Նստած էի իմ շատ սիրելի համակարգչի առաջ, ամբողջ օրս այդպես էլ կանցներ, եթե չլսեի․

-Նարե՜կ,- ընկերս էր՝ Ռոբերտը։

Լուսամուտից նայեցի դուրս։

-Ի՞նչ ա եղել։
-Արի՛, գնում ենք Վերի թաղ:

«Վերի թաղ», կամ պարզապես «թաղ» մենք անվանում էինք այն փողոցը, որտեղ մեր ընկերների մեծ մասն էր ապրում։

- Վերի թաղն ի՞նչ կա։
-Գնում ենք ծար դնենք,- ծարը աղվեսների ու գայլերի համար նախատեսված թակարդ է։
-Արա, մեկ ա, չենք կարա ոչ մի բան բռնենք, ինչի՞ եք իզուր տանջվում։
-Մարդ ես էլ, կարող ա բռնում ենք։
-Լավ, իջա։

Համակարգչի առջևից չհասցրեցի ելնել, երբ քույրս մորս հետ գրավեցին այն ու սկսեցին նայել իրենց «Կակ նազվատ էտու լյուբով»-ը։ Ատում եմ այդ սերիալը։ Ինչևէ, մայրիկիս ասացի, որ գնում եմ թաղ, բայց նա արդեն լիովին խորասուզվել էր իր սերիալի մեջ ու երևի չլսեց ինձ։ Վազելով դուրս եկա տանից։ Քայլում ենք դեպի թաղ:

-Գիտես, չէ՞, գնում ենք գյուղի տակ։
-Գյուղի տակ ի՞նչ եք կորցրել։
-Եսիմ, տղերքն են ասել։

Մի կերպ, «ցեխային» փորձությունները հաղթահարելով հասանք տղաների մոտ։
-Տղերք, ինչի՞ ենք եկել ստեղ։
-Պետք ա։ Լավ, գնացինք։

Բոլորով, արդեն ոչ այդքան ցեխոտ ճանապարհով գնում էինք թաղ, երբ տղաները շեղվեցին ճանապարհից։

-Էդ ո՞ւր։
-Գնում ենք խանութ, «տռոս» առնենք,- այդ, այսպես կոչված «տռոսով», մենք թակարդն էինք պատրաստում։

Դա էլ արեցինք։ Հասանք թաղ, որտեղ մեզ սպասում էր աղվես բռնելու «վարպետ» Հարութը։ Նրան ցույց տվեցինք մեր գնած մետաղալարը։

-Հըն, մի բան դուրս կգա՞:
-Հենց ամենալավն էլ առել եք, կլինի։

Գնացինք մեր տղաներից մեկի՝ Սարմենենց տուն։ Մինչ Հարութը թակարդներ էր պատրաստում, ես Արտյոմի ու Դավիթի հետ գնացի Դավիթենց։ Դավոն «ձնադիմացկուն» կոշիկներ հագավ, մի զույգ էլ ինձ տվեց։ Մի քիչ կերանք  ու վերադարձանք տղաների մոտ։ Հարութը դեռ չէր ավարտել։ Դե քանի որ 7 հոգու օգնության կարիք չկար, մենք մի քանի հոգով գնացինք նախորդ օրվա թակարդները ստուգելու։ Դե իհարկե, ոչինչ չկար։ Բացի այդ էլ, Մհերը, ով նույնպես լավ որսորդ էր, ասաց, որ ամբողջը սխալ ենք արել։ Դե, ինչ արած։ Վերադարձանք տղաների մոտ։ Էլի նույն պատկերը։ Հարութը թակարդ է սարքում, մի քանի հոգի օգնում են նրան, մի քանիսն էլ պարապության դեմ պայքար են մղում խաղեր խաղալով։

Մի 15 րոպեից թակարդները պատրաստ էին։ Մարտական տրամադրվածությամբ, մեզնից գոհ գնացինք հին թակարդների մոտ՝ նորերը տեղադրելու։ Այդ ամբողջ ոգևորությունը ջուրն ընկավ, երբ Հարութն ասաց․

-Տաղ ոչ մե պան էլ չեյ նը պռնել։
-Լավ, բը ի՞նչ անեյ:

Իրականում բոլորս էլ գիտեինք` ինչ անել, ավելի կոնկրետ՝ ուր գնալ։ Ուղղալի այդ տեղը շատ հեռու էր, ու ոչ մեկը չէր ուզում այդքան քայլել։ Վերջապես Մհերն ասաց․

-Էլայ Գռավ։
-Դա լավ, հեռու ի,- լսվեց տրամաբանական պատասխանը։
-Խա դը մըկը, մեկ ա տաղ չէյ նը պռնել։

Դե, ինչ արած, ուրիշ տարբերակ չկար։ Ես ու Ռոբն ասացինք, որ ճանապարհին կգնանք տներով, քան որ մեր տները ամենահեռուն էին։ Ես արագ մտա Դավիթենց ու փոխեցի կոշիկներս։ Սարմենը երկու երկաթե խողովակ բերեց, որոնցով պետք է թակարդները ամրացնեինք գետնին։

-Էս մեկը ծուռ ա, բանի պետք չի։
-Գիտեմ, էդ վերցրել եմ, որ գայլերին ծեծեմ։

Ինչքան էլ Սարմենը կատակեր, իրոք այդպիսի վտանգ կար։ Գռավում երեկոյան գայլեր են հավաքվում։

Արդեն հասնում էինք այն խաչմերուկին, որտեղից ես ու Ռոբը պետք է գնայինք տուն։ Այդ պահին մեզ ընդառաջ եկան մեզանից մեծ տղաները՝Վահեն, Աշոտն ու Արմենը, որոնց հետ մենք նույնպես մոտ ենք։

-Էն ու՞ր։
-Եթաս էյ Գռավ` ծար տնեյ։
-Խո տուք գյեժ չե՞ք, ես վախտ ի՞նչ Գռավ։
-Լավ, բը տուք ո՞ւր եք եթալ։
-Եթաս էյ փուչիկ առնեյ։

Մի քիչ ծիծաղելուց հետո Աշոտն ասաց․

-Արա, բայց լուրջ, չեթա՞յ խետիքերը։
-Ես նաղդ իկյացող եմ,- ասաց Վահեն։
-Հա լավ, ես էլ եմ իկյալ,- Արմենի համաձայնությունը ստանալուց հետո շարունակեցինք քայլել։

Ես մոռացա տուն գնալու մասին, ու շարունակեցի քայլել նրանց հետ։ Մենք ուրախ, զվարթ քայլում էինք, և ոչ ոք մեր դեմքի արտահայտությունները տեսնելով չէր կարող ասել, որ գնում ենք գայլերի մոտ։ Արդեն մթնում էր։ Հասանք մի տեղ, որտեղից պետք է որոշեինք՝ ճանապարհո՞վ գնալ, թե՞ ձորով։ Մենք իհարկե ընտրեցինք ձորը։ Այստեղ ամեն մեկը մտածեց ձնոտ լանջը իջնելու իր տարբերակը։ Դավիթը պարզապես վազեց ցած, քանզի հագել էր 43 համարի ռետինե կոշիկներ, Վահեն կրունկներով աստիճան կառուցեց ու իջավ, և այլն։ Այդ ժամանակ ես ուղղակի կանգնած էի վերևում ու սպասում էի, որ բոլորն իջնեն։ Մի քիչ սպասելուց հետո ես պարզապես նետվեցի ու սկսեցի կայծակնային արագությամբ սահել ներքև։ Եթե Աշոտն ինձ չբռներ, ես 3 մետր բարձրությունից կընկնեի ցեխերի մեջ։ Իջնելուց հետո շարունակեցինք քայլել։ Երբ արդեն ահագին հեռացել էինք գյուղից, Մհերն ասաց։

-Տղներ, տենց հաշամով չէյ եթալու, կեսդ մնացեք տաղ։
-Ելավ,- Ես, Վահեն, Դավիթը, մյուս Դավիթը, Արմենն ու Աշոտը մնացինք այնտեղ։

Որոշ ժամանակ անց զանգեց Սարմենն ու ասաց, որ իրենք ուրիշ ճանապարհով գնում են տուն։ Մենք նույնպես գնացինք։ Մի ժամից հասա տուն ու արժանացա մայրիկիս կողմից «գովեստի խոսքերի», ինչ է թե` առանց զգուշացնելու տանից դուրս եմ եկել…

Հ․Գ․ Հիմա ո՞նց չասեմ՝ էն Ռաջահիցդ ու Մեհխաբա ալիլիցդ որ կտրվեիր մի րոպեով, կլսեիր ինձ։

Ամեն անգամ ամուր գրկում էի տիկնիկս և տատիկի հետ գնում մանկապարտեզ: Երբ տեղ էի հասնում, ներս էի մտնում ու տիկնիկս դնում պահարանի մեջ: Ինքս էլ մինչև հիմա չեմ հասկանում, թե ինչու էի այդպես անում, երևի այն պատճառով էր, որ ամեն անգամ տիկնիկս ձեռքիցս վերցնում էին ու խաղում առանց իմ թույլտվության: Երբ տատիկը գալիս էր ինձ մանկապարտեզից  վերցնելու, ես պահարանից հանում էի իմ տիկնիկը և ուրախ-ուրախ պատմում, թե ինչ ենք արել այդ օրը:

Այն օրը ես սովորականի պես վերցրի իմ տիկնիկը և տատիկի հետ գնացի մանկապարտեզ: Երբ հասել էինք դռան շեմին, տատիկը հարցրեց:

-Քեզ մանկապարտեզում ո՞վ ա դուր գալիս:

Ես առանձնապես մտերիմ ընկերներ չունեի: Առավել շատ էի շփվում՝ Սամվելի, Ինեսայի (կներես, եթե քո անունը սխալ գրեմ, որովհետև կա Ինեսա և Ինեսսա)  և Սյուզիի հետ, բայց իմ պատասխանը այդ պահին շատ որոշիչ էր:

-Առնոն,-ասացի ես անտարբեր:

-Դե գնա ասա` ես քեզ սիրում եմ, արի` ամուսնանանք:

Ես հենց այդպես էլ ասացի և պատասխանը իհարկե բացասական եղավ:

Այդպես ես մինչև դպրոց գնալը չշփվեցի նրա հետ, որովհետև, իրոք, ես նրան չէի հավանում:

Սկսվեց իմ ուսումնական առաջին տարին: Այնքան ուրախ էի, որ վերջապես դպրոց էի գնում և մի գաղտնիք էլ ասեմ, ես դպրոց գնացել եմ մեկ տարի շուտ, երբ դեռ հինգ տարեկան էի, և նոյեմբերին պետք է լրանար իմ վեց տարեկանը:

Առաջին օրը ինձ շատ հետաքրքիր թվաց, ես այնքան էի տարվել գրքերով, ներկայացումներով և ցուցադրություններով, որ նույնիսկ չէի նկատել, որ մեր դասարանում են սովորելու մեր մանկապարտեզից համարյա բոլորը:

Մեր դասարանում այնքան շատ աշակերտ էր սովորում (36 հոգի), որ ես չնկատեցի, որ մեր դասարանում է սովորելու նաև Առնոն:

Սակայն երբ նկատեցի, ապա ինքս էլ չեմ հիշում, թե ինչպես սկսեցի ընկերություն անել նրա հետ: Մենք իրար հետ կիսվում էինք նախաճաշով, կատակում և այլն:

Անցավ չորս տարի: Մեր դասարանում արդեն սովորում էին 39 հոգի, և շատ խոսակցություններ էին գալիս այն մասին, որ մեր դասարանը կիսվելու է: Ես իհարկե մտահոգված չէի, որովհետև գիտեի, որ մեր դասարանից են լինելու իմ լավագույն ընկերն ու ընկերուհին:

Օգոստոսի երեսունմեկին ես և մայրիկս գնացինք իմանալու, թե ով է լինելու իմ նոր դասղեկը, և իմացանք, որ մեր դասարանը կիսվել է: Բարձրացանք երկրորդ հարկ և տեսանք, որ մեր դասարանցիներից մի քանիսը նստած են այնտեղ:  Փաստորեն  որոշ աշակերտներ մտածում էին, որ ավելի լավ է սովորեն «ա» դասարանում, ոչ թե «դ»: Եվ նրանց մեջ էր գտնվում նաև Առնոն: Այն ժամանակ ես չգիտեի այդ մասին և բարձրացա երկրորդ հարկ, որտեղ և հանդիպեցի մեր նոր դասղեկի հետ: Սեպտեմբերին ես նկատեցի, որ իմ լավագույն ընկերուհին մեր դասարունում է սովորում, սակայն լավագույն ընկերոջս չգտա: Փաստորեն նա գերադասել էր իր զարմուհու դասարանում սովորել: Ծնողներս էլ էին ինձ առաջարկում գնալ «ա» դասարան, սակայն ես չհամաձայնվեցի:

Հիմա, ես էլ չեմ շփվում Առնոյի հետ: Երբ տեսնում եմ նրան, չնկատելու եմ տալիս, և նույնիսկ չգիտեմ, նա հիմա մեր դպրոցո՞ւմ է սովորում, թե ոչ, որովհետև այն ժամանակ նա ասում էր, որ ութերորդ դասարանից հետո պետք է ընդունվի ճեմարան:

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Ես նկարել շատ եմ սիրում: Դա միջոց է զգացմունքներն արտահայտելու, լիցքաթափվելու և հանգստանալու: 

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Ընկերուհիս նկարչության պարապմունքների է գնում, մեկ-մեկ էլ ես ընկերակցում նրան: Երեկ էլ միասին գնացինք պարապմունքի: Մեզ բարեհամբույր դիմավորեց ընկեր Լևոնը՝ գունանկարի ուսուցիչը: Երբ մտանք դասասենյակ, ընկեր Լևոնն առաջարկեց նկարել ինձ. ասաց, որ գույներ շատ է սիրում, իսկ ես էլ հագել էի վառ գույներով վերնազգեստ: Իհարկե, մեծ հաճույքով համաձայնեցի: Ես ինձ զգում էի իսկական բնորդուհու դերում: Դա այնքան էլ հեշտ բան չէր, քանի որ դասասենյակում շատ ցուրտ էր, իսկ ես պիտի անշարժ նստեի: Ոչպեսզի պարապությունից ավելի շատ չկենտրոնանամ ցրտի վրա, առիթը բաց չթողեցի ու սկսեցի հարցախեղդ անել ուսուցչին, նա էլ սիրով պատասխանում էր:

Խոսեցինք ֆիլմերից, նկարիչներից, գրքերից: Նա ինձ տարբեր ֆիլմեր առաջարկեց, ինձ անծանոթ նկարիչներից պատմեց, ես էլ ինձնից անբաժան Էդգար Պոյի գիրքը տվեցի, որպեսզի կարդա: Մենք երկուսս էլ փաստորեն սիրում էինք կատուներ, և ես առաջարկեցի հենց «Սև կատուն» էլ կարդալ:

Ողջ ընթացքում հետաքրքրությամբ հետևում էի վրձնի շարժումներին ու երազում, որ շուտ գա ամառը, որ շատ ժամանակ ունենամ. կարոտել եմ ներկերիս:

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Հայարփի Բաղդասարյանի

Երբ փոքր էի, երազում էի դառնալ մանկավարժ, ցանկանում էի գնալ հորաքրոջս հետքերով: Սիրում էի այդ մասնագիտությունը: Երբ 10 տարեկան էի, լեզվի և գրականության ուսուցչուհի էի խաղում եւ ուղագրություն էի սովորեցնում 8-ամյա քրոջս: Կազմում էի տեստեր, թելադրում նյութեր: Անգամ ժամանակ առ ժամանակ բարկանում, երբ չէր անում ասածներս: Բայց ես միշտ ներողամիտ էի գտնվում նրա հանդեպ: Փորձում էի անել այնպես, որ նա սիրի այդ առարկան, ոչ թե սովորի միայն գնահատականի համար: 

-Ուֆ, Սոն, ի՞նչ լեզու, ի՞նչ գրականություն, ես ավելի լավ ա` դասերս սովորեմ,- ասում էր քույրս:

Եվ այսպես ամեն օր: Իսկ երբ մեծացա, փորձեցի հետաքրքրվել այդ մասնագիտությամբ, հասկացա, որ միայն լեզվի և գրականության իմացությունը չէ, որ քեզ պետք է դարձնի մանկավարժ: Իմացա, որ պետք է հոգեբանորեն մոտենաս երեխային, մտնես նրա դրության մեջ: Բայց օր-օրի հիասթափվում էի այդ մասնագիտությունից, պատճառն այն էր, որ փոխվում էին ուսուցչուհիները: Դեռ չէի հասցնում սովորել մեկին, գալիս էր մյուսը` նոր մոտեցումներով, նոր պահանջներով…

Հիմա արդեն 14 տարեկան եմ, բայց դեռ ժամանակ ունեմ ընտրելու նոր և ինձ համար ավելի հոգեհարազատ մասնագիտություն, դե ինչպես մեր մեծերն են ասում` ժամանակը ցույց կտա:

Գրկախառնություն: Կարդա  այս բառը և՛ս մեկ անգամ՝ բայց ո՛չ մտքում: Հաճելի է, չէ՞: Ջերմություն եմ զգում, ջերմացնում է այն միտքը, որ կարող եմ արթնանալ ու գրկել այն մարդկանց, որոնց սիրում եմ: Բայց որքանո՞վ են մեր այդ մտքերն ու ցանկություններն իրականություն դառնում, ավելի ճիշտ, որքանո՞վ ենք իրականություն դարձնում: Հաստատ ասել չեմ կարող, բայց յուրաքանչյուրը, ով հիմա կարդում է սա, կարող է տալ իրեն մի պարզ հարց և ստանալ պատասխանը:

-Իսկ ինչո՞ւ ես առավոտյան չգրկեցի մայրիկիս կամ ընտանիքիս մյուս անդամներին:

Կուզե՞ս օգնեմ քեզ գտնել պատասխանը: Գուցե դու ամաչեցիր ցույց տալ զգացումներդ, գուցե անհարմար զգացիր՝ պատկերացնելով այդ տեսարանը, կամ վախեցար, որ մայրդ կարող է ասել.

-Էս ո՞նց եղավ, կարոտեցի՞ր, թե՞բան է պետք:

Եվ իրոք անհարմար կլինի: Այդ իրավիճակից խուսափելու համար դու կարող ես գրկել նրան ո՛չ միայն նրա տարեդարձի օրը կամ մեկ այլ առիթով: Գրկի՛ր նրան դպրոցից (համալսարանից, աշխատանքից) վերադառնալիս կամ գնալիս, գրկի՛ր նրան առանց պատճառի, գրկի՛ր նրան ի սրտե… Եվ ոչ միայն նրան:

Երբ մենք գրկում ենք որևէ մեկին, շատ դեպքերում դրանք կա՛մ հրաժեշտի, կա՛մ ողջույնի գրկախառնություններ են: Ուրեմն ինչո՞ւ չկոտրել այդ սառցե պատը: Նայիր շուրջդ, ո՞վ կա կողքիդ, վե՛ր կաց ու գրկիր նրան, կարող ես արդարանալ նրանով, որ պարզապես ցանկություն ունեցար նրան գրկելու: Չե՞ս անում, քո գործն է: Ամեն դեպքում, դու չես կարող ասել, թե ինչ կլինի 5 րոպեից, 1 ժամից, վաղը… Մեր բոլոր պլանները կարող են փլվել մեկ վայրկյանում: Կարող է պատահել, որ վաղը դու այդ հնարավորությունը չունենաս, և այդ ժամանակ դու գուցե հասկանաս ինձ, գուցե զղջաս…

Գրկախառնություն: Կարդա այս բառը և՛ս մեկ անգամ, բայց ո՛չ մտքում: Հաճելի է, չէ՞…