված  արդյունքը: Եթե արդյունքը գոհացնող է, ուրեմն մեթոդը լավ է գործել: Դպրոցի  ներսում իհարկե ավելի  բարդ է, բայց առավել հետաքրքիր, որովհետև  դասարանից  դուրս կա նաև աշխատակազմ, գործընկերներ, իսկ  անհատական աշխատանքը զուտ առարկայական է:

-Նախքան մանկավարժ  դառնալը հաստատ որոշե՞լ էիք Ձեր ուղին, եթե այո, ապա դա նպատա՞կ է եղել , թե՞ երազանք:

-Չորչորդ դասարանում ես  արդեն  հաստատ գիտեի՝ ինչ եմ ուզում և ինչու, մանկավարժ դառնալը նպատակ էր, հիմա արդեն՝ երազանք, կուզեի անվերջ  աշխատել:

-Ձեր աշակերտները այցելո՞ւմ են Ձեզ:

-Իհարկե, կապը միշտ կա թե աշակերտներիս, թե նախկին գործընկերների հետ:

-Ուսանողական տարիներից ինչ-որ դեմք, ինչ-որ իրադարձություն կա՞, որ դաջվել է Ձեր հիշողության մեջ:

-Ուսանողական տարիներից  հիշողությանս մեջ ակադեմիկոս Աշոտ Աբրահամյանն է մնացել, շատ քիչ էր խոսում կամ վերաբերմունք ցույց տալիս ուսանողներին, երբ պատասխանում էի դասը, նրա դեմքին հայտնված մի փոքր ժպիտը բավական էր ինձ…

-Ձեզ բախտ է վիճակվել  աշխատել տարբեր սերունդների հետ, տարբերություն բնականաբար կա, կնշե՞ք դրանք:

-Սովետական դպրոցը ավելի  շատ ուսուցչակենտրոն էր, երեխային ուսուցչի կարծիքն էր  պարտադրվում, բայց ես այդպես չեմ արել, ինձ համար  կարևորը երեխայի կարծիքն է եղել, ու միշտ  հաշվի եմ առել այն, դա  իմ և իմ աշակերտների մեջ  մեծ հոգեկան կապ է առաջացրել:

-Հիասթափության պահեր միշտ լինում են, հետաքրքիր է՝ Ձեր  աշխատանքային տարիներին եղե՞լ են դեպքեր, երբ այդ հիասթափությունը առաջացրել են աշակերտները:

-Մի դասարան կար, որտեղ ինձ շատ էին սիրում, ես էլ՝ իրենց: Մի անգամ դասիցս փախել էին, վիրավորանք, հիասթափություն խառնվել էր իրար, շատ էի վիրավորվել, բայց  դրանից հետո  անընդհատ ներողություն էին խնդրում, անընդհատ անակնկալներ ու նամակներ էին գրում:

-Ամփոփելով զրույցը՝ մի բառով բնութագրեք Ձեր աշխատանքը Ձեզ  համար:

-Կյանք:

Տրտունջ

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

«Խոխեքս`չորսը քաղաքումը, վեցն էլ դաչումը: Այ սե, ստիյինք ապրալ, մատաղ լիմ, ձեր ցավը, դարդը տանիմ: Եկալին, երկու խոխաս, ամեն մի խոխաս մին գյուղը կպահար, սպանալ են, փողը ձեռքերնը իք կալալ: Եկալ անք Սումգայթից Ղարաբաղի Մարտունու շրջան, ստայինք աբրում… Մտըծելաս հիվանդ մըռնում ըմ: Հո՞ւնց ապրիս,հո՞ւնց ապրիս: Աստուծ ձեզ պահե, մատաղ նիմ»,- արցունքն աչքերին, սակայն հպարտորեն հիշում է Մարուսյա տատը:

Ղարաբաղի Մարտունու շրջանից այժմ նրանք տեղափոխվել են Արարատի մարզի Լուսառատ գյուղ:

-Քանի՞  տարեկան ես, տատի ջան:

-80:

-Իսկ քանի՞ տարի է Ղարաբաղից տեղափոխվել եք այստեղ ապրելու:

-Հը՞ն:

-Քա՞նի տարի է այստեղ եք ապրում:

-28 տարի կլնի, 28  տարի ա: Հըմի եկալ ենք ստեղ ապրենք, լյավ ենք ապրալ, հարևանները` լյավ, ժողովուրդը` լյավ…

-Իսկ քանի՞ հոգով եք ապրում այստեղ:

-Հիմի հարսս ա, մին թոռս, էնա մինն էլ դյուս ա էգալ` աշխատելու… Տղաս, հարսս…

-Տատի ջան, բա ադրբեջանցիների հետ էնտեղ լա՞վ էիք ապրում, հա՞շտ էիք:

-Հը՞ն,-նորից կրկնում է տատը:

-Ասում եմ` էնտեղ, ադրբեջանցիների հետ լա՞վ էիք ապրում, տատի ջան, հարևանություն անու՞մ էիք:

-Ույ… Իրանք են էրալ, բոյիդ մատաղ, ջանիդ մատաղ, իրանքն էին ամեն ինչը բերալ, թողալ ստոլին քեցալ… Հայեր, ռուսներ… Լյավ ենք իլալ, փիս չենք իլալ… Հենց ընդեղի ապրուստն ա ինձ տանջում… Ընդղան ապրուստը…

-Կուզեի՞ք էլի հետ գնալ, տեսնել` ոնց ա էնտեղ:

-Չէ.. Չէ… Խարաբա մնա, չէ… Մատաղ լիմ, չէ… Թե ոսկի էլ տան, ես ետ չեմ քինա… Լյավ ա` սոված մնանք ստըղ, քան քինիք ընդըղ մեղր օտիք: Չէ, գնալ չեմ:

Հարցազրույցը վարեցին՝ Մանե Մինասյանն ու Աստղիկ Քեշիշյանը
Գրի առավ՝ Մանե Մինասյանը