anush hovhannisyan

Մենք ժպտալ ենք ուզում

-Ան, ի՞նչ կա Հոկտեմբերյան, ի՞նչ ես անում:

-Ուֆ, էնքան անկապ ա, բան չկա անելու, ավելի ճիշտ կա, բայց շատերի մոտ ցանկություն չկա: Ուր նայում ես` տխուր են, չեն ժպտում կամ լիքը հավես բաներ անտեսում են, կամ շատ հետաքրքիր մարդու կողքով անցնելուց անգամ խփում են ուսին: Էնքան եմ ուզում սաղ ուրախ լինեն, նկատեն էն ամենը, ինչը շատ հետաքրքիր ա ու իրանց կյանքին լիքը գույն կտա:

-Իսկ դո՞ւ:

-Գիտե՞ս իմ ցանկությունն  էնքան մեծ էր, որ գտա իմ աշխարհը ու շաբաթվա մեջ 3 օր 2 ժամով կտրվում եմ մոխրագույնից: Ու գիտե՞ս էդ որտեղ ա, մեր քաղաքում՝ մի փոքր սենյակում՝ մարզասրահում: Գիտե՞ս, բոլորը էնքան լավն են այդտեղ, առողջ են ապրում, ժպտում են, ծիծաղում են ու ամենահավեսը՝ ծանոթանում են իրար հետ ու սկսում են շփվել ու ամենակարևորը՝ ժպտալ:

-Ան, ծանոթանալ ու շփվել միշտ ու ամեն տեղ էլ կարաս, հեչ պարտադիր չի, որ գնաս սպորտի, նոր ծանոթանաս ու ժպտաս:

-Մի հատ բան ասեմ. մեր մարզասրահում մի տղա կա, մենք էնքան հավես ենք խոսում իրար հետ, ծիծաղում ենք, պահ կա մի փոքր տխրում ենք, ու էս պատմության ամենահավեսը գիտե՞ս որն ա, որ ոչ ես իր անունը գիտեմ, ոչ էլ ինքը` իմը: Ու վերջերս եմ իմացել, որ Հայկավան գյուղից ա: Ու էդ միակ բանն ա, որ ես իր մասին գիտեմ, ու էդքանը ինձ բավական ա, որ մենք իրար տեսնենք ու ժպտանք: Հիմա կմտածես` սրահում մենակ ես ու ի՞նքն ենք, չէ՞: Էնքան մարդ կա… Ուզո՞ւմ ես` ամենահետաքրքիր բանը ասեմ:

-Իհարկե՜, ասա, արդեն սկսեց հետաքրքրել:

-Մեր խմբում ամենամեծը մի պապիկ ա՝ 75 տարեկան, ինքը «շորտիկ» ա հագնում ու տուկի թելով կապում ա, որ չընկնի վրայից: Մենք էդ պապիկին ասում ենք «կինդեր սյուրպրիզ», որովհետև ամեն անգամ, երբ ինքը նոր վարժություն ա անում, իր ինչ-որ մի տեղը սկսում ա ցավալ, ու նոր հիվանդություններ ա բացահայտվում: Բայց ինքը շարունակում ա ժպտալ: Հասկանո՞ւմ ես, ինքն էլ ա ուզում ժպտալ, դրա համար էլ մեզ հետ ա: Մարզասրահում բոլորս իրար օգնում ենք, օրինակ՝ եթե հոգնեմ, տխուր նստեմ, հերթով մոտենում են ու հարցնում` ինչ ա պատահել: Ու քո կարծիքով, դա ժպտալու առիթ չի՞:

Բայց, ցավոք, էդ հավես աշխարհը պրծնում ա, երբ ոտքդ դուրս ես դնում մարզասրահից: Դռնից դուրս ես գալիս, ու առաջին հենց պատահած մարդը արագ-արագ հոնքերը կիտած քայլում ա, ու չես հասկանում ո՞ւր են շտապում: Բան չունեմ ասելու, դանդաղ առաջ շարժվելն էլ ճիշտ չի, բայց դանդաղ քայլելը հրաշք ա, քանի որ կարողանում ես գտնել գոնե մի ուրախ դեմք ու նայելով իրեն՝ դու էլ ես ժպտում, իսկ արագ քայլելով անտեսում ես, մի բան էլ` հարվածում ես մարդու ուսին ու անցնում:

Մեր մարզասրահում հիմնական մասն ունի ինչ-որ հիվանդություն, ու պատկերացնո՞ւմ ես, այնտեղ մենք մոռանում ենք մեր խնդիրներն ու անընդհատ տանջող ցավերը ու ծիծաղում:

Վերջապես

Առավոտից մեր փողոցում տարօրինակ եռուզեռ էր, աղմուկ: Արթնացա: Դուրս եկա փողոց ու անկախ ինձնից ժպտացի: Վերջապես ասֆալտապատում են մեր փողոցը, վերջապես մենք էլ ձմռանը առանց ցեխոտվելու դասի կգնանք, վերջապես հանգիստ կքայլենք ու կկարողանանք ֆուտբոլ խաղալ:
Ուզում եմ մի օր էլ արթնանալ ու տեսնել, որ ամբողջ մեր փողոցը լուսավորում են:

անի հարությունյան /մայիսյան/

Իմ բրդոտ ընկերը

Փոքրիկ շուն ունեի, անունն Արջուկ էր: Շատ բրդոտ էր, դրա համար էլ այդպես էինք անվանել: Մորթին սև ու մոխրագույն էր, տեղ-տեղ էլ սպիտակ երանգներ կային: Հետաքրքիր ու թախծոտ աչքեր ուներ, հաճախ էր տխուր հայացքով նայում: Ձայնը բարակ էր, ու երբ հաչում էր, մի քիչ «սղոցում» էր ականջս:

Ծնված օրվանից մեր բակում էր: Ես էլ բավականին փոքր էի: Շատ էի նեղվում, երբ գիշերները նվնվում էր: Քիչ էր մնում վերցնեի ու բերեի տուն: Իմ ու եղբորս հետ մեծացավ, արդեն մեր տան անդամն էր: Բոլորս սիրում էինք: Երբ երկար ժամանակով բացակայում էինք տանից, միշտ մտքումս էր, թե ինչ կերավ, ինչ արեց: Հենց վերադառնում էինք, մեքենայի ձայնը լսելուն պես վազում էր մեր առաջ, կարոտած «փաթաթվում» մեր ոտքերին, ու այնպես էր պոչը շարժում, թվում էր՝  պարում է:

Հաճախ նստում էի կողքին՝ աստիճանների վրա, ու երկար նայում, մեկ-մեկ էլ խոսում էի հետը: Ուշադիր լսում էր, ամեն ինչ հասկանում, ու եթե խոսել իմանար, հաստատ կպատասխաներ: Երբ տխրում էի, կարծես զգում էր ու կարեկցող հայացքով նայում ինձ:

Մի քիչ վախկոտ էր: Երբ անծանոթ շներ էին հայտնվում բակի մոտերքում, միայն հեռվից էր հաչում, իսկ երբ տանից դուրս էի գալիս, այնպես էր սլանում նրանց կողմը, որ թվում էր՝  հիմա կհոշոտի:

Մի քանի տարի առաջ վերանորոգում էինք տունը: Ամենուր փոշի, խառը իրեր: Ու մեր Արջուկը հմտորեն օգտվում էր ազատությունից, հանգիստ ելումուտ էր անում տուն: Բարձրանում էր երկրորդ հարկ, նստում մահճակալիս կողքը մինչև արթնանայի:

Միշտ ասում էի.

-Մա՛մ, ի՞նչ պիտի անենք, որ Արջուկը չլինի: Ես չեմ դիմանա…

Բայց…Մի քանի օր էր, չկար: Սկսեցինք անհանգստանալ: Չէր երևում, չէր հաչում, էլ չէր վազում դիմացս, երբ գալիս էի տուն…

Այդպես էլ չհայտնվեց…

Դրսում շատ շներ կան: Հաճախ վեր եմ թռչում, երբ հաչում են…Այնքան նման է լինում Արջուկիս ձայնին…

Միշտ ականջումս հնչում է Արջուկի ուրախ ու զրնգուն ձայնը: Կյանքում իմ առաջին ամենամեծ կորուստն էր: Նա ինձ հետ է, իմ խենթ ու խելառ մանկության հետ, ու ինձ կուղեկցի իմ ողջ կյանքում:

Ընկերություն

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Կյանքում ծնողներին և բարեկամներին մենք չենք ընտրում, իսկ ընկերների ընտրությունը մերն է, և դա էլ ոչ պակաս կարևոր ընտրություն է:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Ընկերը, իմ և կարծում եմ մարդկանց մեծամասնության համար, մեծ արժեք ունի, քանի որ նա չունենալով քեզ հետ ոչ մի արյունակցական կապ, սիրում է քեզ: Ընկերությունը սկսվում է այն ժամանակ, երբ մեկն ասում է.
-Ի՞նչ: Դո՞ւ էլ: Իսկ ես կարծում էի միայն ես եմ որ…

Եթե ուզում ես լավ ընկերներ ունենալ, ինքդ էլ պիտի լավ ընկեր լինես:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Ընկերներ ես շատ-շատ ունեմ, բայց ամեն մի ընկերոջս չէ, որ համարում եմ իսկական ընկեր ու կիսվում եմ հետը մինչև հոգուս խորքը:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Այ օրինակ, իմ դասընկերուհի Մարիամին, որը մանկուց ինձ հետ է, ես համարում եմ իսկական ընկեր և մարդ, ում հետ կարող ես կիսվել ամեն ինչից: Նա ամեն պարագայում քեզ ճիշտ խորհուրդ կտա: Նրա բնավորության գծերն ինձ այնքան շատ են գրավում՝ համ բարի է, համ հոգատար, կարեկցող, էլ չեմ ասում, թե ինչքան նվիրված է ու հավատարիմ: Մարդկանց սիրում է այնպիսին, ինչպիսին որ կան, և չի փորձում փոխել նրանց: Օգնում է, ոչ թե խղճում: Շատ, շատ եմ սիրում նրան: Եվ երբ ժպտում է, աշխարհը կարծես իմն է դառնում:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Մարիամը իմ  կյանքում առանձնահատուկ տեղ ունի, բայց մյուս ընկերներս էլ պակաս բարի, հոգատար,  խելացի, կատակասեր չեն:

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Սեդրակյանի

Milena sedrakyan

Պար, երգ, նկարչություն

Վերնագիրը կարդալուց, վստահ եմ, շատերը բան չեն հասկանա, բայց նույթը կարդալ վերջացնելուց հետո ամեն ինչ իր տեղը կընկնի:

Ես վերցրել եմ տարբեր երեք  արվեստի ճյուղեր, այդ արվեստի ճյուղերը իմ տեսանկյունից և դրանք ներկայացնող երեք գեղեցկուհիների, ովքեր միմյանց չեն էլ ճանաչում:

Գիտեմ, գիտեմ բարդ ու անհասկանալի եմ խոսում, բայց հավատացեք, կարդալուց հետո կհասկանաք:

Պար

Արվեստի ձև, որն արտահայտվում է մարմնի  ռիթմիկ շարժումների միջոցով։ Պարն անբաժան է երաժշտությունից և կատարվում է վերջինիս ուղեկցությամբ։

Պա՞ր: Լավ, էլի՜: Ես այնքան հեռու եմ արվեստի այս ճյուղից:

Նույնիսկ խնջույքների ժամանակ ինձ ստիպում են, որ պարեմ, չեմ ստի, ստացվում է, բայց ախր, հո զոռով չի՞, չեմ սիրում էլի, իմը չի, ու վերջ:

Լավ, չեմ շեղվի թեմայից: Այս պատմությունը մի աղջկա մասին է, ով պարի հարցում  իմ հակապատկերն է:

Անի Դավթյան. մի քիչ կպատմեմ նրա մասին:

Տասնչորս տարեկան է: Կարելի է ասել`պարն Անիի կյանքն է: Պարում է ամեն օր, ամեն ժամ և ամեն րոպե: Ես Անիին տխուր գրեթե չեմ տեսնում: Անընդհատ երաժշտություն է լսում ու պարում:

Երգ

Երգը պարզ հիշվող մեղեդու և վանկերը համապատասխանող նախադասությունների միավորումն է: Այսպես են բնորոշում:

Երգերը տարբերվում են իրարից մի շարք դրսևորումներով: Օրինակ` ժանրերով։ Երգը կարող է կատարվել և մեկ հոգու, և երգչախմբի կողմից։ Երգերը երգվում են և երաժշտական գործիքների նվագակցությամբ, և առանց։

Ինձ շատ են ասում` Միլեն ջան, լավ ես երգում, ձայն ունես գնա վոկալի, բայց չէ՜:

Իսկ օրինակ, Նարեն, որը պատանի թղթակիցներ ցանցի շնորհիվ բավականին հայտնի դարձավ, ուղղակի խելագարվում է երգի համար

Այո, այո, խոսքը այն խուճուճ մազերով աղջկա մասին է:

Նա երգի է հաճախում արդեն հինգ տարի, անընդհատ երգում է ու երգում: Եթե հանկարծակի մեկը սխալվի և ասի` Նար, երգիր, ուրեմն նրա գործերը լուրջ են:

Մի անգամ ես այս սխալն արեցի, մինչև հիմա հիշում եմ.

-Նար ջան, մի բան երգի` լսեմ, լավ ես երգում:

-Հա՞, «Գույները» երգեմ:

Երգեց վերջացրեց, ու սկսվեց շարքը:

Էլ «Մայրիկ»,էլ «Գույներ», էլ «Գարուն», «Թիթեռնիկներ», «Իմ լավ շնիկ»…

Նարեն սիրում է երգը և շատ հզոր ու բարձր ձայն ունի, և ես պարզապես զարմացած եմ իր կամքի ուժի վրա, և հետո էստեղ մի բան էլ կա:

Եթե հանկարծ երգչուհի դառնա, ուրեմն լավ հիշեք. նրա մասին առաջին հոդվածը  տեղադրվել է 17-ում, այնպես որ…

Նկարչություն

Նկարչություն. ինչպե՞ս բացատրեմ: Դե բոլորս էլ քաջ գիտենք, թե ինչ է. մատիտ, թուղթ, ռետին, հմուտ ձեռքեր… Այս եմ հասկանում ես նկարչություն ասելիս: Իսկ այ, Ամալյան, հաստատ ինձնից ավելի շատ գիտի նկարչության մասին:

Կտավ, գուաշ, վրձին` ավելացրեց նա: «Սրանց միջոցով ես իրականությունը փոխանցում եմ կտավներին»: Ամալյան առանց նկարելու իր կյանքը չի պատկերացնում:

Նկարում է դեռ մանկուց: Նրան նայելիս ես հասկանում եմ, որ այս աղջիկը պարզապես հանգստանում է նկարելիս:

Ինչպես հասկացաք, ես այդքան էլ բան չեմ հասկանում նկարչությունից:

Բայց այ, մի ասեք`լուսանկարչություն:

Ջան, իմն է, որ կա: Իմը ոչ երգն է, ոչ պարը, ոչ նկարչությունը:

Իմը կինոն, լրագրությունը և լուսանկարչությունն է, որոնց «Մանանայիս» շնորհիվ ծանոթացա և սկսեցի սիրել ամբողջ հոգով:

Լավ է, երբ մարդիկ ստեղծում են իրենց աշխարհը, ինքնաարտահայտվում են, մեզ հաղորդում իրենց հոգու գույները:

anushmkrtchyan

Կյանքն ապրելու համար է

Շնչե՛ք, մարդիկ: Զգո՞ւմ եք: Զգո՞ւմ  եք, թե կյանքն ինչ միապաղաղ է դարձել: Ասում են, կյանքը սահմաններ չունի, բայց մարդիկ են այն սահմանափակում: Մարդիկ ձգտում են ամեն ինչ «քառակուսի» դարձնել:
Իսկ  ինչո՞ւ: Եթե կարելի է լինել «ուղիղ»-ի նման անսահմանափակ, ապա ինչո՞ւ լինել «հատված», որն ունի թե՛սկիզբ, թե՛ վերջ:

Ուղղակի փորձե՛ք նոր շունչ տալ կյանքին: Փորձե՛ք ուրիշ օդ շնչել : Պետք չէ ամենուրեք թթվածին փնտրել: Ուրիշ շնչելու բան գտե՛ք, մարդիկ: Դա շատ հեշտ է: Ուղղակի նայեք ձեր շուրջը ուրիշ աչքերով: Պարզապես դուրս հանեք ձեզ կապանքներից: Թույլ մի՛ տվեք, որ կյանքն իր օրենքներով իշխի ձեզ, դուք ինքներդ նոր օրենքներ մտցրեք կյանքի օրենսգրքում ու ստիպեք, որ ինքը ենթարկվի ձեր օրենքներին: Պարզապես փորձեք ուրիշ լինել ու կզգաք ուրիշ լինելու քաղցրությունը: Մի ձգտեք լինել բոլորի նման: Նմանությունը ձանձրույթ է առաջացնում:

Ուղղակի շնչե՛ք կյանքը: Թողե՛ք, որ այն թափանցի ձեր հոգու ամենահեռու հատվածներն ու ողողի լույսով ձեր էությունը: Նոր գույներ վերցրե՛ք ու ներկե՛ք ինքներդ ձեզ՝ վառ ու լուսավոր գույներ: Ձգտե՛ք  բարուն, ու թու՛յլ տվեք , որ  այն ձեր մեջ հաղթի չարին:

Երբեմն պետք է ապրել կյանքը: Դա այն է, ինչ մենք մոռանում ենք անել: Մոռանում ենք, որ կյանքն ապրելու համար է: Ու առհասարակ, շատ ենք մոռանում ու շուտ-շուտ:

Մեկ-մեկ մեղր կերե՛ք ու հիշեք չմոռանալ ապրել…

Սիրիայից արտագաղթածները

Հարցազրույց հարևանուհուս` Աննա Միրզոյանի հետ, որը Սիրիայից արտագաղթելով Հայաստան, բավարար պայմաններ ձեռք չբերելու պատճառով դիմել է Շվեդիայի դեսպանատանը՝ Շվեդիա մեկնելու ցանկությամբ:

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

-Ինչպե՞ս մեկնեցիք Սիրիա:

-Ես գնացել էի մորաքրոջս տուն, որտեղ հանդիպեցի մի տղայի, ով հետագայում դարձավ իմ ամուսինը: Նա եկել էր Հայաստան որպես զբոսաշրջիկ: Իրար հետ ծանոթացանք, սիրեցինք իրար և ամուսնանալով՝ մեկնեցինք Սիրիա:

-Մեկնելով Սիրիա հե՞շտ հարմարվեցիք, լեզուն հե՞շտ էր արդյոք:

-Շուրջ երեք տարի չէի կարողանում հարմարվել, ամեն ինչ շատ օտար էր, մարդիկ իրենց լեզվով, ապրելաոճով, հագուստով տարբերվում էին: Լեզուն բարդ էր. երեք տարում կարողացա սովորել:

-Իսկ կայի՞ն այնպիսի տոներ, որոնք Հայաստանում չկան:

-Այո, այդպիսի տոներ հիշում եմ, դրանք իմ մեջ տպավորվել են, քանի որ շատ հետաքրքիր տոներ էին և նշվում էին հետաքրքիր ձևով: Տոներից մեկը, որը ես սիրեցի առաջին իսկ օրվանից, «Խաչի» տոնն է: Այն նշվում է հետևյալ կերպով. մարդիկ վերցնում են մի մեծ խաչ, որը զարդարում են, և շրջում տարբեր փողոցներով: Նշվում է սեպտեմբերի 14-ին: ( Սուրբ Խաչի տոնն է, որը Հայաստանում ավելի շատ գիտեն «Սրբխեչ» անունով): Կար ևս մի տոն, որը կոչվում է Մարիամ Աստվածածնի տոն, որի ժամանակ Տիրամոր նկարը եկեղեցում զարդարում էին ծաղիկներով և դուրս գալիս փողոց` ծաղիկներ բաժանելով մարդկանց:

Այնտեղ ամսվա մեջ մեկ կամ երկու անգամ մարդիկ հավաքվում էին, հագնում տարբեր տոնական հագուստ և պարելով ու երգելով՝ շրջում էին փողոցներով:

-Իսկ դուք ինչքա՞ն բնակվեցիք Սիրիայում:

-Մենք Սիրիայում բնակվեցինք շուրջ յոթ տարի: Այդ յոթ տարվա մեջ ես սիրեցի այդ երկիրը, այնտեղի ապրելակերպը, տոները, և շատ ու շատ այլ բաներ:

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

-Հայաստան մեկնելով ի՞նչը փոխվեց Ձեր մեջ:

-Հայաստան մեկնելիս շատ բան էր փոխվել, քանի որ հարմարվել էի լավ ապրելակերպին, այնտեղ ամեն ինչ կազմակերպված էր, և կյանքը` հեշտ:

-Պատերազմական իրավիճակներից ելնելով, ե՞րբ վերադարձաք Հայաստան, ինչո՞ւ չեք ցանկանում մնալ այստեղ, այլ ուզում եք իբրև փախստական այլ երկիր տեղափոխվել:

-Երբ սկսվեց պատերազմը, մենք դուրս եկանք երկրից և եկանք Հայաստան: Դիմեցինք տարբեր կազմակերպությունների, որտեղ օգնում էին սիրիահայությանը, բայց նրանք մեզ մերժեցին, ասելով, որ պատերազմը սկսվելուն պես մենք դուրս ենք եկել երկրից, և չօգնեցին: Հայաստանում չունենալով տուն, բավարար պայմաններ՝ դիմեցի Շվեդիայի դեսպանատանը, քանի որ ապրում եմ հայրական ընտանիքիս հետ, ու երեխաներս արդեն մեծանում են: Այստեղ երկար ապրել չեմ կարող, քանի որ ամուսինս էլ հիմա գտնվում է Շվեդիայում:

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

Լուսանկարը` Էլեն Գևորգյանի

-Ձեր երեխաները ցանկանո՞ւմ են մեկնել Հայաստանից:

-Ոչ, չեն ցանկանում, քանի որ դպրոց հաճախել են Հայաստանում, սովորել են այստեղ և սիրում են իրենց դպրոցը: Ունեն բազում ընկերներ Հայաստանում: Երկուսն էլ`աղջիկս և տղաս, սովորել են հայերեն տառերը, գրելաձևը, կարդալը: Աղջիկս երկրորդ դասարանում է սովորում, իսկ տղաս՝ երրորդ, և նրանք երկուսն էլ չեն ցանկանում լքել իրենց դպրոցը:

-Երբ մեկնեք Շվեդիա, արդեն մտածե՞լ եք, թե ինչով եք զբաղվելու այնտեղ:

-Դեռ ոչ, բայց երբ մեկնեմ, հարմարվելով երկրին, կզբաղվեմ ինչ-որ մի գործով, որը ես կսիրեմ և կկարողանամ լավ կատարել:

-Կցանկանայի՞ք նորից մեկնել Սիրիա, այլ ոչ Շվեդիա:

-Այո, քանի որ Սիրիայում ունեմ տուն, սովորել էի այնտեղի կյանքին և ամեն ինչ լավ էր:

-Կցանկանայի՞ք ինչ-որ բան ավելացնել:

-Կցանկանայի հայ ազգին կոչ անել լինել բարեհամբույր թե՛ սփյուռքահայերի, և թե՛ այլ ազգերի նկատմամբ, քանի որ մի օր էլ նրանք կարող են գտնվել այլ երկրում:

virsavia

Չեմ ցնդի

Գրքեր: Սա դրախտի մեր՝ ընթերցասերներիս,  գաղափարն է:

Մի մտածեք սակայն, թե ամեն ինչ միշտ այսպես լավ է եղել:
Մինչև մեկ տարի առաջ գրքերը կարծես իմ թշնամիներն էին: Ես զարմանում էի, թե ոնց են մարդիկ ժամանակ տրամադրում ընթերցանությանը: Պատկերացնո՞ւմ եք, ես պատրաստ էի անիմաստ վատնել ժամանակս համակարգչի առաջ, բայց չկարդալ: (Խոստովանում եմ, ահավորն էի):
Այդպիսի մտածելակերպս փոխեց Վարդգես Պետրոսյանը: Առաջին հեղինակն էր, ում կարդացի մե՜ծ հաճույքով: Ես ուղղակի հիացած էի Պետրոսյանի արվեստով: Ու հենց այստեղից էլ շարունակեցի:
Ինչպիսին եմ ես հիմա՞: Հիմա ինձ ամենուրեք կտեսնեք գիրքը ձեռքիս: Գրքեր կարդալը դարձել է իմ ամենասիրելի զբաղմունքը ողջ օրվա ընթացքում: Օրս սկսվում և ավարտվում է դրանցով:
Երբեմն ընկերներիցս ոմանք, ովքեր նման են մեկ տարի առաջվա Վիրսավիային, ասում են ՝քիչ կարդա, «կցնդես»: Բայց ես գիտեմ, որ իրականում ամեն ինչ հակառակն է լինելու:
Ընթերցելով, մենք պատկերացնում ենք հարյուրավոր աշխարհներ,տխրում ենք մեր հերոսների դժբախտություններով և ուրախանում նրանց հետ միասին, սիրահարվում ենք շատ անգամներ, մահանում և ծնվում ենք վերստին: Կտրվում ենք մեր իրականությունից, տեղափոխվելով այլ իրականություն, որտեղ մենք ուղղակի դիտորդներ ենք:
Մի մեջբերում անեմ շատ սիրելի «Ջեյն Էյր» գրքից.
«Գիրքը բռնած ծնկներիս վրա, ես երջանիկ էի՝ երջանիկ էի յուրահատուկ ձևով: Վախենում էի,որ ինձ կխանգարեն»:
Այո՛, ես երջանիկ եմ, երբ ընթերցում եմ:
Իմ այդ երջանկության համար շնորհակալ եմ նաև իմ գրականության ուսուցչուհուն: Նրա գիտելիքներով հիացած մղվեցի կարդալ շատ գրքեր:
Ո՞վ գիտե, միգուցե մի օր էլ ինչ-որ մեկը սկսի կարդալ՝ հիացած գրքերից ունեցած իմ գիտելիքներով:

Բացահայտելով Լոռին

Կարծում եմ բոլորիս էլ հայտնի է ծնողական ժողովի ընթացքում ունեցած ապրումները: Բայց ինձ համար  տարեվերջյան ծնողական ժողովը ամենահետաքրքիրն է, քան մնացածը, որովհետև որոշվում է քաղաքից դուրս անցկացնելու մի հրաշալի օր: Այս տարի բոլոր տարիների նման անհամբեր սպասում էի ժողովի արդյունքներին, և հանկարծ զանգ եկավ հեռախոսիս` մայրիկս էր: Անհամաբերությունս  չկարողանալով զսպել միանգամից հարցրի.

-Հըն, մամ, ո՞ւր ենք գնում:

-Լոռի,- լսվեց մայրիկիս մի տեսակ դժգոհ ձայնը:

Իսկ իմ ուրախությանը չափ չկար, որոհետև վաղուց էի երազում գնալ Լոռի: Ուզում էի տեսնել այն հրաշք վայրը, որի մասին Թումանյանը այդքան պատմել ու բանաստեղծության ձևով մեզ է հասցրել: Իսկ մայրիկիս դժգոհության պատճառը ճանապարհն էր: Կարծում եմ, բոլորդ գիտեք, թե ինչքան է Արմավիր-Լոռի ճանապարհի երկարությունը: Ինչևէ, առավոտյան ժամը 5-ին ճանապարհ ընկանք: Ճանապարհը իրոք շատ երկար էր ու ոլորաններով հարուստ, չնայած Լոռվա չնաշխարհիկ բնությունը կոծկում էր ամեն ինչ:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Առաջին վայրը, ուր հասանք, Դսեղն էր` Թումանյանի տունը: Ամպերի մեջ էր թառել Դսեղը, որն էլ ավելի էր գեղեցկացնում նրան, ու այդ ժամանակ հասկացա բանաստեղծությունների բառերի իմաստը ու, մեջբերելով Թումանյանի բանաստեղծություններից մեկը, տամ պարզ նկարագիրը իմ տեսածի.

Վըտակը ժայռից ներքև է թըռչում,
Թափ առած ընկնում քարերի գըլխին,
Զարկում ավազին, շաչում է, ճըչում,
Ճըչում անհանգիստ, փըրփուրը բերնին:

Ինչպես ծերունին, ձայնով պառաված,
Ձայնակցում է ժիր թոռնիկի երգին,
Այնպես է ծերուկ անտառը կամաց
Արձագանք տալիս ջըրի աղմուկին.

Այնինչ բընության զըվարթ համերգի
Ունկընդիրն անխոս, հավիտենական,
Ժայռը մըտախոհ` իր մըռայլ մըտքի
Ետևից ընկած` լըսում է նըրան:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Երբ մտանք ներս` թանգարան, մի փոքրիկ սենյակ էր, որն ավելի նման էր հացատան. լույսը ընկնում էր երթիկից: Երբ մեզ ասացին, որ Հովհաննես Թումանյանն ապրել է այդ փոքրիկ սենյակում, մենք բոլորս պարզապես ապշած էինք: Այդքան փոքրիկ տան մեջ է մեծացել Ամենայն Հայոց Բանաստեղծը: Ամեն ինչ պահպանված էր: Անգամ ափսոսում էի քայլել այդ հատակի վրայով, որ հանկարծ չմաշվեր: Այնտեղ թումանյանական շունչ ու ոգի կար, ամբողջ ընթացքում զգում էի նրա ներկայությունը, կարծես ուր որ է` կբացի դուռը ու ներս կմտնի:

Դսեղից հետո շարժվեցինք  Հաղպատի վանական համալիր:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

 

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Մեզ ասացին, որ վանքը հիմնադրվել է 10-րդ դարի 2-րդ կեսին: Այնտեղ եկեղեցու պատերից մեկի վրա մեծ անցքեր կային, և մարդիկ մի երազանք պետք է մտքում պահեին ու պատին հպվելով այդ անցքերի միջոցով մինչև վերջ անցնեին պատը: Ասում են, եթե կարողանաս այն անցնել, երազանքդ կկատարվի, եթե չկարողանաս` չի կատարվի: Ես ցավոք չկարողացա մինչև վերջ անցնել չնայած շատ տանջվեցի: Հաղպատը մի հոյակապ վայր էր, ուր կարելի էր ժամերով նստել ու վերևից դիտել Լոռվա բնությունը:

Խոտերին պառկած մտքերով ուր ասես հասել էի, ու ինձ հետ բերեց մայրիկիս ձայնը.

-Ան, արի` գնացինք, հիմա դուրս գանք, որ գոնե շուտ հասնենք տեղ:

Ա~խ, մամ, գիտե՞ս ինչքան դժվար էր լսել այդ մի նախադասությունը , կտրվել բնությունից, թարմ օդից ու խոտերից և վերադառնալ մեր քաղաքի կիզիչ արևին:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Խոսքս եզրափակեմ, որովհետև անսահման կարելի է խոսել Լոռվա քարի, օդի, սարերի և ամեն ինչի մասին:

Երբեք չեմ ափսոսա այդքան երկար ճանապարհի ու ոլորանների վրա ունեցած վախիս համար: Հա, ու ամենակարևորը, հաջորդ օրը հիվանդանալու համար:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լոռվա մասին պետք չէ խոսել, այն պետք է միայն տեսնել ու զգալ սարերի սառը ու թարմացնող օդը:

Հ. Գ.  Երանի բոլոր նրանց, ովքեր ապրում են Լոռիում…

Sona mkhitaryan

Երազանքներ, որոնք չիրականացան

Նախորդ հոդվածիս մեջ գրել էի, որ 2 շաբաթից հասնելու է ծիրանը: Մեր գյուղում շատ կան այնպիսի մարդիկ, ովքեր ունեն ծիրանի այգիներ: Այդ այգիներին գրեթե բոլորը ասում են ծիրանանոց: Երեխաների համար սկսվել է, այսպես կոչված, «գործի սեզոնը», ինչպես նրանք են ասում: Ամեն քայլափոխի կանգնած են խմբով տղաներ, որոնք միասին քննարկում են, թե ում մոտ արժե գնալ, որ իրենց «ձեռք տա»: Այնքան  են խոսում, պլանավորում: Երեկ մեր փողոցի տղաները կանգնած որոշում էին ժամը, վայրը, թե որտեղ պետք է հավաքվեն:

-Ախպերս, առավոտը 7-ին մեր կռուգը:

-Չուշանաս հանկարծ, 2 րոպե էլ ուշացար, էթալու եմ:

Ու այս նույն բառերը մեկը մյուսին անընդհատ ասում էին:

Ես մոտեցա իրենց, հարցրեցի, թե ինչ են այսքան երկար խոսում ու քննարկում:

-Վաղը արդեն գործի ենք: Վերջապես… Մեռանք տունը նստելով:

-Բա ի՞նչ ես առնելու հավաքած գումարով:

-Հեռախոս եմ ուզում առնել, տենամ` ոնց կլինի:

-Բայց էդքան կաշխատե՞ս, որ մի հեռախոսի գին լինի:

-Տո հա, ոնց չէ… Մի 70 հազար նաղդ աշխատող եմ:

Ես էլ բան չասացի: Գիտե՞ք ինչ, գյուղի երեխաները դժվար կյանքով են ապրում, բայց արժանապատիվ են ապրում:

Բայց դեռ չեմ ավարտել հոդվածս:Այս երեխաների ուրախությունը այդքան էլ երկար չտևեց:Նրանք իրենց աշխատած գումարը հավաքում էին և մեծ հույսեր ունեին կապված իրենց բերքի հետ:Դե, կհավաքեին բերքը, կվաճառեին և հավաքված գումարները կմիացնեին իրար: Ափսոս…

Օրեր առաջ մեզ մոտ այնպիսի առատ անձրև և կարկուտ եկավ, որ իր հետ լվաց ու տարավ բոլորի հույսերն ու երազանքները: Բոլորի հույսը իրենց հողամասերն էին: Ամբողջ տարին տանջվելով մշակում են, առանց մի պահ պատկերացնելու, որ հնարավոր է մի գիշերվա մեջ ամեն ինչ մնա ջրի տակ:

Այդ գիշեր հարևաններից մեկը մեզ ձայն տվեց և լապտեր էր խնդրում: Գնում էին իրենց դաշտ, տեսնեին, թե ինչ վիճակ է: Մեկ ժամ էլ չանցավ և հետ եկավ.

-Հը՞ն, ի՞նչ վիճակ էր:

-Բան չկար: Առաջ էլ չենք գնացել. ջուրը շատ բարձր էր, ամեն ինչ մնաց  ջրի տակ:

Այդ գիշեր ես անընդհատ մտածում էի այդ մասին, թե ինչ պիտի անեն այդ մարդիկ: Առավոտյան արդեն բոլորի խոսակցության թեման դա էր.

-Այ մարդ, ո՞նց կլինի բա էս ժողովրդի հալը:

-Մեղք էլ են, հա…

Եվ այսպես շարունակ: Գյուղապետարանում ասել են, որ հողի և ջրի վարձերը չեն պահանջի տուժածներից, բայց… Բայց դա հարցի լուծում չէ:

Ու այդպես էլ երեխաներից շատերի հեռախոս, հեծանիվ, Nike սպորտային կոշիկ գնելը երազանք մնաց: