narek babayan

Ինչ կփոխեի իմ կյանքում

2015թ. դեկտեմբերի վերջն էր։ Աղոտ եմ հիշում, պատանի թղթակիցների դասընթացի երկրորդ, թե երրորդ օրն էր։ Մեզ հանձնարարեցին տեղում գրել նյութ «Ինչ կփոխեի ես իմ կյանքում» թեմայով։ Չգիտեմ, նստելու տեղ չգտնելուց ու մի սեղանի վրա փոքրիկ ազատ տեղի վրա թուղթը դրած մի կերպ գրելուց էր, թե ուղղակի նրանից, որ ուղեղս այն ժամանակ լրիվ չէր գործում։ Մի խոսքով՝ ես, մեղմ ասած, այդքան էլ լավ չգրեցի այդ նյութը։ Դե ինչ, ուղղեմ սխալս։

Ինչ կփոխեի ես իմ կյանքում… Ես դա պատկերացնում եմ 2 ձևով։ Ինչը կուղղեմ իմ մեջ ապագայում և ինչը կուղղեի, եթե կարողանայի տեղափոխվել անցյալ։ Այո, երևակայությունիցս չեմ բողոքում։

Դե, ապագայի անելիքս ժամանակը կորոշի, իսկ այ, ինչ կփոխեի ես անցյալում… Երևի բոլորն էլ դրա մասին երազել են։ Անկեղծ, մինչև ոչ հեռավոր անցյալ ես իրոք կուզեի արմատից փոխել իմ կյանքը, հասարակ թղթախաղում պարտվելիս, մինչև ծանր ու անդառնալի կորուստները կանխելը, բայց հիմա…

Ես ոչինչ չեմ ուզում փոխել։ Ինչո՞ւ փոխել անցյալը։ Իմաստ չեմ տեսնում։ Չէ՞ որ հենց այդ իրադարձությունները՝ թղթախաղում հաղթել, կամ պարտվելիս, մինչև կյանքի համար ճակատագրական նվաճումներն ու մեծ կորուստներն են որոշում, դարձնում մեզ այնպիսին, ինչպիսին մենք կանք։ Յուրաքանչյուրիս ճակատագիրը միակն է մեզ համար, պետք չէ բողոքել դրանից։ Հաճախ լսում եմ այսպիսի հարց․

-Չէի՞ր ուզի այս ինչը փոխել։

Ասեմ` չէ, չէի ուզի։ Իհարկե, եղել են դեպքեր, երբ ես զղջացել եմ արածներիս համար։ Բայց հիմա չէի  ուզի ուղղել դրանք։ Այդ սխալի պատճառով ես հասկացա, որ պետք չէր դա անել, ու հաստատ էլ չեմ կրկնի։  Իսկ եթե «կախարդանքի» շնորհիվ այդ սխալը չլինե՞ր։ Միգուցե ես ուրիշ տեղ, ավելի ճակատագրական դրության մեջ դա անեի, ու այն անդառնալի լիներ ինձ համար։

Լավ, փոխել ես ոչինչ չէի ուզի, բայց դե մի բան կա, որ վերջիվերջո կանեի

…2005թ․ Ռուսաստան, գիշեր։

-Ո՞վ ա:

-Հանգիստ, մամ։ Ես այ, էն քնած պուճուրն եմ, բայց 2016 թվականից։ Երկար է, չեմ կարող բացատրել։ Ուղղակի շնորհակալ եմ,  որ ես այսպիսին եմ։

Hasmik galstyan

Գյուղում ապրողների ամառը

Ամառային արձակուրդի երկու ամիսն արդեն անցավ։ Տարբեր երեխաներ տարբեր կերպ են հանգստանում։ Շատերը մեկնում են այլ երկրներ, շատերը տանն են հանգստանում։ Տանը ասելով նկատի չունեմ բնակարանում… Այն երեխաները, ովքեր քաղաքում են ապրում, ունեն հնարավորություն դուրս գալ և շրջել քաղաքում, գնալ սրճարան կամ զբոսնել այգիներում և պուրակներում, որոնք զարդարված են գեղեցիկ ծառերով, լույսերով և ցայտաղբյուրներով։ Կարծես թե կարող ենք լավ հանգիստ անցկացնել, սակայն… 

Այստեղ կա մի հարց, որն ինձ շատ է հուզում։ Եթե նկատեցիք, ես ասացի, որ այդպիսի ժամանակ կարող են անցկացնել քաղաքում ապրող երեխաները, իսկ գյուղի երեխաները… Այ, սա է հարցը…Գյուղի երեխաները ինչո՞ւ չեն կարող գնալ սրճարաններ, հանգստանալ և ժամանակ անցկացնել այգիներում և ակումբներում և նման այլ ժամանցի վայրեր այցելել:

Մենք կամ գյուղատնտեսական աշխատանքներ ենք անում, լավագույն դեպքում պարզապես մնում ենք մեր տանը, շատ ժամանակ չիմանալով ինչով զբաղվել:

Ւ՞նչն է պատճառը, որ պետությունը չի ստեղծում  նման պայմաններ նաև մեր` գյուղում ապրողներիս համար։

Aspram Parsadanyan

Կոնչոլ

Հայաստանի ամեն տարածք  յուրօրինակ բառ ու բան  ունի: Մեր գյուղն էլ` Տավուշի մարզի Բերդավան գյուղը,  աչքի է ընկնում իր յուրահատկություններով, բարբառով և համեղ կերակուրներով: Իհարկե, երիտասարդները փորձում են  քիչ օգտվել դրանցից, բայց ես պաշտում եմ մեր ուտեստները: Շատ եմ սիրում այն օրերը, երբ տատս ինձ կտրում է գրքից, համակարգչից ու կանչում.

-Բալե՜ս, հըլա արի, բան եմ ասըմ:

Եվ երբ կանչում է, ուրեմն կա՛մ հին օրերից  մի պատմություն է պատմելու, կա՛մ բառ  է հիշել, և պնդելու է,  որ գրի առնեմ իմ բառարանում: Հաճախ էլ մեր «հին»  ու համեղ ուտեստներից է  պատրաստում և ուզում է, որ առաջինը ես փորձեմ:

Դեմ չեք, չէ՞,  որ մի փոքր պատմեմ իմ ու տատիս բառարանի մասին:

Այն մի հաստ տետր է՝ անհրապույր տեսքով, պոկված ու մի կերպ իրար սոսնձված էջերով: Դրա մեջ զինվորների պես շարված են մեր բարբառի գանձերը, և իհարկե, բառերի բացատրությունները: Երբ նոր էի սկսել գրել տետրի առաջին էջերը, ոչ ոք լուրջ չվերաբերվեց  իմ նախաձեռնությանը: Բայց հետո  բոլոր ծանոթներս ձեռնամուխ եղան այդ գործին: Նույնիսկ ուսուցիչները, հաճախ ընդհատում  էին դասն ու  նոր բառ թելադրում, որ գրի առնեմ:

Տանը տատս էր ձայն տալիս.

-Գրի՛, ումուդ-հույս:

Դասընկերոջիցս հաղորդագրություն էի ստանում.

-Գրի՛,  ղարով- կույր:

Քույրս էր  զանգում,  և առանց բարևի, առանց որպիսությունս հարցնելու  հրամայում.

-Գրի` ղրալլուխ-ականակիր, կենդու-մենակ:

Ինձ թվում էր՝շուտով կգժվեմ: Տետրն ու գրիչը ձեռքիցս վայր չէի դնում: Հետո «բառարանի» մեջ իրենց տեղը  զբաղեցրին անեծքներն ու օրհնանքները:

Ես, իհարկե, չգժվեցի: Խոնարհ ծառայի պես գրի առա բոլորի ասածներն, ու տետրս լցվեց բազում բառերով ու  արտահայտություններով:

Հա՜, քիչ էր մնում մոռանայի ամենակարևոր պատմությունը:

Օրս կրկին սկսվեց տատիս ձայնով:

-Լա վի կացի, աղջիկն էդքան քնիլ չի:

Արթնացա: ժամը ութն  էր:

-Ու՜ֆ, էկա՜, էկա՜:

-Արի՛, կոնչոլ ենք սարքըմ:

Այ, դա ուրիշ, դա սփոփեց ինձ ու արդարացրեց տատիս:

-Բարի լույս, տա՛տ:

-Սոխը կլպե, սոխեռած արա:

Ու սկսվեց կոնչոլի արարողությունը, որը շատ պարզ բաղադրատոմս ունի`  չոր հաց (գրեթե հնացած), հավկիթ,  սոխ, կանաչի և, անպայման, ախորժակ:

Պատրաստում ենք, ու տատս ընթացքում պատմում է, որ ուտելիքը հորինել են սարերում ապրող մեր գյուղի տարեցները: Երբ ուտելու բան չի եղել, հացն էլ սկսել է բորբոսնել, կանայք հորինել են այս ուտեստը: Այդպես, տարիներն անցել են, իսկ էժան ու որակով բաղադրատոմսը պահպանվել ու հասել է մեզ:

Դե, ինչ, կոնչոլը պատրաստեցի, հիմա կփորձենք, ու տատս, որպես փորձագետ՝ կգնահատի պատրաստածս: Բույրն ինձ դուր եկավ: Տատս էլ հավանեց`ուտելով առաջին գդալը:

Մյուս անգամ էլ  «դումբրակ» կպատրաստեմ` ավելուկի փշեջուր, «ծանդիլ», « փթռուկ»: Տատս էլ կհամտեսի ու կգնահատի:  Լավ… Գնացի: Կոնչոլը հովանում է:

Բարի ախորժակ բոլորիս:

davit avagyan

Անսպասելի նվեր

Ուռա~, հազիվ վերջացավ խոտի սեզոնը, և ես կկարողանամ հանգստանալ և վայելել ամառային արձակուրդս:

Հինգշաբթի օր էր: Այդ օրը ընկերոջս ծննդյան օրն էր: Նա շատ էր սիրում կենդանիներ պահել: Ես նույնպես հրավիրված էի նրա ծնունդին, բայց չգիտեի՝ ի՞նչ գնեմ նրա համար: Այդ օրը ես գնացի խոտ հավաքելու, իսկ ընկերներս գնալու էին ծնունդին: Ես շտապում էի շուտ ավարտել խոտ հավաքելը, որպեսզի գնամ ընկերոջս ծնունդին, բայց հանկարծ մի թփի մոտից մի փոքր նապաստակ փախավ: Ես վազեցի նրա հետևից, բայց չէի կարողանում նրան բռնել: Նա փոքր էր, բայց շատ արագ էր վազում: Բոլորը ինձ ու նապաստակին էին նայում և ծիծաղում: Ի վերջո ես այնքան վազեցի, որ նապաստակը հոգնեց և կանգնեց: Ես գնացի ու բռնեցի նրան. բոլորը զարմացել էին: Երբ մենք տուն վերադարձանք, ես նապաստակին նվիրեցի ընկերոջս որպես ծննդյան նվեր:

elen gevorgyan

Արի, արի, քո փոքր տեսակն է հայտնվել

Այսօր սովորականի նման տուն էի վերադառնում պարապմունքից, տեսա մայրիկիս մեր հարևանուհու հետ նստած: Երբ մտա ներս, մայրիկս միանգամից ասաց.

-Արի, արի, քո փոքր տեսակն է հայտվել,- ի՞նչ էր խոսում մայրս, ես չհասկացա: Մոտեցա նրանց, և տեսեք, թե ինչ իմացա:

Օրեր առաջ ես ձեզ հետ կիսվել էի մի նյութով, որի վերնագիրն էր «Մեր սերունդը»: Ես պատմել էի մի փոքրիկ աղջնակի մասին, ով բակի ամենաչարաճճի աղջնակն էր` ութամյա Վարդուհին, ում Վարդուկ ենք ասում:

Հարևանուհին, ում հետ մայրս էր նստած, Վարդուկի մայրն էր, նա ինձ մի շատ հետաքրքիր և անսպասելի բան ասաց.

-Գիտե՞ս, Էլեն, դարձել ես հայտնի:

-Ո՞վ, ե՞ս:

-Հա, հա, հենց դու: Հիշո՞ւմ ես, որ երեխաներից հարցազրույց էիր վերցնում:

-Այո, այդ նյութս էլ տեղ է գտել 17.am-ում:

-Դե լսիր: Ուրեմն երբ Վարդուկից հարցազրույց ես վերցրել ու գնացել, Վարդուկը եկել է տուն, վերցրել է հեռախոսս ու բարձրացել իր սենյակ: Հեռախոսը դրել է մի տեղ, միացրել է վիդեոն ու սկսել է քո դերը տանել, քո նման խոսել. «Բարև ձեզ, ես Էլենն եմ, ուզում եմ ձեզ մի քանի հարցել տալ…», իսկ հետո ձայնը փոխելով սկսել է խոսել իբրև Վարդուկ:

Պատկերացնո՞ւմ եք, այնքան ուրախ էի ու շնորհակալ Մանանա կենտրոնին, որ հնարավորություն ընձեռեց ինձ կատարել լրագրողական փորձեր, և ինչու չէ, նաև այնպիսի տպավորություն թողնել մի աղջնակի մոտ, որ ցանկացել է նմանակել ինձ:

Կանայք կփոխեն աշխարհը

Ասում են, կյանքում միշտ էլ սովորելու բան կգտնես: Ավելի քան վստահ եմ, որ այս տողերն իրոք ճշմարիտ են: Հենց սովորելու  ձգտումն է, որ ինձ դարձնում է ավելի ակտիվ և ստիպում հասնել ավելիին:

Այսպես ստացվեց: Համացանցում տեսա  GLOW աղջիկների առաջնորդության և զարգացման  ամառային ճամբարի հայտադիմումը: Ճամբարը հովանավորվում էր «Խաղաղության կորպուսի», «Նոր Լույս» կազմակերպության, Գյումրու երիտասարդական կենտրոնի և մի շարք այլ կազմակերպությունների կողմից: Ճամբարի նպատակն է` զարգացնել 13-15 տարեկան աղջիկների գիտելիքները և դարձնել նրանց երկրի համար ապագա առաջնորդներ:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Եվ որոշեցի դիմել: Որոշ ժամանակ անց տեղեկացա, որ անցել եմ: Սկսեցի նախապատրաստվել և հուլիսի 3-ին մեկնեցի Թորոս գյուղ, որտեղ էլ պետք է անցկացվեր ճամբարը: Ճամբարը տևեց 7 օր: Այդ 7 օրերի ընթացքում ես ձեռք բերեցի մի շարք գիտելիքներ, ավելի ամրապնդեցի իմացածներս, նոր ծանոթություններ, և որ ամենակարևորն է, նոր ընկերներ: Չնայած այն բանին, որ նմանատիպ ճամբարների էլի էի մասնակցել, այս ճամբարն ինձ համար նորովի էր, որովհետև ճամբարի ընթացքում մեզ հետ աշխատում էին ամերիկացի կամավորներ, որոնց հետ պարզապես անկարելի է ձանձրանալ:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Հա, չմոռանամ ասել, որ ուրախությունս կրկնապատկվեց ու եռապատկվեց, երբ այնտեղ հանդիպեցի 17.am-ի թղթակիցներից մի քանիսին, որոնց հետ հիմա լավ ընկերներ եմ: Կարծում եմ պատկերացրիք, թե ինչքան հագեցած ու անմոռանալի օրեր էին: Ճամբարի ընթացքում մենք իմացանք մի շարք հայտնի կանանց մասին, ովքեր հասել են որոշ  փոփոխությունների  բազում դժվարություններից հետո: Քննարկեցինք «Բազմազանություն», «Կարծրատիպեր», «Առողջ ապրելակերպ», և մի շարք այլ թեմաներ: Իսկ որպես ավարտ կնշեմ մեր թիմի նշանաբանը.

«Կոտրելով կարծրատիպերը, կփոխենք աշխարհը»:

Անուշ Մկրտչյան, 14տ., Արմավիրի մարզ, գյուղ Շենիկ

 

***

Նախ  ուզում եմ փոքր-ինչ խոսել ճամբարներից: Ինձ համար ճամբարն այն վայրն է, որտեղ սովորում ես և սովորեցնում, ունենում կյանքի անմոռանալի պահեր, կարճ ժամանակահատվածում ձեռք բերում ընկերներ և նրանցից բաժանվելիս` տխրում: Դժվար է քեզ համար կարևոր դարձած մարդկանցից բաժանվելը: Կարծում եմ՝ չկա մեկը, որը ճամբարում չհասցնի շուրջը հավաքել իր նմաններին և պարզապես ունենալ այն հաճելի պահերը, որոնք այլևս գուցե չեն կրկնվելու: Ես ինքս շատ էմոցիոնալ եմ և երբեք չեմ կարողանում զսպել արցունքներս. դրանք կարծես հավաքվում են կոկորդումս ու սկսում իրենց հոսքի ճանապարհը «փորելով» հոսել աչքերիցս: Ամենասիրածս պահը հենց դա է: Կարծես ամբողջովին լիցքաթափվում եմ իմ մեջ հավաքված և՛ տհաճ, և՛ հաճելի պահերից: Բայց նախքան այդ պետք է վայելել ճամբարային հրաշալի օրերը:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Մայիսն էր, երբ լրացրի GLOW աղջիկների առաջնորդության ճամբարի հայտը: Ճիշտն ասած, չէի կարծում, որ կանցնեմ, քանի որ հայտը երեկոյան շատ անուշադիր էի լրացրել: Բայց հունիսին զանգահարեցին և ասացին, որ GLOW ճամբարի 25 մասնակիցներից մեկը ես եմ: Շատ էի ուրախացել, մանավանդ, որ այդպիսի զանգի չէի սպասում:

Մինչ ճամբար գնալը մեզ հանձնարարված էր կարդալ Պալացիոյի «Հրաշքը» գիրքը: Ի դեպ, ինձ այն շատ-շատ դուր եկավ, սիրեցի նաև Պալացիոյի գրելաոճը:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Հուլիսի 3-ն էր: Շատերդ այդ օրը հիշում եք որպես Վարդավառ, բայց մեզ համար դա ճամբար գնալու և երկար ճանապարհ կտրելու օր էր: Երևանում մենք լավ թրջվեցինք՝ մեր իրերով հանդերձ, բայց խոստովանում եմ, որ եթե Վարդավառ չլիներ, օրն այդքան հետաքրքիր չէր անցնի:

Առաջին անգամ գնացք նստեցի: Կա չէ՞ այդպիսի բան, որ ասում են՝ ինչը դեռ չես փորձել, ավելի հետաքրքիր է թվում:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Հասարակ գնացք էր, չնայած բոլորս մեր մանկության «պու-չկը-չկըն» էինք պատկերացնում:

Հասանք տեղ: Մենք 7 օր մնալու էինք Թորոս գյուղի՝ ճամբարի համար նախատեսված փակ տարածքում: Ինձ առաջին հայացքից գրավեցին նկարազարդ տնակները, իսկ մեզ բաժին ընկավ հենց այն տնակը, որն ինձ ամենաշատն էր դուր եկել՝ Փոքրիկ իշխանի նկարովը:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Ճամբարի օրակարգը շատ հետաքրքիր էր. այնպես որ ո՛չ հոգնում էինք, ո՛չ էլ ձանձրանում: Առավոտյան ունենում էինք «Օրվա կին» վերնագրով պրեզենտացիոն դասեր: Սովորում էինք, որ բոլորս իրար հավասար ենք: Ունենում էինք կին խոսնակներ, որոնք մեզ հետ զրուցում էին՝ տալով կյանքի դասեր: Ավագ ջոկատավարներից Նանեն խոսեց FLEX-ի մասին, որին մասնակցելն ու անցնելն իմ նպատակն է: Կամավորներից Ռեյչելը սովորեցրեց ծրագիր գրել (PDM), որն իմանալը մեծ կարևորություն ունի հետագա գործունեության համար:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Մենք կոչվում էինք ակտիվիստներ, և քանի որ GLOW հապավումը բացելիս ստացվում է, որ աղջիկները իշխում են մեր աշխարհը, մեզ սովորեցնում էին, որ մենք պետք է փոխենք աշխարհը և դարձնենք այնպիսին, ինչպիսին մենք ենք ուզում տեսնել:

Իսկապես, շատ գոհ եմ և՛ աշխատակիցներից, և՛ սննդից, և՛ այն գիտելիքից, որ տվել են մեզ:

Ձեռք բերեցի անմոռանալի ընկերներ, որոնցից չեմ կարող չնշել Գայանեին, որն ինձ պատահած առաջին մարդն էր, որ մտածելակերպով այդքան նման էր ինձ: Այնքան մոտ էինք իրար, որ երկրորդ օրը որոշեցինք մի սենյակից մյուսը տեղափոխել մահճակալ: Սենյակում դարձանք հինգ հոգի՝ ես, Անին, Նոնան և երկու կրտսեր ջոկատավարները՝ Գայանեն ու Մերին: Զրուցեցինք մինչև կեսգիշեր: Ամեն մեկս պատմեց իր կյանքում պատահած զարմանալի դեպքերից: Երևի երբեք չմոռանամ այդ օրը:

Ուզում եմ  նշել մի քանիսին նույնպես, որոնք ինձ հարազատ են դարձել: Օրինակ՝ Մերին, Մարիամը, Անուշը, Ստելլան, Անին՝ նույն ինքը, Մեսսին, Անահիտը և այլք:

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Լուսանկարը`GLOW ճամբարի

Կարծում եմ՝ այդ ճամբարի մեջ եռանդ էին մտցնում մեր օտարերկրացի կամավորները: Շատ հետաքրքիր էր նրանց հետ շփվելը. հիմնական դասերը նրանք էին անցկացնում:

Վերջին օրը «Տաղանդների երեկոն» էր: Ես, Նոնան և Անին մի հետաքրքիր համար էինք նախապատրաստել և ասում էինք, որ անակնկալ է: Կարծում եմ՝ կարելի էր անակնկալ անվանել. այն բոլորին էլ շատ դուր եկավ: Ինձ էլ շատ դուր եկավ Անուշի ելույթը: Նա կարդաց իր հոր մասին ակնարկ. բոլորս էլ հուզվեցինք:

Դե՛ ինչ, եկանք հասանք այն «հուզվելու» օրվան: Առավոտյան բոլորս իրար հրաժեշտ տվինք:

Մի պահ լուռ նայեցի տնակներին, ճանապարհին, խաղադաշտին ու հասկացա, որ այստեղ քաղցր հուշեր եմ թողնում:

 Սոֆյա Աբրահամյան, 14տ., Վայոց ձորի մարզ, ք. Եղեգնաձոր

ruzan bayramyan

Պապիկս պատմաբան է

Հարցազրույցս  անցկացրել  եմ պապիկիս՝  Համլետ Տաշչյանի հետ, ով մասնագիտությամբ  պատմաբան է:

-Պապի՛կ, թույլ կտա՞ս մի քանի հարց տալ քո աշխատանքային փորձի, կյանքի  և գործունեության մասին:

-Հա, բալես,  իհարկե, ուշադիր լսում եմ քեզ:

-Պապ, մի փոքր պատմիր մանկության և  պատանեկության տարիներիդ մասին:

-Մանկությունս անցել է Ջավախքի հրաշագեղ բնության գրկում՝ Օլավեր գյուղում: Էրզրումից գաղթած ապուպապերիս ժառանգն եմ, մեր ընտանիքի անդրանիկ որդին: Հայրս բարի, աշխատասեր և ուսումնասեր մարդ էր, կոլտնտեսության ակտիվիստներից մեկը: Հենց  հայրս էր  մեր  մեջ սերմանում սեր՝ գիտելիքի, ընտանիքի  և հայրենասիհայրենիքի հանդեպ: 8-ամյա կրթությունս ստացել եմ տեղի դպրոցում, այնուհետև միջնակարգ կրթություն եմ ստացել Ախալքալաք քաղաքի Հ. Թումանյանի անվան հայկական միջնակարգ դպրոցում: Հետո ընդունվել եմ Երևանի պետական համալսարան, ստացել բարձրագույն կրթություն և հաստատվել որպես անհատ մեր հասարակության մեջ:

-Պապ  ինչո՞ւ  ընտրեցիր հենց ուսուցչի մասնագիտությունը, և այն էլ ինչ ուսուցչի ՝ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ:

-Պատմությունը հենց ինքնին տրամաբանություն է, միշտ հիշի՛ր: Բոլոր գիտություններն ունեն իրենց պատմությունը: Մարքսը ասել է. «Ես ճանաչում եմ միայն մի գիտություն. դա պատմությունն է»: Յուրաքանչյուրս պարտավոր ենք իմանալ մեր պատմությունը, անցյալի սխալները չկրկնելով` ապրենք այսօր: Պապուս պապը պատմության մասնագետ էր, իսկ պապուս հայրը` մաթեմատիկայի:

-Իսկ դժվար չէ՞ր դասավանդել դպրոցում, լինել  տնօրեն, ինչպե՞ս էիր հասցնում այդ ամենը:

-Նախ ասեմ, որ 1970 թվականից աշխատել եմ դպրոցում որպես պատմության ուսուցիչ, իսկ 1973 թվականից մինչև 2005 թվականը որպես տնօրեն: Ռուզ ջան, մարդ եթե մի  բան շատ է ուզում, միշտ էլ հասցնում է, առավել ևս, եթե սիրում ես աշխատանքդ և հաճույքով ես այն կատարում:

-Պապ, կթվարկե՞ս մի քանի նվաճումներ քո կյանքում, որոնք դու ամենից շատն ես կարևորում:

-Դե, առաջինը լավ ու գեղեցիկ ընտանիքս է, դաստիարակված և կայացած երեխաներս են, հետո լավ ու սիրելի աշխատանքս և աշակերտներս, որոնցից շատերը հասել են մեծ բարձունքների: Մի կարևոր նվաճում, որն իմն ու իմ ժողովրդինն է, դա Ղարաբաղի  գրավումն է:

Երեկոյան Վանաձոր

Սիրում եմ Վանաձորի ամառային երեկոները: Հով, խաղաղ, երկնքում լիքը աստղեր, լուսին…

Օրվա այդ պահին ամեն ինչ շատ հանգիստ և գեղեցիկ է: Բայց ամենից շատ գիտե՞ք ինչն եմ սիրում: Սիրում եմ, երբ քաղաքը լիքն է լինում, երբ մարդիկ քայլում են, երբ բոլորը ժպտում են իրար: Իսկ ո՞ւր են կորչում այդ ժպիտները մնացած եղանակներին: Մնացած ամիսներին քաղաքը դատարկվում է, կորցնում է իր բազմերանգությունը, դառնում է միապաղաղ:

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Լուսանկարը` Մարիամ Բարսեղյանի

Տարօրինակ է, չէ՞, նույն հանգիստ քաղաքը մեկ այնպիսին է դառնում, որ ուզում ես փախչել այդ հանգստությունից, մեկ էլ այնպես է անում, որ ուզում ես ամբողջ օրը թափառել նրա փողոցներով և վայելել ամեն մի քայլը, ամեն մի շունչը: Այնպես է անում, որ ուզում ես հիշել ամեն մի ծառը, քարը, կողքով անցնող ամեն մեկի հայացքը:

Երբ ամառը վերջանում է, այնպես եմ կարոտում այդ երեկոները…

anna andreasyan

Գրքերը

Մի ժամանակ գրքերը իմ կյանքում տեղ չէին զբաղեցնում: Հիմա զարմանում եմ՝ ինչպես էի «յոլա» գնում առանց գրքերի: Գրքերը զարգացնում են, լայնացնում աշխարհայացքը, գիտելիք են տալիս: Եվ ընդհանրապես, շատ հաճելի է կարդալը: Ես գիրքը համարում եմ անհրաժեշտություն՝ մարդու ճիշտ ձևավորման գործում:

Իմ՝ գրքերը պաշտելու գործընթացը սկսվեց 13 տարեկանում՝ Մուրացանի «Գևորգ Մարզպետունի»-ն կարդալով: Իհարկե, դրանից առաջ էլ էի կարդում, բայց որպես պարտականություն: Բայց այդ գիրքը հանդիսացավ այն խթանը, որից հետո գրադարան-տուն ճանապարհը դարձավ մշտական ճանապարհ: Ես այն շատ սիրեցի և ափսոսալով էի կարդում: Ամեն էջը թերթելիս՝ ես ափսոսում էի, որ մի էջով էլ պակասեցրի այն: Այնտեղ ինձ շատ էր դուր եկել Սահականույշ թագուհու կերպարը: Գիրքը կարդալուց հետո ես այն վայր չդրեցի: Նորից ու նորից էի կարդում իմ սիրած հատվածները: Շատ հատվածներ անգիր էի արել:

Այս գրքից հետո գրքերը դարձան կյանքիս անբաժանելի մասը: Ամեն նոր գիրք, երբ վերջացնում եմ՝շատ դժվարությամբ եմ կտրվում դրանից: Ինձ թվում է, թե էլ ոչ մի գիրք այդքան շատ չեմ հավանի: Բայց սկսում եմ կարդալ հաջորդ գիրքը և նույնը մտածում եմ դրա մասին:

Բայց մինչև հիմա կարդացածս գրքերից ես ամենաշատը հավանել եմ Էթել Վոյնիչի «Բոռ»-ը և Սոմերսեթ Մոեմի «Թատրոն»-ը: Իհարկե, այս երկու գրքերը իրար հետ ընդհանրություն չունեն: Առաջինը կարդալիս կարելի է մի լավ լաց լինել, իսկ երկրորդը կարդալիս՝ լիաթոք ծիծաղել:

Երբ կարդում էի «Թատրոն»-ը, ուսումնական տարվա վերջն էր՝ բոլոր աշակերտների ամենասիրելի ժամանակը: Բայց այս տարի ընկերներիս հետ շատախոսելու փոխարեն՝  ես զբաղված էի «Թատրոն»-ը կարդալով: Այն հետս տանում էի դպրոց և հարմար ժամանակ կարդում էի: Ես ուղղակի չէի կարողանում կտրվել այդ գրքից:

Մեջբերեմ մի քանի միտք գրքից:

«Կյանքի դժբախտությունն այն է, որ երբեմն անուրջներն իրականություն են դառնում»:

«Եթե մարդ սկսում է մտաբերել անցյալը, ուրեմն ապագա չունի»:

«Մարդկանց պատճառներ պետք չեն, որպեսզի անեն այն, ինչ իրենց սրտով է, նրանց պատրվակներ են պետք»:

davit aslanyan

Հրաժեշտների ժամանակաշրջանը

Եթե ինձ հարցնեին, թե որտեղ կարելի է տեսնել ամենաշատ էմոցիաները, ես միանշանակ կմատնանշեի կայարանները, նավահանգիստները, օդանավակայանները և մյուս բոլոր այն տեղերը, ուր միաժամանակ կա և հրաժեշտ, և հանդիպում: 

Ես հրաժեշտներն ու հանդիպումները դասակարգում եմ մի քանի տեսակների: Հրաժեշտներ առանց հետագա հանդիպման հույսի, հրաժեշտներ իմանալով, որ էլի հանդիպելու եք ապագայում, և հրաժեշտներ, երբ ցանկանում եք հավատալ, որ ապագայում էլի կհանդիպեք: Հանդիպումները մի քիչ ուրիշ են` ցանկալի, անցանկալի և պատահական, իսկ վերջինս իր հերթին բաժանվում է երկու տեսակի` ցանկալի և անցանկալի: Երևի մի քիչ բարդ բացատրեցի:

Հայաստանում էլի զորահավաք է: Սկսվել են բանակի քեֆերը և զինկոմիսարիատների մոտ հաճախ կարելի է նկատել այնքան էմոցիա, որ դժվար թե ինչ-որ օդնավակայան տեսնում է մի տարում: Երևի դրանից է, որ զինկոմիսարիատների հրաժեշտները իմ դասակարգումներից ոչ մեկի մեջ չեն մտնում. Չգիտես` հպարտանաս, տխրես, ժպտաս, գրկես ու բաց չթողնես, թե՞ շուտ թողնես, որ շուտ էլ հետ գա:

Հեռախոսս զանգում է.

-Ալո:

-Դավ, բարև, ի՞նչ կա:

-Բան չէ, դու ասա, ի՞նչ ես անում:

-Ի՞նչ անեմ: Վաղը բանակի քեֆս ա, երկուսին կգա՞ս, հասցեն կգրեմ հեսա:

-Լավ, եղավ, անպայման կգամ, ապրես:- Սառած տոնով ասում եմ ես ու անջատում հեռախոսս:

Սկսվել են զորահավաքները, սկսվել են բանակի քեֆերը, ու հեռախոսները ավելի հաճախ են զնգում…

Հեռախոսս զանգում է.

-Յաաա, բարև…