Երբ տեղափոխվեցինք Ֆրանսիա, միայն երկու բառ գիտեի՝ bonjour և merci : Ոչ մեկին չէի հասկանում սկզբում։ Լսում էի երգեր, ինձ շատ էին դուր գալիս, բայց բառերը չէի հասկանում։ Դե քանի որ ծանոթ հայեր կային, ովքեր գիտեին ֆրանսերեն, հույսս իրենց վրա էի դնում, և ինչ-որ պետք էր, խնդրում էի՝ նրանք թարգմանում էին։

Քիչ-քիչ ավելացավ ֆրանսերեն բառապաշարս: Արդեն ծանոթանալու համար համարյա ամեն ինչ գիտեի: Բայց միայն ծանոթանալով չէ. պետք է շփվես էլ։

Սկսեցի դպրոց հաճախել: Այնտեղ իմ ծանոթ հայերը չկային, ու հաստատ ոչ մեկը չէր կարող ամեն վայրկյան թարգմանել։ Անսովոր էր շատ, երբ տեսնում էի, թե  ինչպես են երեխաները իրենց պայուսակները ոտքով հրում, գցում պատի տակ։ Իրենց կողքին ես մի խելոք մարդ էի՝ նորմալ դնում էի պայուսակս, չէի ծխում և այսպես շարունակ։

Ինքս ինձ ասացի.

-Հավաքիր քեզ, Խաչիկ, սենց չի լինի։

Գնում էի դպրոց ու մի քիչ վախով, որ ահա ուր որ է՝ մեկը ինչ-որ հարց կտա, ու ես չեմ կարողանա պատասխանել։ Ամեն օր այդ շփման վտանգից «մազապուրծ», ուրախ-ուրախ, կարծես փրկված, գալիս էի տուն։

Սկզբում շատ զավեշտալի իրադրությունների մեջ էի հայտնվում։ Ինձ հարցնում էին՝ անունդ ինչ է, չհասկանալով հարցը, ասում էի՝ 17 տարեկան եմ, և չէի հասկանում՝ ինչու էին ծիծաղում։

Ճարահատ դասարանի տղաներին սկսեցի հայերեն սովորեցնել։ Ու մտածում էի, որ իրենք ավելի շուտ հայերեն կսովորեն, քան ես՝ ֆրանսերեն։  Գնում էի դասի ու գիտեի, որ անսպառ  ծիծաղ է սպասվում ինձ։ Գնում էի, տղերքը սկսում էին հայերեն խոսել.

-Բառև, Կաշիկ, ո՞նց ես։

Բոլորովին տառասխալ չեմ թույլ տվել. ուղղակի իրենց համար դժվար է արտասանել Ր, Խ, Չ տառերը։ Այդպես էլ, ինչքան սովորեցրեցի, մեկ է՝ չկարողացան Խաչիկ ասել: Կամ ասում էին՝ Կաչիկ կամ Խաշիկ կամ Կաշիկ։

Ինչ որ է՝ հարմարվեցի։ Սկսեցի գլուխ հանել քիչ-քիչ: Այն ժամանակվա լսածս երգերը արդեն հասկանում էի, անունս նորմալ ասում էի, տղերքի հետ ֆրանսերեն էի խոսում, և այդպես։

Մի քիչ էլ հայերի մոտ ինձ լավ էի զգում, որ արդեն քիչումիչ ֆրանսերեն խոսում եմ։ Իրոք, դժվար էր սկզբում։ Գրեթե ամեն ինչ հասկանում էի, թե ինչ են իրենք խոսում, բայց չէի կարողանում ասել, թե ինչ եմ ուզում ասել։ Կարծես համր լինես. լիքը ասելու բան ունես, բայց չես կարողանում ասել։ Հիմա ամեն ինչ սովորական է դարձել: Չեմ վախենում խոսել, տեսածս օտար բարքերից չեմ զարմանում, աչքս սովորել է:

Շուտով կպատմեմ նաև իմ նոր քաղաքի, նոր ընկերների, կյանքիս նոր շրջանի մասին: Սպասեք:

Միշտ երազել եմ ունենալ իմ սեփական դպրոցը կամ մանկապարտեզը, որտեղ կլինեն շատ երեխաներ: Երբ մանկապարտեզ էի գնում, ուզում էի, որ ինձ էլ դիմեն «ընկեր Գոհարիկ»: Դա իմ ամենամեծ երազանքն էր այդ տարիքում: Մանկապարտեզն իմ ընկերն էր, ով ձեռքս բռնած տանում էր դեպի նոր աշխարհներ: Հիշում եմ, երբ մանկապարտեզ էի գնում, չէի սիրում քնելու ժամերը, նույնիսկ մի անգամ թաքնվել եմ մահճակալի տակ, որ չքնեմ: Երբ մանկապարտեզ ունենամ, չեմ ստիպի, որ երեխաները քնեն, եթե նրանք չեն ուզում:

Հիմա արդեն մեծ եմ բայց երազանքներս ու ցանկություններս կարծես նույնն են մնացել: Երազում եմ սեփական մանկապարտեզ ունենալու մասին: Երեխաներին սիրում եմ անչափ, կարծում եմ նրանք էլ ինձ:

Մանկապարտեզը, որը ես հաճախել եմ, գտնվում է Վերին Արտաշատ գյուղում: Այն տարիներին այնքան էլ լավ վիճակում չէր, ինչ այսօր: Կատարվել են վերանորոգման աշխատանքներ: Ես իմ մանկապարտեզը դարձնելու եմ ավելի լավը, նմանը չունեցող: Հաճախ այցելում եմ այն մանկապարտեզ, որտեղ անցել է իմ մանկությունը: Շփվում եմ կրտսեր ընկերներիս հետ, խաղում, կատակում, լիաթոք ուրախանում…
Երբ ունենամ իմ երազանքների մանկապարտեզը, կուզեմ, որ այն լինի գունավոր:
Կլինեն բարի դաստիարակներ, ովքեր չեն քնեցնում երեխաներին իրենց կամքին հակառակ:
Կուզեմ, որ մանկապարտեզս մեծ այգի ունենա, լի տարբեր խաղերով, որտեղ երեխաները կկարողանան խաղալ որքան ցանկանան:
Իմ երազանքների մանկապարտեզը անվճար է լինելու բոլոր 3-5 տարեկան փոքրիկների համար:
Երանի…

Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու էի այդքան կապված մանկապարտեզիս: Իմ մահճակալը, աթոռը սեղանը, որի շուրջը նստում էի հաց ուտելիս… Ամենը նույնն է մնացել, միայն մեծացել եմ ես…
Եթե մի բան սրտանց ցանկանում ես անպայման կատարվում է: Ով գիտե, միգուցե օրերից մի օր ես ունենամ իմ երազանքների մանկապարտեզը:

Այս տարի չնկատեցի, թե ժամանակը ինչպես այդքան արագ անցավ, և սկսեցին ամառային արձակուրդները։ Ամփոփելով այս ուսումնական տարին, կասեմ, որ այս տարի մրցույթներ քիչ եղան մեծերի համար, եղան և հաջողություններ, և պարտություններ։

Այս տարի, ինչպես անցած տարիներին, դպրոցում կազմակերպվեցին միջոցառումներ։ Սակայն այս տարի «փոփոխություններ» կատարվեցին դպրոցում։ Աշխատանքից ազատեցին մեր շատ սիրելի տնօրենուհուն՝ տիկին Ռուզաննա Հայրապետյանին։
Շատ տխրեցինք:
Հիմա արձակուրդներ են, դասերն ավարտվեցին, և մի լավ շունչ կքաշեմ և կհանգստանամ։ Քննություններ չունեմ:
Մի քիչ էլ խոսեմ, թե ինչպես եմ անցկացնելու իմ արձակուրդները։
Կաշխատեմ, որ այն անցնի հետաքրքիր։ Արձակուրդների ընթացքում այցելելու եմ տատիկիս և պապիկիս։ Մեր դասարանով գնալու ենք էքսկուրսիա։ Կարդալու եմ գրքեր, ինչպես նաև հաճախելու եմ խմբակների՝ ֆրանսերենի և երգի։
Ահա այսպես եմ անցկացնելու իմ ամառային արձակուրդները։

Նկատե՞լ եք, թե մեր հասարակությունը ինչպես է վերաբերվում ընթերցանությանը: Եթե առաջ կարծում էին, որ այն մտածողության և մտավոր զարգացման աղբյուրներից մեկն է, ապա այժմ կան որոշ «թյուրըմբռնումներ»: Իսկ ինչո՞ւ:

-Ժամանակներն են փոխվել,-ասացին «ժամանակակից» մարդիկ:

-Դպրոցում շատ են դասերը: Մի կերպ դասերին ենք պատրաստվում,- պատասխանեցին ծույլերը:

-Սոցցանցերը չեն թողնում: Համացանցն է մեղավոր, որովհետև կախվածություն է ստեղծում,- միջամտեցին միշտ առցանց մարդիկ:

Բայց եկեք մի կողմ դնենք ավանդական պատասխանները: Առաջին` ժամանակները չեն փոխվում, այլ մենք ենք փոխում այն: Երկրորդ` դպրոցի դասերը հնարավոր է ավարտել ավելի շուտ, եթե աշխատում ենք կենտրոնացած: Եվ երրորդ` ֆեյսբուքի ու ինստագրամի «նյուզֆիդը քրքրելու» փոխարեն, կարելի է սմարթֆոնի մեջ ներբեռնել էլեկտրոնային գիրք և կարդալ: Նաև համացանցը ոչ մի կախվածություն չի ստեղծում, այլ մենք ենք մեզ համար ստեղծում կախվածություն կոչվող երևույթը` որպես արդարանալու միջոց: Չէ՞ որ միայն ուղտը չի սիրում գիրք կարդալ: Բայց երբեմն էլ մեծագույն նողկանք եմ ապրում, երբ նկատում եմ, թե ինչպես է ընթերցանությունը վերածվում նորաձևության:

Օրինակ` եթե դու կարդում ես «Հարրի Փոթթերը» կամ «Հարյուր տարվա մենությունը», համարվում ես կարդացած մարդ: Դե, չէ, էլի: ՉԷ: Գրադարանը չի սահմանափակվում միայն այդ գրքերով: Կարելի է կարդալ ցանկացած ժանրի գրականություն և դառնալ բազմակողմանի` ցանկացած ոլորտում: Կոտրե՛ք այդ կարծրատիպը: Մի՛ պղտորեք սերը գրականության հանդեպ: Այլ՝ գիրքը ընդունեք որպես 8-րդ հրաշալիք, և այն կլուսավորի ձեր հոգին` առաջացնելով լավագույն ձգտումներն ու երազանքները:

Ստորև մեջբերում եմ գիրք կարդալու ամենահայտնի փաստերը, որոնք մոտիվացնում են ավելի հաճախ կարդալ:

1․ Արագ ընթերցանության դեպքում աչքերը ավելի քիչ են հոգնում, քան դանդաղ ընթերցանության դեպքում:

2․ Ավանդական ընթերցանության դեպքում ընկալման մակարդակը 60% է, արագ ընթերցանութան դեպքում` 80%:

3․ Ընթերցանության ժամանակ, ընթերցողի աչքերը նայելով տարբեր տառերի`հաղորդում են տարբեր պատկերներ: Իսկ ուղեղը դրանք միավորում է մեկ պատկերում:

4․ Ընթերցանության միջին կարողությամբ մարդու աչքերը մեկ գրքային տողի վրա դադար են վերցնում 12-16 անգամ, արագ կարդացողի աչքերը` 2-4 անգամ:

Հետևեք այս փաստերին, եթե ցանկանում եք ավելի հաճախ կարդալ, իսկ եթե դեռ չեք սկսել ընթերցանությունը, ուրեմն չեք գտել հոգեհարազատ գրականություն: Երբեք ուշ չէ նոր բան սկսելու համար:

-Շրջապատված լինել լավ մարդկանցով:

-Եթե ունես համերաշխ ընտանիք՝ սիրող ամուսին և երեխաներ, դու երջանիկ ես:

-Երեխայիդ նպատակին հասցնելը:

-Մարդը միշտ երջանիկ լինել չի կարող: Նա ապրում է միայն երջանիկ պահեր: Եվ ինչքան այդ պահերը շատ են լինում մարդու կյանքում, հետագայում ավելի շատ հիշելու բան է ունենում:

-Երջանկություն է երեխայի ծնունդը, երբ առաջին անգամ գրկում ես նրան:

Այսպես կարելի է անվերջ թվել այն պատճառները, որոնք թեկուզ մի քանի վայրկյանով դարձնում են մեզ երջանիկ, իսկապես երջանիկ:

Չեմ կարող երջանկության սահմանումը տալ, սակայն գիտեմ, որ եթե ցանկանանք՝ կարող ենք երջանկանալ և երջանկացնել ամեն պահի: Իսկ իմ երջանկության գարնանային սահմանումները կլինեն սրանք.

-Երջանկություն է, երբ ընտրել ես ապագա մասնագիտությունդ և գիտես բոլոր անելիքներդ:

-Երջանկություն է, երբ նայում ես օրացույցին և հասկանում, որ ամռանը մնաց երկու օր:

-Գարնան այս ամսին երջանկություն կարող է պարգևել նաև մի բան՝ ծառի տերևների արանքից քեզ նայող ու ժպտացող ցոգոլը:

Ողջու՜յն, ես Վալենտինան եմ Արարատի մարզի Ավշար գյուղից: 16 տարեկան եմ: Սովորում եմ տասներորդ դասարանում` գերազանց առաջադիմությամբ:  Հետաքրքրված եմ սպորտով, արվեստով և բնական գիտություններից`  կենսաբանությամբ: Ունեմ ծով հետաքրքրություններ: Օրինակ` տանը զբաղվում եմ հյուսվածքային կուլտուրայով: Այն տարվա բոլոր եղանակներին բույսեր բազմացնելու լավագույն միջոցն է, որը նպատակահարմար է հազվադեպ հանդիպող տեսակների և դեղաբույսերի բազմացման համար: Վերջերս ավարտեցի Պանարմենիան Մեդիա դպրոցի 6-ամսյա կուրսը: Ասում են, որ ունեմ հիմնական նախադրյալները լավ լրագրող-հաղորդավար դառնալու համար: Բայց իրականում չեմ կողմնորոշվել մասնագիտության ընտրության հարցում: Դե դեռ շուտ է: Չէ՞ որ դեռ երկու տարի ժամանակ ունեմ հստակ որոշում կայացնելու համար: Գուցե գրող, կամ լեզվաբան, կամ կենսաբան, կամ բժիշկ, կամ, ինչու չէ, քաղաքական գործիչ որոշեմ դառնալ: Դե, վերջինը կատակ էր: Կես կատակ, կես լուրջ: Կարծում եմ անկախ մասնագիտությունից, ամեն ոք պետք է լինի կրեատիվ: Գնահատի այն, ինչ ունի և ձգտի այն ամենին, ինչ չունի: Կյանքում ցանկացած երազանք իրագործելի է: Թեպետ իրագործելի է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ մենք երազանքը վերածում ենք նպատակի: 17.am -ի մասին իմացա եղբորիցս` Հովհաննես Ղուլիջանյանից, ով արդեն թղթակից է և հասցրել է հաջողություններ գրանցել: Գրեթե ամեն օր խորհուրդ էր տալիս, որ ես էլ միանամ Հայաստանի պատանի լրագրողների ցանցին: Շատ ուրախ եմ, որ առաջին անգամ լսեցի նրան և համոզված եմ, որ ճիշտ եմ արել: Իսկապես հիանալի է, երբ քո երկրում կա մի ԹԻՄ, որի առաքելությունն է՝ միավորել բոլոր պատանի լրագրողներին: Իզուր չէ, որ թիմին հատուկ է «ՄԱՆԱՆԱ» անվանումը: Առաջին հոդվածի համար այդքանը: Խոստանում եմ, որ սրանով ոչինչ չի սահմանափակվի, այլ կլինի շարունակական: