Աղվերանի մեդիա ճամբար. Ծիծաղաշարժ պահերը հիշո՞ւմ եք

Երբ հավաքվում են տարբեր բնավորության և խառնվածքների տեր մարդիկ, ամեն ինչ սկսվում է մի տեսակ համեմվել հումորով և հետաքրքիր իրադարձություններով: Դե, պատկերացրեք` ինչե~ր են կատարվել, երբ իրար գլխի էին հավաքվել պատանի թղթակիցները և վերապատրաստող անձնակազմը Երևանից, Գյումրիից, Հրազդանից և Հայաստանի այլ հումորասեր բնակավայրերից… Եկեք, ձեզ էլ պատմեմ էն լավերից մի քանիսը… 

Ուրեմն… Մեր թիմում կային նաև կամավորներ, որոնց թվում էր նաև Մարիամը, ում  մասնակիցները «Ընկեր Մարիամ»-ով էր դիմում: Մեկը մոտեցավ Մարիամին և ուզում էր հարց տալ (ուշադրություն, նա մոռացել էր օգտագործել էն հարգանքով լեցուն «ընկեր»-ը), մեկ էլ հենց էդ նույն մասնակիցը, նկատելով բացթողումը, անհամբերությամբ ասաց.

-Ընկե’ր Մարիամ, կարո՞ղ ա Դուք ազդվում եք, որ Ձեզ «ընկեր» եմ ասում:

-Ըմ, ճիշտն ասած ես քեզնից էդքան էլ մեծ չեմ, ու լավ կլիներ` «ընկեր»  չասեիր:

-Վա~յ, չէ’, ես տարիքի համար չեմ ասում: Ես էդ «պաշտոնի» համար եմ ասում…

Հետաքրքիրն այն է, որ վերապատրաստող թիմի անդամներից միայն ես չէի արժանանում «պաշտվաաբեր ընկեր»-ին: Բայց… Նույն մասնակիցը, ով, ի դեպ, բավականին մոտ է ինձ տարածաշրջանային առումով, էս դեպքից հետո ինձ էլ մոտեցավ ու նույն ոգևորվածությամբ ասաց.

-Լի~լ ջան, եթե դու կնեղվիս, օր ես քեզի «ընգեր» չեմ ըսե, ես կրնամ իրանց (դե վերապատրաստող թիմի մասին է խոսքը) մոտը քեզի էլ «ընգեր» ըսեմ, հետո, օր մենք մերոնցով «ադին-ադին» էղանք, էլ չեմ ըսէ…

Ըբը, էս պաշտոնի հարցը լուծեցինք…

Քանի տարածաշրջանից խոսեցի, մէ ուրիշ բանըմ էլ պատմեմ…

Երևի բոլորդ էլ խաղացել եք բավականին հայտնի «Այլ կերպ» խաղը, որի ժամանակ թիմիդ անդամներին պիտի բացատրես էն բառերը, որոնք գրված են քո իսկ ընտրած քարտի վրա, ու չպիտի օգտագործես էդ բառերի արմատներից ոչ մեկը: Լա’վ, գլուխներդ շա~տ չցավեցնեմ: Մի խոսքով, էրեխեքից մեկը նկարագրում էր.

-Գյումրեցի, հայտնի, լավ բաներ ունի գրած…

Մեկ էլ էն կողմից մեր համով էրեխեքից մեկը ասաց.

-Լեյլի՞:

Ճի’շտ է, ճիշտ չէր, բայց հաճելի էր…

Ճամբարի հերթական օրերից մեկն արդեն ավարտվել էր, ու մենք`վերապատրաստող թիմի անդամներս, դեռ կոնֆերանս դահլիճում էինք ու հավաքում էինք օրվա նյութերը, իսկ ճամբարի մասնակիցները արդեն իրենց սենյակներում էին: Մեկ էլ որտեղից որտեղ դահլիճի դուռը բացեց մեր մասնակիցներից Սարգիսը` տալ-անցնելով լույսի արագությունը… Մենք, ապուշ կտրած նայելով նրան, չգիտեինք` ինչ անեինք, մեկ էլ «ընկեր Հովանը», չկորցնելով իրեն,  հարցրեց.

-Սաքո’, բա որ փա՞կ լիներ դուռը:

-Է~հ,- ասաց Սաքոն` նույն արագությամբ դուրս գալով դահլիճից: Մեր շարքերում է նաև մի «կրեատիվ» երիտասարդ, ով ունի շա~տ հետաքրքիր ազգանուն` Արշակ-Շահբազյան (լավ է հնչում, չէ՞): Էրեխեքից մեկը, լսելով Արմանի (էդ էլ իր անունն է) ինքն իրեն ներկայացնելը, չզսպելով հետաքրքրությունը` ասաց.

-Հիմա Արմանը կրեատիվ է, Արշակը` չէ՞:

Մենք ի~նչ դեմք ասես, որ չունենք… Վերջերս մեր ցանցին է միացել մի նորաոճ ու բարձրարվեստ երիտասարդ, ով ստեղծել է «Ֆեյշն հաուս», որտեղ մեկը զբաղվում է հագուստի մոդելավորմամբ, մյուսը կտրում է, երրորդը ցրցամ է տալիս, չորրորդը կարում, ու մի խոսքով, ամեն ինչ անող կա… Է, ես չեմ` դու ես, չէի՞ր հարցնի` ինքը յանի ի՞նչ կենե:

Մեդիա ճամբարի վերջին օրն էր: Արդեն ճաշում էինք, երբ գլխի ընկանք, որ ճամբարի վերջին ճաշն է, հետո էլ դե, «խորհրդավոր» վերջին ընթրիքը…

-Ու էդ ժամանակ մեզնից մեկը մեզ կդավաճանի, -սրամտեցի ես:

-Է, հա, ամեն անգամ էլ տենց ա լինում , -ասաց մեր Շուշոն` խախտելով ամբոխի ծիծաղը…

Իրականում դավաճանողներ չեղան, չեն էլ լինի, որովհետև եթե մի տեղ կա հումոր, ստեղծագործական եռանդ ու մեր թղթակիցների պես պայծառ պատանիներ, լավագույնը դեռ առջևում է:

sona abunts

Հաջորդ կանգառը՝ «Ուսանողական»

Գլուխս հենում եմ երթուղայինի պատուհանին, որ բաժանում է ինձ ձախակողմյան իրականությունից, և նայում անիվների տակով սահող ճանապարհին։ Աչքերիս տակով վազում են ճանապարհի սպիտակ գծերը, շվշվացնելով անցնում են լուսարձակող մեքենաները, հեռվում` հորիզոնին, շառագունած երկինքն է՝ իր գունային սիմֆոնիկ խաղերով, իսկ երթուղայինի ներսում խավարոտ լույսն է թրթռում։

-Չըխկ,- դուռը բացեցին, «Էս մի հատ ստացեք»-ից հետո՝

-Դըխկ,-դուռը փակեցին։

-Ա՜խ,-ասացի ես` գլուխս հարվածելով պատուհանին։ Հետո նորից հարմար տեղավորվում եմ, գլուխս հարմար հենում եմ պատուհանին՝ ամեն պահ զգուշանալով կրկին հարվածելուց։
Հենում եմ և շարժվող հարակից իրականության հետ միաժամանակ սուրում առաջ։ Կտրում-անցնում եմ միջանցիկ իրականությունը` հետևում թողնելով հինն ու անցածը և ընդառաջ գնալով նորին, ապագային։

Կյանքի մեր նոր երթուղին երթուղայինի արագությամբ սլանում է դեպի ժամանակի անդունդը։

Մեզ` նորեկ ուղևորներիս՝ ուսանողներիս, մնում է զգոն լինել և ճիշտ պահին ասել.

-Կանգառում կպահեք։

Հ.Գ. Դե չասեմ, որ իջնելուց առաջ վճարելը պարտադիր է,  եթե անգամ մի ոտքիդ վրա կանգնած ես անցել ճանապարհդ։

Դեպի Սրվեղ

Լուսանկարը՝ Նարեկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Դավթյանի

-Ալո, Նարեկ ջան, ո՞նց ես, Անին ա:

-Հա, Անի ջան, լսում եմ:

-Վաղը արշավի ենք, կգա՞ս:

-Հա՞: Ինչ լավ ա, իսկ որտե՞ղ ենք գնալու: (Այդ պահին հիշեցի որ վաղը դասի եմ, և քանի որ կիսամյակ էր փակվում, դժվար ինձ շուտ թողեին դասից):

-Դե, որոշել ենք Սրվեղ գնալ (Այգեհովիտ համայնքի եկեղեցին է):

-Շատ լավ ա, չենք գնացել դեռ այնտեղ, կփորձեմ անպայման գալ, Անի ջան:

Այդ օրը դպրոց գնալիս ես անընդհատ մտածում էի, թե ինչ պատճառաբանեմ, որպեսզի ինձ դասերից շուտ թողեն: Վերջում եկա նրան, որ ճիշտ կլինի ասել ճիշտը, և ես այդպես էլ արեցի: Ես մոտեցա ուսուցչանոցի դռանը, խորը շունչ քաշեցի և թակեցի դուռը, դուրս եկավ իմ դասղեկը:

-Ընկեր Գուլակյան, կարո՞ղ եմ այսօր շուտ գնալ, արշավի պիտի գնամ:

-Հա, իհարկե, Նարեկ ջան, գնա:

Լուսանկարը՝ Նարեկ Դավթյանի

Լուսանկարը՝ Նարեկ Դավթյանի

Ճիշտն ասած, մի քիչ զարմացա իր պատասխանից, որովհետև այս ժամանակաշրջանում շատ քչերին են թողնում, քանի որ կիսամյակի վերջն էր: Ես արագ վերցրեցի պայուսակս և գնացի Իջևանի շատրվանների հրապարակ (այնտեղ պիտի հավաքվեինք): Մոտենալով հրապարակին, ես նկատեցի իմ ընկերներին: Բոլորին ճանաչում էի: Ավաղ, նոր դեմքեր ես այնտեղ չտեսա: Իրոք, ցավալի է, երբ հասկանում ես, որ այդքան քիչ մարդկանց է հետաքրքրում մեր մշակույթը: Ինչևէ, նստեցինք այն ավտոբուս, որը մեզ պիտի տաներ Այգեհովիտ համայնք և հետ բերեր: Մեզ իջեցրին կանգառում, այնտեղից մինչ եկեղեցի պիտի ոտքով գնայինք:

Ճանապարհը շատ դժվար էր, եկեղեցին կառուցվել է բլուրի վրա, Հայաստանի այն հազվագյուտ եկեղեցիներից է, որ կառուցված է աղյուսից: Մինչև տեղ հասնելը մենք հասցրինք հոգնել, բայց երբ եկեղեցին տեսանք, բոլորս մոռացանք հոգնածության մասին և մոտեցանք եկեղեցուն: Կիսաքանդ էր, բայց չէր կորցրել իր շքեղությունը: Նայելով եկեղեցուն, մտովի պատկերացնում ես, թե ինչպես է կառուցվել այս եկեղեցին այսքան հեռու և դժվարանցանելի վայրում: Այդ պահին պատկերացնում ես քո ազգի հզորությունը, հավատն առ Աստված, և համոզվում ես, որ նման ազգը որ դարեր շարունակ մաքառել է, բայց և կերտել նման հոյակերտ տաճարներ, իրավունք չունի պարտվելու:

mane antonyan

Մենք միշտ սիրել ենք տարբերվել

Նա երջանիկ էր, երբ նկարում էր, ես էլ երջանիկ էի, երբ նա երջանիկ էր:

Նայում էի նրան ու միշտ ուզում էի ժպտալ: Նա այնքան հետաքրքիր ու յուրահատուկ էր. ուրախանում էր երեխայի նման ու երեխայի նման էլ ժպտում էր: Նրան, ինչպես էլ երեխային, կարելի էր երջանկացնել անգամ ամենափոքր նվերով: Ես կնվիրեի նրան ամեն ինչ, ինչ որ ունեի, միայն թե նա միշտ ժպտար:

Ես գիտեի, որ հասարակության կարծիքը նրա համար ոչինչ չարժեր: Ինձ դուր էր գալիս նրա վերաբերմունքը դեպի հասարակությունը։

Նա ինձ հետ էր, ու ես առաջին անգամ զգում էի, որ իմ տունը, իմ այգին աշխարհի ամենահաճելի ու ամենագեղեցիկ վայրերն են աշխարհում:

Մենակությունը, իր ամբողջ դառնությամբ պատել էր տանս պատերը, իսկ նա ազատեց ինձ մենակ մնալու իմ վախերից: Իմ տան օդն իսկ պատմում էր իմ երջանիկ շնչառության մասին: Ես մենակ չէի. ես ունեի ընկեր, զրուցակից, պաշտպան, ու քիչ ավելին, քան կարող էի պատկերացնել: Ես ինքս էլ չհասկացա, թե ինչպես նա դարձավ ինձ համար այդքան կարևոր:

Նա շատ էր սիրում ուշադրություն՝ ինձ նման էր: Ես էլ էի սիրում, երբ իմ մասին հոգ էին տանում:

Նրա հետ ես ինձ ուժեղ էի զգում: Ու ինձ թվում էր, թե ամեն ինչ կարող եմ անել: Նրա հետ ես կարող էի թռչել բարձր ու չվախենալ ընկնելուց։

Նա ուրիշ էր… Դուք չեք պատկերացնի, թե ինչ երջանկություն էր նրա նման հավատարիմ ընկեր ունենալը:

Նա ուրիշ չէր, է… Նա ամեն ինչ էր: Նրա հետ հնարավոր էր դառնում անհնարինը, բայց մի օր դարձավ երազանք։

Ամեն ինչ էլ իր ավարտն ունի: Վերջացավ նաև մեր հեքիաթը ու, ի տարբերություն մնացած հեքիաթների, նա չունեցավ սպասված «հեփի էնդ»-ը, որովհետև մենք միշտ սիրել ենք տարբերվել:

Ani avetisyan

«Յո՞ երթաս»

Լսել եք, չէ՞, որ որևէ գրքի մասին ասում են. «Հիմարություն ա», «Անիմաստ բան էր», բայց երևի դուք էլ կհամաձայնվեք, որ ավելի լավ է այդ ամենի փոխարեն ուղղակի ասել. «Բան չհասկացա»: Դե, ճիշտ է, կան իրականում անիմաստ գրքեր, բայց յուրաքանչյուր, թեկուզ առաջին հայացքից հիմար թվացող գիրքը մեզ սովորեցնելու ինչ-որ բան ունի: Չնայած այսօր այդ մասին չէ, որ ուզում եմ խոսել:

«Վերք Հայաստանին» վեպի մասին լսելիս երևի բոլորդ էլ առաջին հերթին հիշում եք, թե դպրոցական տարիներին ինչ մեծ դժվարությամբ եք կարդացել գիրքը, կամ՝ չեք կարդացել, որովհետև «Հիմարություն էր»: Թե, ասա` ո՞ր դպրոցականին է ա պետք իմանալ՝ Թագուհուն ով փախցրեց, կամ էդ ժամանակ Աղասիի կյանքը ոնց դասավորվեց: Բայց եթե կարդում եք նյութս, ուրեմն հաստատ կիմանաք, որ «Վերքը» իրականում ամենևին էլ հիմարություն չի, ու թեման էլ ոչ թե Աղասին ու Թագուհին են, այլ՝Հայաստանը: Ճիշտ է՝ գիրքը բարդ է դպրոցականների համար, ու ոչ միայն, դե հա, ես էլ՝ շատերի պես, մի երեք անգամ վերցրել եմ գիրքը, տասը էջ կարդացել ու հետ դրել, հետո, երբ կար դպրոցական ծրագրում՝ կարդացել եմ սեղմ տարբերակն ու պատմել: Բայց եկավ մի ժամանակ, երբ հասկացա, որ արդեն պատրաստ եմ ձեռքս վերցնել գիրքն ու կարդալ մինչև վերջ, թեկուզ այդ երեք-չորս հարյուր էջի համար մի ողջ կյանք պահանջվի: Կարդացի: Չէ, հիմարություն չի, հաստատ: Մի կյանք էլ պետք չէր, մի քանի օր, կամ շաբաթ, չեմ հիշում: Ու էդպիսի գրքեր շատ կան, ուղղակի դրանցից շատերը էդպես էլ առանց կարդալու են մնում, որովհետև դպրոցում չեն հանձնարարվում, իսկ ընթերցողների «համարձակությունը» չի հերիքում նման գրքերը ձեռքը վերցնել: Ստացվում է, որ հազարավոր գանձեր առանց բացահայտվելու են մնում: Հիմա կասեք՝ էս ինչ ա էսքան երկար գրում: Մի քիչ էլ սպասեք՝ ասեմ:

Էդպիսի մի գիրք էլ ինձ համար կար՝ Հենրիկ Սենկեվիչի «Յո՞ երթասը», որ երևի 8-րդ դասարանից ձեռքիս տակ էի պահում, անընդհատ թերթում, կարդում մեջտեղի էջերն ու հիանում, բայց հասկանում էի, որ չեմ կարող մինչև վերջ կարդալ, չգիտեմ ոնց, բայց զգում էի, էլի: Մի քանի անգամ փորձեցի, վերցեցի, կարդացի առաջին երկու էջն ու նորից փակեցի. էս ինչ դժվար ա գրած, ախր, ինչի՞ ա քրիստոնեության մասին գիրքը սկսվում հեթանոսական կյանքի նկարագրությունով:

Ու էդպես բավական ժամանակ համակերպվում էի գրքից հատվածներ կարդալով, մինչև մի օր որոշեցի անպայման կարդալ գիրքը: Հանեցի գրապահարանից, հանդիսավորությամբ դրեցի բոլորի աչքի առաջ ու սպասեցի մինչև ազատ ժամանակ ունենամ` բարդ գործը սկսելու: Բայց, չգիտեմ ինչպես ու ինչ կախարդանքով գիրքս անհետացավ տնից, ասես չէր էլ եղել: Դե արի ու բան հասկացիր: Ես որոշեմ կարդալ, ու գիրքն անհետանա՞: Սակայն դրանից գրքի հանդեպ հետաքրքրությունս ավելի մեծացավ: Առաջին իսկ հանդիպած գրախանութից գնեցի գիրքն ու տուն եկա՝ այս անգամ այն աչքիս լույսի պես պահելու պատրաստակամությամբ: Բայց իրականում միայն կարդալուց հետո հասկացա գրքի իրական արժեքը:

Լավ, սկսեմ կարդալ ու պատմել ձեզ, բայց չէ, սյուժեն չեմ պատմելու, դուք կարդացեք: Միայն ասեմ, որ գրքի առաջին էջերը, որտեղ նկարագրվում են Հռոմի արիստոկրատության վարքն ու բարքը Ներոնի ժամանակներում, ու մեծն կայսեր բանաստեղծական տաղանդն են բացահայտում, կարող են մի պահ երկմտելու առիթ տալ՝ արժե՞ շարունակել կարդալ, թե՞ ոչ: Վստահ ասում եմ՝ արժե:

Չգիտեմ՝ գիրքը ձեր վրա էլ նույն ազդեցությունը կունենա, թե չէ, բայց ինձ համար այն անփոխարինելի դարձավ, ու ինչ սովորեցի, հասկացա այս գիրքը կարդալով, երբեք ոչինչ ու ոչ ոք չի կարող մոռացնել տալ: Գիրքը ասես մի տեսակ քրիստոնեական դասագիրք լինի, որ քեզ սովորեցնում է, օգնում էլ ավելի ամուր կապվել հավատիդ, ու թվում է, թե այլևս չկա մի բան, որ կարող է քեզ հեռացնել քո հավատից ու դավանանքից: Չի թվում,այդպես է: Բայց միևնույն ժամանակ, գիրքը մեծ գեղարվեստական արժեք ունի, իսկ այդ երկուսի հիմքը պատմական փաստերն են: Հռոմը Ներոնի կառավարման շրջանում, քրիստոնեության տարածումը կայսրությունում, Հռոմի հրդեհն ու հավատացյալների հալածանքները:

Կարծում եմ, հասկանալի է, թե որքան բարդ է համադրել այդ երեք բաղադրիչներն ու արդյունքում չկորցնել գեղարվեստականությունը, կամ չաղավաղել պատմությունը, բայց հեղինակի մոտ դա բավականին լավ է ստացվել: Համոզվելու համար՝ մի փոքր հատված գրքից.

«Կեսարը լողում էր արյան մեջ, Հռոմն ու ամբողջ հեթանոս աշխարհը խենթություններ էին անում: Բայց նրանք, որոնք արդեն զզվել էին ոճիրներից ուխենթություններից, նրանք, որոնց ոտնակոխ էին անում, նրանք, որոնց կյանքը թշվառության ու բռնության կյանք էր, նրանք՝ այդ բոլոր բեռնավորվածները, բոլոր վշտացածները, բոլոր անբախտները, գալիս էին հրաշալի պատմությունը լսելու այն Աստծո մասին, որ մարդկանց սիրուց իրեն խաչել տվեց և քավեց նրանց մեղքերը:

Եվ գտնելով Աստծուն, որին կարող էին սիրել, նրանք գտնում էին այն, ինչ որ մինչև այդ օրը այն ժամանակվա աշխարհը չէր կարողացել տալ ոչ ոքի՝ սիրուց բխող երջանկություն»:

tatev arustamyan1

Մենակ մարդն ում ա պետք, իսկի ես ինձ պետք չեմ․․․

Է՜հ, ասում ես էլի․ մենակ մարդն ում ա պետք, իսկի ես ինձ պետք չեմ․․․

Մի ժամանակ, երբ մարդը ծնվում էր մարտ ամսին, անունը Մարտիկ էին կնքում։ Ու հետո ի՞նչ իմանաս, կդառնա՞ս արդյոք կյանքի մարտիկ․․․

Իմ հերոսը աշխատանքի մարտիկ է, սիրո, ով այդպես էլ երբևէ չվայելեց սիրո պտուղները, որոնք երևի թե կյանքի ամենքաղցր տարիները պիտի լինեին։
Երբ մայրդ արցունքները մաքրելով գրկում է քեզ ու համբուրում ճակատդ, գրվում է ճակատագիր կոչվածը։ Հավատում է ճակատագրին։ Երբեք խույս չտվեց իր ճակատագրից, ինչքան էլ դառն էր ու անտանելի։

-Էս կյանքում անտանելի բաներ չկան, ծանր են քեզ համար մի քիչ, հետո հարմարվում ես։ Հարմարվում ես մենակությանդ, բայց չես ներում քեզ դրա համար։ Հարմարվում ես, հիշելով սխալներդ, ու ներկայիդ բացերը փնտրում անցած տարիների ստվերներում։ Հիշում ես, որ մի ժամանակ սերը ամենասիրուն խաղերից մեկն էր. եթե քեզ տալիս էին դեր, ընդունում էիր սիրով։ Հիմա ես տալ եմ ուզում, բայց ո՞ւմ։

Ու հետո խոսքը երկարում, երկարում դառնում է ափսոսանքի վտակ։

-Պիտի մարդ դառնաս, էլ չսկսես թե՝ մարդ ծնվում են․ ում ա պետք քո փիլիսոփայությունը, ես որ ծնվեցի մա՞րդ չէի։ Մարդ էի։ Բա հիմա՞։ Հիմա ես եմ ու էս սևացած չորս պատը, որի տեղը հիշում են, երբ թոշակս եմ ստանում։ Էլի մարդ են ծնվել, չէ՞։ Բայց մարդկայի՞ն են։ Խելոք կդատես։

Հետո հիշում ենք անցած սերերին, զավակներին, «մարդկանց»…
Հիշում ենք, բայց չեմ տխրում։ Ես տասնյակ գարուններ ապրած մարդու կողքին եմ, ում երբեք էլ պետք չէ ափսոսանքը, ուշացած ափսոսանքը։
Ես, ճակատագրի մարտիկը, սևացած չորս պատը, երբեք կանգ չառնող ժամացույցը, ձեռքով շինված աթոռները, սեղանը ու վառարանը… վառարանը, որի ջերմությամբ պիտի տաքանային սպիտակ ու թմբլիկ ձեռքերը, որոնք պիտի գրկեին իմ մարտիկին ու ասեին․
-Պա՜պիկ, պապի՜կ, տաքացրու ինձ…

lilit hovhannisyan

Ես Լոլոն եմ

Որքան էլ զարմանալու լինի, բայց ես Լոլոն եմ: Այո, մի զարմացեք, եղբայրս՝ Խաչիկը,  ինձ այդպես էր դիմում, երբ  դեռ երկու տարեկան էր: Սկզբում դա ինձ նյարդայնացնում էր , բայց հետո հասկացա , որ հազիվ է կարողանում բառերն իրար միացնելով որևէ բան հասկացնել մեզ: Արդեն անցել է յոթ տարի, իսկ ես կարելի է ասել, հպարտությամբ եմ հիշում այդ պատմությունը: Քանի որ այդ օրվանից ինձ իմ բոլոր բարեկամները Լոլո են կանչում:

Երբ ես նոր էի ծնվել,  քույրս՝ Լուսինեն,  շատ էր ուրախացել և հետաքրքրասեր հարևանների հարցին, թե ինչ է ծնվել, պատասխանում էր.

-Ինձ քուրիկ ա ծնվել: Իմ նման ա, բայց ինձանից մի քիչ սպիտակ…

Ու հենց քույրս էլ ընտրել է իմ անունը՝ Լիլիթ: Ունեմ շատ տաղանդավոր քույր՝ երգող, պարող, նվագող, ասմունքող, մի խոսքով, ինչպես ասում են` ձեռքի շնորհքով: Ինձ շատ  է օգնում, խորհուրդներ տալիս ու, ամենակարևորը, ազատ ժամանակը տրամադրում է ինձ` սովորեցնելով անգլերեն: Իսկ հիմա նա ուսանող է, և մեր պարապմունքները ցավոք հետաձգվում են: Ինձ պատմում է բազում պատմություններ մանկությունից, բայց իմ հիշողության մեջ լավ տպավորվել է միայն մեկը:

Չորս տարեկան հասակում իմ քնելուց անմիջապես հետո նա իջնում էր բակ խաղալու: Շատ երկար էր մնում բակում: Իսկ ես արթնանալով, վազում էի պատուհանի մոտ ու կանչում.

-Աղչի, խայտառակ, արի տուն…

Ու բոլոր տատիկները բակում նստած սկսում էին ծիծաղել:

Ոչ ոք չի կարող փոխարինել ծնողներիս, մայրիկիս՝ Նարինեին ու հայրիկիս՝ Մանուկին: Մայրս ասում է, որ ես շատ խելոք եմ եղել փոքր ժամանակ: Անգիր իմացել եմ ռեժիմս: Քնելու ժամին ասել եմ.

-Մամ, քնիս ժամն ա, գնամ` քնեմ…

Քնել եմ ու թողել, որ մայրիկս իր գործերն անի, վերջացնի: Պատմում է նաև, որ ես շատ  արագաշարժ եմ եղել: Ամբողջ օրը վազել եմ, թռվռացել ու քայլել եմ բազմոցի ու բազկաթոռի վրայով, փչացնելով բոլոր բազմոցներն ու բազկաթոռները: Հայրիկիս բջջայինի մեջ մինչև հիմա  կա իմ պարերի տեսանյութերը, ու երբ նայում եմ, անկեղծ ասած, ինձ լավ եմ զգում:

Ես ու քույրս մեր բակի պարուհիներն էինք, ու պարելուց հետո բոլորը մոտենում էին ու համբուրում: Միայն այդ պահը ինձ դուր չէր գալիս: Ես էլ եմ սիրում երգել, պարել, նվագել, նկարել և այդ ամենը անում եմ մեծ հաճույքով, քանի որ յոթ տարի հաճախել եմ երաժշտական դպրոց` դաշնամուրի բաժին, յոթ տարի հաճախել եմ պարի, յոթ տարի երգել եմ և այդպես շարունակ:

Թովմասյանները` մեծից փոքր

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Աշոտ Հարությունյանի

Ինչպես շատ հայկական գյուղերում, Արզականում էլ քիչ չեն բաց դարպասներով դռները: Դրանցից մեկն էլ Թովմասյանների հյուրընկալ ընտանիքի տան դարպասն է: Թերևս միայն դարպասի մոտ կանգնելով էլ կարելի էր հասկանալ, որ Թովմասյանների ընտանիքում թե՛ մեծ, թե՛ փոքր աշխատասեր են: Դրա վառ ապացույցը կարող էին լինել անասունների համար նախապես դարսված խոտը, լավ մշակված այգին, ամենաաշխատասերների՝ մեղուների բզզոցով ուղեկցվող ժրաջան աշխատանքը, արևի տակ դրված չրերը, հավաքված ցախը ու էլի շատ բաներ, որոնք բնորոշ են գյուղական աշխատասեր ընտանիքին:

Մեր խումբը տեսնելուն պես կես զարմացած, կես վախեցած հայացքով այգուց դուրս է գալիս մի ճերմակահեր ծերունի: Վանիկ պապն է, նրանց ընտանիքի թագավորը: Պապիկը շարունակում է նույն հայացքով այս ու այն կողմ, ոտքից գլուխ չափելով մեր թիմի յուրաքանչյուր անդամի, միաժամանակ փորձելով հասկանալ, թե ինչի՞ պետք է ինչ-որ տեսախցիկներով մարդիկ գային իրենց տուն, եթե նրանք ոչ մի վատ բան չեն արել: Նույնիսկ ինձ մի պահ թվաց, թե պապիկը մտքում փորձում է հիշել, արդյո՞ք ինքը վատ բան չի արել: Արդեն պարզ էր, տան երիտասարդները պապիկին նախօրոք չէին հայտնել մեր այցի մասին: Դե, պապիկն էլ ինչ-որ անկեղծությամբ ու պարզությամբ, որ կարծես միայն մանուկներին ու ծերերին է բնորոշ, զրուցում էր մեզ հետ: Հետո տուն է հրավիրում. «Արեք, արեք էթանք տուն, էս իմ գերդաստանն ա, մեջների բեջուռա մարդը ես եմ»:
Հետևեցինք նրան: Հիշում եմ, թե ինչպես Վանիկ պապիկը ծանոթացավ պարոն Արայի հետ:
-Էսի՞ ա ձեր շեֆը,- հարցնում է մեզ:
-Հա, պապի ջան:
-Վայ, դու բարով ես եկել,-ասաց նա պարոն Արային:
-Բարև ձեզ, ո՞նց եք:
-Թովմասյանն ա ներկայանում, ձեր ազգանունը ո՞նց ա:
-Արա է իմ անունը, Բաղդասարյան:
- Պա՜հ, էլի ուժեղ ա: Էս ի՞նչ եք անըմ:
-Եկել ենք ձեզ հետ ծանոթանանք:
-Ոչ մի հանցագործություն չենք արել, եկել եք` նկարում եք:
Պարոն Արան ժպտում է, հետո առաջ ենք գնում դեպի տուն: Ամեն մեկն իր գործով է զբաղված: Տան ամենակրտսերը՝ Գագիկը, որ երկու ամսական էլ չկա, քնած է: Մարիամիկն ու Նազենին արդեն հասցրել են ծանոթանալ մեր թիմից մի քանիսի հետ, իսկ շիկահեր Մանեն, ով ինձ իմ մանկությունն է հիշեցնում, ամաչում է տնից դուրս գալ: Փոխարենը` լուսամուտից ժպտում է մեզ, շարունակելով ձեռքի փոքրիկ կտորով մաքրել փոշիները, որ երևի չկային էլ: Դռան մոտ նստած է տան թագուհին՝ Վանիկ պապիկի կինը: Վանիկ պապիկի թոռները նստած են բազմոցին, իսկ տղան դեռ դաշտից չի եկել: Դե, իսկ տան հարսները, հարսնություն են անում:
Աչքերս լցվում են, երբ լսում եմ աստիճանների վրա նստած փոքրիկ Նազենիի երգը. «Մամ ջան, չտխրես, շատ չմտածես, կռիվ ենք գնում ախպերս ու ես…»: Նազենին դեռ շարունակում է երգել:
Մի խոսքով՝ հայ ընտանիքի հրաշալի օրինակ՝ աշխատասեր, հյուրասեր, հայրենասեր: Թովմասյանների ընտանիքն ամենադրական բառերին է արժանի:
Կարող եմ հիշել ամենագեղեցիկ պահերը, պատմել ամենագեղեցիկ ձևով, բայց, չէ, ուղղակի սպասեք ֆիլմին, իսկ իմ մտքում դեռ երկար փոքրիկ Նազենիի ձայնն է մնալու. «…կռիվ ենք գնում ախպերս ու ես…»

Հասկանո՞ւմ եք. Ես սահմանամերձ գյուղից եմ…

Սերինե Հարությունյան

***

Իմ ընկերներին՝ պատանի թղթակիցներին, հետաքրքրում էր, թե մեզ մոտ՝ Կոտայքի մարզի Արզական գյուղում, կա՞ արդյոք բազմանդամ ընտանիք, և ինչպես են նրանք ապրում մեկ հարկի տակ: Մեր գյուղում՝ Արզականում, կա բազմանդամ ընտանիք: Նույն տանիքի տակ ապրում են Վանիկ պապը իր տիկնոջ՝ Բուրաստան տատի հետ, տղայի, հարսի՝ Նազիկի և Գագիկի հետ միասին: Նազիկը և Գագիկը իրենց հերթին ունեն 2 տղա: Տղաներն էլ հասցրել են ամուսնանալ: Աշոտը և Նարեն ունեն երկու աղջիկ՝ Մանեն և Նազենին: Իսկ Մհերը և Անին ունեն մեկ աղջիկ՝ Մարիամը, և մեկ տղա՝ Գագիկը, որը ընդամենը մի քանի ամսական է: Աղջիկները՝ Մանեն, Նազենին և Մարիամը, շատ գեղեցիկ երեխաներ են: Նրանք իրենց գեղեցկությամբ մեկը մյուսին լրացնում են: Նրանք շատ հոգատար են իրենց փոքրիկ եղբոր՝ Գագիկի նկատմամբ և որպես տան փոքրիկ՝ քույրերը նրան սիրում են քնքշորեն:

Էլադա Պետրոսյան

Արհեստ սովորիր

Այցելեցի Նոր Հաճնի մարզադաշտի մոտ գտնվող կոշիկի վերանորոգման արհեստանոց: Աշխատակիցը` վարպետ Գագիկը, բարեհամբույր մի մարդ է, ով արդեն 30 տարի իր աշխատանքային գործունեությունն է ծավալում այդ արհեստանոցում: Մեկնել է բազում արտագնա աշխատանքների, բայց միշտ Իսահակյան փողոցը և իր արհեստանոցը ձգել են իրեն:

Մեր զրույցի ժամանակ նա մի փոքր անկեղծացավ ասելով. «Շատերն են այցելում իմ արհեստանոց, նայում եմ նրանց գեղեցիկ դեմքին, բայց երբ տեսնում եմ կոշիկի վիճակը, ակամա տխրում եմ, որ հասցրել են այդ աստիճանի: Իսկ գիտե՞ք ինչու: Պատասխանը մեկն է` մարդն անվճարունակ է»:

Վարպետ Գագիկը իր աշխատանքային տարիների ընթացքում ունեցել է բազում աշակերտներ, սակայն կյանքի թե ճակատագրի բերումով, ոչ մեկը չի կարողացել լինել արհեստավարժ  և գոնե ինչ-որ կերպ նմանվել իր վարպետին: Եվ նա այդ պահին ուսերը թոթվելով ասաց Շիրազի խոսքերը. «Արհեստ սովորիր` մի եղիր նազուկ, արհեստն է մարդուն ոսկե բիլազուկ»:

Երբ ուսանող ես…

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ասլանյանի

Լուսանկարը՝ Դավիթ Ասլանյանի

Առաստաղին ամրացված բռնակներից կախված հազար ու մի ձեռքեր շրջանցելով՝ ինձ է հասնում ձայնային մի բարձր ալիք.

-Իջնող կա՞:

Աչքերս բարձրացնում եմ և նկատում, որ վարորդը, բարձրախոսը ձեռքին, կարգավորում է մուտքն ու ելքը ավտոբուսում և փորձում հնարավորինս լսելի դարձնել իր ձայնը, ինչի շնորհիվ էլ ես հասցնում եմ ժամանակին իջնել ավտոբուսից և չուշանալ համալսարանից, ուր գնում էի առաջին կուրսեցիների՝ սեպտեմբերի տասնհինգին կայանալիք երդման արարողությանը:

-Հիմա ի՞նչ, էսօր էլ մեր «պրիսյագն ա՞» :

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Առաջին կուրսեցիներից բացի միջոցառումը նվիրված էր Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունների անկախության քսանհինգ ամյակին: Ներկա էին համալսարանականներ, դասախոսներ, այլ հյուրեր: Ռեկտոր Արամ Սիմոնյանն իր ողջույնի խոսքն ասաց առաջին կուրսեցիներին, որին հաջորդեցին մշակույթի կենտրոնի և ուսանողական խորհրդի տարբեր սերունդների ելույթները: Բոլորը շնորհավորում էին, բարի գալուստ մաղթում, ցանկանում, որ լիարժեք ապրենք ամեն վայրկյանը ուսանողական կյանքի, որն իր նշանակալից հետքն է թողնելու մեր՝ թե որպես մասնագետ, թե որպես մարդ տեսակի կայացման ճանապարհին: Մինչդեռ արդեն երկրորդ շաբաթն է, ինչ ծանոթներս ինձ հանդիպելիս հարցնում են.

-Դեռ չե՞ս հասցրել հիասթափվել:

Եղանակը օրվա ընթացքում մռայլ էր, արդեն երեկոյան սկսեց անձրևել: Մտածում էին՝ ընդհատել համերգը՝ մի այլ առիթով հանդիպելու ակնկալիքով: Բայց պատրաստվում էինք գնալ, երբ անձրևը դադարեց, և միջոցառումը վերսկսվեց՝ շարունակվելով մինչև ուշ գիշեր:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

-Ո՞նց էր, Սոֆ,- հարցնում եմ միջոցառման ավարտից հետո:

-Կարևորը ՝ քառօրյա պատերազմին մասնակցած ուսանողներն էլ արժանացան փոքրիկ ուշադրության, թե չէ եղանակը մեր լավ տրամադրությանը հաստատ չխանգարեց:

-Նանե, դո՞ւ ինչ կասես:

-Ես ինձ ԵՊՀ-ի լիիրավ անդամ զգացի:

-Իսկ ինձ համար էս օրը սեպտեմբերի մեկի պես կարևոր էր,- եզրափակեց Անուշը: