Հարցազրույց խորագրի արխիվներ

Ադամանդները մեր քաղաքում

Իմ զրուցակիցն է Նոր Հաճնում ադամանդագործությամբ զբաղվող «Անդրանիկ» ՍՊԸ-ի գլխավոր տեխնոլոգ Արամայիս Միքայելյանը։

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Եսայանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Եսայանի

-Բարև Ձեզ, պարոն Միքայելյան: Զրույցի սկզբում կուզեի մի փոքր պատմեք այս քարի մասին: Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ադամանդը:

-Ադամանդը մյուս բնական քարերից տարբերվում է իր կարծրությամբ, դիմացկունությամբ, փայլով, երկարակյացությամբ, մի խոսքով, բնական քարերի գեղեցկուհին է:

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Եսայանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Եսայանի

-Հայաստանում կա՞ն ալմաստի բնական պաշարներ: Եթե, ոչ, ապա որտեղի՞ց է ներմուծվում ալմաստը:

-Հայաստանում ալմաստի պաշարներ չկան: Հիմնականում քարը ներմուծում ենք Աֆրիկայից, Ռուսաստանից, Կանադայից և ԱՄՆ-ից:

-Ի՞նչ «փորձությունների» է ենթարկվում ալմաստը մինչև ադամանդ դառնալը:

-Ալմաստի հումքի վերամշակումից ստանում ենք ադամանդ, որն անցնում է տարբեր օպերացիոն գործողություններով` տեսակավորում, կտրում, հղկում, կլորացում, նիստավորում, գնահատում:

-Իսկ ե՞րբ է ներդրվել ադամանդի արտադրությունը Հայաստանում:

-Դեռ անցած դարի 70-ականներին ` խորհրդային տարիներին: Իսկ Նոր Հաճնում` քառասունհինգ տարի առաջ` 1971 թվականին:

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Եսայանի

Լուսանկարը՝ Ռուզաննա Եսայանի

-Դուք որքա՞ն ժամանակ է աշխատում եք ադամանդի արտադրությունում:

-Ադամանդի արտադրությունում ես աշխատում եմ արդեն քառասունհինգ տարի, եղել եմ նիստավորող, տեխնոլոգ, արտադրության պետ, գլխավոր մասնագետ:

-Ձեզ դո՞ւր է գալիս ադամանդագործի մասնագիտությունը:

-Այո, դուր է գալիս: Շատ հետաքրքիր գործընթաց է, երբ տեսնում ես չմշակված ալմաստ , իսկ հետո` շողացող ադամանդ: Եվ այս ամենը` ամեն օր:

Լուսանկարը՝ Դիանա Շահբազյանի

Ելենան՝ Կուրթանից

Գյուղում առավոտյան արթնանալիս կլսես ծիտիկների ներդաշնակ ճռվողյունը, կտեսնես ծառերի ու թփերի վրա ծանրացած առատությունը ու կզգաս գյուղի ողջ թարմությունը։

Սովորական օրերից մեկն էր, և սովորականի պես ես ու մորաքույրս նստած հաճելի զրույց էինք անում, երբ տուն մտան մորաքրոջս հարևանուհիները՝ մայրն աղջկա հետ։ Նրանք սկսեցին խոսել առօրյա գործերից, լավ ու վատ լուրեր հայտնել միմյանց, պատմել սեփական խնդիրրներն ու փնտրել դրանց լուծման ուղիները։  Մենք էլ մեր հերթին «ջահելներով» առանձնացանք ու մի շատ հաճելի զրույցի բռնվեցինք։

Ելենա Մինասյանը, ում հետ էլ հենց ծավալվեց իմ զրույցը, ապրում է Կուրթան գյուղում: Նրա հետ ես այսօր զրուցել եմ գյուղում ապրող երիտասարդների, նրանց կյանքի ու առօրյայի մասին:

-Ելենա, ո՞նց է անցնում երիտասարդների առօրյան էստեղ ՝ գյուղում։

-Դե, ընդհանրապես դպրոց գնալու ժամանակ դասերից հետո հիմնականում միջոցառումների ենք պատրաստվում, փորձեր ենք անում  ու բացի այս, ունենք «Ինփակտ» երիտասարդական ակումբը. դրան ենք հաճախում։ Ես դրա երիտասարդ լիդերն եմ. դե, ինձ էլ են նախապատրաստել առաջնորդության դասընթացների ժամանակ։ Ճամբարների էլ եմ եղել, ծանոթ եմ նրանցլիազորություններին։ Հա, մոռացա նշել, որ World Vision-ի հովանավորությամբ է  ստեղծվել այս ակումբը։ «Ինփակտ»-ով շատ ծրագրեր ենք անում գյուղի համար ու պատրաստվում ենք անել։

Ես ինքս աշակերտական խորհրդի նախագահ եմ, բայց չեմ կարողանում աշակերտականի էրեխեքի հետ ծրագրեր անել, ավելի շատ «Ինփակտ»-ի էրեխեքով ենք անում, որովհետև իրենք ավելի ակտիվ են, քան նրանք, ովքեր աշակերտական խորհրդի անդամ են։ Հատուկ այս ակումբի համար  վերանորոգված սենյակ ունենք դպրոցում, բայց կցանկանայինք տեղափոխվել, որ խուսափեինք որոշ խնդիրներից։

-Հա, դասերից հետո մնալու հետ կապվա՞ծ։

-Դե, այո:

-Լավ, իսկ ի՞նչ տարիքի էրեխեք են ընդգրկված այդ  ակումբում։

-Մոտ տասներեքից տասնյոթ տարեկան։

-Իսկ դո՞ւ քանի տարեկան ես։

-Ես` տասնչորս եմ։

-Հետաքրքիր է, տասնչորս տարեկան ես ու արդեն առաջնորդ: Ասացիր, որ ծրագրեր եք իրականացրել։ Կպատմե՞ս մի քիչ։

-Առաջինը վերանորոգել ենք գյուղի այգին, իսկ երկրորդը կարիքավոր, հաշմանադամ երեխաներին ներառել ենք համայնքային ծրագրերում, միջոցառումներ ենք կազմակերպել Նոր տարվան ընդառաջ, վերջում էլ նվերներ ենք տվել։  Ի դեպ, Ստեփանավանից երկու հաշմանդամ երեխա էլ կար, որ մի քանի ամիս սովորեցին գյուղի դպրոցում։

-Իսկ ո՞վ հովանավորեց այդ ծրագիրը։

-Դե, մի մասը՝ նվերները, գյուղապետը, իսկ մնացած նյութերը՝ թղթեր խաղերի հետ կապված և այլն՝ World Vision- ը։

-Այդ ծրագրերը դուք մենակ ե՞ք անում։  Ձեզ ո՞վ է օգնում։

-Մեզ հետ լիդեր է աշխատում, որը մեզ շատ է օգնում։ Ընդհանրապես մենք երեք լիդեր ունենք, բայց մեզ հետ մեկն է աշխատում։

-Ինչո՞ւ հենց մեկը ։

-Դե, մեկը դպրոցում ուսուցիչ է, մեկն էլ վերապատրաստման է հիմա։

-Շատ լավ է, որ այդքան ակտիվ եք։ Իսկ հետագա ի՞նչ ծրագրեր ունեք գյուղում անելու։

-Մեկը նորարարական ծրագիր է։ Էդ մրցույթ է, որին մենք պետք է ներկայացնեինք այնպիսի ծրագիր, որպիսին դեռ չէր եղել։ Մենք ներկայացրինք ու զբաղեցրինք առաջին տեղը։

-Շատ լավ։ Ու ի՞նչ  ծրագիր էր։

-Մենք նախագծել էինք քարանձավային պատկերասրահ։ Քարանձավներում էինք ցանկանում իրականացնել, բայց չգիտեմ, երևի չենք կարող, որովհետև դրան պետք է ուրիշ տեղերից մարդիկ լինեին, ու կարող էր այնպես ստացվել, որ չկարողանային մտնել կամ հասնել գյուղի քարանձավներ։ Դրա համար որոշեցինք գյուղում ավելի հարմար տեղ իրականացնել։ Մենք գյուղում ունենք չճանաչված, բայց տաղանդավոր արվեստագետներ.  իրենց նկարներն ենք նախատեսել պատկերասրահին ներկայացնել։

-Շատ հետաքրքիր բան եք մտածել, իսկ մյու՞սը։

-Մյուս ծրագիրը «Ինփակտն» է իրականացնելու՝ «Փոքր համայնքի մեծ խնդիրները» խորագրով։ Ուզում ենք վահանակների վրա փակցնել գյուղի խնդիրներն ընդգրկող լուսանկարներ։ Օրինակ՝ դեպի Հնեվանք տանող ճանապարհը այդքան էլ բարեկարգ վիճակում չէ կամ խախտված ջրագծերը։ Եթե ծրագիրը հաջողվի, Ստեփանավանում ու Վանաձորում էլ կանենք։

-Իսկ որտե՞ղ եք ցուցադրելու այդ վահանակները։

-Դե, հավանաբար գյուղի մարդաշատ վայրերում:

-Լավ, իսկ արձակուրդների ընթացքում ինչո՞վ եք զբաղվում։

-Դե,  արձակուրդների ընթացքում էլ ամառային ճամբարներ ենք կազմակերպում, ամռան վերջին էլ բակային ճամբարի փակում ենք անում։ Օրինակ՝ անցյալ տարի World Vision-ը նյութեր էր տրամադրել՝ գնդակ, բադմինտոն. շատ լավ անցավ։ Նույնիսկ ուրիշ տեղերից էլ են էրեխեք լինում, իրենք էլ են  շատ ուզում մասնակցել։ Ես ջոկատներից մեկի ջոկատավարն էի ու նաև կազմակերպիչը ընդհանուր ճամբարի։

-Իսկ քանի՞ հոգի եք լինում մի ջոկատում։

-Սովորաբար տասնհինգից քսան հոգի, եթե ոչ ավել։

-Ինչքա՞ն է տևում այդ բակային ճամբարը։

-Մի շաբաթ, բայց մենք անցյալ տարի երկարեցրինք, մեկ ամիս տևեց. էրեխեքը շատ էին հավանել։

-Կարելի՞ է մասնակցել մի անգամ։ Այս տարի անելո՞ւ եք։

-Էս տարի մի քիչ զբաղված եմ քննություններով ու էլի շատ հարցերով, բայց ինձ թվում է՝ կհասցնենք։

Մոռացա ասել, որ ունենք նաև շահերի պաշտպանության խմբակ։ Որոշել ենք մի քանի ծրագիր իրականացնել։ Ունենք  աղբահանության ու դպրոցի բուֆետի խնդիրներ։ Գրադարանի համար գույք ենք ստացել, գյուղապետարանն էլ տեղ է հատկացրել։ Որոշել ենք մի օր գնանք վնասված գրքերը վերանորոգելու։ Աղբահանության համար մի օր էլ կհավաքվենք աղբահանություն կկազմակեպենք, ու ինձ թվում է, կլուծվեն էդ հարցերը։ Բուֆետի հարցն էլ մի քիչ լուրջ է, տեսնենք՝ ի՞նչ ենք անելու։

-Այդքանն էլ, որ արել եք ,շատ լավ է, ապրե՛ք ։

Ու շարունակեցինք խոսել շատ ու շատ թեմաներից և չհասկացանք էլ, թե ինչպես թռավ ժամանակը։

Աղվերանի մեդիա ճամբար, օր երկրորդ. Ամեն օրը մի նոր դաս է

***

Ճամբարի երկրորդ օրն ինձ տվեց շատ գիտելիքներ լրագրության և լուսանկարչության ոլորտում ու նաև լավ, հետաքրքիր մտածելակերպով ընկերներ:

Էլյանորա Բալյան

***
Ճամբարի երկրորդ օրն ավելի քան հագեցած էր: Նախ հյուրընկալեցինք օպերատոր Դավիթ Թորոսյանին, ով կարևոր գիտելիքներ փոխանցեց օպերատորության և ռեժիսուրայի ոլորտներից:  Օրվա երկրորդ կեսը ավելի հագեցած էր, քանի որ գնացինք ֆոտոարշավի Արզական գյուղ: Գյուղացիների լավ վերաբերմունքի շնորհիվ ստացանք լավ ֆոտոներ: Իսկ երեկոյան շատ հաճելի էր քննարկումը, ամփոփում էինք մեր «հետախուզական աշխատանքի» արդյունքները, առաջարկվող ֆիլմերի գաղափարներից ընտրում լավագույնները:

Անուշ Հովհաննիսյան

***
Ճամբարի թե՛ առաջին, թե՛ եկրորդ օրերի ընթացքում ծանոթացա նոր մասնակիցների հետ, նաև նախկին ծանոթներիս հետ էլ ավելի մտերմացա: Բացի այդ վարպետության դասն ու Մանանա թիմի հետ դասընթացները տվեցին էլ ավելի խորը գիտելիքներ մեդիա ոլորտից: Նաև հստակ որոշեցինք, թե ինչ ֆիլմեր պիտի նկարենք, բաժանվեցինք խմբերի և վաղվանից կանցնենք աշխատանքի:

Ավետիսյան Անի

***
Մեդիա ճամբարի երկրորդ օրը ինձ տվեց գիտելիքներ հարցազրույցի ոլորտում՝ սովորեցի հարցաշար կազմել, հարցազրույց վարել: Ամենատպավորիչն այն էր, որ այսօր մեր պատանի թղթակիցներից մեկի՝ Վահեի ծնունդն էր, և մենք նրա ծննդյան առթիվ մի գեղեցիկ տեսահոլովակ նկարեցինք:

Ժորա Պետրոսյան

***

Ճամբարի երկրորդ օրը նոր գիտելիքներ տվեց օպերատորության հետ կապված, խորացրեցինք մեր գիտելիքները լրագրության ոլորտում: Արզական գյուղում ֆոտոարշավի ժամանակ ոչ միայն լուսանկարներ ենք արել, այլև հարցազրույցներ արզականցիների հետ:

Անուշ Մկրտչյան

***
Առավոտյան մեզ մոտ վարպետության դաս էր, որի սկզբում մի քիչ ձանձրանում էի, որովհետև որոշ գիտելիքներ արդեն ունեի, բայց երբ սկսեցինք խորանալ, դասը հետաքրքիր դարձավ: Ես ինքս էլ մի քանի կադր նկարեցի, գործնական գիտելիքներ ձեռք բերեցի: Դասախոսությունից հետո գնացինք Արզական գյուղ: Այնտեղ մեզ շատ ջերմ ընդունեցին: Բաժանվեցինք թիմերի ու շարժվեցին տարբեր ուղղություններով: Ծանոթացանք գյուղի դարբնի հետ և նրա մասին նյութ ենք գրում, նաև երեկոյան առաջարկեցինք ֆիլմ նկարել դարբին Արտակի մասին:

Նարեկ Բաբայան

***

Ճամբարի երկրորդ օրը մեզ այցի եկավ Սլավոնական համալսարանի դասախոս, փորձառու օպերատոր Դավիթ Թորոսյանը, որպեսզի մեզ փոխանցի իր գիտելիքներն ու հմտությունները: Շատ նոր բաներ սովորեցի ու հուսով եմ, որ օր-օրի դասընթացներն ավելի կհետաքրքրանան:

Դավիթ Ալեքսանյան

***

Այսօր ձեռք բերեցի նոր գիտելիքներ ժուռնալիստիկայի ժանրերի վերաբերյալ, ծանոթացա հարցազրույց վարելու ամենակարևոր սկզբունքներին: Շատ շնորհակալ եմ «Մանանա»  թիմին մեր գիտելիքները զարգացնելու գործում ջանք չխնայելու համար:

Մարինե Ղահրամանյան

***

Օրակարգին ծանոթանալուց հետո հասկացա, որ ճամբարի երկրորդ օրվա ընթացքում ավելի շատ հմտություններ ձեռք կբերենք կինոյի ոլորտից: Այսօր մեզ հետ աշխատեց օպերատոր Դավիթ Թորոսյանը: Նա ծանոթացրեց մասնագիտության նրբություններին: Շատ ճիշտ խորհուրդներ ստացանք, որոնք կօգտագործենք վավերագրական ֆիլմեր նկարելիս:

Կարինե Նահապետյան

***

Ճամբարի երկրորդ օրը ֆիլմ եմ նկարել Աղվերանի հանգստյան գոտում  ապրող մի աղջկա` Նուշիկի մասին, ով խնամում է իր ձիուն, զբաղվում ձիավարությամբ: Ֆիլմի մասին շատ չեմ ուզում պատմել, որովհետև շուտով կսկսենք մոնտաժել և կտեղադրենք կայքում` կտեսնեք:

Սերյոժա Բաբոյան

***

Ինձ ամենաշատը դուր եկավ ֆոտոարշավը Արզական գյուղ: Շատ հաճելի է, որ շփվում ենք նոր մարդկանց հետ, դրա շնորհիվ հարստացնում ենք մեր ներաշխարհը և մեզնից ինչ-որ բան տալիս զրուցակցին: Լի՜քը դրական էներգիա ստացա, իսկ ամենաանմոռանալին նոր ծանոթներ ձեռք բերելն էր: Այսպիսի արշավները օգնում են մեզ նախ` համարձակ լինել, շփվել անծանոթ մարդկանց հետ, կարճ ժամանակում հարցազրույցներ ու ֆոտոռեպորտաժներ անել:

Չափազանց հաճելի է, երբ այն ամենը, ինչից խոսել ենք, տեսնում ենք վարպետության դասերի ու գործնական պարապմունքների ժամանակ: Այսօր նաև ֆիլմերի գաղափարներ քննարկեցինք, և շատ ուրախ եմ, որ իմ ու Գայանեի գաղափարն ընտրվեց, շուտով այն կնկարենք:

Արման Արշակ-Շահբազյան

***

Ինձ համար շատ կարևոր էր գործնական գիտելիքներ ստանալը, երբ փորձառու մասնագետները կիսվում են իրենց գիտելիքներով: Օպերատորությունն ինձ համար լրիվ այլ աշխարհ է: Վարպետության դասընթացի շնորհիվ շատ նոր բաներ իմացա, որոնք հետագայում անպայման կօգտագործեմ: Շատ կարևոր էր նաև ֆիլմի գաղափարների քննարկումը, քանի որ այդ քննարկումների ընթացքում նոր գաղափարներ են ծնվում:

Գայանե Ավագյան

***

Ճամբարի երկրորդ  օրն ավելի հետաքրքիր ու հագեցած էր: Շատ գիտելիքներ ձեռք բերեցի օպերատրության ոլորտից: Մինչ այդ ընդհանրապես գաղափար չունեի դրա մասին: Կարևոր էր նաև, որ ծանոթացա այն թղթակիցների հետ, ում գիտեի միայն 17.am-ից, բայց չէի ճանաչում:

Նանե Եղիազարյան

***

Ես շատ ճամբարների եմ մասնակցել, յուրաքանչյուր ճամբար իր առանձնահատկություններն ունի: Այստեղ երկու օրվա ընթացքում շատ նոր ընկերներ ձեռք բերեցի: Ֆոտոարշավի ժամանակ ծանոթացանք Արզականի բնակիչ Ֆրունզիկ պապիկի հետ, ում մասին գուցե ֆիլմ նկարենք: Ամեն օրը մի նոր դաս է: Տաթև Աղազարյան

Այս օրն առաջինից ավելի լավ անցավ, քանի որ առաջին օրը այդքան էլ չշփվեցի երեխեքի հետ, իսկ այս օրվա ընթացքում ընկերություն եմ արել գրեթե բոլորի հետ: Ֆոտոարշավից մեծ տպավորություններ մնացին: Ֆոտոարշավի ժամանակ նաև բացահայտեցի որոշ արհեստների մի շարք հետաքրքիր գաղտնիքներ:

Խաչիկ Բունիաթյան

***

Մեդիա ճամբարի երկրորդ օրն ինձ շատ նոր բաներ սովորեցրեց: Ձեռք եմ բերել շատ ընկերներ դեռ առաջին օրվանից: Մեկ գիշերը բավարար էր, որ մենք մտերմանանք իսկ այսօր այնքան ջերմ ենք միմյանց հանդեպ, կարծես հարազատներ լինենք: Ճամբարն ինձ պարգևեց աշխարհում ամենակարևոր բանը՝ լավ ընկերներ: Այսօրվա վարպետության դասին Դավիթ Թորոսյանը մեզ շատ կարևոր գիտելիքներ տվեց, որոնք, վստահ եմ, ինձ կօգնեն թե՛ ճամբարի ընթացքում, թե՛ դրանից հետո:

Լյուբա Շառոյան

Զրույցը գրի առան` Աստղիկ Քեշիշյանը և Սերինե Հարությունյանը

Սիրիայից արտագաղթածները

Հարցազրույց հարևանուհուս` Աննա Միրզոյանի հետ, որը Սիրիայից արտագաղթելով Հայաստան, բավարար պայմաններ ձեռք չբերելու պատճառով դիմել է Շվեդիայի դեսպանատանը՝ Շվեդիա մեկնելու ցանկությամբ:

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

-Ինչպե՞ս մեկնեցիք Սիրիա:

-Ես գնացել էի մորաքրոջս տուն, որտեղ հանդիպեցի մի տղայի, ով հետագայում դարձավ իմ ամուսինը: Նա եկել էր Հայաստան որպես զբոսաշրջիկ: Իրար հետ ծանոթացանք, սիրեցինք իրար և ամուսնանալով՝ մեկնեցինք Սիրիա:

-Մեկնելով Սիրիա հե՞շտ հարմարվեցիք, լեզուն հե՞շտ էր արդյոք:

-Շուրջ երեք տարի չէի կարողանում հարմարվել, ամեն ինչ շատ օտար էր, մարդիկ իրենց լեզվով, ապրելաոճով, հագուստով տարբերվում էին: Լեզուն բարդ էր. երեք տարում կարողացա սովորել:

-Իսկ կայի՞ն այնպիսի տոներ, որոնք Հայաստանում չկան:

-Այո, այդպիսի տոներ հիշում եմ, դրանք իմ մեջ տպավորվել են, քանի որ շատ հետաքրքիր տոներ էին և նշվում էին հետաքրքիր ձևով: Տոներից մեկը, որը ես սիրեցի առաջին իսկ օրվանից, «Խաչի» տոնն է: Այն նշվում է հետևյալ կերպով. մարդիկ վերցնում են մի մեծ խաչ, որը զարդարում են, և շրջում տարբեր փողոցներով: Նշվում է սեպտեմբերի 14-ին: ( Սուրբ Խաչի տոնն է, որը Հայաստանում ավելի շատ գիտեն «Սրբխեչ» անունով): Կար ևս մի տոն, որը կոչվում է Մարիամ Աստվածածնի տոն, որի ժամանակ Տիրամոր նկարը եկեղեցում զարդարում էին ծաղիկներով և դուրս գալիս փողոց` ծաղիկներ բաժանելով մարդկանց:

Այնտեղ ամսվա մեջ մեկ կամ երկու անգամ մարդիկ հավաքվում էին, հագնում տարբեր տոնական հագուստ և պարելով ու երգելով՝ շրջում էին փողոցներով:

-Իսկ դուք ինչքա՞ն բնակվեցիք Սիրիայում:

-Մենք Սիրիայում բնակվեցինք շուրջ յոթ տարի: Այդ յոթ տարվա մեջ ես սիրեցի այդ երկիրը, այնտեղի ապրելակերպը, տոները, և շատ ու շատ այլ բաներ:

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

-Հայաստան մեկնելով ի՞նչը փոխվեց Ձեր մեջ:

-Հայաստան մեկնելիս շատ բան էր փոխվել, քանի որ հարմարվել էի լավ ապրելակերպին, այնտեղ ամեն ինչ կազմակերպված էր, և կյանքը` հեշտ:

-Պատերազմական իրավիճակներից ելնելով, ե՞րբ վերադարձաք Հայաստան, ինչո՞ւ չեք ցանկանում մնալ այստեղ, այլ ուզում եք իբրև փախստական այլ երկիր տեղափոխվել:

-Երբ սկսվեց պատերազմը, մենք դուրս եկանք երկրից և եկանք Հայաստան: Դիմեցինք տարբեր կազմակերպությունների, որտեղ օգնում էին սիրիահայությանը, բայց նրանք մեզ մերժեցին, ասելով, որ պատերազմը սկսվելուն պես մենք դուրս ենք եկել երկրից, և չօգնեցին: Հայաստանում չունենալով տուն, բավարար պայմաններ՝ դիմեցի Շվեդիայի դեսպանատանը, քանի որ ապրում եմ հայրական ընտանիքիս հետ, ու երեխաներս արդեն մեծանում են: Այստեղ երկար ապրել չեմ կարող, քանի որ ամուսինս էլ հիմա գտնվում է Շվեդիայում:

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

-Ձեր երեխաները ցանկանո՞ւմ են մեկնել Հայաստանից:

-Ոչ, չեն ցանկանում, քանի որ դպրոց հաճախել են Հայաստանում, սովորել են այստեղ և սիրում են իրենց դպրոցը: Ունեն բազում ընկերներ Հայաստանում: Երկուսն էլ`աղջիկս և տղաս, սովորել են հայերեն տառերը, գրելաձևը, կարդալը: Աղջիկս երկրորդ դասարանում է սովորում, իսկ տղաս՝ երրորդ, և նրանք երկուսն էլ չեն ցանկանում լքել իրենց դպրոցը:

-Երբ մեկնեք Շվեդիա, արդեն մտածե՞լ եք, թե ինչով եք զբաղվելու այնտեղ:

-Դեռ ոչ, բայց երբ մեկնեմ, հարմարվելով երկրին, կզբաղվեմ ինչ-որ մի գործով, որը ես կսիրեմ և կկարողանամ լավ կատարել:

-Կցանկանայի՞ք նորից մեկնել Սիրիա, այլ ոչ Շվեդիա:

-Այո, քանի որ Սիրիայում ունեմ տուն, սովորել էի այնտեղի կյանքին և ամեն ինչ լավ էր:

-Կցանկանայի՞ք ինչ-որ բան ավելացնել:

-Կցանկանայի հայ ազգին կոչ անել լինել բարեհամբույր թե՛ սփյուռքահայերի, և թե՛ այլ ազգերի նկատմամբ, քանի որ մի օր էլ նրանք կարող են գտնվել այլ երկրում:

Ամեն բան լավ է լինելու

Ամեն անգամ երբ անցնում էի այդ ծաղկի խանութի կողքով, մի նոր ու տարբերվող բան էի տեսնում և միշտ ուզում էի մտնել այդ խանութը: Մի օր իմացա, որ այդ խանութի տերը` Հայարփի Սարդարյանը, դարձել է Հայաստանում տարվա լավագույն կին-գործարար: Ես շատ ուրախացա, որովհետև դրանից լավ առիթ` հարցազրույց վերցնելու, հանդիպելու նրա հետ, չէր կարող լինել: Դե ինչ, պայմանավորվեցի նրա հետ, լրագրողին վայել դիրք ընդունեցի ու ճամփա ընկա: Այժմ ձեզ եմ ներկայացնում մի երիտասարդ ու ստեղծագործ աղջկա:

«Ինչ-որ բանի հասնելու լավագույն միջոցը նպատակասլացությունն է»:
Հայարփի Սարդարյան

-Հետաքրքիր է իմանալ ի՞նչի մասին էիք երազում փոքր տարիքում:

-Փոքր տարիքում ինչքան որ ինձ հիշում եմ, երազում էի մանկավարժ դառնալու մասին, որը կապ չունի ընդհանրապես այս բիզնեսի հետ: Առաջին մասնագիտությամբ մանկավարժ եմ (այդ ուղղությամբ կատարվել է երազանքս): Բիզնեսի մասին չէի մտածում, ընդհանրապես մտքովս էլ չէր անցնում:

-Ձեր ընտանիքում զբաղվո՞ւմ էին այս բիզնեսով, թե՞ ինքներդ եք սկսել:

-Որպես բիզնես չէ, բայց երկար տարիներ հայրս մշակում էր ծաղիկներ: Դա ուղղակի իր սիրելի զբաղմունքն էր:

-Ինչպե՞ս եղավ, որ սիրելի զբաղմունքը դարձավ բիզնես:

-Դե, ուղղակի այդպես ստացվեց: Որոշեցինք հայրիկի զբաղմունքը դարձնել մեկ այլ եկամտաբեր մասնագիտություն, և ահա ստացվեց սա: Այս գործի մեջ ամենքս ինչ-որ չափով մեր ներդրումն ունենք, որ հասել ենք այսպիսի հաջողության:

-Իսկ քանի՞ տարեկանից եք սկսել լուրջ զբաղվել այս գործով:

-Եթե լուրջ, 22 տարեկանից: Արդեն 2 տարի է, ինչ այս գործի մեջ եմ:

-Ինքնե՞րդ եք զբաղվում ծաղիկներով:

-Ծաղիկների աճեցմամբ զբաղվում է հայրս, մնացած գործերով` կազմակերպչական, վաճառքի և մարքեթինգի հետ կապված, ես և եղբայրս:

-Որո՞նք են աշխատանքի հիմնական դժվարությունները:

-Իմ կարծիքով դժվարություններ չկան, եթե սիրում ես գործդ, սիրում ես ծաղիկներ մշակել: Դրա հետ կապված դժվարություն չկա համենայն դեպս ինձ համար, որովհետև ես շատ եմ սիրում իմ աշխատանքը:

-Արդյո՞ք ձեզ չի խանգարել հասակակիցների տարբեր մտածելակերպը:

-Իմ կարծիքով, ընդհանրապես չի խանգարել, ընդհակառակը ոգևորել է ինձ: Ես այս տարիքում ինչ-որ չափով կայացած բիզնես ունեմ, մինչդեռ իմ հասակակիցներից շատերը նույնիսկ աշխատանքի վայր չունեն:

-Ինչպե՞ս որոշեցիք խանութ բացել Եղեգնաձորում:

-Միտքը եղբայրս առաջարկեց, բայց ընտանիքում տարաձայնություններ եղան: Մի քանի ամիս համոզում էինք հայրիկին (ամենադժվարը նրան համոզելն էր), բայց 3-4 ամիս համառ պայքար մղելուց հետո մենք հաղթեցինք, և ստացվեց:

-Իսկ ինչո՞ւ է խանութի անունը Verdi:

-Անվանման մասին էլ երկար ժամանակ մտածեցինք, որպեսզի և օրիգինալ լինի և ինչ-որ իմաստ արտահայտի: Եվ վերջիվերջո որոշեցինք Verdi, որը իտալերենից թարգմանաբար նշանակում է շատ կանաչ, կանաչներ, ծաղիկների հետ կապված:

-Ո՞ր ծաղիկներն են ավելի շատ նախընտրում հաճախորդները:

- Հիմնականում վարդեր` իր բոլոր տեսակներով, բայց վերջին ժամանակներս նկատվում է տնային և դաշտային ծաղիկների պահանջարկ:

-Իսկ ո՞րն է ձեր սիրելի ծաղիկը:

- Հետաքրքիր հարց էր: Միշտ մտածել եմ այդ հարցի շուրջ և գրեթե հասկացել եմ, որ խոլորձը (օրքիդեա): Այն դժվար մշակվող, երեխայի բնավորություն ունեցող ծաղիկ է: Սիրում է միշտ ուշադրության կենտրոնում լինել և շատ խնամք է պահանջում:

- Եղե՞լ է մի պահ, որ հոգնեք ծաղիկներից:

-Ոչ, երբեք չի եղել այդպիսի զգացում, երևի թե չի էլ լինի: Շատ հաճախ եմ ինձ «բռնացնում» այն մտքի վրա, որ ինձ այլևս չեն զարմացնի ծաղիկներով, բայց որ հոգնեմ ծաղիկներից` երբեք:

-Ո՞րն է ձեր առաջին հաջողությունը այս ոլորտում:

-Երևի թե այս մրցանակը առաջին հաջողությունն է եղել այս ոլորտում. «Տարվա լավագույն բիզնես լեդի»: Այս կոչումը և պարտավորեցնող է և ոգևորող` ավելի լավ աշխատելու և լավ արդյունք ստանալու համար:

-Շատ բարի, պատմեք մի փոքր մրցանակաբաշխության մասին: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ հաղթեցիք:

-Ճիշտն ասած, չէի սպասում մրցանակ ստանալ: Ուղղակի հայտը լրացրել ենք, ուղարկել: Որ ինձ կկանչեն մրցանակաբաշխության, չէի սպասում, բայց ստացվեց:

-Ձեր կարծիքով ի՞նչ հատկանիշներ են պետք բիզնես լեդի դառնալու համար:

-Նախ, բիզնեսում ամենակարևորը նպատակասլացությունն է, որովհետև շատ դժվարություններ կան հաղթահարելու: Նպատակին հասնելու համար ջանքեր գործադրել, երկրորդը` կամքի ուժ, մնացածը մասնագիտական է` մարդկանց հետ շփվելու ունակություն, համագործակցելու և իհարկե, լավատեղյակ լինել սեփական աշխատանքից, ոլորտից:

-Ինչպես ասում են` կարևորը մարդ ինքն իրեն կարողանա գնահատել: Համարո՞ւմ եք ձեզ կայացած բիզնես լեդի:

-Մտածելու տեղիք տվեցիք: Իմ կարծիքով, այո, բայց դեռ շատ երկար ճանապարհ ունեմ անցնելու:

-Իսկ ո՞ր հատկանիշներն են պակասում, կամ որը պետք է շտկեք, որպեսզի դառնաք կայացած բիզնես լեդի:

-Այդ ուղղությամբ երբեք չեմ մտածել: Բայց երևի թե ինձ խանգարում է իմ սահմանափակ մտածելակերպը, կաշկանդվածությունը, որովհետև շատ մարդկանց հետ շփվելիս այդ գիծը իրոք խանգարում է ազատ լինելու համար: Ինձ թվում է այսքանը:

-Ապագայում ի՞նչ պլաններ ունեք:

-Որոշակի հեռանկար կա բիզնեսը ընդլայնելու, ծաղիկների տեսականին ավելացնելու: Ճիշտ է, ջերմոցը դեռ նոր է, այդքան շատ ծաղիկներ չունենք, բայց կարևորը` ցանկությունը կա: Ուզում ենք նաև բացել մասնաճյուղեր:

-Երբ հուսահատվում եք, ինչպե՞ս եք ձեզ ոգևորում:

-Ասում եմ`ամեն բան լավ է լինելու:

-Եվ վերջապես, ի՞նչ խորհուրդ կտաք սկսնակ բիզնես լեդիներին, ինչպե՞ս պետք է սկսեն աշխատանքը, ի՞նչ անեն, ի՞նչ չանեն և այլն:

-Եթե մի քիչ մասնագիտորեն, ապա պետք է ամենակարևորը` լավ բիզնես-ծրագիր մշակել, հասկանալ, թե ինչ են ուզում, որից հետո, եթե իրոք տեղյակ են շուկայից, և մեծ ցանկություն ունեն, ամեն ինչ կստացվի: Ուղղակի այստեղ կարող է մի քիչ ֆինանսների հետ խնդիրներ առաջանալ, դա էլ, եթե ինչ-որ կետից սկսեն, անպայման ամեն ինչ լավ կլինի:

narek Stepanyan

Իմ քեռին բժիշկ է

«Գիտակցեք, որ գործ եք ունենալու մարդկային կյանքի հետ»:

 Իմ զրուցակիցն է քեռիս` Վարդան Ղազարյանը` բժիշկ ռենտգենոլոգ:

-Քեռի, քանի՞ տարի ես բժիշկ աշխատում, և ո՞րն է այն շարժառիթը, որ քեզ ստիպեց դառնալ բժիշկ:

-Աշխատում եմ բժիշկ-ռենտգենոլոգ շուրջ 25 տարի: Շարժառիթը տատիկիս հիվանդ լինեկն էր: Փոքրիկ տարիքից ես փորձում էի անընդհատ օգնել նրան և 17 տարեկանում հասկացա, որ իմ մեջ արմատավորել եմ բժիշկ դառնալու ցանկությունը-Քեռի, ի՞նչ հատկանիշներով պետք է օժտված լինի բժիշկը:

-Բժիշկը պետք է լինի գիտակ, հմուտ, համբերատար, իսկ ամենակարևորը` բժիշկ պետք է դառնալ այն գիտակցումով, որ սովորելու ես ամբողջ կյանքում:

-Ի՞նչն ես կարևորում հիվանդ և բժիշկ հարաբերություններում:

-Ամենակարևորը` բժիշկը պետք է վստահություն ներշնչի հիվանդին, և երկրորդը, պետք է լինի չափազանց հավասարակշռված:

-Սիրո՞ւմ են քեզ քո հիվանդները:

-Սիրելը պարտադիր չէ, կարևորը հարգում են:

-Քեռի, քեզ վնաս չե՞ն տալիս ռենտգենյան ճառագայթները:

-Ոչ, վնաս չեն տալիս: Ժամանակակից սարքավորումներն այնպիսինն են, որ հիվանդն ու բժիշկը ապահովագրված են ճառագայթների վնասակար ազդեցությունից: Այն աշխատասենյակները, որտեղ տեղադրված են ռենտգենյան սարքավորումները, ապահովված են պաշտպանիչ պարագաներով, այսինքն, աշխատասենյակից դուրս ճառագայթային ֆոն չի հայտնաբերվում:

-Այդ սարքավորումները տարբե՞ր են լինում:

-Մի շարք բժշկական սարքավորումներ արտադրող ձեռնարկություններ, որտեղ արտադրվում են նաև տարբեր ռենտգեն սարքավորումներ, տարբեր հետազոտությունների համար: Կան ստացիոնար և շարժական ռենտգեն սարքավորումներ, ինչպես նաև ատամ նկարելու ռենտգեն ապարատ:

-Քեռի, մի հիշարժան դեպք պատմիր քո աշխատանքից:

-Հերթապահության ընթացքում ներս են մտնում մարդիկ` աղմուկ-աղաղակով 2 տարեկան երեխան գրկին: Պետք էր պարզել` երեխան ասեղ կո՞ւլ էր տվել, թե՞ ոչ: Հետազոտությունից հետո պարզվեց, որ երեխան կուլ էր տվել փոքրիկ գնդասեղ, բոլորս շատ անհանգստացել էինք, բայց ամեն ինչ ավարտվեց բարեհաջող:

-Իսկ ի՞նչ ես անում, երբ գալիս է ծանր հիվանդ:

-Աշխատում եմ հնարավորինս արագ կատարել հիվանդության ախտորոշումը և հիվանդին ուղարկել նեղ մասնագետ բժշկի մոտ` վիրաբույժ, նեյրովիրաբույժ, թոքաբան…

-Եթե հնարավորություն լինել դառնալ 17 տարեկան, ի՞նչ մասնագիտություն կընտրեիր:

-Կամ օդաչու, կամ նորից բժիշկ:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս այն երիտասարդներին, ովքեր որոշել են դառնալ բժիշկ:

-Լինել նպատակասլաց, սիրել մասնագիտությունը և գիտակցել, որ գործ են ունենալու մարդկային կյանքի հետ:

Ապագա հոգևորականը

Հովհաննես Ավետիսյանը 19 տարեկան է, սովորում է Հայաստանի հնագույն բուհում՝ Գևորգյան հոգևոր ճեմարանում:

- Ինչպե՞ս եղավ, որ որոշեցիր գնալ ճեմարան:

-Որոշմանս նպաստեց գյուղում գործող կիրակնօրյա դպրոցը: Ծանոթացա, սիրեցի ու հասկացա, որ դա է ինձ պետք, և էդպես 3-րդ դասարանից հստակ քայլերով գնացի նպատակիս հետևից։-Ո՞ր գյուղից ես, մի փոքր պատմիր այդ կիրակնօրյա դպրոցի մասին։

-Արմավիրի մարզի Լեռնագոգ գյուղից եմ: Կիրակնօրյա դպրոցի անունն էր Հռիփսիմյանց վարժարան։ Հրաշալի հոգեկերտ դարբնոց էր՝ հրաշալի ուսուցիչներով։ 8 տարի շարունակ գնացել եմ կիրակնօրյա դպրոց, տարբեր տարիների մասնակցել տարբեր մրցույթների և հաղթել։ Դա այն տեղն էր, որտեղ հանդիպեցի Աստծուն, և այդ հանդիպումը այնքան նյութական էր, որ ազդեց ողջ կյանքիս վրա։

-Իսկ դպրոցում ինչպե՞ս ես սովորել։

-Դե, եթե մի փոքր անցնեմ համեստության սահմանը, պիտի ասեմ, որ բավականին լավ եմ սովորել: Բայց միայն առարկաների լավ իմացությունը ինձ չի բավարարել: Մասնակցել եմ բազմազան խմբակների՝ կուզեի առանձնացնել Ջինիշյան հիմնադրամի կողմից հովանավորվող Բանավեճի ակումբը, որի շրջանակներում 2013 թվականին մասնակցել եմ Բանավեճի հանրապետական փուլին, թիմային արդյունքով զբաղեցրել եմ 3-րդ տեղը և դարձել 1-ինը անհատական արդյունքում, մասնակցել եմ նաև հեռուստաբանավեճերի։ Ինձ համար հատկանշական էր իմ մասնակցությունը English Access program-ին։ Այս ծրագիրը ենթադրում էր 2-ամյա անգլերենի կրթություն, հովանավորվում էր Ամերիկայի դեսպանատան՝ ի մասնավորի, դեսպանի և «Հայաստանի մանուկներ» հիմնադրամի (COAF) կողմից։ Երկու տարում սովորել ենք փայլուն անգլերեն և ավարտել եմ գերազանցության դիպլոմով։ Իրականացրել ենք մի շարք ծրագրեր՝ հօգուտ գյուղի․ գիշերային լուսավորության կազմակերպում, դպրոցի կանաչապատում, այգու ստեղծում և այլն։
Տեղին եմ համարում նշել, որ վերը նշված բոլոր հաջողությունները գրանցել եմ շնորհիվ իմ գյուղի և ընկերների։

-Ճեմարանի ընդունելության քննությունները հե՞շտ էին, թե՞ դժվար։

-Շատ էի լարվում, անկեղծ, շատ վախենում էի, որովհետև պարապում էի առանց կրկնուսույցի՝ ինձ համար սկզբունքի խնդիր էր, բայց ընդունվեցի։

-Իսկ ի՞նչ սպասելիքներ ունեիր ճեմարան գնալիս, և իրականացա՞ն դրանք։

-Ճեմարանում հասկացա, որ առհասարակ կարիքը չկա սպասելիքներ ունենալու․ երբեմն դու ինչ որ բան ես ակնկալում, իսկ Աստված քեզ համար այլ բան է նախախնամել՝ գուցե ավելին քո սպասվածից կամ գուցե պակաս, բայց պետք է միայն վստահել Աստծուն։ Այնուամենայնիվ, որ հարցն անպատասխան չմնա, ասեմ, դեռ իրականացման փուլում են, առջևում դեռ մի ամբողջ կյանք կա։

-Այսօրվա սերնդի մեջ կա՞ն այնպիսի շնորհալի երիտասարդներ, ովքեր կկարողանան դառնալ նոր Կոմիտասներ, Ավ․ Իսահակյաններ և մի շարք անվանի մարդիկ, ովքեր ավարտել են Գևորգյան ճեմարանը։

-Իհարկե կան։ Գիտեք մարդիկ հանճար չեն ծնվում՝ ծնվում են տաղանդավոր և աճելով դառնում հանճար։ Այսօր իմ շրջապատում ես տեսնում եմ տաղանդների, որոնց միայն պետք է հնարավորություն տալ ինքնաճանաչման, որի լավագույն տեղը ճեմարանն է։ Ճեմարանում այսօր էլ սաների մեջ կան ստեղծագործող երիտասարդներ, կա ճեմարանական «Վերնատուն», որտեղ քննարկում ենք միմյանց ստեղծագործությունները, խոսում արվեստից։ Իսահակյանի, Կոմիտասի և մյուսների շունչը այսօր էլ ճեմարանում է։ Ճեմարանում, ի դեպ, գործում են նկարչական, երաժշտական խմբակներ, որոնց միջոցով կարելի է ծանոթանալ արվեստին, սիրել արվեստը, ինքնաբացահայտվել։

-Ասացիր` ինքդ էլ ստեղծագործում ես:

-Այո, Ճեմարանից առաջ միայն չափածո էի գրում: Երկար ժամանակ չէի գրոիմ, հետո ներճեմարանական մրցույթում հաղթելուց հետո հասկացա, որ արձակն էլ ստացվում է, հիմա սկսել եմ արձակ գրել։

-Իսկ ինձ որպես ապագա ճեմարանականի, ի՞նչ խորհուրդ կտաս։

-Միայն հավատալ էն տեսիլքին, որն ունես։ Ոչինչ պետք չէ հաջողության համար՝ բացի հավատքից։ Քեզ մաղթում եմ վստահություն, որ տարիներ հետո հանդիպենք այն ճեմարանում, որի մասին խոսում էինք։

ruzan bayramyan

Պապիկս պատմաբան է

Հարցազրույցս  անցկացրել  եմ պապիկիս՝  Համլետ Տաշչյանի հետ, ով մասնագիտությամբ  պատմաբան է:

-Պապի՛կ, թույլ կտա՞ս մի քանի հարց տալ քո աշխատանքային փորձի, կյանքի  և գործունեության մասին:

-Հա, բալես,  իհարկե, ուշադիր լսում եմ քեզ:

-Պապ, մի փոքր պատմիր մանկության և  պատանեկության տարիներիդ մասին:

-Մանկությունս անցել է Ջավախքի հրաշագեղ բնության գրկում՝ Օլավեր գյուղում: Էրզրումից գաղթած ապուպապերիս ժառանգն եմ, մեր ընտանիքի անդրանիկ որդին: Հայրս բարի, աշխատասեր և ուսումնասեր մարդ էր, կոլտնտեսության ակտիվիստներից մեկը: Հենց  հայրս էր  մեր  մեջ սերմանում սեր՝ գիտելիքի, ընտանիքի  և հայրենասիհայրենիքի հանդեպ: 8-ամյա կրթությունս ստացել եմ տեղի դպրոցում, այնուհետև միջնակարգ կրթություն եմ ստացել Ախալքալաք քաղաքի Հ. Թումանյանի անվան հայկական միջնակարգ դպրոցում: Հետո ընդունվել եմ Երևանի պետական համալսարան, ստացել բարձրագույն կրթություն և հաստատվել որպես անհատ մեր հասարակության մեջ:

-Պապ  ինչո՞ւ  ընտրեցիր հենց ուսուցչի մասնագիտությունը, և այն էլ ինչ ուսուցչի ՝ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ:

-Պատմությունը հենց ինքնին տրամաբանություն է, միշտ հիշի՛ր: Բոլոր գիտություններն ունեն իրենց պատմությունը: Մարքսը ասել է. «Ես ճանաչում եմ միայն մի գիտություն. դա պատմությունն է»: Յուրաքանչյուրս պարտավոր ենք իմանալ մեր պատմությունը, անցյալի սխալները չկրկնելով` ապրենք այսօր: Պապուս պապը պատմության մասնագետ էր, իսկ պապուս հայրը` մաթեմատիկայի:

-Իսկ դժվար չէ՞ր դասավանդել դպրոցում, լինել  տնօրեն, ինչպե՞ս էիր հասցնում այդ ամենը:

-Նախ ասեմ, որ 1970 թվականից աշխատել եմ դպրոցում որպես պատմության ուսուցիչ, իսկ 1973 թվականից մինչև 2005 թվականը որպես տնօրեն: Ռուզ ջան, մարդ եթե մի  բան շատ է ուզում, միշտ էլ հասցնում է, առավել ևս, եթե սիրում ես աշխատանքդ և հաճույքով ես այն կատարում:

-Պապ, կթվարկե՞ս մի քանի նվաճումներ քո կյանքում, որոնք դու ամենից շատն ես կարևորում:

-Դե, առաջինը լավ ու գեղեցիկ ընտանիքս է, դաստիարակված և կայացած երեխաներս են, հետո լավ ու սիրելի աշխատանքս և աշակերտներս, որոնցից շատերը հասել են մեծ բարձունքների: Մի կարևոր նվաճում, որն իմն ու իմ ժողովրդինն է, դա Ղարաբաղի  գրավումն է:

Բարձրացիր, բարձրացրու

«Եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը» 

Հարցազրույց Էջմիածնի «Սսի Կիլիկիա» ֆուտբոլային ակումբի ֆուտբոլիստուհի և թիմի ավագ Աննա Գրիգորյանի հետ:

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

-Աննա, ի՞նչը քեզ ոգևորեց, որպեսզի ծնողներիդ ասես. «Մամ, պապ, ուզում եմ գնալ ֆուտբոլի»:

-Դեռ շատ վաղ տարիքից դրսում էի խաղում, տղաների հետ: Հետո դպրոցում բացվեց ֆան ֆուտբոլ, իհարկե, առաջիններից էի, ով հաճախեց մարզումներին: Դա դեռ ֆուտբոլ չէր, պարզապես աղջիկների պարապմունքներ, ֆուտբոլային վարժություններ…

Ցավոք այն երկար չտևեց, ընդամենը մի քանի ամիս: Այդ պարապմունքները ստիպեցին էլ ավելի սիրել ֆուտբոլը: Միշտ ցանկանում էի խաղալ ֆուտբոլ, այնպես, ինչպես տեսնում ենք TV-ով` աշխարհի մասշտաբով խաղեր, հայտնի թիմեր, ֆուտբոլիստներ, բայց չգիտեի, որ Հայաստանում կա աղջիկների թիմ: Իսկ երբ իմացա, ոչինչ չէր կարող ինձ կանգնեցնել, որպեսզի դառնամ այդ ֆուտբոլիստուհիներից մեկը:

-Ո՞ր տարիքում հասկացար, որ ֆուտբոլի մեջ ես տեսնում քո ապագան և ցանկանում ես մարզվել:

- 5-րդ դասարան էի, երբ դպրոցում սկսվեց խմբակը:

-Ինչպե՞ս ընդունեցին ծնողներդ այդ ցանկությունդ, արդյո՞ք դժվար չէր նրանց համար այն փաստը, որ իրենց դուստրը իր ապագան ցանկանում է կերտել ֆուտբոլային դաշտում:

-Իհարկե, տարաձայնություններ եղան: Ոչ մի կերպ չէին ընդունում ու, կարելի է ասել, մինչ օրս էլ լիովին չեն համակերպվել: Սակայն երբ ինչ-որ բան ցանկանում ես ամբողջ սրտով, դու անպայման կհասնես դրան՝ կգտնես բազում ելքեր համոզելու, թույլտվություն ստանալու, ինչպես իմ դեպքում:
Բայց ժամանակի ընթացքում նրանք էլ են արդեն համակերպվում` հասկանալով ֆուտբոլի դերն իմ կյանքում:

-Ե՞րբ առաջին անգամ այցելեցիր մարզումների, ինչպիսի՞ն էին զգացողություններդ:

-2012 թվականին առաջին անգամ տեղի ունեցավ աղջիկների ֆուտբոլի միջդպրոցական  առաջնություն: Այդ խաղերից ընտրվեցին լավագույն խաղացողները և կազմվեց թիմը: 2012 ի հոկտեմբերին արդեն սկսվեցին մարզումները: Ի դեպ, այդ խաղերին մեր դպրոցի թիմը ճանաչվեց չեմպիոն:
Ես իհարկե, ոգևորված էի և ամբողջովին ինձ նվիրել էի մարզմանը: Ես վայելում էի ամեն մի ակնթարթը, իսկ այդ ժամանակ անգամ մոռացել էի մայրիկի խոսքերը, որոնք ասաց տանից դուրս գալուց առաջ. «Եթե գնում ես, շորերդ էլ վերցրու, հետ չգաս…»: Հասկանում էի, որ դրանք այդքան լուրջ չէին, սակայն տուն վերադառնալիս մեջս վախ կար:

-Ո՞րն է եղել առաջին լուրջ մրցապայքարը: Ի՞նչ էիր զգում խաղից առաջ, արդյո՞ք ցանկանում էիր ծնողներիդ ապացուցել, որ քո ապագան ֆուտբոլային դաշտում է:

-Առաջին անգամ մասնակցեցինք Հայաստանի կանանց ֆուտբոլի ձմեռային առաջնությանը հենց 2012-ի դեկտեմբերին:

Խաղից առաջ բոլորս էլ լարված էինք: Այդ ժամանակ ընդամենը կար գործող 4 թիմ, որոնք մեզանից զգալիորեն ավելի ուժեղ էին: Ամեն դեպքում, բացի լարվածությունը, անչափ ուրախ էինք և ոգևորված, իսկ ես ցանկանում էի շատ գոլեր խփել, որ գամ տուն և հայտարարեմ այդ մասին ու առաջին գոլերս էլ նվիրեմ հենց ընտանիքիս անդամներին:

-Իսկ նվերը ստացվե՞ց:

-Այդ օրը մրցույթում պարտվեցինք, սակայն ինձ հաջողվեց 2 անգամ գրավել հակառակորդի դարպասը: Եկա տուն. «Մամ, պապ, էսօրվա գոլերը ձեզ եմ նվիրում, հաջորդ խաղինը ապերին եմ նվիրելու: Դե կտեսնեք` թիմի ավագ էլ եմ դառնալու, մամ…»: Իսկ այսօր արդեն թիմի ավագն եմ:

-Աղջիկների քանի՞ թիմ կա այսօր Հայաստանում:

-Այժմ Հայաստանում աղջիկների թիմերի թիվը կազմում է 13:

-Ի՞նչ հաջողություններ ես ունեցել ֆուտբոլային ասպարեզում:

-Առաջին մրցանակս եղել է միջդպրոցական խաղերի հաղթանակը, որտեղ նաև ճանաչվել եմ լավագույն ֆուտբոլիստուհի և ստացել հատուկ փոքր գավաթ… Այդ մրցաշարից հետո եկա տուն, սակայն ինձ պատել էր յուրահատուկ հպարտությունը: Մտա տուն ու առաջինը վազեցի հայրիկի մոտ. «Պապ, տեսա՞ր, որ ասում էի` գնամ: Աղջիկդ լավագույն ֆուտբոլիստուհի ա ճանաչվել… Պիտի հպարտանաս…»:

Հետո արդեն 2015-ին թիմով ճանաչվեցինք չեմպիոն` Հայաստանի կանանց առաջնության  Բ ենթախմբում և մեր թիմի մասին թերթում տպագրվեց հոդված, որը մեզ շատ ոգևորեց:

-Ունե՞ս ֆուտբոլային կուռք, ով ստիպեց սիրել ֆուտբոլը, և այսօր փորձո՞ւմ ես խաղալ նրա ոճով:

-Ֆուտբոլի արքան ինձ համար կա և կմնա Լեո Մեսսին: Կցանկանայի խաղալ նրա նման, բայց դա անհնար է: Նա ուղղակի հրաշքներ է գործում:

-Աշխարհահռչակ ո՞ր ֆուտբոլային ակումբում կցանկանայիր խաղալ:

-Միանշանակ, Բարսելոնա:

-Երբևէ եղե՞լ է, որ փորձեն հարաբերություններ սկսել քեզ հետ, սակայն իմանալով ֆուտբոլային նախասիրությունդ, հիասթափվեն:

-Նման մարդիկ հիմնականում նախօրոք, մինչև որևէ քայլ ձեռնարկելն են իմանում այդ մասին: Իսկ եթե ավելի գլոբալ կերպով նայենք, ապա իմ պարագայում սա շատերի համար շարժառիթ է եղել որևէ բան սկսելու:

-Հանուն անձնական կյանքի կթողների՞ր ֆուտբոլը:

-Ոչ: Այժմ ֆուտբոլն իմ կյանքն է, ու ես հասկանում եմ, որ ողջ կյանքում չեմ կարող խաղալ: Այդ իսկ պատճառով չեմ հրաժարվի իմ ողջ կյանքի երազանքից, որին դեռ մանուկ հասակից ցանկացել եմ հասնել:

-Կցանկանայի՞ր երեխաներդ ևս շարունակեին այն ուղին, որը դու անցել ես և անցնելու ես դեռ:

-Իհարկե, ու ինքս էլ կուզենայի հնարավորություն ունենալ դեռ փոքր տարիքից խաղալ, բայց իհարկե երբեք չեմ ստիպի գնալ նույն ուղղությամբ, եթե նրանց մոտ չլինի նման  ցանկություն: Իսկ ցանկության դեպքում կլինեն լավագույններից:

-Բացի ֆուտբոլից կա՞ որևէ ոլորտ, որով հետաքրքրվում ես:

-Որքան էլ սիրում եմ ու ապրում ֆուտբոլով, իհարկե, իմ կյանքը չեմ կապում հենց ֆուտբոլի հետ հասկանալի և ակնհայտ պատճառներով: Այժմ սովորում եմ և ձգտում մասնագիտանալ ոչ պակաս հետաքրքիր ոլորտում՝ տուրիզմում, որը իր ուրույն դերն ունի իմ կյանքում:

-Իսկ որևէ համալսարանում սովորո՞ւմ ես այդ մասնագիտությամբ:

-Այո, սովորում եմ Տուրիզմի հայկական ինստիտուտում, իսկապես ցանկանում եմ մասնագիտանալ այս ոլորտում, այդ իսկ պատճառով այլ տարբերակ չէր կարող լինել:

-Պատրաստվո՞ւմ ես համատեղել ֆուտբոլային դաշտը և տուրիզմը:

-Անկեղծ ասած, մտածել եմ այդ մասին: Տուրիզմը այն ասպարեզն է, որը պահանջում է նորություններ, զարգացում ցանկացած ուղղությամբ, ուստի այն լիովին թույլ է տալիս կատարել այդ համադրումը: Օրինակ, սպորտային տուրիզմի ուղղությամբ, և բարեբախտաբար, ֆուտբոլի տարածումը աշխարհում նույնպես թույլատրում է դա. աշխարհի խաղեր, կլասիկոներ, վերջերս տեղի ունեցած Euro 2016, և այդպես շարունակ: Տեսնենք, ժամանակը ցույց կտա:

-Ունե՞ս ավելացնելու որևէ  բան:

-Վերջում կցանկանայի ավելացել, որ պետք է փորձել կոտրել կարծրատիպը, որ կա հայ ազգի մոտ, թե` ֆուտբոլը աղջկա համար չէ, կամ աղջիկը պետք է տանը ճաշ եփի: Ոչ: Սա առաջին հերթին, առողջություն է, և հետո քո մեջ սերմանում է նպատակասլացություն և պայքարելու ուժ, ստիպում վեր կենալ ամեն անգամ ընկնելիս, ինչը բացի խաղային իննսուն րոպեներից, պետք է քո մեջ լինի ողջ կյանքում: Այն քեզ սովորեցնում է բարձրանալ և բարձրացնել թե թիմակիցներիդ, և թե քո շուրջը գտնվող անձանց:

Այսօր մենք ունենք 13 թիմ, ինչը խոսում է մասամբ այդ կարծիքի հաղթահարման մասին, ինչը շատ ուրախալի փաստ է:
Եվ վերջում կցանկանայի նշել, որ եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը:

Այնպես որ, պայքարեք և հասեք ձեր բոլոր նպատակներին:

diana manukyan

Ընդամենը մեկ բջիջից

Եղբայրս` Ցոլակ Մանուկյանը, սովորում է Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում: Նա պատմում է, թե ինչու է հավատում Աստծուն։

-Խնդրում եմ, եղբա՛յրս, պատմի՛ր, թե ինչո՞ւ ես հավատացել Աստծուն։

-Դե գիտես, որ մենք մեծացել ենք այնպիսի ընտանիքում, որտեղ մեզ սովորեցրել են Արարչի մասին։ Մեր ծնողների հավատացել են Աստծո գոյությանը։ Մենք միշտ շոշափել ենք այդ թեման ընտանիքում։ Երբ փոքր էի, սիրում էի հոգ տանել ընտանի կենդանիներին, ցանկանում էի իմանալ, թե ինչպես կարելի է թեթևացնել մարդկանց ու կենդանիների կյանքը։ Հետագայում ուսումնասիրեցի սաղմնաբանություն։ Երբ ընդունվեցի համալսարան, ոչ միայն գիտելիքներս ավելացան կենսաբանութուն առարկայի տարբեր ենթաճյուղերում, գնալով էլ ավելի համոզվեցի, որ մի գերհզոր ուժ է մեզ ստեղծել։ Սաղմի զարգացման վերաբերյալ իմ հետազոտությունները փոխեցին տեսակետս. ես եկա այն եզրահանգման, որ կյանքը ստեղծվել է։ Բացատրեմ օրինակով։ Ինժեներները նախագծում են արտադրական հոսքագծեր, որպեսզի արտադրանքի համապատասխան մասերը ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ ձևով միանան իրար։ Ճի՞շտ է: Սաղմի զարգացումը նման մի բան է, բայց անհամեմատ ավելի բարդ։

-Ամեն բան սկսվում է ընդամենը մեկ բեղմնավորված բջջից, այնպես չէ՞։

-Այո՛։ Բեղմնավորված բջիջը սկսում է կիսվել։ Որոշակի ժամանակահատվածում յուրաքանչյուր 12–24 ժամը մեկ բջիջների քանակը կրկնապատկվում է։ Այս պրոցեսի սկզբնական շրջանում կազմավորվում են ցողունային բջիջները։ Դրանք կարող են արտադրել գրեթե 200 կամ ավելի տեսակի բջիջներ, որոնք անհրաժեշտ են երեխայի լիարժեք կազմավորման համար։ Դրանցից են, օրինակ, արյան, ոսկրային և նյարդային բջիջները։ Պետք է արտադրվեն համապատասխան բջիջներ ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ հատվածներում։ Սկզբում դրանք խմբավորվում են՝ կազմելով հյուսվածքներ, որոնք էլ իրենց հերթին ձևավորում են օրգաններն ու վերջույթները։ Ինժեներները չեն էլ կարող երազել նման պրոցես նախագծելու մասին։ Մինչդեռ սաղմի ձևավորման վերաբերյալ հրահանգները ապշեցուցիչ կերպով ամփոփված են ԴՆԹ-ում։ Երբ մտածում եմ, թե որքան հիասքանչ է այս ամենը, համոզվում եմ, որ կյանքը նախագծված է Աստծու կողմից։