Հարցազրույց տատիկիս` Աիդա Կիրակոսյան հետ
-Տատ ջան, ուզում եմ քեզ հետ զրուցել, իմանալ ինձ հուզող հարցերի պատասխանները:
-Սա բալես, ինչ հարց գուզես` տուր:
-Տատ ջան, Գյումրին քանի՞ անուն է ունեցել:
-Սկզբում եղել է Կումայրի, հետո` Ալեքսանդրապոլ, Լենինական, Գյումրի:
-Իսկ քո մանկության տարիներին ինչպե՞ս է կոչվել քաղաքը:
-Մեռնիմ ջանիդ, երբ օր ես փոքր էի, մեր քաղաքը կոչվեր գը Լենինական:
-Լավ, տատ ջան, իսկ որտեղի՞ց են եղել ծնողներդ:
-Հորս պապը գաղթել է Ալաշկերտից ու բնակություն է հաստատել Ղուկասյանի շրջանում, բայց պատերազմի տարիներին գյուղերի մեծահասակներին հավաքագրել-տարել են Լենինական` նորաբաց գործարաններում աշխատելու: Իսկ մորս ծնողները գաղթել են Էրզրումից: Մերս ծնվել է Կրասնոդար քաղաքում: Երբ օր մորական պապիկս ջահել մահացել է, իրանք տեղափոխվել են Լենինական: Նորաբաց Մսի կոմբինատում մտել են աշխատելու մորական տատիկս ու հորական պապիկս: Հետագայում, երբ հերս բանակից եկել է, մտել է Կոմբինատ աշխատելու ու ընդեղ է հանդիպե մորս: Ամուսնացել են ու քիչ-քիչ տուն-տեղ են եղե: Բայց հըմի ո’չ Մսի Կոմբինատը կա, ո’չ էլ հին Լենինականը:
-1988 թվականի երկրաշարժը շատ բան փոխեց Գյումրիում: Իսկ ինչպիսի՞ն էր Լենինականը նախքան երկրաշարժը:
-Լենինականը ուներ մեծ Մսի Կոմբինատ, հսկայական Տեքստիլ Կոմբինատ, Հղկող հաստոցների մեծ գործարան, Միկրոէլեկտրաշարժիչ գործարան և այլն: Ըդոնք երկրին կուդային արդյունաբերության 90%-ը: Մարդիկ կաբռեին ուրախ, հարուստ, երջանիկ, կրթություն կստանային: Բայց էդ ամենը ավիրվավ մէ քանիմ րոպեյվա ընթացքում:
-Ին՞չ ազդեցություն թողեց Սպիտակի երկրաշարժը գյումրեցիների վրա:
-Երկրաշարժը օր եղավ, մենք մեր աչքերով տեսանք ըդքան զոհեր, վիշտ ու արհավիրք: Կային ընտանիքներ, օր լրիվ զոհվան: Բայց էլի լեննագանցիք էնքան թասիբ ունեին, օր նորից ընտանիքներ կազմեցին, երեխեք ունեցան, տներ սարքեցին, 30 տարի դոմիկների մեջ ապռան, բայց իրանց հումորը չկորցրին ու, հակառակը, սաղ դառնությունները իրանց մեջ թաղելով` նորից վերածնվան:
-Տա‘տ, դու ապրել ես և‘ հին Գյումրիում, և‘ նոր: Կա՞ն արդյոք տարբերություններ: Ի՞նչն է քեզ դուր գալիս Գյումրի քաղաքում:
-Հինն ու նորը կապ չունի: Բոլոր ժամանակներում էլ ընձի շատ դուր է եկել Լեննականի ժողովուրդը` հյուրասեր, թասիբով, կամեցող, ուրախ ու հանաքչի:
-Իսկ ի՞նչ կասես երևույթների մասին, որոնք քեզ դուր չեն գալիս:
-Բալես, լեննականցիք, անկախ ժամանակաշրջանից, մեծախոս են, միամիտ ու շատ տաքարյուն:
-Ո՞ր ավանդույթն է քեզ դուր գալիս, և ո՞րն է մինչ օրս պահպանվել:
-Լեննականցիք շատ ավանդապաշտ, ադաթներով ու հին սովորույթներով մարդիկ են: Ազիզ ջան, շատ շուտ ադաթ է էղե, օր աղջկան ուզեցել են նշանել, նախօրոք տարել են բաղնիք, լողցրել են, օր էդ աղջկա լավ ու վատ կողմերը տեսնին: Բայց ընձի դուր գուկա ուզնգան էրթլու ադաթը, որը մինչև հըմի ժողովրդի մեջ կա:
-Իսկ ինչպե՞ս կբնութագրես գյումրեցի տղաներին:
-Մեր տղեքը շատ հայրենասեր են, աշխատասեր, նամուսով ու թասիբով ու երբեք չեն թողնի, օր մեգը կբնի իրանց ազաբ աղջիկների պատվին:
-Մտածե՞լ ես երբևէ թողնել հարազատ Գյումրին:
-Ես երբեք չեմ ուզեցե թողնիմ Լենինականը ու հմի էլ չեմ ուզե, քանի օր արդեն ես 65 տարեկան եմ, չեմ ուզե երտամ ուրիշի հողի մեջ մեռնիմ: Գուզեմ իմ հանգրվանս գտնիմ իմ ծնված հողում:
-Սիրո՞ւմ ես գյումրեցու բարբառը: Մտածե՞լ ես երբևէ փոխել բարբառդ:
-Ես ուր էլ երտամ, որ քաղաքն էլ աբռիմ, երբեք չեմ փոխե իմ լեզուս, քանի օր շատ կսիրեմ մեր բարբառը, վռազըմ կարծիք կկազմեն, օր սոնք լավ մարդիկ են: Ես ծնվել ու մեծցել եմ Լենինականում ու կմնամ մինչև վերջ պատվավոր լեննականցի: Հերիք է, օր Ֆրունզի երկրացին եմ…
Միշտ հիշե, մեռնիմ ջանիդ, ուր էլ էրտաս, ինչ էլ դառնաս, հանկարծ չմոռանաս, օր դու ծնվել ես Լենինականում: Մինչև վերջ հոգով ու սրտով մնա լենինականցի:
-Ես ծնվել եմ Արմավիրի մարզի Երասխահուն գյուղում: Ծանր հիվանդություն եմ տարել, իմ տունը վաճառել եմ ու ինձ բուժել եմ: Հետո, որ տուն չեմ ունեցել, եկել եմ այստեղ, վարձով եմ ապրել: Հիմա չեմ կարում վարձը տամ, շատ ա գումարը, ու վարձով տնից հանեցին ինձ: Ես էլ եկել եմ, այստեղ եմ ապրում:
-Իսկ բարեկամներ չունե՞ք, որ օգնեն ձեզ` ապաստան տան:
-Իսկ դուք սպասու՞մ եք ինչ-որ աջակցության, թե՞ ձեր ուժերով եք ուզում մի բան անել:
