ani avetisyan portret

Եվ փոխվել եմ, և չեմ փոխվել

Մարդու կյանքը հիշողությունների մի ողջ շղթա է, անցնում են օրերը, և ներկան դառնում է անցյալ՝ թողնելով միայն հուշեր…

…Թերթում եմ լուսանկարներիս ալբոմն ու հիշում մանկությունս: Որքա՜ն ջերմություն ու սեր կա այդ լուսանկարներում, որքա՜ն սեր կար այդ օրերում…

Հիշում եմ, գրեթե տասը տարի առաջ, երբ ընդամենը հինգ-վեց  տարեկան էի, աշխարհն ինձ համար այնքան գունավոր ու պարզ էր, այնքան անկեղծ… Հիշում եմ՝ ինչպես էի երազում քրոջս ու եղբայրներիս պես դպրոց գնալ, բարձր գնահատականներ ստանալ: Այսօրվա պես հիշում եմ առաջին սեպտեմբերս ՝ կյանքիս ամենաերջանիկ օրերից մեկը: Նստել էի դպրոցական նստարանին ու մտածում, որ նոր կյանք է սկսվել ինձ համար… Եվ իրոք դա մի նոր կյանք էր՝ նոր գույներով ու պատկերներով: Տասը  տարի առաջ բացվեց իմ առջև գրքերի կախարդական աշխարհը, որն այսօր էլ իմ անբաժան ուղեկիցն է: Տասը տարի առաջ փոխվեց իմ կյանքը: Մի կողմ դրեցի սիրելի խաղալիքներս ու ձեռքս գրիչ վերցրեցի:

Արդեն տասը տարի է անցել: Տասը տարի… Այն այնքան երկար է  թվում, այնինչ ընդամենն ակնթարթ էր, որն անցավ՝ դառնալով հիշողություն: Անցած տասը տարիների  մասին  այսօր պատմում են   միայն հուշերս, լուսանկարներս և  այդ տարիներին ստացած և մինչ այսօր մնացած գիտելիքներս ու տպավորություններս:

…Երբեմն հետ եմ նայում ու փորձում համեմատել ինձ՝ տասը տարի առաջ և այսօր: Փոխվել է թե՛ արտաքինս և թե՛ ներաշխարհս: Այն ժամանակ անհոգ ու անփորձ երեխա էի և միակ զբաղմունքս էլ խաղալն էր, իսկ այսօր  արդեն քիչ թե շատ ճանաչում եմ աշխարհն ու մարդկանց, տարբերում լավն ու վատը, այսօր ես ունեմ հստակ նպատակներ և ձգտում՝ դրանց հասնելու… Այդ օրերից տասը տարի անց՝ այսօր, ես արդեն սովորում եմ ավագ դպրոցում՝ նոր հույզերով ու երազներով լցված: Տասը տարի անց ես բոլորովին այլ կերպ եմ տեսնում ու պատկերացնում աշխարհը:

Դպրոցական կյանքիս առաջին գարնանից տասը տարի անց աշխարհն այնքան էլ չի փոխվել ինձ համար: Նորից նույն գարուններն ու նույն աշուններն են, նույն երկինքն ու աստղերը: Ամեն ինչ գրեթե այնպիսին է, ինչ տասը տարի առաջ էր, միայն մարդիկ են փոխվել, այդ նրանք են սկսել  այլ կերպ տեսնել աշխարհը… Ես էլ բացառություն չեմ:

Հիշում եմ, թե տասը տարի առաջ որքան  էի սիրում  նստել բակում ու հաշվել աստղերը, երազում էի մի օր վերջապես հաշվել բոլորը, երազում էի տեսնել, թե ինչպես են վայր ընկնում աստղերը, և թե ինչ է լինում դրանից հետո: Այս բոլորն անցյալում  էր, այսօր արդեն գիտեմ, որ հաշվել աստղերն անզոր եմ, որ աստղերը չեն ընկնում… Բայց  երազանքներս այնքան էլ չեն փոխվել, ուղղակի այժմ ես ցանկանում եմ ոչ թե հաշվել աստղերը, այլ տեսնել դրանք, այնտեղ՝տիեզերքում…

Հետ եմ նայում ու հասկանում, որ տասը տարի առաջ և անց՝ և՛ փոխվել եմ, և՛ չեմ փոխվել…

anjel torosyan

Էնտեղ Հայաստան չէր, էստեղ է Հայաստանը

Հարցազրույց տատիկիս՝ Եղիսաբեթ Բարսեղյանի հետ։

-Ես գիտեմ, որ դու ծնվել ես Իրանում։Մի քիչ պատմիր Իրանից։

-Ես ծնվել եմ Իրանում, Սպահան նահանգի Փերիա գավառի Հազարջրիբ գլուղում։Ընտանիքս կազմված էր 10 անդամից ՝ մայրս, հայրս, հորեղբայրս իր ընտանիքով,  ես ու երկու եղբայրներս։

-Արմատներով որտեղի՞ց ես։

-Արմատներով հենց Հազարջրիբից եմ։

-Մի քիչ պատմիր եղբայրներիցտ։

-Եղբայրներիցս մեկը Ամերիկա է։ Ունի 3 տղա և 1 աղջիկ։Աղջիկը Էջմիածնում է ապրում, իսկ տղաները իր մոտ են։Մյուս եղբայրս էլ Վանաձորում է ապրել։

-Ինչպիսի՞ կրթություն ես ստացել և ի՞նչ մասնագիտություն ունես։

-Կրթություն չեմ ստացել մասնագիտություն էլ չունեմ։ Էն ժամանակ ո՞վ գրել կարդալ գիտեր, որ ես իմանայի։

-Ինչպե՞ս և ե՞րբ ես ամուսնացել պապիկի հետ։

-Երեք ամիս նշանը դրած է եղել, հետո Պետրոսը աշնանը եկել է ամուսնացել ենք։1950 թվականին ենք ամուսնացել։

-Պապիկից առաջ ուրիշ ինչ-որ մեկին հավանել ե՞ս։

-Ոչ, Դաջան ո՞վ կար որ հավանեի։Խոյգանից երու հոգի եկան, ասեցի լավը չեք հետ գնացեք։

-Քանի՞ երեխա ես ունեցել։

-7 երեխա ՝ 2 աղջիկ, 5 տղա։

-Բոլոր երեխաներտ էլ Իրանու՞մ են ծնվել։

-Այո։

-Ինչու՞ եկաք Հայաստան և քանի տարեկան էիր այդ ժամանակ։

-Եկանք Հայաստան,  որ լավ ապրենք, էնտեղ Հայաստան չէր, էստեղ է Հայաստանը։ Երեսուն տարեկան էի , երբ եկանք Հայաստան։

-Ինչու՞ որոշեցիք հենց Աշտարակում ապրել։

-Տեգրս եկավ, սկեսրայրս եկավ, ես էլ եկա։

-Որտե՞ղ էր ավելի լավ Իրանու՞մ, թե՞ Հայաստանում։

-Հայաստանում։Իրան ի՞նչ կար էն ժամանակ որ, հիմիկվա նման կռիվ որ էլի։

-Եղբայրներտ ԱՄՆ-ում են։ Ինչու՞ դու նույնպես չմեկնեցիր ԱՄՆ մշտական բնակության և ինչու ՞ հիմա չես մեկնում։

-Գնայի ենտեղ ի՞նչ անեի։ Եկել եմ եստեղ լիացել եմ որ գնայի ենտեղ։ Աշնանը ուզում եմ գնալ երեխաներիս մոտ հետ գամ, բայց մնալու մտադրություն չունեմ։

arpine khachatryan-2

Ինչն ինչից է սկսում

Շատերս ունենք ընկերներ, ծանոթներ, որոնց ընտանիքը «կիսատ» Է: Իսկ ինչո՞ւ հեռու գնալ: Հայկական ընտանիքների 90 տոկոսը այդ վիճակում է, և մեր հարազատներից շատերն էլ այստեղ չեն: Դա շատ ցավալի է:

Մտածե՞լ եք արդյոք, ի՞նչը կարող է պատճառ դառնալ այդ մարդկանց արտագաղթին: Հիասթափությո՞ւնը, թե՞ անտարբերությունը: Կարծում եմ՝  երկուսն էլ պատճառ են դառնում այդ ցավալի փաստին:

Օրինակ՝ կառավարության անդամներին չի հետաքրքրում Հայաստանի գյուղերում ընտանիքներին աշխատատեղերով ապահովելու հարցը: Նրանց չի հետաքրքրում, թե արդյո՞ք կարողանում են ապրել այդ մարդիկ:

Փաստն այն է, որ նույնիսկ այն մարդիկ, ովքեր աշխատում են, չեն ստանում այնքան գումար, որով կկարողանան պահել ընտանիքին, հոգալ կարիքները, ինչու չէ, մի քիչ էլ մարդավայել ապրել: Եվ մարդիկ, հենց այդ անտարբերության զոհը դառնալով, մեկնում են արտագնա աշխատանքի, հույս ունենալով, որ կկարողանան հոգալ կենցաղային խնդիրները:

Շատերս երևի մեր հոգու խորքում ունենք մի նպատակ, մի մասնագիտություն, որը հասանելի չէ մեր ընտանիքի ֆինանսական միջոցներին: Մենք չենք ընդունվում այն կրթական հաստատությունը, որտեղ միշտ  ցանկացել ենք սովորել, այլ ընդունվում ենք մի տեղ, որը ապագայում մեզ ինչ-որ չափով կֆինանսավորի: Բայց արդյո՞ք դա ճիշտ է, ինչու՞ պարզապես  հուսախաբ լինել, և չփորձել փոխել ինչ-որ բան: Ինչևէ: Հիասթափության պատճառով շատերը պարզապես չեն վայելում ո՛չ իրենց ուսումնական կյանքը, ո՛չ էլ հետագայում սիրով և հաճույքով լաշխատեն: Ցավալին այն է, որ եթե այսպես շարունակվի, վաղն իրենք էլ հրաժեշտ կտան իրենց երազանքին և կբռնեն արտագաղթի ճամփան: Սթափվել է պետք և ինչ-որ բան փոխել:

Պապի այցից հետո

Մի կարևոր, առանձնահատուկ իրադարձություն՝ Ֆրանցիսկոս Պապի այցելությունը առաջին քրիստոնյա երկիր: Բոլոր մարդկանց ցանկությունն էր գեթ մեկ անգամ դիպչել նրան և ստանալ նրա օրհնությունը: Եվ ես այդ ամբոխից մեկն էի, որի ցանկությունը որոշ չափով իրականացավ: Երբ կանգնած ես արևի տակ, ոստիկանները կրկնում են՝ «հետ գնացեք, ժողովուրդ», քեզ հրում են, տրորում ոտքերդ, հրմշտելով շարժվում ես առաջ, խցկվում ես քեզնից ֆիզիկապես և տարիքով մեծ մարդկանց մեջ և վերջում, այս բոլոր բացասական բաներից հետո, մի դրական բան՝ մատիդ ծայրը դիպչում է Պապին, արժե այս ամենի միջով անցնել:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Մի մարդ, ով չի սիրում ճոխություններ, ցուցադրություններ, համոզված եմ, որ նա մեր երկիր բերեց միայն բարություն և խաղաղություն: Ի՞նչ կարիք կա քեզնից հեռու պահել այն մարդկանցից, ովքեր քեզ հետ ցանկանում են խոսել, սեղմել ձեռքդ, մեկ անգամ դիպչել և ստանալ օրհնություն: Բայց շատ-շատերն են այդպես անում: Մենք բոլորս էլ գիտենք Պապի հնարավորությունները, բայց պարզության մեջ է նրա մեծությունը: Ես էլի շատ հետևություններ արեցի նրա պահվածքից: Կարծում եմ, միայն ես չէ, որ պիտի հետևություններ անեի: Գնահատելի է մեր ժողովրդի պատրաստակամությունը, թե ինչպես մարդկանց մեծ մասը միանման հագուստներ էին հագել հենց հատուկ Պապի համար: Նրան հյուրասիրեցին հայկական ծիրան, բայց մենք՝ հայերս, միայն ծիրանով չէ, որ պիտի հպարտանանք:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Երբ սպասում էինք նրան, նկատեցի շատ ու շատ հետաքրքիր պահեր: Օրինակ՝ մի աղջիկ, վարդագույն զգեստով, մտազբաղ կանգնել էր, այսպես ասած, ճաղերի հետևում և սպասում էր Պապին: Իսկ նրա դիմաց կանգնել էր մի մեծ ոստիկան, որը թույլ չէր տալիս անցնել մյուս կողմ: Ախր, գոնե այդ փոքրիկին թողնեին մոտենալ նրան: Ամեն մեկը մի ձևով էր դիմակայում արևի «հարվածներին»: Եվ բոլորս էլ համբերատար սպասում էինք Հռոմի Պապին:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Բազմաթիվ քննարկումներ, սոցիալական կայքերում նկարներ, վիդեոներ, մեկնաբանություններ, ինչու չէ, նաև հումորներ, որոնցով մեր հայերի տրամադրությունը բարձրանում է (ինչպես նաև իմը): Եվ վերջում, Պապը նորից ցույց տվեց իր պարզությունը: Բայց այնպես էին փակել իմ դիմացը, որ նկարումս հազիվ մի արանքից երևում է:

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Ձեզ սարերի վրայի եկեղեցիները չե՞ն հետաքրքրում

Հայաստանում կա մի գյուղ, որը անվանվում  է Եղիպատրուշ: Քիչ չեն այն մարդիկ, որ երբևէ չեն լսել  այդ գյուղի մասին և պատկերացում էլ չունեն, որ գոյություն ունի այդպիսին: Գյուղը գտնվում է  Ծաղկունյաց լեռնաբազուկներից մեկի ստորոտին՝ լեռնային գետակի աջ կողմում, բայց գյուղը գյուղ չէ, եթե չունի եկեղեցի:

Լուսանկարը` Զառա Ղազարյանի

Լուսանկարը` Զառա Ղազարյանի

Եղիպատրուշում ժամանակին մի  վեհագույն կառույց կար՝ այսօր վիրավոր, բայց և աննման  թռչնի է նմանվել: Բնական է, որ մեղավորներ գտնելն անհնար է,  բայց մեր վերքին աղ լցնողները, որոնք նույնպես մեղավորների շարքերում են, միշտ էլ կան ու կգտնվեն: Նրանցից ամենաբարձրը մի օր ասաց.

-Մեզ սարերի եկեղեցիները չեն հետաքրքրում…

Դե, եկ սարեցի ու մի խելագարվիր:

Լուսանկարը` Զառա Ղազարյանի

Լուսանկարը` Զառա Ղազարյանի

Նախ` մի  փոքր եկեղեցու մասին:

Եկեղեցին գմբեթավոր կառույց է, բավականին ընդարձակ, դրսից` քառակուսի, ներսից` խաչաձև, չորս անկյուններում կրկնահարկ ավանդատներով: Եկեղեցու ներսի պատերին եղել են որմնանկարներ, որոնցից մի փոքրիկ հատված պահպանվել է արևմտյան պատին: Եկեղեցուն կից՝ արևմուտքից կառուցվել է ընդարձակ գավիթը, որի  ծածկը ամբողջովին քանդված է: Եկեղեցու գավիթը աչքի է ընկնում նմանը չունեցող հավելումներով: Գտնված արձանագրություններից մեկի համաձայան՝ ՌԾԷ(1207-1208 ) թվականը համարվում է եկեղեցու կառուցման տարեթիվը,  եկեղեցին կառուցվել է Նիգ-Ապարանի տեր Վաչե Վաչուտյանի  օրոք, իսկ գավիթը կառուցվել է 13-րդ դարի 20-ական թվականների վերջին՝ ամենայն հավանականությամբ Քուրդ Ա Վաչուտյանի կողմից:

Այսօր եկեղեցին չի գործում և ունի լուրջ վերահսկողության կարիք, եկեղեցու մասին տված  հակիրճ տեղեկությունն արդեն իսկ բավարար է պատկերացում կազմելու համար, թե ինչ հզոր և նմանը չունեցող կոթողի մասին է խոսքը և ոչ թե` պարզապես քարերի համաձուլվածքի:

Լուսանկարը` Զառա Ղազարյանի

Լուսանկարը` Զառա Ղազարյանի

Ավետարանում  ասվում է «…Ոչ ոք երբեք իր անձը չի ատում, այլ սնում և խնամում է այն, ինչպես որ Քրիստոս՝ եկեղեցին: Քանզի անդամներն ենք նրա մարմնի՝ նրա մարմնից և նրա ոսկորներից» (Եփես. 5.29–30): Հանդգնեմ ես էլ ավելացնել իմ կարծիքը և մտահոգությունը: Եկեղեցին մարդու և Աստծո հանդիպավայրն է, ինչպես վերաբերվում ենք մեր սեփական տանը, դրանից առավել պետք է վերաբերվենք Աստծո տանը, իսկ ոմանք էլ թող իմանան, որ Աստված  հենց  սարերի եկեղեցիներում է ապրում…

Մեր ամեն օրը տոն է

Հարցազրույց  « Տոնացույց» ազգագրական երգի-պարի թատրոնի հիմնադիր-ղեկավար Հասմիկ Բաղրամյանի հետ

-Ե՞րբ է հիմնադրվել «Տոնացույց»-ը:

-1998 թվականին, երբ ես վերադարձա Եվրոպայից` նպատակ դրած վերականգնել հայկական հնագույն տոները, ծեսերը,ավանդույթները, ավանդական երաժշտությունը: Իսկ 1999  թվականին հիմնադրեցի «Տոնացույց»-ը:

Լուսանկարը` Դիանա Հովսեփյանի

Լուսանկարը` Դիանա Հովսեփյանի

-Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում «Տոնացույց»-ը:

-Սկզբնական շրջանում «Տոնացույց»-ը աշխատում էր, համագործակցում էր նախկինում գործող ֆոլկլորային խմբերի հետ, որպեսզի բոլոր խմբերը միավորվեն ծեսերի գաղափարի շուրջ: Բայց այդ բոլոր խմբերը հիմնականում նույն երգերն էին երգում, նույն պարերն էին պարում:  Այդ իսկ պատճառով 2000 – 2005 թվականներին, ուսումնասիրելով ազգագրությունը, որոշեցինք հիմնել սեփական թատրոն, որտեղ կլինի ազգային երգը, պարը, խաղը, ուտեստները…

-Ինչո՞ւ հենց «Տոնացույց»: Ո՞րն էր նպատակը:

-Հնում մենք չենք ասել օրացույց, այլ ունեցել ենք տոնացույց, որովհետև ամեն մի օրը կապված է եղել տիեզերական ինչ-որ երևույթի հետ` կյանքի ամեն վայրկյանը իմաստ է ունեցել: «Տոնացույց»-ի բուն նպատակը նա է, որ վերականգնվի օրվա «տոն» գաղափարը. ամեն օրը  օր չէ, ամեն օրը տոն է, որ տրված է ի վերուստ, ու պետք է տոնել՝ անտարբեր չանցնել մեր կյանքի ամեն վայրկյանի նկատմամբ:IMG_0279

-Հիմնադրման օրվանից ի՞նչ խնդիրների եք հանդիպել: Ի՞նչ խնդիրներ ունի «Տոնացույց»-ն այսօր:

-Հիմնական խնդիրը նա է, որ մեր պետությունը բավականաչափ գումար չունի, որպեսզի հատկացնի ավանդական մշակույթը ոտքի հանելու համար:  Մենք ֆինանսական միջոցների սուր կարիք ունենք, մանավանդ երբ ուզում ենք մեր գործունեությունն ընդլայնել, սակայն զգում ենք, որ գումարը չի հերիքում: Դրա համար կազմակերպում ենք փոքրիկ համերգներ, որոնց ներկա են լինում զբոսաշրջիկները՝ իհարկե որոշակի գումար հատկացնելով մեզ, որպեսզի մենք կարողանանք պահել մեր արտիստներին, որ չգնան ուրիշ գործով զբաղվեն, այլ մնան և դառնան պահապանը հայ մշակույթի:

Լուսանկարը` Դիանա Հովսեփյանի

Լուսանկարը` Դիանա Հովսեփյանի

-Իսկ ի՞նչ ծրագրերի է մասնակցում «Տոնացույց»-ը և ի՞նչ ծրագրեր կան ապագայում:

-Մենք գնում ենք տարբեր երկրներ՝  հյուրախաղերի, որտեղ ներկայացնում ենք հայ մշակույթը:  Հայաստանը իրոք կարիք ունի աշխարհին ներկայանալու իր ավանդական մշակույթով: Վերջերս ենք վերադարձել հյուրախաղերից:

Մոտ ապագայում մենք ենք հյուրընկալելու միջազգային փառատոն: Մենք հրավիրել ենք խմբեր Հնդկաստանից, Բուլղարիայից, Լատվիայից, Իտալիայից, Իրանից: Արդեն հինգերորդ տարին է, որ մշակույթի նախարարության կողմից ֆինանսավորվում է միայն այս ծրագիրը:

Լուսանկարը` Դիանա Հովսեփյանի

Լուսանկարը` Դիանա Հովսեփյանի

-Ի՞նչ է կոչվում փառատոնը:

-Փառատոնը կոչվում է «Հայաստանը խաղաղության խաչմերուկում» միջազգային ֆոլկլորային հինգերորդ փառատոն, որը տեղի է ունենալու սեպտեմբերի 13-19, որտեղ մուտքն ազատ է:

 Հարցազրույցը վարեցին՝ Դիանա Հովսեփյանը, Սարգիս Մելքոնյանը

Seryozha

Մի քանի օրից զինվոր եմ

Փետրվարի 12-ին լրացավ իմ 18 տարին: Գիտակցում էի, որ մոտենում էր ծառայության մեկնելու ժամանակը:
Զանգ եկավ հեռախոսիս: Անծանոթ համար էր: Պատասխանեցի:

Կանչում էին զինկոմիսարիատ: Երբ գնացի, ինձ ծանուցագիր տվեցին, որտեղ հրամայված էր, որ հուլիսի 6-ին զորակոչվեմ բանակ: Մտքերս խառնվեցին իրար: Չէի մտածել, որ կարող եմ երկու տարի կտրվել իմ առօրյա կյանքից, թողնել ծնողներիս, ընկերներիս, աշխատանքս:
Մինչ ծանուցագիր ստանալս երբեք ուշադրություն չէի դարձրել հայոց բանակում ծառայելու մանրամասներին: Ինձ թվում էր, որ բանակում ամեն բան շատ հեշտ է. այնտեղ ուղղակի երկու տարի ժամանակ են անցկացնում: Սակայն ապրիլյան քառօրյա պատերազմից հետո ես հասկացա, որ բանակում ժամանակ չեն անցկացնում:

Ծառայությունը յուրաքանչյուր տղայի կյանքում մեծ նշանակություն ունի, որտեղ նա ստանում է կյանքի համար կարևոր դասեր, որոնք ոչ մի ուրիշ տեղ չեն սովորեցնում:

Օրերն անցնում էին: Ծանուցագիրը գրպանս դրած մտածում էի, թե ինչպես ասեմ ծնողներիս, որ շատ չտխրեն:
Մի սովորական երեկո, ճաշի ժամանակ գրպանիցս հանեցի մի թղթի կտոր: Մայրս իսկույն հասկացավ: Զգացի, ոնց աչքերը լցվեցին: Սակայն ես ուրախ եմ ու հպարտ, որ ընդամենը մի քանի օր հետո կզորակոչվեմ բանակ, հպարտորեն կտամ երդումս հրամանատարներիս և բոլոր ներկաների առաջ, մնացյալ հայորդիների հետ միասին կպաշտպանեմ հայրենիքս, որը ժառանգել ենք մեր պապերի, հայրերի, արդեն նաև` եղբայրների ու ընկերների ս արյան գնով: Գիտակցում եմ, որ կարոտելու եմ ծնողներիս, տունս, ընկերներիս: Գիտակցում եմ նաև, որ բանակային կյանքում լինելու են շատ դժվարություններ, բայց չեմ հուսահատվում, և պետք է դիմանամ յուրաքանչյուր դժվարության: Պետք է թե հայրենիքս պաշտպանեմ, թե ողջ և առողջ տուն վերադառնոմ:

Բոլոր զինվորներին մաղթում եմ խաղաղ և հանգիստ ծառայություն: Հավատացած եմ, որ յուրաքանչյուր մոր աղոթք անպատասխան չի մնա, և մեզ կպահպանի ամենադժվար ժամանակ անգամ:

Ցտեսություն, կկարոտեմ ձեզ:

 

ani avetisyan portret

Անսպասելին

Մարտի վերջն էր՝ համացանցում տեսա Բաց հասարակության հիմնադրամներ կազմակերպության հայտարարած շարադրության մրցույթը կանանց հիմնախնդիրներին նվիրված թեմայով և որոշեցի մասնակցել:

Դեռ մանկուց սիրել եմ մասնակցել տարատեսակ մրցույթների: Կհաղթեմ թե ոչ՝ ինձ համար այնքան էլ կարևոր չէ: Հաճախ մասնակցելով, արդեն սովորել եմ, թե անհաջողություններին, և թե անարդարություններին: Բայց հաղթանակներս ևս քիչ չեն եղել…

Մի խոսքով, երկու-երեք օրում գրեցի շարադրությունը, և, ինչպես միշտ, արդյունքն ինձ դուր չեկավ, բայց ուղղեցի գրածիս վերջին մասն ու մրցույթի վերջին օրն աշխատանքս ուղարկեցի:

Դրանից հետո սկսվեց սպասման շրջանը, որը, պատկերացնել անգամ չէի կարող, թե որքան երկար էր շարունակվելու: Արդյունքների ամփոփումը պետք է լիներ ապրիլին, սակայն ապրիլը դարձավ հունիս, և մրցույթից տեղեկություն այդպես էլ չստացա ոչ հաղթելու, և ոչ էլ պարտվելու վերաբերյալ: Արդեն մոռացել էի, թե ինչ շարադրություն եմ գրել, ու ինչի մասին էր այն, երբ մի արևոտ օր դպրոցից զանգ ստացա, և ասացին, որ մրցույթում հաղթող եմ ճանաչվել, իսկ ամեն ինչ այսքան երկարել էր, քանի որ կազմակերպիչներն ինձ հետ կապ հաստատել չէին կարողացել: Ստացվեց, որ երկու ամիս ես իրենց էի սպասել, իրենք՝ ինձ: Այդպես, հունիսի 17-ին ինձ կանչեցին՝ մրցանակը ստանալու: Իսկ մրցանակս iPad էր…

Երևի այնքան չուրախացա հաղթանակիս ու թանկարժեք մրցանակի համար, որքան նրա, որ երկար սպասումս տվեց իր արդյունքը, և որ  այդքան հաճախ հանդիպած անարդարություններին այս անգամ չհանդիպեցի: Հա՜, մոռացա՝  նաև նրա համար, որ այսուհետ ավելի հաճախ նյութեր գրելու հնարավորություն կունենամ:

Հ. Գ. Գարսիա Մարկեսը երևի հենց նման դեպքերի համար է ասել, որ ամեն լավ բան անսպասելի է լինում….

marianush eghiazaryan

Զարմանալի են այս մարդիկ

Զարմանալի են այս մարդիկ, նույնիսկ կասեի շատ զարմանալի, բոլորը ասում են,  թե իրենք հասարակ են, բայց նրանք երբեք այգուց երիցուկ  չեն քաղի: Կգնեն թանկարժեք վարդեր: Բոլորը ասում են, թե սիրում են գիրք կարդալ, բայց համոզված եմ, վերջին գիրքը նրանք կարդացել են մոտ երեք տարի առաջ: Կամ քայլելիս նկատում եմ, որ ձեռքին պահած գրքի շապիկի գույնը համընկնում է պայուսակի գույնի  հետ… Եվ վատն այն է, որ նույնիսկ  վերնագիրը չգիտեն:

Զարմանալի են այս մարդիկ: Բոլորը կարծում են, թե իրենք նկարիչներ են և խոսում են այնպիսի նկարների մասին, որոնք չեն տեսել:

Ես կարծում եմ, որ մարդիկ միայն պետք է խոսեն այն մասին, ինչից լավատեղյակ են: Կամ ինչի մասին կարող են մոտավորապես կարծիք կազմել: Երբեմն, չէ հաճախակի, զարմանում եմ այն մարդկանց վրա, ովքեր խոսում են վեհ բաներից: Օրինակ, խոսում են մշակույթից, թատրոնից, կինոյից: Խոսում են այնպես, կարծես իրենցից բացի ոչ մեկը  չի կարող գաղափար կազմել դրանց մասին:

Կամ երբ պատերազմ չտեսած երիտասարդը կոչումներ է ստանում, երբ պատերազմում կռված մարդիկ չունեն ոչինչ բացի անգործությունից և պատերազմի թողած ծանր հետևանքներից:

Կամ ամեն երրորդ մարդ դառնում  է քաղաքագետ: Անարդար է, բայց փաստ է:

Երանի մի օր մարդիկ հասկանան այս կյանքում իրենց դերը և կոչումը: Եվ միայն այդ ժամանակ չեմ զարմանա մարդկանց վրա և չեմ ասի` ինչ զարմանալի են այս մարդիկ:

«Այ, տենց օրեր եմ քաշել, բալես…»

Մի քանի օր առաջ մեր տուն էր եկել մեր թաղի մեծահասակ կանանցից մեկը՝ Վարդուհի տատիկը: Եկել էր ու տատիկիս հետ զրուցում էր: Առիթը բաց չթողնելով մի քանի հարցեր տվեցի տատիկին: 

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

Լուսանկարը՝ Սարգիս Մելքոնյանի

-Մամաս պատմում էր, որ ես ծնվել եմ 1932 թվականին՝ Վարդավառի օրը, դրա համար էլ ինձ անվանում են Վարդուհի:  Մանկությունս անցել է Ագարակում՝ մեծ տատիկների մոտ: Ամեն օր գրքերս թևիս տակ դրած գնում էի դպրոց, գալիս էի տուն: Մինչև յոթերորդ դասարանն եմ սովորել, դպրոցը յոթնամյա էր, բայց լավ եմ սովորել: Ընկեր Թումասը՝ իմ դասատուն, ինձ շատ էր սիրում, գիտեր, որ խեղճ էի: Հետո ես լավ անգլերեն գիտեի՝ վան, թու, թրի, ֆոր, ֆայվ, սիքս, սեվն, էյթ, նայն, թեն, իլեվն, թուլեվն… Դե լավ, բոլ ա, ութսունչորս տարեկան եմ, էսքանն էլ որ հիշում եմ՝ լավ ա…

Փոքր ժամանակ  մամաս ինձ շորեր էր ուղարկում: Դեղին ցիլինդրը դնում էի գլխիս, ուրախանում էի: Դե մամաս իմ հետ չէր ապրում… (Լռեց):

Ես չորս տարեկան էի: Հորողպերս միս մորթող էր՝ ղասաբ, իմ հերն էլ հարուստներին փոր կաներ` փող չէր բերի տուն: Մի օր հորողպերս մամայիս ասեց. «Առ էրեխեքին` արի հաց թող ուտեն էրեխեքը»: Մամաս ասեց. _«Չէ, ես չեմ գա, ես իմ մարդի բերածը կուզեմ»: «Ես քու խոր քյալեն»,- ուշուծ կտա, կհասնի մի էրկու իրեք դըրբ կզարնի: Մամաս էլ ինատ կանի, կերթա մորքուրիս տուն կմնա: Հետո ես կգամ Ագարակ, ստեղ կմնամ, մամաս կաշխատեր, շոր բան կուղարկեր…

Կոլխոզում աշխատում էինք: Անձրև էր, սիլիտրա էինք ցվրում մարգերի մեջ, իմ մեջք կցավար, իմ տեքոր կնիկ ուժեղ էր: Ես վեդրոն սիլիտրա էի լցնում, տալիս էի իրան, ինքը ցվրում էր: Իմ վրեն էլ խալաթ կար: Սիլիտրեն լցվել էր ջեբս, չէի իմացել: Հետո, որ գնացի տուն, սոված էի, մի էրկու բրթուջ կերա, որ գայի տատինիցդ վեդրո վերցնեի, տանեի սոխ շթլեի, որ ծախեի փողն ղրկեի Լևոնիս: Լևոնս բանակն էր, էկա տատինիդ ասի. «Լենա, մեր տուն պանիր չկար, ես բրթուջի մեջ սիլիտրա եմ դրել… Վայ, թունավորվա ես»: Տատինդ մածուն տվեց, թան տվեց, կոմպոտ տվեց, գնացի մեր տուն վայթեմ մի լիտր մարինադի ջուր խմա: Սիրտս վառվում էր, վատ էի, Մարգարս տարավ Աշտարակ, մի վեդրո սոդայաջուր լցրին իմ ստամոքս, էլի լավ չէի: Տարան Երևան, իրեք օր մնացի վերակենդանացում: Հետո բերին սրսկին: Մի հատ խիվանդ կնիկ փոխանակ ինձ սիրտ տա, ասեց. «Բիրականցուն սրսկին` մեռավ»: Ասի` էս կնիկ գե՞ժ ա: Ես իմ էրեխեքին թողել եմ, էկել, որ լավանամ, էն ինձ կվախցնի: Բայց իսկականից մեռել էր բիրականցին: Էն մի առավոտ մի քիչ լավ էի, ասի բժշկին. «Բժիշկ, ի՞նչ կըլնի` էթամ, էրեխեք մանր են»: Մի հատ հաշվապահ կար, տեսավ, որ ես գյուղացի եմ, խեղճ եմ, մի մանեթ տվեց, էկա տուն: Էկա մի օր հետո էլի վատացա, էլի տարան Աշտարակ…

Բա, այ տենց օրեր եմ քաշել, բալես…