Թող ձախ ձեռքդ չիմանա, թե ինչ է անում աջդ: Իսկ երբ աջ ձեռքդ դողալով մեկին բարություն է անում, թող ձախդ աշխարհին չհայտնի…

-Ո՞վ ենք մենք, որ փոխենք աշխարհը, կամ մարդկանց ճակատագրերը: Եվ հետո, ի՞նչ կարող է անել միայն մեկ հոգին:

Երևի շատերդ եք լսել այս խոսքերը, կամ գուցե նաև ասել: Գուցե…

Բայց գիտե՞ք, այն ժամանակ, երբ մենք ու շատերը ինքներս մեզ փորձում ենք համոզել, որ միայնակ ոչինչ անել հնարավոր չէ, որ մի ծաղկով գարուն չի գա, կան մարդիկ, ովքեր հենց այդպես, մի ծաղկով գարուն են բերում ուրիշ մարդկանց համար: Այդ ինչպե՞ս:

Նյութերիցս մեկում արդեն ասել եմ, որ համակարգիչը չարիքից բացի կարող է նաև հրաշագործ լինել: Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցում պատահաբար գտա մի խումբ, որի նպատակը կարիքավոր, անապահով ընտանիքներին օգնելն է: Սակայն այն ոչ թե որևէ մեծահարուստի կամ բարեգործական կազմակերպության կողմից էր ստեղծված, այլ մի խումբ մարդկանց, ովքեր ուղղակի փորձում են մեր փոքրիկ երկրում մեծ խնդիրներ ունեցող մարդկանց կարիքների մասին հայտնել ուրիշներին, միգուցե մեկն ու մեկը օգնել ցանկանա: Եվ ստացվում է:

Գիտե՞ք, օգնել ցանկացող մարդկանցից որևէ մեկը չի մտածում, որ իր հազար կամ թեկուզ հինգ հարյուր դրամի օգնությունը ոչինչ չի փոխի, նրանցից որևէ մեկը չի մտածում, որ մի ծաղկով գարուն չի գալիս: Չէ՞ որ միայն մի ծաղիկը, որ կարող է լինել տաք կոշիկ, վերարկու կամ նույնիսկ ոչինչ չարժեցող ձեռնոց, մի փոքրիկ գարուն է այդ ամենի կարիքն ունեցող մանկան համար: Իսկ որքան մեծ ուրախություն է տեսնել, որ աղքատ ընտանիքի երեխան անվասայլակ կամ հենակ ունենալու հնարավորություն է ստանում:

Ահա այդ մի ծաղկով գարունը…

Հիմա մի թեթև հաշվարկ: Ֆեյսբուքյան խումբն ունի մոտ 20 000 անդամ, նույնքան հավանում՝ էջը, եթե հաշվի առնենք, որ նրանցից շատերը նույն մարդիկ կարող են լինել, մոտավորապս ընդունենք 25-30 հազար հոգի, իսկ յուրաքանչյուր ընտանիքի կամ անհատի մասին պատմությունը մոտ 100-200 ու ավելի տարածում ունի, հավանական է, որ հազարավոր մարդիկ էլ այդպես կարող են տեսնել: Եթե ընդունենք, որ մոտ հիսուն հազարի գոնե կեսը օգնել ցանկանա թեկուզ հազար դրամով՝ բավականին գումար կստացվի: Սակայն սա տեսականորեն, գործնականում արդյունքն ավելի լավ է, կարող եք ինքներդ համոզվել…

Իսկ վերջում ուղղակի կասեմ, որ վստահաբար, օգնություն ստացող մարդկանցից ավելի երջանիկ զգում են տվողները, չէ՞ որ հրաշալի զգացողություն է տալ ու փոխարենը ոչինչ չակնկալել:

Բայցև, այս կյանքում ոչինչ անպատասխան չի մնում:

Հազում եմ, ջերմում եմ, մրսում եմ, չեմ կարողանում նորմալ շնչել և այս ամենը կարող եմ բացատրել մեկ բառով` գրիպ:

Տատիկս և իմ բոլոր ծանոթները ասում էին. «Տաք հագնվեք, կմրսեք, կհիվանդանաք, առանց էդ էլ գյուղում վիրուս ա տարածվել»: Բայց, դե, ես հիվանդ չէի, ու շատ էի ուրախացել, որ ինձ այդ վիրուսից բաժին չէր հասել: Հաջորդ օրը արթնացա ու լսեցի, որ փոքր եղբայրս հազում է (մեր տան վիրուսի առաջին աղբյուրը): Ես, ինչքան հնարավոր էր, հեռու էի մնում եղբորիցս, բայց նա, միևնույնն է, ջրիկանում ու սկսում էր «քսմսվել»: Եվ հաջորդ օրը՝ դում-դում տարարամ (ինչպես հնդկականներում է ասվում). գրիպ: Այդ պահին ինձ միայն օգնության են գալիս իմ ամենահավատարիմ ընկերները՝ ջերմաչափը, վերմակը, թեյը, գիրքը, երաժշտությունը և վառարանը: Այս ամենը հերիք է, որ լավանամ:

Ջերնաչափ, իմ հավատարիմ ընկեր, եթե չլինեիր, ի՞նչ պետք է անեի: Ջերմությունը չափել ու տեսնել, որ արդեն ջերմություն չունես, նույնն է, ինչ հիվանդ մարդուն հանգստացնող ներարկել: Իմ վերմակ, երբ ես փաթաթվում եմ քեզանով, կարծես, մայրիկիս ձեռքերը տասնապատկվել ու ինձ գրկել են: Իսկ թեյը, գիրքը, երաժշտությունը և վառարանը կարծես տանեն ինձ այս աշխարհից:

Ինձ այս վիճակում տեսնելիս հիշում եմ մայրիկիս խոսքերը. «Ես որ քո տարիքում էի, թեյը ձեռքիս, վերմակով փաթաթված, նստում ու դաս էի անում՝ մոռանալով ամեն ինչի մասին, կտրվում աշխարհից և չէի նկատում՝ ինչպես եմ քնում վառարանի կողքին»:

Երևի այս հարցում մայրիկիս եմ նման:

-Խաթուն, արագացրու, վեր կաց, լույսն արդեն բացվել է, առավոտյան ժամը հինգն է, կովերին ո՞վ պետք է կթի:

Խաթունն առանց հակաճառելու վեր կացավ:

-Մեգի, արթնացիր, կեսօրն էլ անցավ, իսկ դու դեռ քնած ես: Ժամը երկուսն է արդեն:

-Ինչի՞:

-Պետք է գնաս «Մանանա», վաղը գնում եք եզդիների յայլաները:

-Աա…, վայ, ճիշտ ա, լավ, մի կես ժամից վեր կկենամ:

Խաթունն արդեն հագել էր իր շորերը, որոնք մաշվել էին անընդհատ սուր քարերին ու թաց խոտերին քսվելուց: Այդ օրը սարում շատ ցուրտ էր: Մառախուղ էր: Միայն վրանում էր մի քիչ տաք, քանի որ այնտեղ էր վառարանը: Բայց Խաթունն արդեն սովորել էր այդ ցրտին, յայլաներում քանի օր էր՝ նույն ցուրտն էր տիրում:

Դրսում Խաթունը մի քիչ զրուցեց իր ընկերների հետ և անցավ աշխատանքի. Գնաց կովերը կթելու:

Հեռախոսը զնգաց: Ես խոսափողը վերցրեցի. Ընկերուհիս էր:

-Մեգ, ո՞նց ես, գալի՞ս ես՝ վաղը դասարանով կինո ենք գնալու:

-Վաղը չեմ կարող, գնում եմ եզդիների յայլաները, բայց էսօր վեցից հետո ազատ եմ, լա՞վ:

-Եղավ: Լո՞ւրջ եզդիների մոտ ես գնում: Հավես ունե՞ս: Մնա, կգնանք ջրաշխարհ…

Հերթական՝ չորրորդ ոչխարը կթելուց հետո, Խաթունն անցավ մյուսին: Նա շատ էր հոգնել, ուզում էր շուտ վերջացնել իր գործը: Հետո, երևի, մի քիչ կխնամեր փոքր երեխաներին՝ կրտսեր եղբորն ու զարմիկներին, հետո գնդակ, պահմտոցի կխաղար, իսկ վերջում, եթե լվացք չաներ, գիրք կկարդար: Չէ՞ որ նրա երազանքը բժիշկ դառնալն է, այլ ոչ թե՝ ոչխար պահելը, իսկ բժիշկները պետք է խելացի լինեն:

Ժամը իննից հետո ես հոգնած, բայց շատ բարձր տրամադրությամբ վերադարձա տուն: Ֆիլմը շատ հետաքրքիր էր, հետո էլ՝ ընկերներիս հետ նստեցինք սրճարանում և այնքան ծիծաղեցինք, որ փորներս ցավեց: Բայց արդեն ես կանգնածեմ զգեստապահարանիս առջև և վաղվա մեկնումիս առթիվ զգեստներս եմ պատրաստում: Չեմ կողմնորոշվում, թե որոնք տանեմ:

Խաթունի հայրն այդ օրը իրեն նվիրել էր ապակե հուլունքներով վզնոց: Դա Խաթունի ամբողջ հոգնածությունը ցրեց: Նա արագ վազեց դուրս, որ վզնոցը ցույց տա ընկերուհիներին:

-Սիրուն ա, չէ՞: Էնքան դուրս եկավ… Լավն ա շատ:

Վզնոցը Խաթունի միակ ուրախությունն էր այդ օրը:

Վերջ: Էլ չեմ շարունակի նկարագրել իմ ու Խաթունի կենցաղը: Մենք տարբեր ենք: Բայց հաջորդ օրը Խաթունի հետ հանդիպելով՝ ես, չգիտեմ ինչու, ամաչեցի: Ես հարգում եմ եզդի Խաթունին:

Մեգի Հակոբջանյան 12տ., 2006թ.

Մի պահ մտովի տեղափոխվեք 14-րդ դար՝ Ֆրանսիա: Ընթանում է հարյուրամյա պատերազմը: Հյուսիսում վիկինգները գրավում են Անգլիան: 1432 թվական. ֆրանսիական հեծելազորը պարտության մատնեց Օտտո IV-ին…

«Չեմ հասցնում, ունեմ ուրիշ հետաքրքրություններ» ու այսպիսի պատճռաբանություններ էի հնարում, երբ ասում էին, որ գիրք կարդամ: Չէի սիրում, և ամեն ինչ այդպես էլ կշարունակվեր, եթե չհանդիպեի մի «գիրք կրծողի», ու նա ինձ խորհուրդ չտար գիրք կարդալ: Համացանցը փորփրելով գտա մի գիրք, որի սյուժեն շատ հետաքրքիր էր:
Փնտրեցի գրադարաններում.
-Գրողը տանի, չկա:
Փնտրեցի գրախանութներում.
-Այստեղ չկա, այստեղ էլ:

Ուռա՜, գտա, ինչ ուրախ եմ:
Սկսեցի կարդալ: Ինչպես միշտ, գրքի սկիզբը անհետաքրքիր էր, ու սկսեցի մտածել, որ չեմ ուզում կարդալ: Հասա կարևոր մասի. գրքի հերոսը մահանում է՝ հայտնվելով մի երևակայական աշխարհում: Վերջացրի գիրքը՝ որոշելով, որ կկարդամ նորը:
Եվ սկսեցի սիրել գիրք կարդալը: Այժմ ինչ առիթ լինում է, բոլորին հորդորում եմ գիրք կարդալ: Երբ ամեն ինչից հոգնած և ձանձրացած եմ լինում, սկսում եմ գիրք կարդալ: Դա շատ է օգնում. հանում է հոգնածությունս, սպանում բարկությունս, տալիս հիանալի խորհուրդներ և դասեր: Ուղղակի այս ամենը ստանալու համար անհրաժեշտ է ճիշտ գիրք ընտրել:

Երկար ժամանակ է, ինչ չեմ գրել 17-ին։ Խանգարող պատճառը երևի տոներն էին։ Բայց այժմ 2017 թվականն է, ու տոները ամսի 13-ին ավարտվեցին, այնպես որ, արժե նոր թեմաների շուրջ զրուցել։ 2017-ին Սոլակ գյուղում բացի ճանապարհամաքրման աշխատանքներից, ոչինչ չի արվել։ Ավելի լավ է հետադարձ հայացք ուղղել դեպի 2016 թվականը։ Անցյալ տարի մինչև գարուն կատարվել են միայն ճանապարհամաքրման աշխատանքներ։ Եղանակի տաքանալու հետ, սկսվեցին նոր ջրագծեր կառուցելու աշխատանքները։ Հին, մետաղյա խողովակները փոխարինվեցին նոր, պլաստմասե խողովակներով։ Այդ աշխատանքների նպատակն ավելի որակյալ ջուր մատակարարելն էր։ Քանի որ հին խողովակները ժանգոտվել էին և պատճառ էին հանդիսանում ջրի մեջ քլորի քանակն ավելացնելուն, ինչից էլ գյուղացիները դժգոհում էին։ Այդ գործի արդյունքում վնասվեց նաև գյուղի ասֆալտը։ Հետևաբար ևս մի դժգոհության առիթ առաջացավ։ Այս երկու աշխատանքները սկսեցին զուգահեռ իրականացվել։ Աշնան սկզբին նոր ջրագծերի կառուցումն ավարտվեց։ Իսկ ասֆալտապատման աշխատանքները շարունակվեցին մինչև խոր աշուն և մնացին անավարտ։ Այդ աշխատանքները պետք է շարունակվեն այս տարի։ Գյուղում խնդիր էր նաև լուսավորության հարցը, որին վերջին տարիներին մեծ ուշադրություն էին հատկացնում։ Այդ խնդիրը անցյալ տարի լուծվեց, բայց գյուղի շատ հատվածներ մնացին առանց լուսավորության։ Այդ հարցը ևս ավարտին կհասցվի այս տարի։ Գյուղի նրբանցքների ճանապարհները ևս անբարեկարգ էին։ Այս խնդիրը լուծելու համար միջին չափի քարն ու ավազը միասին բերեցին և նրբանցքների խորդուբորդ ճանապարհներին լցրեցին։ Ճանապարհը մի փոքր հարթեցվեց, և այդ նրբանցքներից արդեն երեխաների խաղի ձայներ են գալիս։

Բացի այս ամենը, մշակույթի տանը բացվեց ժամանցի կենտրոն, որտեղ երիտասարդները սեղանի թենիս էին խաղում։ Այժմ դրան փոխարինելու է եկել բիլիարդանոցը։ Մշակույթի տանը գործում է նաև տարեցների ժամանցի կենտրոն, որտեղ գյուղի պապիկները իրենց ժամանակն անց են կացնում նարդի, շախմատ, շաշկի և թղթախաղ խաղալով։ Հաճախ կազմակերպվում են նաև օլիմպիադաներ, և հաղթողները պարգևատրվում են։ Տարիներ առաջ խնդիր էր նաև տարեցների ժամանցի վայրի ջեռուցումը, իսկ այժմ ջեռուցվում է։

Այսպիսինն էին նախորդ տարվա կատարված բարեփոխումները, հուսանք, որ այս տարի ավելի շատ բարեփոխումներ կլինեն։

Դասեր, շտեմարաններ, շտեմարաններ: Հարցեր, որոնք տեղ են գտել օրակարգիս մեծ մասում: Առավոտներ, որոնք նման չեն անցած տարիների առավոտներին: Առաջ ինձ համար առավոտը բացվում էր ժամը 8-ին` ստիպելով պատրաստվել դպրոց հաճախելուն, իսկ հիմա, հիմա ամեն ինչ ուրիշ է: Այժմ իմ արթնանալու ժամը դարձել է 6-ը: Արթնանում եմ և մի քանի րոպե մտքովս անցնում է այն իրադարձությունների շարքը, որոնք կատարվել են նախորդ օրը: Հետո հագնվել, լվացվել և վերադառնալ այնտեղ, որտեղ գտնվում են շտեմարանները: Բազմել նույն տեղում, որը կարծես դարձել է մշտական վայր՝ թվաբանություն կատարելու: Ժպիտով ինձ էին սպասում գրքերը, որոնք դեռ 4 ամիս պատրաստվում են ինձ արթնացնել ժամը 6-ին: Ա՜խ, այդ անպիտան շտեմարանները, որոնք այդքա՜ն պիտանի են: Գնում եմ դպրոց շտեմարանների հետ, վերադառնում եմ տուն, և կրկին նրանք ինձ հետ են: Նույնիսկ երազներս են նրանք առաջնորդում: Բայց մի պահ մտածում եմ, թե ինչքան կարևոր են նրանք յուրաքանչյուր շրջանավարտի համար: Ամեն օր մի նոր էջ շրջելիս նոր օրենք և հավասարում ենք սովորում: Ես ուզում եմ դառնալ տնտեսագետ, և դա է պատճառը, որ թվերը դարձել են իմ ապրելու միջոցը: Երբեք չեմ ցանկացել աշխատել թվերի հետ, սակայն կյանքում անկանխատեսելի իրադարձություններ պատահում են: Եվ թվաբանությունը ինձ համար դարձավ այդ անկանխատեսելին: Երբ փորձում էի նրանցով աշխատել, կարծես բարկանում էին և չէին ուզում, բայց ժամանակի հետ նրանք ամուր բռնեցին ձեռքս, և հիմա էլ չեն ուզում ինձ լքել: Եվ այն, ինչ ունեմ և ինչին կհասնեմ, դրա համար պարտական եմ այդքան ատելի և նույնքան սիրելի շտեմարաններին:

Ծնվելիս Աստված յուրաքանչյուրիս նվիրում է մի փոքրիկ աշխարհ, որտեղ մենք կապրենք մեր մնացած կյանքը: Սակայն այդ վայրը պետք է մենք գտնենք: Այն 18 տարի ապրում է գաղտնի, մինչև ես կամ մյուսը գտնենք նրա ուղին: Սահմանված վայրը, այն աշխարհը, որը ստեղծել էր Աստված ինձ համար, դա թվերի աշխարհն էր: Կապրեմ թվերի մեջ և այդ աշխարհում կգտնեմ իմ ուրույն տեղը: