ruslan aleqsanyan

Ամառ

Ամբողջ կիսամյակի ընթացքում, երբ գնում էի դպրոց, ունեի մեկ ցանկություն՝ որ արձակուրդները շուտ գան: Իսկ հիմա, երբ արդեն համարյա անցել է արձակուրդների առաջին ամիսը, հակառակ ցանկությունն ունեմ. անհամբեր սպասում եմ դասերի սկսվելուն: Դպրոցում օրն անցնում էր հետաքրքիր, և չէի նկատում, թե ինչպես է անցնում ժամանակը: Դե, արձակուրդներն էլ են հետաքրքիր անցնում, բայց, միևնույնն է, զգում եմ դպրոցի կարիքը: Արձակուրդների ժամանակ սկսվում է «լողալու սեզոնը»: Մեր Բաղանիս գյուղի մոտով փոքրիկ գետակ է հոսում: Այնտեղ կա նաև մի փոքրիկ ջրվեժ, որին գյուղացիները Ձախլիկ են կոչում: Օրվա մեծ մասն անցնում է հենց այնտեղ: Երեկոյան, երբ հովն ընկնում է, հավաքվում ենք դաշտում ու սկսում տարբեր խաղեր խաղալ: Մեծ ու փոքր չեն տարբերվում. բոլորը խաղերին մասնակցում են հավասար: Երեկոյան ավելի ուշ՝ մութն ընկած ժամանակ, հավաքվում ենք գյուղամիջում ու զրույցի բռնվում:

jemmapetrosyan

Ակնթարթներ

Երբ առաջին անգամ դպրոց գնացի, շատ ուրախ էի: Հետո դասարանում տեսա կլոր թշերով մի աղջկա, որը լաց էր լինում: Ես էլ սկսեցի արտասվել, մինչ այսօր աչքիս առաջ այդ տեսարանն է գալիս։ Այս ամենից նեղված՝ ես արտասվում էի, մինչ մայրիկը հանգստացրեց ինձ ու կտրեց ձայնս։ Մտածում էի դպրոցը վատն է, քանի որ ստիպում է ինչ-որ մեկին արտասվել։

Տարիներն անցնում են շատ արագ, ու չես հասցնում հասկանալ պահի լրջությունը։ Այսօր, երբ փոխադրվել եմ տասներկուերորդ դասարան, հասկանում եմ, որ կյանքիս մի շրջան մեկ տարի հետո պետք է ավարտվի։

Հիշում եմ դասարանում կատարված բոլոր հետաքրքիր դեպքերը։ Հատ-հատ կարող եմ թվարկել մեր կռիվները, կարող եմ ասել, թե քանի անգամ եմ «անբավարար» ստացել։ Երբ ուսուցչուհիներից մեկը բարկանում էր ինձ վրա, մտածում էի ժամանակի արագ անցնելու մասին։ Բայց հիմա, երբ սկսել եմ կարոտել թեկուզ և այդ ժամանակները, հասկանում եմ, որ պետք է գնահատել դպրոցում անցկացրած ամեն մի պահը։ Չէ՞ որ յուրաքանչյուր մարդու կյանքում դպրոցական տարիները մեկ անգամ են լինում։

Այս տարի էլ պատրաստվում ենք գնալ էքսկուրսիայի: Մտածելով, որ կարելի է չգնալ՝ ինքս ինձ հետ խոսում էի.

-Մեկ ա՝ եսիմ ուր չենք գնում։ Էս տարի չգնամ։ Բայց, եթե չգնամ, էլ ե՞րբ պիտի գնամ։ Էս տարի մեր վերջին տարին է։ Մյուս տարի անելու շատ բան կունենանք ու երևի չենք հասցնի մտածել էքսկուրսիայի մասին։

Ու մտքերիս մեջ խորասուզվելով՝ սկսեցի հիշել դպրոցում անցկացրած լավ ու վատ օրերը: Մտածելիս ժպտում էի: Քույրս, կողքից նկատելով իմ ժպիտը, սկսեց հարցեր տալ.

-Ջեմ, գժվե՞լ ես:

-Հը՜մ:

-Ջե՜մ:

-Հա, հա, ասա։ Ի՞նչ էիր ասում:

-Հեչ, ուղղակի մի տեսակ ուրախ ես։ Ի՞նչ ա եղել՝ սենց ոգևորվել ես։

-Հիշում եմ, որ ձմեռվա կեսին դիպմամբ դասից փախանք ձնագնդի խաղալու, որ հետո էսպես նստենք ու հիշենք մեր դպրոցական օրերը։

-Հա, հետո ի՞նչ։ Կարո՞ղ ա մոռացել ես՝ ոնց էր դասղեկդ բոլոր ծնողներին խառնել իրար։

-Չէ, Էմ, չեմ մոռացել։ Ուղղակի վախեցանք։ Հիշո՞ւմ ես, որ տուն մտա: Մեր մոտի երեխեքին բոլորին հետս բերել էի, որ արդարանալիս բոլորս միասին արդարանանք…

Տղամարդկանց տուն Աբովյանում

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Հերթական երեկոն էր. ես ու ընկերս, ինչպես միշտ, շրջում էինք մեր սիրելի քաղաքում՝ Աբովյանում: Բայց այս երեկոն տարբերվեց մյուսներից. մենք բացահայտեցինք մի նոր վայր: Անցնում էինք Եղբայրության փողոցով, երբ նկատեցինք հնաոճ մի վարսավիրանոց: Մոտենալով լսեցինք ռոք-ըն-ռոլի ձայնը: Բացելով դուռը և մտնելով ներս՝ տեղափոխվեցինք 70-ականներ՝ զգալով 70-ականների շունչը: Տեղեկացանք, որ սա հինգերորդ տղամարդկանց վարսավիրանոցն է Հայաստանում, իսկ Աբովյանում՝ առաջինը: Բաց չթողնելով առիթը՝ խոսեցինք վարպետի՝ Հովսեփ Մուրադյանի հետ:

-Սիրում եմ այս գործը, արդեն չորս տարի է, ինչ զբաղվում եմ այս գործով: Շատ հետաքրքիր է, երբ օրվա ընթացքում շփվում ես տարբեր մարդկանց հետ ու գեղեցկացնում ես նրանց:

Ողջ ընթացքում իմ ու ընկերոջս ուշադրության կենտրոնում էին խորհրդավոր պատերը. 70-ականների շունչը գրավել էր մեզ:

-Իմ վարսավիրանոցը հինգերորդն է Հայստանում: Անգլերենից թարգմանած՝ «բարբերշոփ» նշանակում է տղամարդկանց տուն, այստեղ խնամում ենք տղամարդկանց մորուքները, մազերը: Իմ պատերին տեղ են գտել ֆոտոներ, որոնք արտահայտում են վարսահարդարի գործը դեռ անցյալում՝ պատերազմի տարիներին, սովի ժամանակ, խաղաղության ժամանակ: Ցանկացած վարսավիր, եթե սիրում է իր աշխատանքը, կանի իր գործը ցանկացած պահի և ցանկացած պայմաններում: Վարպետը իր գործը կատարում է տարբեր միջավայրերում՝ պատերազմի ժամանակ, բանտում: Նկարներից մեկն արված է հենց սիրիական պատերազմի ժամանակ: Վարպետը տարբեր պայմաններում իր ծառայությունները կմատուցի բոլորին:

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Լուսանկարը՝ Արման Արշակ-Շահբազյանի

Ինչ վերաբերում է ներսում տիրող միջավայրին՝ այն հին ոճ ունի, քանի որ ինքս շատ եմ սիրում հնությունը: Հնությունը չպետք է մոռացվի, պետք է հիշվի ու օգտագործվի՝ ժամանակակից լուծումներով: Ոճը դուր է գալիս նաև հաճախորդներին, պատին փակցված լուսանկարները հետաքրքրություն են առաջացնում հաճախորդների մոտ: Ներսում տիրող մթնոլորտը լայն արձագանք գտավ Աբովյանում, հետաքրքրվողները շատ են և գնալով շատանում են: Հետաքրքրությունն այնքան շատ է, որ յուրաքանչյուր այցելու ինքն է առաջարկում տարբեր լուծումներ, ունենում իր փոքրիկ ներդրումը գեղեցկացման գործում:

nina arsutamyan portret

Հիշիր և մի ամաչիր

Երբ կյանքից դեռ շատ բան չէի հասկանում, կարծում էի, թե մարդիկ չեն կարող, ինչ-որ քաղաք գնալով, իրենց բնավորությունը փոխել:

Սակայն տարիները ինձ հասկացրին, որ կարող են:
Գյուղում իմ ընկերական շրջապատը փոքր է, բայց լի է սիրով: Իմ այդ փոքր շրջապատում այնպիսի մարդիկ կային, ովքեր մեծ-մեծ խոսում էին, թե որ գնան քաղաք, իրենց բնավորությունը չեն փոխի, ով որ գյուղին կամ գյուղում ապրող ինչ-որ մեկին փնովի, ապա իրենք նրան կարող են ասել, որ գյուղը ուրիշ է, գուղում բոլորը պարզ են և հասարակ, հասարակ են իրենց ապրելու ձևով…
Սակայն վատը գիտե՞ք՝ որն է, որ հենց այդ մեծ-մեծ խոսողը, երբ գնում է քաղաք, միանգամից 180 աստիճանի փոխվում է, սկսում է փնովել մեզ՝ գյուղում ապրող թե երեխաներին, և թե մեծահասակններին: Անգամ այն մարդը, ում հետ շատ մոտ էինք, միանգամից մեզ մոռանում է և չի համարում իր ընկերուհին:
Սակայն ուզում եմ դիմել այս մարդկանց, (անուններ չեմ տա). եղեք այն, ինչ կաք: Երբեք մի ամաչեք, որ ծնվել և մեծացել եք գյուղում, որ կյանքից, այսպես ասած, շատ բան չեք հասկացել: Հիմա գնացել եք քաղաք, ունեք ավելի մեծ շրջապատ, փորձեք հպարտանալ, որ գյուղից եք, երբեք գլուխ մի կախեք, որ գյուղացի եք, որ մեծացել եք հողով ու ջրով խաղալով, այլ ոչ թե հեռախոսը ձեռքիդ կամ էլ…
Ու մի բան էլ, մի մոռացեք այն մարդկանց, ովքեր ձեր կողքին են եղել միշտ: Ու երբ ունեք մեծ շրջապատ, մի փորձեք թաքնվել մեզնից, ընդհակառակը, հպարտացեք, որ ունեցել եք հավատարիմ ընկերներ, ում հետ մեծացել եք, ում հետ մտել եք ուրիշի այգին ու գողացել մորիները, անգամ գազարները, ուղղակի մի մոռացեք, որ գնում էինք ձեր տուն ու հայրիկից կամ մայրիկից թույլտվություն խնդրում, որ ձեզ հետ մինչև ուշ երեկո խաղանք: Այդպես կարող եմ անվերջ թվել:
Ծիծաղս գալիս է, երբ հիշում եմ, թե ինչպես էինք այն ժամանակ իրար հետ, իսկ այժմ…
Ուղղակի ես չեմ կարողանում հասկանալ՝ քաղա՞քն է մարդուն փոխում, թե՞ մարդիկ:

Չրերի թագուհին

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Երբ գալիս է ամառը, բոլոր տներում սկսվում է եռուզեռը: Մաքրություն, գորգեր լվալ, կոմպոտներ փակել, ջեմ, մուրաբա եփել և, իհարկե, չրեր պատրաստել: Մայրիկիս հետ ես էլ եմ փորձում խառնվել այդ գործերին, ինձ զգում եմ «չրերի վարպետ» և սկսում եմ աշխատանքս: Մայրս ոսկի ձեռքեր ունի, ամեն բան գալիս է նրա ձեռքից, բայց, իհարկե, տատիկիս նման հմուտ չի ստացվում: Երկար տարիներ է, ինչ տատս չրեր է պատրաստում, բոլոր գյուղերում էլ տատիկները անմահական չրեր ունեն պատրաստած:

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Կան ուտեստներ, որոնք տեսքից շատ գեղեցիկ են, իսկ իրականում այնքան էլ համեղ չեն, բայց մեր չրերը և՛ տեսքից են շատ գեղեցիկ, և՛ համն է հոյակապ: Դեռ մրգերը չհասած՝ տատս խառնվում է.

-Ըհը, արդեն կեռասը հասնում է, կարող ենք չիր պատրաստել:

-Տատ, բայց դեռ բավականաչափ չի հասել, ո՞նց ես սարքելու:

-Դու չես հասկանա, ես կանեմ՝ նոր կտեսնես:

-Լավ-լավ, դե քեզ տեսնեմ:

Ամեն տարի դա է ասում, ու իսկապես այսպես է. եթե ուզում եք չիր պատրաստել, պետք է միրգը փոքր-ինչ խակ վիճակում քաղել:

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը` Վիոլետա Մկրտչյանի

Արդեն վերջացրել ենք կարմիր կեռասի չիրը, սկսել ենք դեղինը պատրաստել, մինչև դա էլ վերջացնենք՝ ծիրանը կհասնի, ու հերթով կանենք: Միայն մեզ համար չենք անում, այլ նաև վաճառքի: Այնքան շատ է, որ չեմ հասցնում բոլորից փորձել: Դե, ես օգնելու փոխարեն կողքից արագ-արագ ուտում եմ, որ իմ գնահատականը տամ: Հենց հասկանում եմ, որ մերոնք ասելու են՝ գնա կեռաս կամ ծիրան քաղիր, միանգամից ինչ-որ պատրվակ եմ գտնում և վազում տուն: Ի՞նչ անեմ՝ ես էլ այդ գործը չեմ սիրում: Ինչքան ասեք՝ մրգերը կկեղևազրկեմ և միջուկը կհանեմ, բայց չեմ քաղի: Մեծ սիրով բոլորին հրավիրում եմ փորձելու մայրիկիս և տատիկիս չրերը, դուք չեք փոշմանի, և կօգնեք մեզ ի վերջո հավաքել մրգերը:

arxiv

Հե՞շտ է արդյոք երեխա լինելը. մաս 2

 Իմ կարծիքով երեխա լինելը հեշտ չէ, որովհետև մեծերը շատ անգամ երեխաների կարծիքը չեն լսում: Օրինակ, մի անգամ մենք գնացել էինք Հանքավան, պետք է անցնեինք մի բարձր տեղով: Ես խորհուրդ տվեցի անցնել կողքի ճանապարհով, որովհետև ինձ թվաց, որ մեքենայի շարժիչը կվնասվի: Նրանք չլսեցին ինձ. մեքենան թեև չվնասվեց, բայց լավ շրխկաց, և իմ գլուխն այդ հարվածից կպավ դռանը և ցավեց:

 Վարդան Արշակունի, 9 տարեկան

***

-Դե, երեխաներ, – ասաց գրականության ուսուցչուհին, – գրեք, թե ամռանը ինչ եք կարդալու:

Եվ սկսեց դանդաղ թելադրել՝ ասես ցանկանալով երեխաներին տանջամահ անել:

-Չէ,- կամաց ասացի ես, – ինձ դուր չեն գալիս նրա հանձնարարած գրքերը:

Հանկարծ ուսուցչուհին լսեց իմ ասածը.

-Ուրեմն դու քո ուզածը կկարդաս, բայց քանակը այնքան, ինչքան ես եմ տվել:

-Այո,- ուրախ բացականչեցի ես:

Եվ «Սամվելը»:
-Չէ,- սահեց իմ շուրթերից, – սպանեք՝ չեմ կարդա:
-Ինչո՞ւ, – հարցրեց ուսուցչուհիս:

-Դե, ընկեր Ռաֆայելյան, ինքներդ էլ գիտեք, – կմկմալով ասացի ես:

-Լավ, որովհետև հայրասպա՞ն էր:

Ես գլուխս դրական շարժեցի:

«Ինչ լավ է, որ ես փոքր եմ, – մտածում էի ես, – եթե ես մեծ լինեի, դպրոց չէի գնա, և միգուցե ուսուցչուհուս փոխարեն իմ աշխատավայրի տնօրենին ասեի՝ չեմ աշխատի, և զրկվեի աշխատանքից»:

 Էլեոնորա Հարությունյան, 13 տարեկան

***

Երեկ պապիկս իր մանկության ճամբարից մի դեպք էր պատմում, երբ հանկարծ ասաց.

-Ռոմ, ռադիոն միացրու:

«Սիրելի ռադիոլսողներ, այսօր մեր հյուրն է»…

Հաղորդումից միայն այն էի հիշում, որ թեման ճամբարն էր, հիշում եմ վերջին նախադասությունը և վերջին հարցը.

-Բայց Հայաստանի սահմանադրության համաձայն  բոլոր երեխաներն ունեն ճամբարում հանգստանալու իրավունք: Պետությունը կարող է ճամբար ուղարկել միայն 300 երեխայի:

Ես անջատեցի ռադիոն և սկսեցի մտածել. եթե մեր կառավարությունը միայն 300 երեխայի կարող է ճամբար ուղարկել, իսկ ի՞նչ անեն մյուսները, մի քանի տասնյակ հազարավոր երեխաները: Երանի բոլոր երեխաներն էլ ճամբար գնային: Այսպես երազելով ես շարունակում էի լսել պապիկիս պատմությունը, որը հին ու բարի օրերի մասին էր: Երբ գործում էին ոչ թե 6, այլ տասնյակ ճամբարներ: Իսկ ամառվա տապը բոլորիս է անխնա նեղում:

Նարինե Դանեղյան, 11 տարեկան

 ***

-Երեխաներ, հանեք ձեր տետրերը և սկսեք գրավորը:

Իսկ այդ ժամանակ ես նստել, երազկոտ հայացքս հառել էի մի կետի: Հանկարծ մեկը մեջքիցս բոթեց:

-Տղա ջան, քանի՞ անգամ ասեմ, որ հանես տետրդ և սկսես գրել, – բարկացավ ընկեր Համբարձումյանը, – ինչո՞ւ չես գրում, կարո՞ղ ես ինձ բացատրել:

-Հավես չունեմ,- ասացի ես, քանի որ դա այն առաջին բառն էր, որ եկավ մտքիս:

-Տղա ջան, ի՞նչ ասել է՝ հավես չունեմ:

-Ոչ, ընկեր Համբարձումյան, մի նեղացեք, ուղղակի ուրիշ պատճառ կա:

-Կարելի՞ է իմանալ:

-Սիրահարվել եմ, ընկեր Համբարձումյան, – ցածր ձայնով ասացի ես, սակայն ամբողջ դասարանը լսեց:

-Դե, լավ, հասկանալի է: Շարունակիր երազել:

 Դավիթ Բաբայան, 14 տարեկան

 ***

-Ախր, ինչո՞ւ ծրագրային գրքերը չես կարդում, հանրիդ ամառայինները չես անում. չէ՞ որ մաման միշտ բողոքում է, – մտահոգված հարցնում էի քրոջս:

-Է՜, Նանե, լա՜վ, էլի, հիմա էլ դու, ձանձրալի է, չե՞ս հասկանում:

-Լավ, լավ, – թեման փոխեցի՝ հասկանալով, որ այնքան էլ հաճելի խորհուրդ չեմ տալիս:

-Նան, տես, ծաղիկներս լավն են, չէ՞, իսկ էս ծառի մոտից ես ժամերով ամպերն եմ հաշվում, մայրամուտն եմ դիտում, իսկ էս վերջերս էլ Մարսն եմ դիտում:

-Դե լավ, էլ մի փիլիսոփայի, ես գիտեմ, որ այգում քո զբաղմունքը միայն երազելն է:

-Լավ, էդ մի կողմ, էն կինոն նայեցի՞ր, որ ասել էի: Էնքան հետաքրքիր էր: Տեսա՞ր էն մասը, որ աղջիկն իր աստղը գտավ երկնքում:

-Չէ, չեմ նայել, դաս էի անում:

-Է՜, Նան, ինչ անհավես մարդ ես:

Հիմա հասկացա՞ք՝ ինչու քույրս, գրականությունից բացի, էլ դաս չի անում: Նա այնքան ռմանտիկ է, էլ ի՞նչ դաս, ի՞նչ պատմական գիրք: Հիմա ո՞վ է ճիշտ, դաս անողնե՞րը, թե՞ քույրս:

 Նանե Սահակյան, 14 տարեկան:

***

-Էրեխեք, ամառվա համար տված գրքերը կարդացե՞լ եք, – հարցրեց Վահեն:

-Չէ, հա, հո չե՞նք գժվել,-ձգելով արտասանեց Հարութը, և բոլորը լուռ հարգանքով նայեցին նրան: Այդ պահին Հարութը, պարզ է, իրեն յոթերորդ երկնքում էր զգում: Չէ՞ որ նա այդ պահին «իսկական տղա էր», որը չի վախենում ուսուցիչներից, գիտի իր ժամանակը ճիշտ օգտագործել և չի տարվում «ղզիկական» զբաղմունքներով:

-Ճիշտ ա, բա հո չե՞նք նստի գիրք կարդանք, – ասաց Սերգեյը, զզվանքով շեշտելով վերջին երկու բառերը:

Գիրք չկարդալը հիմա այնքան էլ պատվաբեր չէ: Ով չի կարդում, նա հերոս է ուրիշների աչքին: Անընդհատ ասում են.

-Գիրքը քեզ ի՞նչ ապագա:

Պատճառը միայն ծուլությունը չէ, ուղղակի, երբ չես կարդում և բոլորին ասում. «Հո գիրք չե՞նք կարդալու», ապա հերոս ես:

Երեխաներին մնում է ընտրել կարդա՞լ, թե՞ հերոս դառնալ: Ընտրությունն այնքան էլ բարդ չէ:

 Գոռ Բաղդասարյան, 15 տարեկան 

2003թ.

svetlana davtyan

Արտագաղթ

Ամեն օր լսում եմ, թե ինչպես են Հայաստանից հեռանում շատ ընտանիքներ: Հեռանում են ընդմիշտ, հեռանում են ամբողջ ընտանիքով: Ես այլ երկրում երբևէ չեմ ապրել, բայց լավ գիտեմ՝ ինչ է նշանակում, երբ հարազատներդ գտնվում են քեզանից շատ հեռու, օտարության մեջ:

Վերջերս ընկերներիցս մի քանիսը նույնպես ընտանիքներով ընդմիշտ հեռացան: Ես ունեմ մի շատ մտերիմ ընկերուհի՝ Մարգարիտան: Արդեն ինը տարի է, ինչ իրար ճանաչում ենք: Մագան ծնվել և մինչև դպրոց գնալը ապրել է Ֆրանսիայում, բայց հետո վերադարձել են հայրենիք: Այստեղ ընդունվել է դպրոց, ստացել է հայկական կրթություն: Զրուցելիս հաճախ էր ասում, որ պետք է վերադառնան Ֆրանսիա: Այդ թեմայով վերջին զրույցից անցել էր մի քանի ամիս, արդեն մտածում էի, որ գուցե ցանկություն կա, բայց չեն հեռանա: Բայց եղավ այն, ինչն ամենաքիչն էի ուզում: Իմացա, որ հեռանում են, արդեն ամեն ինչ պատրաստ էր: Իրար հրաժեշտ տվեցինք և խոստացանք ամեն օր զրուցել: Արդեն յոթ ամիս է, ինչ հեռացել են երկրից: Մագան գնում է քոլեջ, սովորել է լեզուն, ձեռք է բերել նոր ընկերներ, ամեն ինչ լավ է: Իհարկե, մենք կապի բոլոր միջոցներով շարունակում ենք մեր շփումը, բայց միայն վիրտուալ: Չենք կարող հանդիպել, տեսնել իրար, միայն ինտերնետի միջոցով ենք կարողանում շփվել: Հուսով եմ, որ մի օր նորից կզրուցենք իրար հետ կողք-կողքի նստած, և ոչ թե էկրանից այն կողմ:

anush hovhannisyan

Դպրոցական «ընտրություններ»

Ի՞նչ, արձակուրդներից երեք շաբա՞թ է անցել: Ա՜խ, կարծես մի ողջ հավերժություն անցած լինի: Արդեն հասցրել եմ կարոտել դասարանիս, երեխեքին, մեր ընտրական դասամիջոցները: Ինչո՞ւ ընտրական, հիմա բացատրեմ:

Ուրեմն, մենք դասարանում 13 աղջիկ ենք և 3 տղա: Դե, աղջիկներն էլ ոչ պակաս թիթիզ են, իսկ բարձր դասարանի տղաներն էլ «սրտից թույլ»: Երբ զանգը հնչում էր, պետք է հասցնեինք արագ դասարանից դուրս գալ, որովհետև վայրկյաններ հետո դասարանի դռան առաջ ընտրական շտաբ էր ձևավորվում: Մեր «շատ սիրելի» տղաները մեզ չափում-ձևում, ոտքից գլուխ տնտղում էին, իսկ հետո ընտրված աղջիկը դպրոցում պահակազորով էր քայլում: Ա՜խ, տղաներ, ինչ հետաքրքիր եք դուք: Մի կարգին ծիծաղում էինք մենք ձեզ վրա ախր:

Մի դեպք էլ պատմեմ: Մի անգամ այնքան եկան դուռը թակեցին՝ գրիչի կամ այլ իրի պատրվակով, որ մենք` հանճարեղ աղջիկներս, որոշեցինք դռան վրա գրություն փակցնել, որը հետևյալն էր.

«Դուռը չբացե՛լ: Գրիչ, մատիտ, ռետին կամ քանոն չպահանջե՛լ, չկա՛»:

Դե իհարկե, նրանք չհանդուրժեցին այդ արգելքը, և հաջորդ օրը չկար գրությունը, բայց մենք մեր զենքերը վայր չդրեցինք. մի քանի անգամ էլ գրեցինք ու փակցրինք:

Իսկ արդեն այս սեպտեմբերից ընտրական հանձնաժողովը փոխված կլինի. դե, ավարտել են ու գնացել: Ճիշտ է, շատ էինք բարկանում նրանց վրա, բայց դե, չեմ կարող չխոստովանել, որ առանց նրանց էլ անհետաքրքիր ու տխուր կլինի: Հիմա էլ ո՞ւմ վրա պետք է ծիծաղենք:

Է՜հ, կարոտել եմ դպրոցս: Ուզում եմ քնել և առավոտյան արթնանալ ու իմանալ, որ սեպտեմբերի 1-ն է:

syuzi babayan voskehat

Քննություններ

Մի քանի ամիս առաջ իմացանք, որ մեր՝ իններորդ դասարանի քննությունները լինելու են բանավոր: Վերցրինք հարցատոմսերը և սկսեցինք պարապել: Ուսուցիչները մեզ ամեն կերպ օգնում էին: Արդեն անցել են մեր վեց քննությունները՝ շատ լարված ու մեծ սպասումներով: Մենք դասարանի երեխաներով ունենք մի ավանդույթ, որը սովորել ենք մեր աշխարհագրության ուսուցչուհուց միջոցառումներից մեկի ժամանակ: Բոլորս հավաքվում ենք մի վայրում, բռնում միմյանց ձեռքերը, կազմում շրջան ու մեկս մյուսի ձեռքը սեղմելով՝ միմյանց ենք փոխանցում մեր ուժերը: Շատերը մտածում են, թե դա չի օգնում, սակայն շրջանն իր մեջ ունի մեծ ուժ: Այդ ավանդույթի շնորհիվ մեզ այսօր մնացել է հաջող հանձնել ընդամենը մեկ քննություն: Ամեն քննությունից առաջ մտածում ենք, թե չենք կարող հաջող հանձնել, բայց կարողանում ենք:

Nane Eghiazaryan

Հանուն ավելի կարևորի

Այս ամառ ես փնտրում եմ աշխույժ զբաղմունքներ, բայց մինչ օրս չեմ գտնում: Շատերի համար աչքերը բացելուն պես արև տեսնելն արդեն լավ օրվա սկիզբ է, բայց ինձ լավ տրամադրություն ունենալու համար միայն արևը չի հերիքում: Իմ կարծիքով, ամռանը պետք է հանգստանալ լիովին. պետք է հայտնվել մի աշխույժ խմբում, ընտրել թեմա՝ հետաքրքիր զրույց վարելու համար, կամ ինչ-որ լավ բան անել, ու օրը դարձնել անմոռանալի:

Հունիսի առաջին օրերը հենց այսպես էլ երևի անցնում էին, երբ հանկարծ մայրս ինձ հարցրեց՝ արդյոք ուզո՞ւմ եմ անգլերենս բարելավել: Նա շատ զարմացավ, երբ տեղիցս վեր թռչելով՝ «այո» ճչացի: Անկեղծ ասած, ես էլ զարմացա իմ այդ մեծ ուրախության վրա: Մայրս ասաց, որ Հայաստանում Ամերիկյան համալսարանի դասախոսներից մեկը անգլերենի դասեր է տալիս Եղեգնաձորի «Գալիք» համալսարանում ամեն շաբաթ և կիրակի օրերին: Ես համաձայնեցի ամեն շաբաթ օր հանուն անգլերենի արթնանալ առավոտյան շուտ, Ջերմուկից գնալ Եղեգնաձոր, և ամեն երկուշաբթի վերադառնալ Ջերմուկ:

Սկսվեցին դասերը, որոնցից ես իսկապես հաճույք էի ստանում: Հանկարծ տեղեկացա, որ էկոտուրիզմի փառատոն կա, որին կարող եմ մասնակցել, բայց շաբաթ և կիրակի օրերին է: Որոշեցի դրանից հրաժարվել հանուն գիտելիքի, հետո ամբողջ ֆեյսբուքյան էջս սկսեց լցվել ամառային ճամբարների մասնակցելու հայտերով, բայց ես ոչ մեկին չեմ կարող մասնակցել, որովհետև շաբաթ-կիրակի զբաղված եմ: Սկսեցի իմ սովորության համաձայն դժգոհելով ման գալ, երբ եղբայրս ինձ մի լավ խորհուրդ տվեց. «Երբեմն ամենամեծ գանձին հասնելու համար պետք է հրաժարվել մանրերից, որոնք միգուցե շատ են, բայց այնքան արժեք չեն ունենա, ինչքան մեծը»: Եվ իսկապես, եղբորս խոսքերը լսելուց հետո դադարեցի դժգոհելուց: Ամեն տարի էլ կլինեն ճամբարներ, էկոտուրիզմի նոր փառատոներ և միջոցառումներ, բայց ամեն տարի հնարավորություն չես ունենա մասնակցելու նման դասերի: Դեռ մեկ ամիս էլ չեմ գնացել պարապմունքների, բայց գրեթե ամբողջությամբ հասկանում եմ, թե ինչ են խոսում անգլիացխոսները (իմ քաղաքում նրանց հանդիպելը դժվար չէ):

Հուսով եմ, որ իսկապես կկարողանամ հասնել արդյունքի, որովհետև այս ամռան հետ կապված բոլոր պլաններս մի կողմ եմ դրել, որպեսզի հասնեմ «ամենամեծ գանձին»: