Ջահել վախտերս խո խորոտ չեմ հելե…

Ասում են, երբ մարդ դադարում է ապրել հույսերով ու ապրում է լոկ հիշողություններով, ուրեմն ծերացել է: Ծերությունը ինքնին կյանքի շարունակականության խորհրդանիշն է, որովհետև, ով ուզում է ապրել երկար, պետք է հարմարվի ծերանալուն և ծերությանը: Մեր տեսակի մեջ առաջնայինը հոգին է: Է՜, հոգի մի ասեք, մի կրակ ու բոց, ինչ ասես, որ չեն բերել գլխիս ծերուկներս` Եղիպատրուշ գյուղի իմ բարի ու միամիտ տատիկներն ու պապիկները:

-Ումուդ ջան, ումու՜դ…

Մտածում եմ ինքս ինձ. «Ի՜նչ հաճոյախոս պապիկ է»: Է՞, բայց մինչև ե՞րբ կարող էի չիմանալ` ինչ է նշանակում ումուդ: Ավելի լավ էր չիմանայի: Բայց պապիկը հո վիրավորելու համար չէր ասում. մի քնքշանքո՜վ, մի նազանքո՜վ, երազանքո՜վ…

Այ, էսպես մաքուր, ազնիվ և միամիտ են մեր ծերուկները: Սիրում եմ նրանց միամիտ-միամիտ հարցերը ու, որ սկսում են իրենց  «սուպերմեն» և «երկաթե լեդի» ժամանակների  մասին խոսել:

Հիշում եմ, երբ փոքր էի, պապիս պատմած լեգենդները, թե ինչպես է մի գերանով  յոթ գլխանի դև տապալել, կամ ինչպես է մի ամբողջ այլմոլորակայինների ջոկատի հետ նրանց լեզվով բանակցել ու հետ ուղարկել իրենց մոլորակ: Դե, փոքր եմ եղել, ինչ ասել են` հավատացել եմ…

-Պրոթեզներս բերեք:

-Օ՜, ոչ, չէ էլի, ոչ իմ ներկայությամբ, ես պատրաստ չեմ 22+ տեսարանին:

-Իյա՜, բա նկարս գեշ ըլնի՞, այ բալա, ջահել վախտերս խո խորոտ չեմ հելե, իշքան աղջիկ-մաղջիկ կար` հմեն ընձի կուզին…

Պապիկներն իրենց երկրպագուհիների, տատիկները իրենց երկրպագուների հոծ բանակներից են անվերջ պատմում ու մի բան էլ մեր սերնդից են բողոքում:

-Էդ, որ նկարես, պտի քցես «Կիսաբաց լուսամուտնե՞ր»:

-«Կիսաբաց լուսամուտնե՞ր», ի՞նչ «Կիսաբաց լուսամուտներ», չէ տատի ջան, Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցին եմ թղթակցում:

-Հայաստանի պատանի ինչի՞ն  ա ի՞նչ  կանես…

-Լրագրող եմ, էլի:

-Խա՞, օղո՞րթ, էն ա, որ  միգռաֆոն կառնեն` կմտնեն մարդկանց բերա՞ն:

-Դեռ ոչ:

Սա վերջն  էր, սիրով ներկայացնում եմ ծերուկներիս ֆոտոշարքը:

 

Ani avetisyan

Այն ամենաիրականը, որ ապրում է յուրաքանչյուրիս մեջ…

Դե, օգնիր ինձ կոտրել այս ապակին, չե՞ս տեսնում՝ խանգարում է…

Գիտե՞ք ինչ ապակի է դա: Չէ՞: Հիմա ասեմ:

Կարդացե՞լ ես «Ջոնաթան Լիվինգսթոն ճայը», եթե՝ոչ, անպայման կարդա: Չէ, նա ասածս ապակու հետ կապ չունի, բայց, երևի ունի: Մի քիչ: Գիտե՞ս՝ ով էր նա:

Նա բոլորի նման մեկն էր, հա՛, բոլորի նման, այնպես, ինչպես մենք ենք հիմա նման իրար: Մի ժամանակ նա էլ չէր ուզում տարբերվել մյուսներից, որովհետև Երամից տարբերվող մարդիկ տեղ չունեն այնտեղ: Մեզ մոտ էլ այդպես է, չէ՞: Ցավոք՝ այո…

Շուրջդ նայիր, այս կյանքում ասես ամեն բան նախապես մշակված լինի. նույն առավոտները, նույն կեսօրը, նույն մայրամուտը: Իսկ հիմա, հիմա փակիր աչքերդ ու փորձիր ներաշխարհդ տեսնել, տեսա՞ր: Այնտեղ ոչ մի արևածագ ու մայրամուտ չի կրկնվում, այ, եթե փորձեիր այն դարձնել իրական, հրաշալի կլիներ, չէ՞: Եթե աշխարհում ամեն մեկն ապրեր այնպես, ինչպես ինքը կուզեր, այն կյանքով, որ իր  համար էր գծված, ոչ թե այնպես, ինչպես ուրիշներն են ապրում, ինչպես այդ ուրիշներն են ուզում:

Մենք ծնվում ենք, դպրոց գնում, ավարտում, մասնագիտություն ընտրում… Եվ այս ամենն այնքան դանդաղ, այնքան անտարբեր, ասես այդպես էլ պետք է լիներ: Բայց պատկերացրու, որ մեր կյանքում գոնե մի քիչ թռիչք լիներ: Չէ՞ որ հենց դա է կյանքը, իրականը: Ու այդ թռիչքին պատրաստ  մեկն ապրում է մեր մեջ, մեզանից յուրաքանչյուրի մեջ: Ուղղակի պիտի գտնենք նրան, օգնենք դուրս գալ այս ապակեպատ վանդակից ու թռչել: Հա՜, թեկուզ Երամը մեզ չընդունի, չհասկանա:

Թռչե՜լ: Բարձր ու առանց ներքև նայելու: Անմահական է: Մի քիչ էլ անմահություն:

Դե, հիմա, վերցրու մի իր, կամ թեկուզ ձեռքերով՝  կոտրիր այդ ապակին, դուրս բեր քո իրական ես-ն ու թող նա ապրի այնպես, ինչպես պիտի ապրեր:

Հենց նա է աշխարհում ամենից իրականը, նա, ով չի ուզում նմանվել մյուսներին: Ու նա  կա մեր մեջ: Գտնել է պետք:

tatev aghazaryan

Հետևություններ…

Երբ ավարտական քննությունները վերջացան, ու սկսեցին ամառային արձակուրդները, ես կարող էի հանգիստ զբաղվել իմ սիրած գործերով, որոնցից մեկն էլ հենց սա է: Ամառը ես շատ սխալներ վերլուծելու ժամանակ ունեցա: Ոչինչ հենց այնպես չի ավարտվում, և ամեն ինչ իր ավարտն ունի: Քննությունները հեշտ չէին և շատ էին անհրաժեշտ գիտելիքները ստուգելու համար: Ես հիմա արդեն գիտեմ, թե, որ առարկայից եմ թերացել և ինչքան պետք է աշխատեմ դրանք ուղղելու համար: Հասկացա` ովքեր են իմ «լավ» ընկերուհիները: Հասկացա, թե ինչի վրա պետք է ուշադրությունս դարձնեմ` հետևում թողնելով մանր-մունր պատմությունները:

Մի խոսք կա. «Եթե դու երբեք չես սխալվել, ապա չգիտես, թե, որն է ճիշտը»: Եղան փոքրիկ սայթաքումներ, որոնք ես այլևս չեմ կրկնի: Եվ իմ կատարած սխալների հիման վրա կստեղծեմ նորը: Կյանքում կատարված ամեն մի դեպք չի կարելի որպես աղետ ընդունել:

Կարծում եմ, քննությունները ոչ միայն ինձ օգնեցին, այլ նաև դպրոցի անձնակազմին՝ վերլուծելու իրենց հետագա աշխատանքը: Պարզելու համար, թե ինչքանով ենք սովորել դասերը և այլն:

Հիշեցնեմ իմ սիրած հեղինակներից մեկի՝ Թեոդոր Դրայզերի խոսքը, որը ես նշել եմ նաև իմ նախորդ հոդվածում. «Աշխարհում շատ բան կա, որին մենք կուզեինք հասնել: Սակայն չի կարելի միանգամից ամեն ինչի ձգտել: Եվ ի՞նչ միտք ունի հուսահատվել ամեն մի չիրականացած ցանկության պատճառով»:

Դե, ուրեմն, սեպտեմբերից նոր էջից սկսենք վաղվա օրը: Լավատեսորեն նայենք ամեն ինչին: Եվ ինձնից ձեզ խորհուրդ. կենտրոնացեք միայն ու միայն ձե՛ր նպատակների վրա:

Ամեն մարդ ունի իր արժանիքները: Ուրեմն, եկեք չնմանվենք ուրիշներին, լինենք տարբեր: Ստեղծենք մերը, քանի որ մյուսն այդ ճանապարհով արդեն անցել է…

Sargis Melkonyan

Եթերում «Մանկություն TV-ն» է…

Փոքր ժամանակ սիրում էի բոլոր եղանակները՝ հատկապես ամառը, որովհետև ամառային օրերին մեր տունը միշտ բազմամարդ էր լինում. գալիս էին հորաքույրներիս երեխաներն, ու սկսում էինք անհոգ վազվզել, խաղալ, թռչկոտել, լողալ, կռիվ-կռիվ խաղալ…

Հիշում եմ, թե մի անգամ ինչպես էինք կռիվ-կռիվ խաղում. երկար փայտեր էինք կտրում, թրեր պատրաստում ու կռվում էինք: Մի անգամ էլ փայտե արկղերից մեծ տնակ էինք սարքել ու կռվից հետո գերիներին այդտեղ էին պահում:

Մի օր էլ՝ երբ գնացել էինք մորեղբորս տուն, նրա որդու փոքր երկաթե մեքենաներով ցուցահանդես էինք կազմակերպել:

Կամ, որ մարտի մեկին քույրիկներիս հետ գնացինք ձնծաղիկներ հավաքելու: Բերեցինք ու նվիրեցինք մայրիկին: Ի՞նչ օրեր էին…

Մոտենում էր սեպտեմբերի մեկը: Էլի գերազանցիկ եմ: Ի՞նչ ուրախությամբ էի վերցնում գովասանագիրն առաջին անգամ…

Մի օր էլ հայրիկս մտավ տուն` կիթառը ձեռքին: Վերցրեցի ու խաղացի:  Իսկ որ հետո էլ ես ու եղբայրս գնացինք կիթառի, ինչ ուրախ էի: Բայց հետո հոգնեցի, ու հիմա էլ չենք գնում:

Մի տարի էլ հունիսի մեկին գնացինք կարուսել: Միշտ սար էինք գնում, բայց այդ տարի գնացինք կարուսել: Էլ սարն չենք գնում: Իսկ երբ անձրև եկավ…

Իսկ երբ մի քանի նկար լուսանկարչական ապարատից գցեցի համակարգչի մեջ, մատս միամիտ կպավ ու ֆոտոապարատի ողջ պարունակությունը ջնջվեց… Ես ջնջեցի իմ մանկությունը, իմ հիշողություններն ու տպավորությունները: Օրեր անց ֆոտոապարատն էլ փչացավ…

Եթերում «Մանկություն TV-ն» էր, առողջ եղեք…

Վայոց Ձորի մարզ, ք. Եղեգնաձոր
Ֆոտո՝ Սոֆյա Աբրահամյանի

Սեպտեմբերի մեկը Հայաստանում

Սեպտեմբերի մեկին Հայաստանի  դպրոցներում եւ բուհերում նշվեց ուսումնական տարվա սկիզբը։ Տարբեր քաղաքներում եւ գյուղերում գտնվող մեր թղթակիցները լուսանկարել են այդ օրվա իրադարձությունները իրենց տեսանկյունից։

Կայծ տալ, որ կրակ առաջանա

Հարցազրույց ԿԱԶԱ շվեյցարական մարդասիրական հիմնադրամի քաղաքացիական կրթության ծրագրի համակարգող Կարինե Ստեփանյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

-Պատանեկան տարիքում ի՞նչ ակումբների եք անդամակցել:

-Ես ակումբների մասնակցել սկսել եմ ուսանողական տարիներին: Առաջին ակումբը, որին ես անդամակցել եմ, ու ինքս էլ վարել եմ, եղել է ֆրանսախոսների ակումբը:

-Իսկ ի՞նչը Ձեզ ուղղորդեց դեպի կամավորություն:

-Շատ հաճախ մարդու մեջ ցանկություն է առաջանում ինչ-որ լավ բան անելու, ինչ-որ բան փոխելու: Ու դեպի դրականը այդ ձգտումը ինձ ուղղորդեց, որ զբաղվեմ կամավորությամբ:

-Դուք աշխատում եք երիտասարդների հետ: Ի՞նչը կառանձնացնեք մեր երիտասարդների մեջ:

-Ես մեծ պայծառություն ու պոտենցիալ եմ տեսնում մեր երիտասարդների մեջ (ինքս էլ երիտասարդ եմ, էնպես չի, էլի, որ վաղուց լքել եմ այդ խումբը) ու շատ եմ կարևորում, որ երիտասարդների պոտենցիալի ու պատրաստակամության հետ աշխատող գրագետ մարդիկ լինեն, որպեսզի հնարավոր լինի դրանք վեր հանել ու ծառայեցնել բարի նպատակների համար: Մեր երիտասարդների ներուժը շատ մեծ է, ուղղակի անհրաժեշտ է «կայծ տալ, որ կրակ առաջանա»:

-Ձեր կարծիքով, ի՞նչ խնդիրներ ունի մեր օրերի երիտասարդությունը:

Առաջին հերթին ինքնադրսևորման ոլորտի բացն է: Շատ երիտասարդներ շատ հետաքրքիր ներաշխարհ ունեն, ունեն ցանկություններ, երազանքներ, բայց ինչպե՞ս և որտե՞ղ դրանք իրականացնել, շատ հաճախ նրանք չեն գտնում, և ուղղորդող մարդկանց էլ հաճախ ճիշտ չեն հանդիպում, ովքեր կարող էին իրենց օգնել` հասնելու իրենց երազանքներին:

Մյուս խնդիրը կրթական համակարգի բացն է, որն այդքան էլ չի նպաստում նախորդ նշածս կետի իրականացմանը:

Կարող եմ նշել պետք եղած ժամանակ հաճախ ռիսկի չգնալու հատկությունը: Մեր շատ երիտասարդներ վախենում են նոր բան փորձել:

Ինքնազարգանալու մոտիվացիան է պակաս. ոչ միայն գիտելիքների առումով, այլև հոգևոր և այլ առումներով:

Պակաս է նաև հոգատարությունը շրջակա միջավայրի պահպանման հարցերում:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք երիտասարդներին:

-Երիտասարդներին խորհուրդ կտամ, որ մի պահ իրենք իրենց հետ առանձնանան ու գիտակցեն, որ ապրում են մի երկրում, որի ապագան կախված է իրենցից, հասկանան, թե իրենք իրենց մակարդակում՝ ունակություններով, հատկանիշներով, հնարավորություններով, ինչպե՞ս կարող են նպաստել երկրի կամ գոնե այն քաղաքի ու գյուղի զարգացմանը, որտեղ իրենք ապրում են:

-Շնորհակալություն հետաքրքիր հարցազրույցի համար: Շատ հաճելի էր Ձեզ հետ զրուցելը:

-Ես եմ շնորհակալ, ինձ համար էլ էր հաճելի շփվել նման երեխաների հետ, ովքեր ինչ-որ բան ուզում են անել:

Հարցազրույցը վարեցին՝ Դիանա Հովսեփյանը, Սարգիս Մելքոնյանը, Անահիտ Նազարյանը, Տաթև Հակոբյանը, Լենա Խաչատրյանը

violeta mkrtchyan

Ապրում ենք զինվորի շնչով

Քեռակինս՝ Արմինե Նորվարդյանը, մասնագիտությամբ մանկաբարձ-գինեկոլոգ է: Ունի ենթասպայի կոչում  և Աշտարակ քաղաքի  Մուղնի թաղամասում տեղակայված զորամասում  որպես դեղատան պետ-բուժակ  է աշխատում:   Վաառողջ զինվորին առաջինը  նա է բուժօգնություն   ցույց տալիս: Քեռակինս  իմ իդեալն է: Միշտ երազել եմ նրա պես ծառայել բանակում, հագնել համազգեստ, նրա նման ուղիղ կեցվածք ունենալ:Եվ  ոչ միայն դա: Այն, ինչ կապված է զինվորական առօրյայի հետ, ես սիրում եմ: Իսկ քեռակնոջս  սիրում և հարգում եմ նաև այն պատճառով, որ մանկուց,  իր ձեռքերի մեջ եմ մեծացել: Եվ այնքան է խնամել ինձ , որ կարծում եմ,  իրեն եմ «քաշել»:

-Մանկության տարիներին, ի՞նչ ես  երազել դառնալ և ինչո՞ւ:

-Հստակ չեմ հիշում, թե ինչ եմ երազել դառնալ, բայց դպրոցական տարիքից երազում էի ուսուցչուհի դառնալ, որովհետև սիրում էի  հսկել բոլորին:

- Իսկ չափահաս տարիքում փոխվե՞ց մտածելակերպդ:

-Երբ արդեն չափահաս դարձա, փոխեցի որոշումս, և ընտրեցի բժշկի մասնագիտությունը: Դա  ավելի հոգեհարազատ էր ինձ: Ընդունվեցի Երևանի պետական բազային բժշկական ուսումնարանը և ընտրեցի մանկաբարձ-գինեկոլոգի մասնագիտությունը: Սովորում էի գերազանց, ունեի լավ առաջադիմություն: Գնացի ուսումնարան, որովհետև բժշկական համալսարանի տարեկան վարձը շատ էր, իսկ իմ ծնողների հնարավորությունը` քիչ:

-Բժշկի մասնագիտության ո՞ր կողմն է քեզ դուր գալիս և հետաքրքրում:

-Նախնական  մասնագիտությունս`մանկաբարձ-գինեկոլոգ, ինձ շատ էր  դուր գալիս: Ես, գիտակցելով, որ միանգամից երկու մարդկային կյանքի հետ գործ ունեի՝ մոր և նորածին մանկան, սովորում էի գերազանց, փորձում էի մեծ գիտելիք ձեռք բերել: Ամեն անգամ մի նոր բան սովորելուց, ես մտնում էի ավելի նոր և հետաքրքիր աշխարհ:

-Իսկ առհասարակ դժվա՞ ր մասնագիտություն է, և  ի՞նչ գաղտնիքներ է պարունակում:

-Այո՛, իմ մասնագիտությունը շատ բարդ, դժվար ու գաղտնիքներով լի մասնագիտություն է: Ես միայն տեսականը  չէի սովորում: Մասնակցում էի նաև գործնական աշխատանքներին, հիվանդանոցների ծննդատներում մասնակցում էի տարբեր տեսակի մանկաբարձագինեկոլոգիական պրոցեդուրաների:

-Ավարտելուց հետո որտե՞ղ աշխատեցիր և ինչո՞ւ:

-Երբ կրթությունս ավարտեցի, ինձ Աշտարակ քաղաքի Մուղնի թաղամասում տեղակայված զորամասում բուժակի աշխատանք առաջարկեցին: Սկզբում, ճիշտն ասած, մի քիչ կաշկանդվեցի, բայց ընդունեցի առաջարկը:

-Ինչո՞ւ հիվանդանոցում աշխատանքի չանցար, այլ ընտրեցիր զորամասում ծառայելու և բուժակ աշխատելու գործը:

- Որովհետև հենց առաջին առաջարկը եղավ զորամասից: Իսկ առաջարկն ընդունեցի, որովհետև բացի բժշկի մասնագիտությունից, սիրում էի նաև զինվորականի համազգեստը, ճշտապահությունը և կարգ ու կանոնը: Արդեն 13 տարի է` աշխատում եմ այդ զորամասում որպես դեղատան պետ-բուժակ, և հպարտությամբ եմ կրում ենթասպայի կոչումը:

-  Աշխատանքը զինվոր տղաների հետ հե՞շտ է:

-Իմ աշխատանքային օրը շատ հագեցած է, բազմազբաղ, փորձություններով, դժվարություններով և նորություններով լի: Բացի իմ մասնագիտական հմտություններից,   անհրաժեշտ եղավ, որ զինվորական գաղտնիքներ  և հմտություններ  սովորեմ: Քանի որ  սիրում եմ իմ երկրորդ մասնագիտությունը՝ բուժակի և զինվորականի, ապա ինձ համար այն ինչ-որ առումով հեշտ է:

-Ենթադրում եմ, որ նաև սիրով ես կատարում այդ աշխատանքը:

-Սիրով եմ կատարում իմ գործը և ջանասիրաբար, որովհետև այն իմ հայրենիքի, իմ ապագայի, իմ որդիների համար է: Ամեն անգամ հիվանդ զինծառայողին տեսնելիս` սիրտս մայրական գորովանքով է լցվում, և ուզում եմ ամեն կերպ օգնել և բուժել իմ սիրելի զինվորներին: Ճիշտ է, ես զորամասում խիստ բուժաշխատող եմ, բայց հոգուս խորքում շատ նուրբ զգացմունք ունեմ, որովհետև մի քանի տարուց էլ իմ տղաներին եմ ճանապարհելու հայոց բանակ:

-Կարողանո՞ւմ  ես «լեզու գտնել» զինծառայողների հետ, երբ նրանք հիվանդ են:

-Ես միշտ էլ կարողանում եմ լեզու գտնել նրանց հետ, դա իմ բնավորության լավ գիծն է, և ասեմ ավելին, իմ զինվորները բացի իրենց առողջական խնդիրներից, ինձ դիմում են  նաև անձնական խնդիրներով:

-Քեզ ինչպիսի՞ բժիշկ ես համարում:

-Երկար տարիների աշխատանքային փորձով, մասնագիտական հմտություններով, զինվորական գիտելիքներն օգտագործելով հանդերձ,  ծառայության մեջ, ես չեմ կարող ինձ գնահատական տալ, բայց հաշվի առնելով  հրամանատարության կողմից ստացած խրախուսանքները, իմ կոլեգաների, զինծառայողների հարգանքը, կարծում եմ, որ ինձ  սիրում են, և ընդունված զինվորական բուժաշխատող եմ:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս ապագա բուժաշխատողներին:

-Մեր ապագա բժիշկներին մաղթում եմ խաղաղ և անփորձանք ծառայություն: Ուզում եմ, որ այս մասնագիտությունը ընտրելուց առաջ լավ մտածեն, նոր կայացնեն իրենց որոշումը, որովհետև բժիշկ կամ բուժաշխատող լինելը դա վեհ գաղափար է, և մեծ պատասխանատվություն` յուրաքանչյուրի կյանքի համար:

-Ի՞նչ սպասումներ ունես ապագայից:

-Իմ սպասելիքները դրական են, լավատեսական: Ամեն  դեպքում, ես այդպես եմ ուզում: Ուզում եմ, որ լինենք ազատ, անկախ և ապրենք խաղաղ պայմաններում: Թող ոչ մի զինվորի մայր իր զավակին արցունքներով չճանապարհի,  դիմավորելու՛ց էլ, միայն ուրախության արցունքներ  լինեն:

emma tovmasyan

Կուզեի՞ր թռչել իմանալ…

Չհասցրի գրկեմ փոքրիկ Էլենին, երբ բարևից հետո եղավ նրա այս հարցը: Մի պահ զարմացա, հետո ուրախացա նրա հետաքրքիր մտքերից, ու քանի որ ես էլ շատ կուզեի, պատասխանեցի.

-Հա, բա ոնց չէի ուզենա,- ու ամուր գրկեցի Էլենին:
Ե՞ս եմ դեռ շատ փոքր, թե՞ նա է բավականին մեծացել, կամ գուցե երկուսիս աշխարհներն էլ բախվում են միևնույն տեղում` նրա 6-ամյա աշխարհն ու իմ 21-ամյան:
Հետաքրքիր է, չէ՞, թռչել անսահմանության վրայով ու չհասնել հորիզոնին, այն հորիզոնին, որը թվում է` վերջանում է պատուհանիցս երևացող սարի ու երկնքի հատումից: Այն հորիզոնի, որը այդպես էլ կմնա առեղծված:
Երբ ես հարցրի նրան, պատասխանեց.
-Կուզեի թիթեռ լինել:
(Էլենը կլիներ անչափ գեղեցիկ, կանաչ աչքերով, թմբլիկ թիթեռ):
Գուցե ճիշտ է այն խոսքը, որը կարդացել եմ. «Մարդու ամենամեծ երջանկությունը թռչելն է»: Եթե երջանկություն է, պատկերացնո՞ւմ եք` ի~նչ երջանիկ են թռչունները: Անսահման երջանիկ են: Նրանք կրկնակի երջանիկ են. գիտեն և թռչել, և քայլել:
Ես ու Էլենն էլ չենք կարող թռչել, բայց հո՞ մեր հոգին ու միտքն էլ կարող են հասնել անծայրածիր հեռուները ու թռչե~լ… թռչե~լ…

Ani avetisyan

Իդեա՞լ, թե՞ ոգեշնչման աղբյուր. Վարդանը

Մարդկային միտքը սիրում է  համեմատել, նմանություններ ու տարբերություններ փնտրել-գտնել մարդկանց, երևույթների և, ընդհանրապես՝ ամեն ինչի միջև: Ու հենց այդ համեմատել-համեմատվելու  «մոլուցքն» է, որ մարդուն ստիպում է  գտնել կատարելություն ու ձգտել դրան, ստեղծել կուռքեր, կամ շրջապատում փնտրել նրանց:

Ու չասեք, թե այդպես չէ: Բոլորն էլ, կյանքի ինչ-որ փուլում կորցնում են ինքնագնահատականն ու այն փնտրում ուրիշների մեջ: Ասես նմանվելով մեկ ուրիշին՝ նրա ինքնավստահությունն էլ են ունենալու: Երևի  կհամաձայնվեք, որ շատերի մոտ այդ իդեալները դառնում են աստղերը: Չէ՛, երկնքի չէ՝  Հոլիվուդի:

Իսկ գիտե՞ք՝ ինչու եմ այսքան վստահ գրում, որովհետև ես էլ, մի ժամանակ, մինչև մի պահի հասնելը, տարված էի այդ ամենով: Ֆիլմեր ու երգեր, երգիչներ ու դերասաններ, այս ամենն էին իմ ու իմ հասակակիցների օրվա մեծ մասը կազմում: Այնպես, որ թվում էր, թե առանց դրա, կամ դրանից այն կողմ ուրիշ ոչինչ չկա ու չի էլ կարող լինել:

Ու մի օր ես էլ, բոլորի պես գտա մեկին, ով ինձ այնքան գրավեց,  ում ես ցանկացա նմանվել,  բայց ո՛չ արտաքնապես: Նրան ես սկսեցի փնտրել-գտնել ամենուր, բայց… Բայց մի՛ վայրկյան: Չկարծեք, թե ես էլ ֆանատիզմով եմ տառապել կամ տառապում: Չէ՛, ես իմ հերոսին չգտա ոչ ֆիլմերում ու  ոչ էլ երգերի մեջ: Նա գրքի հերոս էլ չէր:

Ես նրան գտա այն ժամանակ, երբ իմացա, որ Հայաստանի կողքին, բայց նրա սրտում Արցախ անունով աշխարհ կա: Երբ իմացա, որ այդ աշխարհի ամեն մի թիզը արյամբ է ներկված: Ու զգացի, որ առանց այնտեղ լինելու սիրում եմ այդ աշխարհը, զգում իմ ամեն բջիջով: Մտքում գծում այն ճանապարհը, որով  շուտով պիտի անցնեի:

Երևի հասկացաք. իմ հերոսին ես գտա պատմության ոչ վաղ անցյալի մի էջում: Չգիտեմ, չեմ հիշում, թե ինչպես իմացա նրա մասին, ով պատմեց, ու ինչպես ստացվեց, որ նրա մի  նկարը տեսնելով, կյանքս ասես փոխվեց, չգիտեմ, թե ինչպես, բայց փոխվեց: Զգում էի:

Ես որոշեցի ճանաչել նրան, ճանաչել որպես հերոս, նախ՝ հայրենիքի, ապա՝ ինձ համար: Ցանկացա գտնել Դուշման Վարդանի այն կախարդական ուժը, որ անգամ նկարից էր փոխանցվում: Ու ես սկսեցի կարդալ, կարդալ նրա գրածները, սկսած դպրոցական շարադրություններից, կարդացի ընկերների հուշերը, որոնցից  շատերը Վարդանի մարդ տեսակի մասին էին:

Երևի չփորձեմ բացատրել, թե նրան ամեն օր էլ ավելի բացահայտելուց հետո  ինչ փոխվեց իմ մեջ, բայց, որ ամենակարևորն է՝ փոխվեց իրական  հայրենասեր կոչվածի՝ մինչ այս ունեցած իմ սահմանումը: Հայրենասեր լինել չի նշանակում կանգնել ու գոռալ, ֆեյբուքում ստատուս գրել կամ  անընդհատ գովել ու երգել այդ հայրենքի մասին: Հայրենասեր լուռ պետք է լինել՝ Վարդանի նման: Սա է իմ բանաձևը: Իսկ մնացածի մասին՝ ավելի լավ է լռեմ, որովհետև կան բաներ, որոնք բառերն ուղղակի անզոր են արտահայտել,  քիչ են:

Ու եթե որևէ մեկը, մի օր ասի, թե սա էլ է ֆանատիզմ, վատ չեմ զգա, չեմ փորձի հակառակը համոզել: Գուցե մի քիչ էլ հպարտանամ, որ նման իդեալ ունեմ, որ ոչ ոք երբեք իրավունք չի ունենա քննադատել կամ առավել ևս՝ ծաղրել այդ զգացմունքը:

Իսկ վերջում, եթե գա մի ժամանակ, երբ ես էլ փորձեմ համեմատություններ անել, Ջոնի Դեպի կամ մեկ ուրիշի արտաքինը չեմ ուզում տեսնել իմ առջև, Վարդանի աչքերն ու հոգին եմ փնտրելու…

Արարատի մարզ, գ. Լուսառատ
Ֆոտո՝ Աստղիկ Քեշիշյանի

Հայաստանի մեկ րոպեն

Օգոստոսի 17-ին, ժամը 17:17 Հայաստանի տարբեր մարզերում գտնվող մեր թղթակիցները զինվել էին տեսախցիկներով եւ լուսանկարել այն, ինչ կատարվում է իրենց շուրջը։ Հյուսիսային Ամասիայից մինչեւ Սյունյաց Դարբասը, Մալիշկայից մինչեւ Ստեփանավան, Աբովյանից մինչեւ Լուսառատ. տասնյակ գյուղերի ու քաղաքների կյանքը նույն օրվա նույն րոպեին մի ֆոտոշարքում։